Henryk Gulbinowicz
.mw-parser-output table.duchowny-ksiadz td.naglowek{color:white!important;background:black!important}.mw-parser-output table.duchowny-biskup td.naglowek{color:white!important;background:#E56DC4!important}.mw-parser-output table.duchowny-patriarcha td.naglowek{color:white!important;background:#BA55D3!important}.mw-parser-output table.duchowny-kardynal td.naglowek{color:white!important;background:#FF2400!important}.mw-parser-output table.duchowny-papiez td.naglowek{color:black!important;background:gold!important}.mw-parser-output table.duchowny-cywil td.naglowek{color:black!important;background:#C0C0C0!important}.mw-parser-output table.duchowny-ksiadz tr.naglowek{color:white!important;background:black!important}.mw-parser-output table.duchowny-biskup tr.naglowek{color:white!important;background:#E56DC4!important}.mw-parser-output table.duchowny-patriarcha tr.naglowek{color:white!important;background:#BA55D3!important}.mw-parser-output table.duchowny-kardynal tr.naglowek{color:white!important;background:#FF2400!important}.mw-parser-output table.duchowny-papiez tr.naglowek{color:black!important;background:gold!important}.mw-parser-output table.duchowny-cywil tr.naglowek{color:black!important;background:#C0C0C0!important}
| |||
Kardynał prezbiter | |||
Henryk Gulbinowicz (2007) | |||
| |||
Kraj działania | Polska | ||
Data i miejsce urodzenia | 17 października 1923 Wilno | ||
Arcybiskup metropolita wrocławski | |||
Okres sprawowania | 1976–2004 | ||
Administrator apostolski w Białymstoku | |||
Okres sprawowania | 1970–1976 | ||
Wyznanie | katolicyzm | ||
Kościół | rzymskokatolicki | ||
Prezbiterat | 18 czerwca 1950 | ||
Nominacja biskupia | 12 stycznia 1970 | ||
Sakra biskupia | 8 lutego 1970 | ||
Kreacja kardynalska | 25 maja 1985 Jan Paweł II | ||
Kościół tytularny | kościół Niepokalanego Poczęcia Maryi w Grottarossie | ||
Odznaczenia | |||
| |||||||||||||||||||||||||
Data konsekracji | 8 lutego 1970 | ||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | Białystok | ||||||||||||||||||||||||
Miejsce | prokatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | ||||||||||||||||||||||||
Konsekrator | Stefan Wyszyński | ||||||||||||||||||||||||
Współkonsekratorzy | Józef Drzazga Kazimierz Majdański | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
|
Henryk Roman Gulbinowicz[1] (ur. 17 października 1923 w Wilnie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, administrator apostolski w Białymstoku w latach 1970–1976, arcybiskup metropolita wrocławski w latach 1976–2004, kardynał prezbiter od 1985, od 2004 arcybiskup senior archidiecezji wrocławskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.
Spis treści
1 Życiorys
1.1 Młodość i wykształcenie
1.2 Prezbiter
1.3 Biskup
2 Odznaczenia, tytuły, wyróżnienia, upamiętnienie
3 Przypisy
4 Linki zewnętrzne
Życiorys |
Młodość i wykształcenie |
Urodził się 17 października 1923[2] w szpitalu św. Rafała w Wilnie[1][3]. Młodość spędził w majątku ojca w Szukiszkach. Kształcił się w gimnazjum oo. jezuitów w Wilnie[1].
W 1944 został przyjęty do Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego w Wilnie i jednocześnie rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie[1]. W 1945 jako kleryk uzyskał maturę[1] i wstąpił do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, przyjmując imię zakonne Alojzy[4]. Od tego samego roku odbywał studia w Białymstoku, dokąd przymusowo zostały przeniesione obydwie uczelnie, których był studentem. Święceń prezbiteratu udzielił mu 18 czerwca 1950 w prokatedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku arcybiskup metropolita wileński Romuald Jałbrzykowski[1].
