Benin
| |||||
| |||||
Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail (Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca) | |||||
Hymn: L’Aube Nouvelle (Świt nowego dnia) | |||||
 | |||||
Język urzędowy | francuski | ||||
Stolica | Porto-Novo[a] | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Głowa państwa | prezydent Patrice Talon | ||||
| Szef rządu | premier Lionel Zinsou | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe | 99. na świecie 112 620 km² 2000 km² (1,78%) | ||||
| Liczba ludności (2017) • całkowita • gęstość zaludnienia | 82. na świecie 11 125 000[1] 98 osób/km² | ||||
PKB (2017) • całkowite • na osobę | 9,24 mld[1]USD 830[1]USD[1] | ||||
PKB (PSN) (2017) • całkowite • na osobę | 25,33 mld[1]dolarów międzynar.[1] 2277[1]dolarów międzynar.[1] | ||||
Jednostka monetarna | frank CFA (XOF) | ||||
Niepodległość | od Francji 1 sierpnia 1960 | ||||
Strefa czasowa | UTC +1 | ||||
Kod ISO 3166 | BJ | ||||
Domena internetowa | .bj | ||||
Kod samochodowy | DY | ||||
Kod samolotowy | TY | ||||
Kod telefoniczny | +229 | ||||
 | |||||
Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej) – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.
Spis treści
1 Historia
2 Podział administracyjny
3 Geografia
4 Miasta
5 Gospodarka
6 Transport
6.1 Infrastruktura kolejowa
6.2 Infrastruktura drogowa
7 Kultura
7.1 Święta państwowe
8 Struktura etniczna
9 Religijność
10 Uwagi
11 Przypisy
12 Linki zewnętrzne
Historia |
Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Założyli oni tu kilka państewek, pierwsze z nich pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli dla Europy Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie państewka ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[2].
W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[2].
Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znaczącą zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[2].
W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa[3].
Podział administracyjny |
Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.
Geografia |
Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.
Miasta |
Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[4]:
| L.p. | Miasto | Departament | Liczba mieszkańców (w 2013 roku) |
|---|---|---|---|
| 1 | Kotonu | Littoral | 679 012 |
| 2 | Porto-Novo | Ouémé | 264 320 |
| 3 | Parakou | Borgou | 255 478 |
| 4 | Godomey | Atlantique | 253 262 |
| 5 | Abomey-Calavi | Atlantique | 117 824 |
| 6 | Djougou | Donga | 94 773 |
| 7 | Bohicon | Zou | 93 744 |
| 8 | Ekpé | Ouémé | 75 313 |
| 9 | Abomey | Zou | 67 885 |
| 10 | Nikki | Borgou | 66 109 |
| 11 | Malanville | Alibori | 64 639 |
| 12 | Kandi | Alibori | 56 043 |
| 13 | Kérou | Atacora | 54 276 |
| 14 | Natitingou | Atacora | 53 284 |
Gospodarka |
Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym.
Transport |
Sieć kolejowa Beninu
Infrastruktura kolejowa |
Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[5]
Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:
Porto-Novo – Parakou
- Otwarty ponownie w 1999 roku odcinek Porto-Novo – Kotonu
Infrastruktura drogowa |
- Drogi utwardzone: 1400 km[5]
- Drogi nieutwardzone: 14 600 km[5]
Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway[6]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.
Porty lotnicze w Beninie
Kultura |
Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008
Święta państwowe |
| Data | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
|---|---|---|
1 stycznia | Nowy Rok | – |
10 stycznia | Dzień Suwerenności Państwowej | – |
2 lutego | – | Eid-ul-Adha |
12 kwietnia | Poniedziałek Wielkanocny | – |
2 maja | Urodziny Proroka | Eid-Milad Nnabi |
20 maja | Wniebowstąpienie | – |
1 sierpnia | Dzień Niepodległości | – |
15 sierpnia | Wniebowzięcie | – |
26 października | Dzień Sił Zbrojnych | – |
1 listopada | Wszystkich Świętych | – |
14 listopada | – | Koniec ramadanu |
25 grudnia | Boże Narodzenie | – |
Struktura etniczna |
| Grupa etniczna[7] | Język | Liczebność w tys. | Procent ludności |
|---|---|---|---|
Fonowie (Gbe) | Język fon | 2 520 | 22,12% |
| Hausa | Język hausa | 1 086 | 9,53% |
Aja (Gbe) | Język aja | 779 | 6,84% |
| Bariba | Język bariba | 744 | 6,53% |
Ayizo (Gbe) | Język ayizo | 622 | 5,46% |
Borgu (Fulanie) | Język borgu | 470 | 4,13% |
Temba (Gur) | Język yom | 444 | 3,9% |
Egun (Gbe) | Język gun | 423 | 3,71% |
Ede Nago (Joruba) | Język ede | 338 | 2,97% |
Maxi (Gbe) | Język maxi | 283 | 2,48% |
Saxwe (Gbe) | Język saxwe | 231 | 2,03% |
Weme (Gbe) | Język weme | 223 | 1,96% |
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe) | Język xwla | 212 | 1,86% |
Dendi (Songhajowie) | Język dendi | 211 | 1,85% |
Ede Idaca (Joruba) | Język ede | 174 | 1,53% |
Kotafon (Gbe) | Język kotafon | 163 | 1,43% |
Ewe (Gbe) | Język ewe | 149 | 1,31% |
Biali (Gur) | Język biali | 128 | 1,12% |
Ede Ije (Joruba) | Język ede | 122 | 1,07% |
Boko (Mande) | Język boko | 119 | 1,04% |
Ditamari (Gur) | Język ditamari | 116 | 1,02% |
Religijność |
Dane na 2010 rok[8][9]:
Katolicyzm – 30%
Islam – 23,8%
Protestantyzm – 23,2% (głównie: zielonoświątkowcy, baptyści i metodyści)- Tradycyjne religie plemienne – 18,1%
Ateizm – 5%.
Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona - wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[10].
Uwagi |
↑ Siedziba władz to Kotonu.
Przypisy |
↑ abcdefgh Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-04-18].
↑ abc Benin. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.
↑ Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci, amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).
↑ Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics in Maps and Charts (ang.). CityPopulation. [dostęp 3 października 2016].
↑ abc CIA – The World Factbook.
↑ Highways link 15 West African countries.
↑ Benin – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 23 października 2017].
↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].
↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].
↑ International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].
Linki zewnętrzne |
Oficjalna strona rządu Beninu (fran.)
| |||||||||||||||
| ||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Kontrola autorytatywna (kraj):
ISNI: 0000 0001 2342 3987
VIAF: 133637392
LCCN: n79110959
GND: 4005503-6
NDL: 00561189
BnF: 15289964r, 118830095
SUDOC: 026617102
NKC: ge128744
- WorldCat
