Egftnjytyk

ORP „Burza”
ORP „Burza” jako okręt-muzeum
Klasa	kontrtorpedowiec (niszczyciel)
Typ	Wicher
Historia
Stocznia	Chantiers Navals Français
Położenie stępki	1 listopada 1927
Marynarka Wojenna
Wejście do służby	10 sierpnia 1932
Wycofanie ze służby	24 lutego 1960
Los okrętu	24.2.1960-skreślony ze stanu floty do 15.10.1975 okręt-muzeum w Gdyni w 1977 pocięty na złom
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2010 ts
Długość	107 m
Szerokość	10,20 m
Zanurzenie	3,10 m
Napęd
Turbina parowa 33000 ps
Prędkość	30 węzłów
Zasięg	3000 Mm
Uzbrojenie
od 1929 roku 4 działa kal. 130 mm 2 działa PLOT kal. 40 mm 4 ckm PLOT 6 wyrzutni torped 550 mm 2 wyrzutnie bomb głębinowych 60 min od 1942 roku 2 działa kal. 130 mm 1 działo PLOT kal. 76 mm 4 działa PLOT kal. 40 mm 2 działa PLOT kal. 20 mm 3 wyrzutnie torped 533 mm 2 wyrzutnie bomb głębinowych 5 miotaczy bomb głębinowych od 1955 roku 4 działa kal. 100 mm 4 x II działa PLOT kal. 37 mm 4 miotacze bomb głębinowych 1 zrzutnia bomb głębinowych
Załoga	152
Multimedia w Wikimedia Commons

ORP Burza – polski niszczyciel (według nazewnictwa okresu dwudziestolecia międzywojennego kontrtorpedowiec, z franc. contre-torpilleur) typu Wicher, zbudowany na bazie francuskiej serii kontrtorpedowców typu „Bourrasque”.

Historia |

ORP „Burza” przed wodowaniem, 16 kwietnia 1929

Zamówienie na ORP „Burza” złożono 2 kwietnia 1926 we francuskiej stoczni Chantiers Navals Français, jednocześnie z zamówieniem na bliźniaczą jednostkę ORP „Wicher”. 1 listopada 1927 nastąpiło położenie stępki, a 16 kwietnia 1929 okręt został zwodowany. Matką chrzestną została A. Błeszyńska, żona pułkownika dyplomowanego Jerzego Ferek-Błeszyńskiego ówczesnego attaché wojskowego morskiego i lotniczego przy Ambasadzie RP w Paryżu. 12 lipca 1932 miało miejsce oficjalne przekazanie ORP „Burza” stronie polskiej, 10 sierpnia zaś uroczyste podniesienie bandery RP na okręcie, pierwszym jego dowódcą został kmdr por. Bolesław Sokołowski. Służbę na morzu ORP „Burza” rozpoczął w tym samym roku (około 4 lata po pierwotnie planowanym terminie).

Lata międzywojenne |

Pierwszą podróż kurtuazyjną, ORP „Burza” wraz z ORP „Wicher” i okrętami Dywizjonu Łodzi Podwodnych odbył 25 sierpnia do Sztokholmu. 15 września 1932 okręt został włączony w skład dywizjonu kontrtorpedowców i pozostawał w jego strukturze do maja 1940. W lipcu 1934, ORP „Burza” i starszy bliźniak „Wicher” odbyły podróż do Leningradu. W sierpniu ten sam skład okrętów, wzbogacony o okręty podwodne i ORP „Wilia” odwiedziły Kopenhagę. W czerwcu następnego roku oba kontrtorpedowce udały się z wizytą do niemieckiej bazy marynarki wojennej w Kilonii. W lipcu, Dywizjon Kontrtorpedowców odbył wizyty do Helsinek i Talina. 20 maja 1937 roku okręt brał udział w królewskiej rewii koronacyjnej Jerzego VI na redzie Spithead. 20 sierpnia „Burza” wraz „Wichrem” i „Gromem” wypłynęły z wizytą do Tallina i Rygi. Na przełomie 1937/38 roku okręt przeszedł modernizację maszyn sterowych i przeróbkę instalacji elektrycznej. Usunięto także charakterystyczne oznaczenie „B” na burcie niszczyciela. W kwietniu 1939 roku „Burza” udał się z misją „eskorty” najnowszego nabytku Polskiej Floty ORP „Sęp”, do portu w Gdyni.
30 sierpnia 1939 polskie niszczyciele OORP „Burza”, „Błyskawica” i „Grom” otrzymały rozkaz wycofania się z Morza Bałtyckiego do Wielkiej Brytanii w obliczu grożącego wybuchu II wojny światowej (plan „Peking”). 1 września 1939 polskie okręty napotkały na swej drodze dwa brytyjskie niszczyciele HMS „Wanderer” i HMS „Wallace”, które doprowadziły je do portu w Leith, w nocy zaś polskie okręty dotarły do bazy w Rosyth.