W latach 1951–1955 odbył studia w zakresie teologii moralnej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1953 uzyskał na tej uczelni licencjat na podstawie pracy Problem niewolnictwa u św. Ambrożego, a studia ukończył z doktoratem na podstawie dysertacji Zagadnienie niewolnictwa, własności i pracy w pismach św. Ambrożego[1].
Prezbiter |
W latach 1950–1951 pracował jako wikariusz w parafii św. Wincentego Ferrariusza i św. Bartłomieja w Szudziałowie. Jednocześnie był prefektem tamtejszych szkół podstawowych. Po studiach w Lublinie, w latach 1956–1959 był wikariuszem parafii prokatedralnej w Białymstoku. W tym czasie przy kościele św. Rocha zorganizował duszpasterstwo akademickie dla studentów Akademii Medycznej. W 1960 pełnił funkcję tymczasowego administratora parafii św. Wojciecha w Nidzicy, a w 1962 objął tę samą funkcję w parafii św. Marii Magdaleny w Leginach[1].
Od 1959 do 1970 był pracownikiem Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie. Prowadził tam wykłady z teologii moralnej i etyki. Ponadto w latach 1960–1962 był prefektem ds. wychowania, w latach 1962–1963 wicerektorem, zaś w latach 1963–1970 piastował urząd rektora tego seminarium[1].
W latach 1961–1962 pracował na stanowisku sędziego prosynodalnego w Sądzie Biskupim w Olsztynie. W 1966 został członkiem Diecezjalnej Komisji Artystycznej, a w 1968 wiceprzewodniczącym Diecezjalnej Rady Wydawniczej. W 1967 objął funkcję diecezjalnego duszpasterza pracowników nauki i lecznictwa[1].
W 1963 otrzymał godność kanonika honorowego warmińskiej kapituły katedralnej[1].
Biskup |
12 stycznia 1970 papież Paweł VI mianował go administratorem apostolskim części archidiecezji wileńskiej w granicach Polski z siedzibą w Białymstoku i biskupem tytularnym Acci[5]. Urząd objął kanonicznie 17 stycznia 1970[1], zaś 8 lutego 1970 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do prokatedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku[1][6]. Konsekracji dokonał kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, któremu towarzyszyli Józef Drzazga, administrator apostolski diecezji warmińskiej, i Kazimierz Majdański, biskup pomocniczy włocławski[1]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Patientia et caritas” (Cierpliwość i miłość)[6]. Sprawując urząd administratora apostolskiego w Białymstoku, utworzył Diecezjalny Ośrodek Kształcenia Soborowego Księży i Ośrodek Duszpastersko-Katechetyczny, a także dokonał reorganizacji podziału administracyjnego[1].
15 grudnia 1975 został mianowany, a 3 stycznia 1976 prekonizowany arcybiskupem metropolitą wrocławskim. Archidiecezję objął kanonicznie 12 stycznia 1976, natomiast ingres do archikatedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu odbył 2 lutego 1976. W archidiecezji wrocławskiej w latach 1985–1991 przeprowadził synod, a w 1991 kongres pracy. W 1989 ustanowił archidiecezjalny oddział Caritas. Powołał dolnośląskie pismo katolickie „Nowe Życie” oraz Katolickie Radio Rodzina. W 1981 założył Arcybiskupi Komitet Charytatywny z zadaniem opieki nad internowanymi, więźniami i biednymi, a w 1990 Komitet ds. Pomocy Parafianom z terenu Związku Radzieckiego. Ukończył budowę Domu Księży Emerytów we Wrocławiu. Dwukrotnie podejmował we Wrocławiu papieża Jana Pawła II w trakcie jego podróży apostolskich do Polski – w 1983 oraz w 1997 na zakończenie 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego. Na przełomie lat 1989 i 1990 był gospodarzem i patronem Europejskiego Spotkania Młodych we Wrocławiu[1]. W latach 1976–2004 sprawował urząd wielkiego kanclerza Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu[7]. Na tej uczelni w latach 1977–1987 był profesorem teologii moralnej. Wszedł w skład Rady Pedagogicznej wrocławskiego wyższego seminarium duchownego[1]. 3 kwietnia 2004 papież Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity wrocławskiego i jednocześnie mianował jego następcą Mariana Gołębiewskiego, dotychczasowego biskupa diecezjalnego koszalińsko-kołobrzeskiego[8].
