Grenada (miasto w Hiszpanii)
| |||||
| |||||
Państwo | Hiszpania | ||||
Wspólnota autonomiczna | Andaluzja | ||||
Prowincja | Grenada (prowincja) | ||||
Data założenia | 711 | ||||
Burmistrz | Francisco Cuenca Rodríguez | ||||
Powierzchnia | 88,02 km² | ||||
Wysokość | 738 m n.p.m. | ||||
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość | 234 758[1] 2667 os./km² | ||||
Kod pocztowy | 18001-18016 | ||||
Tablice rejestracyjne | GR | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii Grenada | |||||
Położenie na mapie Europy Grenada | |||||
Położenie na mapie Andaluzji Grenada | |||||
37°13′N 3°41′W/37,216667 -3,683333 | |||||
Strona internetowa | |||||
Portal Hiszpania |
Grenada (hiszp. Granada) – miasto w Andaluzji, w południowej Hiszpanii. W późnym średniowieczu centrum ostatniego państwa muzułmańskiego na Półwyspie Iberyjskim, obecnie stolica prowincji.
Spis treści
1 Historia
2 Geografia
2.1 Klimat
3 Demografia
4 Gospodarka
5 Zabytki
6 Miasta partnerskie
7 Bibliografia
8 Linki zewnętrzne
9 Przypisy
Historia |
VII w. p.n.e. powstanie osady Iberoceltów utrzymującej kontakty z Fenicjanami, Kartagińczykami i Grekami;- W V w. p.n.e. kolonia grecka o nazwie Elibyrge lub Elybirge;
- Po I wojnie punickiej opanowana przez Kartaginę;
- W czasie II wojny punickiej zdobyta przez Rzymian; zmiana nazwy na Illiberis. Cezar nadał osadzie nazwę Municipium Florentinum Iliberitanu, skróconą później do Florentia;
- Po najeździe Wizygotów siedziba biskupstwa oraz administracji świeckiej;
551–615 Granada pod panowaniem cesarstwa bizantyńskiego;
615–711 w królestwie Wizygotów;- W 711 r. założona przez Arabów w pobliżu starożytnej osady iberyjskiej i rzymskiej o nazwie Garnata lub Garnata al-Yahud;
- Od 1013–1091 stolica niezależnego państewka berberyjskich Zirydów;
1091–1145 w państwie Almorawidów;
1147–1238 pod rządami Almohadów;- W latach 1238–1492 stolica emiratu, rozkwit miasta po zawarciu przymierza z Kastylią. Schronienie znaleźli tutaj islamscy wygnańcy z Kordoby i Sewilli, po zajęciu przez chrześcijan północnej i zachodniej Andaluzji. Grenada stała się największym i najbogatszym miastem Półwyspu Iberyjskiego[potrzebny przypis];
1246 pod zwierzchnictwem (lenno) Kastylii;
2 stycznia 1492 przejęta przez Kastylię jako ostatni punkt oporu muzułmanów;- W 1492 utworzenie arcybiskupstwa;
1501 muzułmanom dano do wyboru – chrzest lub wygnanie;
1504 budowa kaplicy królewskiej Capilla Real – miejsca pochówku Królów Katolickich;
1511 budowa Hospital Real;
1523 początek budowy katedry;- W 1526 założenie uniwersytetu;
- 1526 – budowa pałacu Karola V w Alhambrze;
- Po wygnaniu w 1609–14 morysków (Arabów, którzy przeszli na katolicyzm) regres gospodarczy;
28 stycznia 1810–16 września 1812 pod okupacją francuską;- W czasie wojny domowej po stronie Republiki. W sierpniu 1936 zdobyta przez wojska gen. Franco.
Geografia |
Położona w dolinie rzeki Genil (dopływ Gwadalkiwiru), w Górach Betyckich. W pobliżu najwyższe pasmo Półwyspu Iberyjskiego – Sierra Nevada, a za nim Morze Śródziemne z Costa del Sol.
