Zapadlisko górnośląskie
Zapadlisko górnośląskie (niecka górnośląska) − jednostka geologiczna położona na południu Polski (Wyżyna Śląsko-Krakowska i Nizina Śląska).
Jest to rozległa niecka wypełniona osadami dewonu i karbonu[1].
Spis treści
1 Położenie geologiczne
2 Położenie geograficzne
3 Budowa geologiczna
4 Skały podłoża
5 Nadkład
6 Przypisy
7 Bibliografia
Położenie geologiczne |
Od zachodu graniczy ono ze strefą śląsko-morawską, od północy i wschodu z monokliną śląsko-krakowską, od południa przykryte jest nasunięciem Karpat[2].
Położenie geograficzne |
Geograficznie obejmuje południowo-wschodnie fragmenty Niziny Śląskiej (Kotlina Raciborska), południową część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej (Płaskowyż Rybnicki, Wyżyna Katowicka, Pagóry Jaworznickie) oraz zachodnią część Podkarpacia Północnego (Kotlina Ostrawska, Kotlina Oświęcimska)[3].
Budowa geologiczna |
Najstarsze − dewońskie osady zapadliska górnośląskiego znane są tylko z wierceń, podobnie jak utwory kulmu[4].
Dolny dewon reprezentowany jest przez piaskowce i zlepieńce. Powyżej zalegają środkowodewońskie i górnodewońskie (eifel, żywet, fran i famen) skały węglanowe o miąższości powyżej 1.000 m[4].
Osady karbońskie podzielono na trzy części[5]:
- morskie osady dolnego karbonu, wykształcone w facji kulmu o miąższości ok. 1.500 m, a w rejonie Krzeszowic w facji wapienia węglowego o miąższości kilkuset m (wizen)
osady paraliczne, węglonośne, o miąższości ok. 3800 m (namur A)
osady limniczne, węglonośne, o miąższości ok. 4.000 m (namur B, C, westfal A, B, C, D)
Skały podłoża |
Niższe piętro strukturalne tworzy blok górnośląski[6]. Jest on zbudowany głównie ze skał metamorficznych[4].
Nadkład |
Północną i północno-wschodnią część zapadliska górnośląskiego przykrywają osady triasu i górnej jury, natomiast południowa część przykryta jest mioceńskimi osadami zapadliska przedkarpackiego[7].
Najmłodsze piętro strukturalne tworzą osady kenozoiczne[7].
Przypisy |
↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4, s. 19
↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4, s. 12
↑ JerzyJ. Kondracki JerzyJ., Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 2002, ISBN 83-01-13897-1, OCLC 830377558 .
↑ abc Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1, s. 111
↑ Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1, s. 112
↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4, s. 16
↑ ab Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1, s. 117
Bibliografia |
- Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1
- Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4