Służba w Wielkiej Brytanii |

6 września wraz z OORP „Gromem” i „Błyskawicą” przeprowadził pierwszy patrol bojowy przeciw okrętom podwodnym. Od 13 września do 20 października na okręcie przeprowadzono remont w bazie Plymouth, podczas remontu okręt odwiedził pierwszy lord Admiralicji Winston Churchill. Okręt otrzymał numer taktyczny „H-73”. 22 października „Burza” wraz z OORP „Grom” i „Błyskawica” przeprowadziły tzw. patrol irlandzki, którego celem było zwalczanie niemieckich okrętów podwodnych i jednostek je zaopatrujących na zachód od Irlandii. Patrol zakończył się 29 października w godzinach rannych przybyciem do portu w Plymouth. 15 listopada polski zespół został skierowany do Rosyth, gdzie 17 listopada okręt wizytował gen. Władysław Sikorski. W kwietniu i maju 1940 ORP „Burza” wziął udział w kampanii norweskiej, a następnie w kampanii francuskiej. 27 maja 1940 pod Sangatte okręt razem z brytyjskimi niszczycielami „Vimiera” i „Wessex” ostrzeliwał zmotoryzowaną kolumnę Wehrmachtu, a następnie stoczył walkę z grupą samolotów bombowych Luftwaffe. W trakcie tej walki okręt został bezpośrednio trafiony dwiema bombami i odniósł poważne uszkodzenia^[1]. Do portu w Dover musiał być holowany. W czasie remontu w Portsmouth oprócz naprawy uszkodzeń dokonano także przezbrojenia. Usunięto tylną wyrzutnię torpedową, zastępując ją działem plot 76 mm, zdjęto tory minowe, zainstalowano nowe zrzutnie bomb głębinowych (podpokładowe zdemontowano), zainstalowano miotacze bomb głębinowych typu Thornycroft, okręt wyposażono także w sonar. Remont zakończył się 6 sierpnia 1940 roku. W październiku „Burza” uczestniczył w zespole osłaniającym HMS „Revenge” podczas ostrzału Cherbourga. Pod koniec października okręt brał udział w ratowaniu rozbitków statku „Empress of Britan”, na pokładzie znalazło się 254 rozbitków^[2]. 16 listopada 1940 okręt zderzył się z trałowcem HMS „Arsenal”. W trakcie remontu okrętu, w marcu 1941, podczas nalotu zginął członek załogi st. mar. Paweł Gwóźdź^[2]. Od lutego do września 1942 r. okręt przeszedł w Portsmouth największy i najdłuższy remont połączony z generalnym przezbrojeniem^[2]. Usunięto działo nr 1, w jego miejsce zamontowano wyrzutnię rakietowych bomb głębinowych „Hedgehog”. Usunięto dotychczasowe uzbrojenie plot i zamontowano 4 pojedyncze 20-milimetrowe działka Oerlikon. Zdemontowano także działo nr 3, zastępując go czterolufowym pom-pomem. Tak przezbrojony okręt stał się bardziej przystosowany do roli eskortowca konwojów atlantyckich^[2].