W Episkopacie Polski był członkiem Rady Głównej. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji ds. Duszpasterstwa Ludzi Pracy. Wszedł także w skład Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, Komisji ds. Duchowieństwa i Komisji ds. Duszpasterstwa Emigracyjnego[1].
25 maja 1985 papież Jan Paweł II kreował go kardynałem prezbiterem[1]. Jako kościół tytularny został mu przydzielony kościół Niepokalanego Poczęcia Maryi w Grottarossie[6]. 1 czerwca 1985 odbył ingres kardynalski do archikatedry wrocławskiej. Został członkiem trzech watykańskich dykasterii: Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich, Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i Kongregacji ds. Duchowieństwa[1]. W 1990 uczestniczył w VIII Zwyczajnym Zgromadzeniu Synodu Biskupów w Watykanie. W dniu ukończenia 80 roku życia, 17 października 2003, utracił prawo do uczestniczenia w konklawe[9]. W związku z tym nie brał udziału ani w konklawe w 2005, ani w 2013 roku[10].
Udzielił sakry biskupom pomocniczym wrocławskim: Tadeuszowi Rybakowi (1977)[10], Adamowi Dyczkowskiemu (1978)[11], Józefowi Pazdurowi (1985), Janowi Tyrawie (1988) i Edwardowi Janiakowi (1996)[10], biskupowi pomocniczemu w Białymstoku[12]Edwardowi Ozorowskiemu (1979) i biskupowi diecezjalnemu świdnickiemu Ignacemu Decowi (2004)[10]. Był także współkonsekratorem podczas święceń 11 biskupów[10].
Odznaczenia, tytuły, wyróżnienia, upamiętnienie |
Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 17 października 2008 został odznaczony Orderem Orła Białego[13]. Wcześniej postanowieniem prezydenta Lecha Wałęsy z 3 lutego 1995 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[14].
W 2006 otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[15], a w 2009 Złotą Odznakę „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej”[16]. W 2013 został udekorowany medalem Ministerstwa Kultury Litwy „Nieś swoje światło i wierz”[17].
Przyznano mu tytuł honorowego obywatela: Wrocławia – „Civitate Wratislaviensi Donatus” (1996)[1][6], Lądka-Zdroju (1998)[6], Oławy (1999)[18], Barda (2000)[19], Białegostoku (2000)[20], Dzierżoniowa (2000)[21], Trzebnicy (2000)[22], gminy Ziębice (2000)[23], Sobótki (2003)[24], gminy Pieszyce (2006)[25], gminy Orneta (2010)[26], Ząbkowic Śląskich (2010)[27], miasta i gminy Ścinawa (2011)[28] oraz rejonu wileńskiego (2015)[29]. Został także wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Dolnego Śląska „Civi Honorario” (2004)[30], Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego (2011)[31] i Złotą Odznaką Honorową Wrocławia „Wratislavia Grato Animo” (2016)[32].
Otrzymał tytuł doctora honoris causa: Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (1996), Akademii Rolniczej we Wrocławiu (2000), Politechniki Wrocławskiej (2003) i Akademii Medycznej we Wrocławiu (2009)[33]. W 2007 miało miejsce odnowienie jego doktoratu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, równoważne z przyznaniem doktoratu honoris causa[34][35].
