Eugeniusz Janota




.mw-parser-output table.duchowny-ksiadz td.naglowek{color:white!important;background:black!important}.mw-parser-output table.duchowny-biskup td.naglowek{color:white!important;background:#E56DC4!important}.mw-parser-output table.duchowny-patriarcha td.naglowek{color:white!important;background:#BA55D3!important}.mw-parser-output table.duchowny-kardynal td.naglowek{color:white!important;background:#FF2400!important}.mw-parser-output table.duchowny-papiez td.naglowek{color:black!important;background:gold!important}.mw-parser-output table.duchowny-cywil td.naglowek{color:black!important;background:#C0C0C0!important}.mw-parser-output table.duchowny-ksiadz tr.naglowek{color:white!important;background:black!important}.mw-parser-output table.duchowny-biskup tr.naglowek{color:white!important;background:#E56DC4!important}.mw-parser-output table.duchowny-patriarcha tr.naglowek{color:white!important;background:#BA55D3!important}.mw-parser-output table.duchowny-kardynal tr.naglowek{color:white!important;background:#FF2400!important}.mw-parser-output table.duchowny-papiez tr.naglowek{color:black!important;background:gold!important}.mw-parser-output table.duchowny-cywil tr.naglowek{color:black!important;background:#C0C0C0!important}


























Eugeniusz Janota


Ilustracja
Kraj działania
Polska
Data i miejsce urodzenia
31 października 1823 r.
Kęty
Data i miejsce śmierci
17 października 1878 r.
Lwów


Wyznanie
katolicyzm

Prezbiterat
 1847

Eugeniusz Janota (ur. 31 października 1823 w Kętach, zm. 17 października 1878 we Lwowie) – polski animator ruchu turystycznego, germanista, taternik, przyrodnik, badacz folkloru góralskiego, ksiądz katolicki, obrońca praw zwierząt.




Spis treści






  • 1 Życiorys


    • 1.1 Ochrona zwierząt


    • 1.2 Działalność naukowa




  • 2 Działalność literacka


  • 3 Bibliografia


  • 4 Przypisy


  • 5 Linki zewnętrzne





Życiorys |


Studiował filozofię i teologię w Tarnowie, gdzie w roku 1847 otrzymał stopień doktora filozofii oraz święcenia kapłańskie. Był nauczycielem gimnazjalnym w Krakowie[1].


Po raz pierwszy w Tatrach był w roku 1846. Od roku 1856 corocznie organizował wyjazdy z młodzieżą w Tatry. W 1852 został profesorem gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie uczył niemieckiego, polskiego, historii i geografii, początkowo będąc także katechetą w młodszych klasach. Jednym z jego zasłużonych dla polskiej turystyki uczniów był Walery Eljasz-Radzikowski. W bardzo istotnym zakresie pomagał Eljaszowi przy pierwszym wydaniu jego przewodnika. Czytał i poprawiał każdy nowo napisany rozdział książki, uzupełniał i dopisywał całe akapity. Był też autorem ostatnich fragmentów tatrzańskiej części przewodnika, traktującej o ochronie zwierząt w górach. Z jego artykułu w „Kłosach” pochodzi rozdział o przewodnictwie tatrzańskim.


Był jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z głównych autorów jego statutu. Współuczestniczył w pierwszych wejściach m.in. na Świnicę (1867), Wołoszyn, Kozi Wierch (1867), przełęcz Szpara i Granaty (1866). W wyprawach często towarzyszył mu wychowanek Bronisław Gustawicz, późniejszy krajoznawca i przyrodnik. W niektórych wejściach istotną rolę odegrał przewodnik Maciej Sieczka.



Ochrona zwierząt |


Wraz z doktorem Maksymilianem Nowickim profesorem zoologii na uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie zaangażował się w ochronę zwierząt halnych w Tatrach - kozic oraz świstaków tatrzańskich. Przeprowadzili wspólnie akcję uświadamiającą wśród myśliwych i udało im się część z nich przekonać do swojej akcji dzięki czemu niektórzy z nich zaangażowali się w ich ochronę. Byli twórcami ustawy sejmowej z 19 lipca 1868 roku o ochronie tych zwierząt w Tatrach. Po jej wprowadzeniu obaj inicjatorzy utrzymywali z własnych środków finansowych straż, która dbała o to aby te przepisy były przestrzegane. Janota był także założycielem oraz pierwszym prezesem Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt[1].