W październiku przezbrojony okręt wrócił do służby eskortowej na Atlantyku. 22 lutego 1943, podczas eskortowania konwoju ON-166 (ponad 40 frachtowców), wraz z amerykańskim slupem USS „Campbell” zatopił niemiecki okręt podwodny U-606. Tego samego dnia polski niszczyciel dobił norweski statek wielorybniczy „N.T. Nielsen-Alonso”, storpedowany uprzednio przez U-92 i U-753. „Burza” przejęła 11 Niemców ze storpedowanego U-606, przejęła także Amerykanów z uszkodzonego slupa oraz załogę norweskiego statku. W okresie od czerwca do sierpnia 1943 służba w tropikach Afryki^[2]. Pod koniec marca 1944 rozkazem szefa KMW z dniem 8 maja 1944 r. został postawiony w stan I rezerwy. Od listopada 1944 roku służba jako okręt szkolny, w styczniu 1946 okręt pełnił funkcję bazy okrętów podwodnych w Harwich. W maju po ogłoszeniu decyzji o demobilizacji Polskich Sił Zbrojnych opuszczono polską banderę na okręcie. 28 września 1946 przekazany Royal Navy.

Lata powojenne |

„Burza” po przebudowie na okręt obrony przeciwlotniczej, lata 50. XX wieku

W połowie lipca 1951 holownik PRO „Swarożyc” przyholował „Burzę” z Harwich do Gdyni.

3 kwietnia 1955 Minister Obrony Narodowej wcielił ORP „Burza” w skład Marynarki Wojennej PRL jako okręt obrony przeciwlotniczej. Okręt wyposażono w cztery pojedyncze armaty B-34-U kal 100 mm prod. ZSRR, cztery stanowiska zdwojonych dział plot. 37 mm i nowe wyrzutnie bomb głębinowych. Zdemontowano wyrzutnie torpedowe. Zmieniona została także sylwetka okrętu, zamiast trzech pojedynczych kominów, ustawiono jeden szeroki i drugi wąski^[3]. W 1959 ORP „Burza” zakończył czynną służbę, po czym zapadła decyzja przekształcenia okrętu w okręt-muzeum z miejscem postoju w Gdyni^[4]. 24 lutego 1960 okręt został skreślony z listy okrętów MW.

31 maja 1960 ORP „Burza” został przeklasyfikowany na okręt-muzeum.

26 czerwca 1960 delegacja górników z KWK „Nowy Wirek”, jako pierwsza zwiedza okręt-muzeum ORP „Burza”^[5]. W okresie pełnienia roli muzeum na wodzie, okręt zwiedziło 3,75 mln osób.

1 maja 1976 rolę okrętu-muzeum przejął ORP „Błyskawica”.

28 czerwca 1976 na ORP „Burza” została opuszczona bandera.

31 grudnia 1976 ORP „Burza” został skreślony z listy okrętów MW i przeznaczony na poligon przeciwpożarowy^[4].

We wrześniu 1977 w Świnoujściu okręt został złomowany.

Dowódcy okrętu |

Adam Świstak - dowódca okrętu „Burza”

Dane techniczne |

• Stocznia: Chantiers Naval Francais, Blainville (również kotły "Burzy"); turbiny: Ateliers et Chantiers de la Loire, St. Nazaire;


• Przebieg budowy: położenie stępki 01.11.1927, wodowanie: 16.04.1929, podniesienie bandery: 10.07.1932.


• Wyporność: standardowa – 1400 t, pełna – 1910 t, od 1955 r. -2240 t


• Wymiary: całkowita 106,9 m, szerokość całkowita 10,5 m; zanurzenie 3,5 m; od 1955 – 4,0 m


• Napęd: 2 zespoły turbin parowych Parsona z przekładnią o mocy łącznej 35 000 KM, 3 kotły opłomkowe, opalane ropą, 2 śruby


• Prędkość maksymalna 33,8 węzły; od 1955 r. 30 w.


• Zasięg: 3000 Mm/15 w


• Zapas paliwa: normalny 330 t.


• Załoga: 162 ludzi.


• Znaki taktyczne: B, H 73, N – 52, 52, 272

Uzbrojenie |

Niszczyciel ORP "Burza", ok. 1935

Obsługa dalmierza na niszczycielu ORP "Burza"

Antena radaru z ORP "Burza"

do 1940 r.:

• 4 działa 130 mm typu Schneider – Creusot wz. 19/24 (4 x I)


• 2 działka plot. Vickers – Armstrong 40 mm wz. 28 (2 x I)


• 2 podwójne nkm 13,2 mm Hotchkiss wz. 30 (2 x II) od 1935 r.