Został uhonorowany Dziecięcą Nagrodą „Serca” (2000)[36], Orderem Uśmiechu (2001)[37], Perłą Honorową Polskiej Gospodarki w kategorii krzewienie wartości patriotycznych przyznaną przez redakcję „Polish Market” (2014)[38] i Nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego (2017)[39].
W 2011 jego imię nadano Ośrodkowi Badawczo-Naukowo-Dydaktycznemu Chorób Otępiennych Akademii Medycznej we Wrocławiu Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Ścinawie, zwanemu Ośrodkiem Alzheimerowskim[40].
Bohater filmów dokumentalnych: Henryk milczący Teresy Gordon (2006) i Opowieść o życiu godziwym Stanisława Chomickiego (2006)[41]. W 2011 został wyprodukowany film Waldemara Krzystka 80 milionów, opowiadający historię podjęcia przez działaczy dolnośląskiej Solidarności związkowych pieniędzy z wrocławskiego banku, które następnie zostały przechowane w siedzibie arcybiskupa Gulbinowicza[42].
Przypisy |
↑ abcdefghijklmnopqrstu K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 51–52. ISBN 83-7052-900-3.
↑ K.R. Prokop (Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 51–52. ISBN 83-7052-900-3), G. Polak (Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 117. ISBN 83-911554-0-4) i P. Nitecki (Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 135–136. ISBN 83-211-1311-7) jako rok urodzenia podali rok 1928. Później kardynał Gulbinowicz wyjaśnił, że zmiana roku urodzenia w jego dokumentach została dokonana w 1942 w trakcie okupacji Wileńszczyzny przez Niemców. Była ona podyktowana groźbą wywozu Gulbinowicza na roboty do Niemiec. Kard. Gulbinowicz polemizuje z doniesieniami włoskiego dziennika. ekai.pl, 2005-02-06. [dostęp 2013-09-15].
↑ W metryce jako miejsce urodzenia podano Szukiszki. M. Gołębiewski: Niech Cię Bóg strzeże i zachowuje. nowezycie.archidiecezja.wroc.pl (arch.). [dostęp 2016-08-28].
↑ „Wiadomości Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych”. nr 8, 35 (2005). s. 4.
↑ P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 135–136. ISBN 83-211-1311-7.
↑ abcde G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 117. ISBN 83-911554-0-4.
↑ Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza na stronie Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. pwt.wroc.pl. [dostęp 2013-09-15].
↑ Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Wrocław (Polonia) e nomina del successore (wł.). press.vatican.va, 2004-04-03. [dostęp 2013-10-07].
↑ Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy (ang.). fiu.edu. [dostęp 2018-02-25].
↑ abcde Henryk Gulbinowicz (ang.). catholic-hierarchy.org. [dostęp 2016-03-19].
↑ K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 35–36. ISBN 83-7052-900-3.
↑ P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 327–328. ISBN 83-211-1311-7.
↑ M.P. z 2009 r. nr 25, poz. 346. [dostęp 2011-02-23].
↑ M.P. z 1995 r. nr 19, poz. 227. [dostęp 2011-02-23].
↑ M. Perzyński. Zabytki i minister mówią „dziękuję”. „Niedziela”. 19/2006 (edycja dolnośląska). ISSN 0208-872X. [dostęp 2013-09-14].
↑ Dz. Urz. MSWiA z 2009 r. Nr 7, poz. 42. [dostęp 2013-09-14].
↑ Kard. Gulbinowicz świętuje 90. urodziny. ekai.pl, 2013-09-23. [dostęp 2013-10-13].
↑ Tytuły honorowe. bip.um.olawa.pl. [dostęp 2013-09-14].
↑ Honorowi obywatele Barda. bardo.pl (arch.). [dostęp 2016-11-11].
↑ Honorowi Obywatele Miasta. bialystok.pl. [dostęp 2013-09-14].
↑ Henryk Gulbinowicz. dzierzoniow.pl. [dostęp 2013-09-14].
