Widłak jałowcowaty
| ||
 | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Podkrólestwo | rośliny naczyniowe | |
Gromada | widłaki | |
Klasa | widłaki jednakozarodnikowe | |
Rząd | widłakowce | |
Rodzina | widłakowate | |
Rodzaj | widłak | |
Gatunek | widłak jałowcowaty | |
Nazwa systematyczna | ||
Lycopodium annotinum L. Sp. Pl. 2: 1103 1753. | ||
Widłak jałowcowaty, widłak gajowy (Lycopodium annotinum L.) – gatunek roślin wieloletnich z rodziny widłakowatych. Występuje na terenie całej Polski, jednak jest rośliną dość rzadką.
Spis treści
1 Morfologia
2 Biologia i ekologia
3 Zagrożenia i ochrona
4 Zastosowanie
5 Przypisy
6 Bibliografia
Morfologia |
- Pędy
- Płożące się z prosto wzniesionymi i widlasto rozgałęzionymi gałązkami. Osiągają długość do 1m.
- Liście
- Równowąskolancetowate, małe, całobrzegie, lub drobno piłkowane, bez włosków, spiczasto zakończone. Na dolnej stronie widoczny pojedynczy nerw. Ustawione skrętolegle na pędach, w górnej części pędu gęściej, niż w dolnej. Rzadko są przystające do pędu, przeważnie poziomo odstają od pędów.
- Kłos zarodnionośny
- Kłosy złożone z liści zarodniowych wyrastają pojedynczo na szczytach pędów, są siedzące, o długości 8–13 mm i średnicy 3–4 mm[1]. Liście zarodniowe z błoniastymi brzegami mają szerokojajowaty kształt, są zaostrzone. Początkowo mają żółtawy, później brunatny kolor. Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Zawierają łatwopalne olejki eteryczne.
Biologia i ekologia |
- Roślina trująca
- Ziele tego gatunku zawiera znaczne ilości trujących alkaloidów: anotynę, likopodynę, obskurynę i nikotynę[2].
- Siedlisko
- Cieniste lasy na niżu, w górach aż po kosówkę. Roślina cieniolubna i kwasolubna, unika podłoża wapiennego. Rośnie przede wszystkim na wilgotnych miejscach porośniętych mchami. Częściej występuje w górach i na pogórzu, niż na niżu. Czasami tworzy całe łany na obrzeżach torfowisk, zwłaszcza w sąsiedztwie bagna zwyczajnego.
- Fitosocjologia
Gatunek charakterystyczny dla O. Vaccinio-Piceetalia, Ass. Vaccinio-uliginosi-Betuletum pubescentis i Ass. Abietetum polonicum. Jest rośliną wskaźnikową gleb o małej ilości próchnicy.
Zagrożenia i ochrona |
Roślina była objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 1946 roku[3]. W 2014 roku zmieniono jej status ochronny i podlega ochronie częściowej[4]. W ostatnich latach zmniejsza się liczba stanowisk, na których występuje. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[5].
Zastosowanie |
Stosowany jako roślina lecznicza. Surowcem zielarskim są zarodniki. Zbiera się dojrzałe kłosy i suszy. Dawniej zarodników używano do produkcji zasypki dla niemowląt, zasypki na rany, otaczania pigułek z lekarstwem.
Ponieważ zarodniki są bardzo łatwopalne, dawniej używano ich do wywoływania efektów specjalnych w teatrach, a także do czyszczenia kominów. Zarodników używano także w odlewnictwie do wysypywania form odlewniczych dzwonów.
Przypisy |
↑ F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 60. ISBN 83-09-01473-2.
↑ jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 55. ISBN 83-09-00660-8.
↑ Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1409).
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia |
- Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
