Egftnjytyk

; ;	; République du Bénin; Republika Beninu;
	; République du Bénin; Republika Beninu;
; ;	; ;
; Flaga Beninu;	; Herb Beninu;
	; Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail ; (Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca);
	; Hymn: ; L’Aube Nouvelle ; (Świt nowego dnia);
	; ;
; Język urzędowy;	; francuski;
; Stolica;	; Porto-Novo;
; Ustrój polityczny;	; republika;
; Głowa państwa;	; prezydent Patrice Talon;
Szef rządu;	; premier Lionel Zinsou;
Powierzchnia ; • całkowita ; • wody śródlądowe;	; 99. na świecie; 112 620 km² ; 2000 km² (1,78%);
Liczba ludności (2017); • całkowita ; • gęstość zaludnienia;	; 82. na świecie; 11 125 000; 98 osób/km²;
; PKB (2017); • całkowite ; • na osobę;	; ; 9,24 mldUSD; 830USD;
; PKB (PSN) (2017); • całkowite ; • na osobę;	; ; 25,33 mlddolarów międzynar.; 2277dolarów międzynar.;
; Jednostka monetarna;	; frank CFA (XOF);
; Niepodległość;	od Francji; 1 sierpnia 1960;
; Strefa czasowa;	; UTC +1;
; Kod ISO 3166;	BJ;
; Domena internetowa;	; .bj;
; Kod samochodowy;	DY;
; Kod samolotowy;	TY;
; Kod telefoniczny;	+229;
	; ;
; ;	; Multimedia w Wikimedia Commons;
; ;	; Informacje w Wikipodróżach;
; ;	; Cytaty w Wikicytatach;
; ;	; Hasło w Wikisłowniku;

Ten artykuł dotyczy współczesnego państwa. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej) – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Spis treści

1 Historia

2 Podział administracyjny

3 Geografia

4 Miasta

5 Gospodarka

6 Transport
- 6.1 Infrastruktura kolejowa
- 6.2 Infrastruktura drogowa

7 Kultura
- 7.1 Święta państwowe

8 Struktura etniczna

9 Religijność

10 Uwagi

11 Przypisy

12 Linki zewnętrzne

Historia |

Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Założyli oni tu kilka państewek, pierwsze z nich pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli dla Europy Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie państewka ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy^[2].

W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku^[2].

Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znaczącą zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji^[2].

W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa^[3].

Podział administracyjny |

Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.

Osobny artykuł: Podział administracyjny Beninu.

Geografia |

Osobny artykuł: Geografia Beninu.

Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Miasta |

Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku^[4]:

L.p.	Miasto	Departament	Liczba mieszkańców (w 2013 roku)
1	Kotonu	Littoral	679 012
2	Porto-Novo	Ouémé	264 320
3	Parakou	Borgou	255 478
4	Godomey	Atlantique	253 262
5	Abomey-Calavi	Atlantique	117 824
6	Djougou	Donga	94 773
7	Bohicon	Zou	93 744
8	Ekpé	Ouémé	75 313
9	Abomey	Zou	67 885
10	Nikki	Borgou	66 109
11	Malanville	Alibori	64 639
12	Kandi	Alibori	56 043
13	Kérou	Atacora	54 276
14	Natitingou	Atacora	53 284

Gospodarka |

Osobny artykuł: Gospodarka Beninu.

Osobny artykuł: Rolnictwo w Beninie.

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym.

Transport |

Sieć kolejowa Beninu

Infrastruktura kolejowa |

Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm^[5]

Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:

Porto-Novo – Parakou

Otwarty ponownie w 1999 roku odcinek Porto-Novo – Kotonu

Infrastruktura drogowa |

Drogi utwardzone: 1400 km^[5]

Drogi nieutwardzone: 14 600 km^[5]

Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway^[6]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.

Kotonu

Porty lotnicze w Beninie

Kultura |

Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008

Święta państwowe |

Święta państwowe
Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia	Nowy Rok	–
10 stycznia	Dzień Suwerenności Państwowej	–
2 lutego	–	Eid-ul-Adha
12 kwietnia	Poniedziałek Wielkanocny	–
2 maja	Urodziny Proroka	Eid-Milad Nnabi
20 maja	Wniebowstąpienie	–
1 sierpnia	Dzień Niepodległości	–
15 sierpnia	Wniebowzięcie	–
26 października	Dzień Sił Zbrojnych	–
1 listopada	Wszystkich Świętych	–
14 listopada	–	Koniec ramadanu
25 grudnia	Boże Narodzenie	–

Struktura etniczna |

Grupa etniczna^[7]	Język	Liczebność w tys.	Procent ludności
Fonowie (Gbe)	Język fon	2 520	22,12%
Hausa	Język hausa	1 086	9,53%
Aja (Gbe)	Język aja	779	6,84%
Bariba	Język bariba	744	6,53%
Ayizo (Gbe)	Język ayizo	622	5,46%
Borgu (Fulanie)	Język borgu	470	4,13%
Temba (Gur)	Język yom	444	3,9%
Egun (Gbe)	Język gun	423	3,71%
Ede Nago (Joruba)	Język ede	338	2,97%
Maxi (Gbe)	Język maxi	283	2,48%
Saxwe (Gbe)	Język saxwe	231	2,03%
Weme (Gbe)	Język weme	223	1,96%
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe)	Język xwla	212	1,86%
Dendi (Songhajowie)	Język dendi	211	1,85%
Ede Idaca (Joruba)	Język ede	174	1,53%
Kotafon (Gbe)	Język kotafon	163	1,43%
Ewe (Gbe)	Język ewe	149	1,31%
Biali (Gur)	Język biali	128	1,12%
Ede Ije (Joruba)	Język ede	122	1,07%
Boko (Mande)	Język boko	119	1,04%
Ditamari (Gur)	Język ditamari	116	1,02%

Religijność |

Osobny artykuł: Religia w Beninie.

Dane na 2010 rok^[8]^[9]:

Katolicyzm – 30%

Islam – 23,8%

Protestantyzm – 23,2% (głównie: zielonoświątkowcy, baptyści i metodyści)

Tradycyjne religie plemienne – 18,1%

Ateizm – 5%.

Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona - wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie^[10].

Uwagi |

↑ Siedziba władz to Kotonu.

Przypisy |

↑ ^a^b^c^d^e^f^g^h Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-04-18].

↑ ^a^b^c Benin. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.

↑ Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci, amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).

↑ Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics in Maps and Charts (ang.). CityPopulation. [dostęp 3 października 2016].

↑ ^a^b^c CIA – The World Factbook.

↑ Highways link 15 West African countries.

↑ Benin – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 23 października 2017].

↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].

↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].

↑ International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].

Linki zewnętrzne |

Oficjalna strona rządu Beninu (fran.)

[infobox1-1] Siedziba władz to Kotonu.

[IMF-2] ↑ ^a^b^c^d^e^f^g^h Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-04-18].

[pwn-3] Benin. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.

[4] Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci, amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).

[citypopulation-5] Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics in Maps and Charts (ang.). CityPopulation. [dostęp 3 października 2016].

[autonazwa1-6] CIA – The World Factbook.

[7] Highways link 15 West African countries.

[8] Benin – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 23 października 2017].

[9] Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].

[10] Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].

[11] International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].

[13] upowana przez Maroko.

[14] uznana niepodległość od Somalii ogłoszona 18 maja 1991

搜尋此網誌