↑ Z. Lubicz-Miszewski: 10-lecie konsekracji kościoła św. Piotra. nowagazeta.trzebnica.net (arch.). [dostęp 2017-06-08].
↑ Uchwała Nr XXVIII/212/2000 Rady Miejskiej w Ziębicach. ziebice.pl, 2000-12-28. [dostęp 2013-09-14].
↑ Uchwała Nr IX/81/2003 Rady Miejskiej w Sobótce. bip.sobotka.pl, 2003-06-24. [dostęp 2014-08-09].
↑ Uchwała Nr XXXIII/217/2006 Rady Miejskiej w Pieszycach. pieszyce.pl (arch.), 2006-07-11. [dostęp 2013-09-14].
↑ Uchwała Nr XLVII/364/10 Rady Miejskiej w Ornecie. orneta-umig.bip-wm.pl, 2010-10-26. [dostęp 2013-09-14].
↑ Uchwała Nr II/5/2010 Rady Miejskiej w Ząbkowicach Śląskich. zabkowiceslaskie.pl, 2010-02-26. [dostęp 2013-09-14].
↑ Uchwała Nr XVIII/75/11 Rady Miejskiej w Ścinawie. bip.umig-scinawa.dolnyslask.pl, 2011-09-13. [dostęp 2013-09-14].
↑ Kardynał Henryk Gulbinowicz Honorowym Obywatelem Rejonu Wileńskiego. zw.lt, 2015-04-29. [dostęp 2015-06-28].
↑ Wyróżnieni nagrodą Civi Honorario. umwd.dolnyslask.pl. [dostęp 2013-09-15].
↑ Rejestr odznaczonych Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego. warmia.mazury.pl. [dostęp 2017-06-08].
↑ M. Talik: Prezydent wręczył Honorowe Odznaki Wrocławia. wroclaw.pl, 2016-12-16. [dostęp 2017-01-04].
↑ Wrocław: Kard. Gulbinowicz doktorem honoris causa Akademii Medycznej. ekai.pl, 2009-11-17. [dostęp 2013-09-15].
↑ AKF: Inauguracja 90. Roku Akademickiego. kul.pl. [dostęp 2013-09-15].
↑ Odnowienie doktoratu kard. Gulbinowicza. info.wiara.pl, 2007-10-23. [dostęp 2013-09-15].
↑ Laureaci Statuetki Dziecięcej Nagrody SERCA przyznawanej corocznie przez dzieci ze Stowarzyszenia Przyjaciół Dzieci Chorych „SERCA”. serce.swidnica.org (arch.). [dostęp 2016-08-28].
↑ Kard. Gulbinowicz kawalerem Orderu Uśmiechu. ekai.pl, 2001-06-05. [dostęp 2013-09-15].
↑ Gala Pereł Polskiej Gospodarki 2014, polishmarket.com.pl, 9 listopada 2014 [dostęp 2015-12-09] .
↑ Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego dla ks. kard. Henryka Gulbinowicza. wroclaw.pl, 2017-06-04. [dostęp 2017-06-09].
↑ Informacja dla prasy radia TV. am.wroc.pl (arch.). [dostęp 2015-12-23].
↑ Henryk Gulbinowicz w bazie filmpolski.pl. filmpolski.pl. [dostęp 2013-10-07].
↑ 80 milionów w bazie filmpolski.pl. filmpolski.pl. [dostęp 2013-10-07].
Linki zewnętrzne |
Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza na stronie archidiecezji wrocławskiej [dostęp 2011-05-29]
Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza na stronie Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu [dostęp 2012-11-25]
Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy (ang.) [dostęp 2018-02-25]
Henryk Gulbinowicz na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-11-11]
Henryk Gulbinowicz w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2010-11-29]
|
|
|
Kontrola autorytatywna (osoba):
ISNI: 0000 0001 1466 5415
VIAF: 4765003
LCCN: no2009006986
GND: 119452278
NKC: js2012683681
- WorldCat