Działalność naukowa |


Oprócz działalności popularyzującej turystykę zajmował się również badaniami naukowymi. Wykonywał pomiary barometryczne na szczytach gór tatrzańskich, a także mierzył zasięgi występowania krzewów i drzew na różnych wysokościach. Pisał również monografie różnych gatunków zwierząt występujących w Tatrach. W 1871 r. wygrał konkurs na kierownika katedry języka i literatury niemieckiej na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie mianowano go profesorem zwyczajnym. Takie stanowisko zdobył jako jedyny Polak w ówczesnej Galicji. Wykładał na uniwersytecie język oraz literaturę niemiecką, a także pisał podręczniki na ten temat.


Jako pierwszy badał muzykę ludową Podhala. 3 listopada 1860 roku, na podstawie swego przewodnika tatrzańskiego otrzymał doktorat filozofii UJ. Działał także w Komisji Fizjograficznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, której podarował własnoręcznie zebrany zielnik złożony z tysiąca kilkuset roślin wraz z opisem. Był także członkiem Towarzystwa Archeologicznego we Lwowie, członkiem Krajowej Rady Szkolnej oraz kilku innych organizacji[1].



Działalność literacka |


Współpracował z wieloma czasopismami polskimi "Przyrodnikiem", "Szkołą" oraz "Kosmosem". Założył także własne p.t. Miesięcznik galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt, które sam redagował.


Był autorem wielu dzieł z dziedziny historii, biologii oraz geografii. Zapisał się w historii polskiej turystyki także jako jeden z pierwszych autorów nowoczesnych przewodników turystycznych w języku polskim – m.in. należy tu wydany 1860 w Krakowie nakładem Juliusza Wildta Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin, jak również Bardyjów. Historyczno-topograficzny opis miasta i okolicy, przedrukowany z oryginału jeszcze w roku 1991. Napisał następujące dzieła:




  • Historyczno-topograficzna wiadomość o wodach lekarskich bardyowskich 1858[2],


  • Wiadomość historyczna i jeograficzna o Żywieccczyźnie 1859[3],


  • Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin 1860,


  • Bardyjów. Historyczno-topograficzny opis miasta i okolicy[4]


  • O potrzebie ochraniania zwierząt pożytecznych 1866,


  • Gramatyka języka niemieckiego 1865[5].



Bibliografia |



  1. Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 39-41. ISBN 83-217-2463-9.

  2. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.



Przypisy |




  1. ↑ abc Eugeniusz Janota. „Tygodnik Ilustrowany nr 181”, s. 369-370, 14 czerwca 1789. 


  2. ↑ Eugeniusz Janota, "Historyczno-topograficzna wiadomość o wodach lekarskich bardyowskich", Kraków 1858.


  3. ↑ Eugeniusz Janota, "Wiadomość historyczna i jeograficzna o Żywieccczyźnie", Gwiazdka Cieszyńska, Cieszyn 1859


  4. ↑ Eugeniusz Janota, "Bardyjów. Historyczno-topograficzny opis miasta i okolicy", Rocz. Tow. nauk w Krakowie, Kraków 1861


  5. ↑ Eugeniusz Janota, "Gramatyka języka niemieckiego", dwa tomy i trzy wydania, Kraków 1865, 1867 i 1868



Linki zewnętrzne |


  • Biogram Eugeniusza Janoty w: Zofia i Henryk Paryscy, Internetowa Wielka encyklopedia tatrzańska (dostęp 2012-09-06)








-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA...
閱讀完整內容

Rikitea

圖片
Town in French Polynesia, France Rikitea Town Rikitea Location in French Polynesia Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Country   France Overseas collectivity   French Polynesia Territory Gambier Islands Island Mangareva Rikitea is a small town on Mangareva, which is part of the Gambier Islands in French Polynesia. A majority of the islanders live in Rikitea. [1] [2] The island was a protectorate of France in 1871 and was annexed in 1881. [3] Contents 1 History 2 Geography 3 Economy 4 Landmarks 5 Transportation 6 References 7 Bibliography 8 External links History The town's history dates to the era when the island was first settled with people from the Marquesas Islands in 1100 AD. Captain James Wilson of the London Missionary Society arrived in 1797 on Du...
閱讀完整內容

University of Vienna

圖片
"Vienna University" redirects here. For Vienna University of Economics and Business, see Vienna University of Economics and Business. University of Vienna Universität Wien Type Public Established 1365 Budget € 544 million [1] Rector Heinz Engl Academic staff 6,765 Administrative staff 3,106 Students 94,000 [2] Postgraduates 16,490 Doctoral students 8,945 Location Main building, Vienna , Austria 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Coordinates: 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Campus Urban Colors Blue and White           Affiliations Campus Europae, EUA, UNICA Website www.univie.ac.at/en Data as of 2016 [update] The University of Vienna (German: Universität Wien ) is a public university located in Vienna, Austria. It was founded by Duke Rudolph IV in 1365 and is one of the oldest universities in the Ge...
閱讀完整內容