• 6 wyrzutni torpedowych 550 mm z reduktorami dla torped 533 mm (2 x III)


• 2 zrzutnie bomb głębinowych; zapas 20 bomb o wadze 200 kg.


• 1 miotacz bomb głębinowych Thornycroft; zapas 10 bomb głębinowych


• 30 min wz. 08

1940 – 1942

• 4 działa 130 mm typu Schneider – Creusot (4 x I)


• 1 działo 76 mm Mk Vna


• 2 działka plot. Vickers – Armstrong 40 mm (2 x I)


• 2 podwójne nkm 13,2 mm Hotchkiss wz. 30 (2 x II) od 1935 r.


• 2 poczwórne sprzężone karabiny maszynowe 12,7 mm Vickers Mk III


• 3 wyrzutnie torpedowe 550 mm z reduktorami dla torped 533 mm (1 x III)


• 2 zrzutnie bomb głębinowych; zapas 20 bomb o wadze 200 kg.


• 2 miotacze bomb głębinowych Thornycroft; zapas 20 bomb głębinowych

1942 – 1946

• 2 działa 130 mm typu Schneider – Creusot (2 x I)


• 1 działo 76 mm Mk Vna


• 1 poczwórnie sprzężone działko plot. 40 mm Mk VIII


• 4 działka plot. Oerlikon 20 mm
  


• 3 wyrzutnie torpedowe 550 mm z reduktorami dla torped 533 mm (1 x III)


• 1 wyrzutnia pocisków głębinowych tzw. Hedgehog
  


• 2 zrzutnie bomb głębinowych;


• 4 miotacze bomb głębinowych Thornycroft; Mk IV

od 1955 r.

• 4 działa kalibru 100 mm wz.34 (4 x I)


• 4 podwójnie sprzężone działka plot. 37 mm wz. W-11M (4 x II)


• 1 zrzutnia bomb głębinowych


• 4 miotacze bomb głębinowych


• 60 min

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Jerzy Pertek, „Burza” weteran atlantyckich szlaków, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1970, wyd. II.


• Jerzy Pertek: Wielkie dni małej floty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1976


• M.J. Whitley: Destroyers of World War Two: An International Encyclopedia, Naval Institute Press, Annapolis 2002, ​ISBN 0-87021-326-1​


• Tadeusz Kondracki: Niszczyciele „Wicher” i „Burza”. Warszawa: Edipresse Polska, 2013, s. 38-55, seria: Wielki leksykon uzbrojenia: Wrzesień 1939. Tom 12. ISBN 978-83-7769-560-9.


• Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie Gdańsk, 1986. ISBN 83-215-3249-7.


• Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947). W: Jan Kazimierz Sawicki: Kadry morskie Rzeczypospolitej. T. V. Gdynia: 2011. ISBN 978-83-932722-0-4.

Linki zewnętrzne |

• Zdjęcia "Burzy" i "Wichra"


• WEU 1918-1939

p • d • e Okręty Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej Krążowniki ORP „Dragon” ORP „Conrad” Niszczyciele ORP „Burza” ORP „Grom” ORP „Błyskawica” ORP „Garland” OF „Ouragan” (f) ORP „Piorun” ORP „Krakowiak” ORP „Kujawiak” ORP „Ślązak” ORP „Orkan” Okręty podwodne ORP „Wilk” ORP „Orzeł” ORP „Sokół” ORP „Jastrząb” ORP „Dzik” Patrolowce OF „Médoc” (f) „Pomerol” (f) Ścigacze o.p. OF CH 11 (f) OF CH 15 (f) Ścigacze artyleryjskie ORP S-1 ORP S-2 ORP S-3 Ścigacze torpedowe ORP S-4 ORP S-5 ORP S-6 ORP S-7 ORP S-8 ORP S-9 ORP S-10 Pozostałe okręty ORP „Gdynia” ORP „Wilia” ORP „Iskra” (f) Okręty francuskie pod polską banderą