Klimat |
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnie temperatury w dzień [°C] | 12.6 | 14.6 | 18.0 | 19.5 | 24.0 | 30.2 | 34.2 | 33.5 | 28.7 | 22.6 | 16.5 | 13.1 | 22,3 |
Średnie dobowe temperatury [°C] | 6.8 | 8.5 | 11.4 | 13.1 | 17.1 | 22.5 | 26.0 | 25.5 | 21.6 | 16.3 | 10.9 | 7.9 | 15,7 |
Średnie temperatury w nocy [°C] | 1.1 | 2.4 | 4.8 | 6.8 | 10.2 | 14.7 | 17.7 | 17.6 | 14.4 | 10.1 | 5.3 | 2.7 | 9,0 |
Opady [mm] | 41 | 33 | 35 | 37 | 30 | 11 | 2 | 3 | 23 | 38 | 50 | 50 | 352 |
Średnia liczba dni z opadami | 5.8 | 5.6 | 5.1 | 6.3 | 4.7 | 1.7 | 0.3 | 0.6 | 2.7 | 5.1 | 6.7 | 7.2 | 51,9 |
Wilgotność [%] | 72 | 68 | 60 | 57 | 51 | 43 | 37 | 41 | 51 | 62 | 71 | 75 | 57 |
Średnie usłonecznienie (w godzinach) | 170 | 172 | 219 | 234 | 280 | 331 | 362 | 330 | 254 | 211 | 164 | 148 | 2881 |
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[2](liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 687 m n.p.m., 1981-2010) |
Demografia |
- Rozwój demograficzny Grenady (1900-2010)
Gospodarka |
Ośrodek handlowy, przemysłowy i kulturalny. Siedziba jednego z czołowych uniwersytetów w kraju[3]. Ważna miejscowość turystyczna, słynna z krajobrazów i zabytków. Znajduje się tutaj stacja kolejowa Granada.
Zabytki |
Kto nie widział Grenady, ten niczego nie widział – przysłowie hiszpańskie.
Alhambra, warowny zespół pałacowy zbudowany w XIII w. przez Nasrydów i rozbudowany w XIV w., arcydzieło architektury arabskiej w Hiszpanii, którą cechuje niezwykłe bogactwo dekoracji wnętrz, m.in. arkadowe galerie kolumnowe, stalaktytowe sklepienia, ściany wykładane płytkami azulejos i barwnymi stiukami z ornamentem oraz malowidła ścienne.
Alcazaba (zamek), najstarsza część Alhambry, stoi wysoko na górskiej ostrodze nad rzeką Darro.
Mexuar, miejsce pracy urzędników dworskich i państwowych,
- Sala de Mexuar, gdzie odbywały się posiedzenia rządu i królewskiego sądu;
- Patio de Mexuar (dawny seraj), piękny dziedziniec z fontanną,
- Cuarto Dorado, imponujące dzieło nasrydzkiej sztuki, (służąca do audiencji prywatnych);
Dziedziniec Mirtów, centralny punkt Alhambry;
- Sala de la Barca (dawna poczekalnia), z sufitem w kształcie łodzi;
- Sala Ambasadorów, jedna z najpiękniejszych;
z kopułą – arcydziełem intarsji, wzorem zdobienia reprezentacyjnych sal; (centrum polityczne i dyplomatyczne arabskiej Grenady);
Dziedziniec Lwów, najdoskonalszy przykład zdobnictwa mauretańskiego; z fontanną wspartą na 12 lwach;
- Sala Mozarabów;
- Sala Królów, z polichromowanymi malowidłami na suficie;
- Sala Dwóch Sióstr, z gipsowym sklepieniem stalaktytowym,
- Sala Abencerragów, z kopułą w kształcie gwiazdy.
Pałac Karola V, największy obiekt w kompleksie Alhambry, uważany za najpiękniejsze dzieło renesansu poza Włochami[przez kogo?]. Zbudowany w XVI w. na podstawie projektu hiszpańskiego architekta Pedra Machuca[4], jako „znak zwycięstwa” chrześcijaństwa, finansowany ze specjalnie utworzonego podatku płaconego przez Arabów. Jest to monumentalna budowla z galeriami i dwukondygnacyjną kolumnadą wokół okrągłego dziedzińca wewnętrznego. Fasada zewnętrzna jest utrzymana w stylu renesansu toskańskiego. W pałacu znajduje się Muzeum Archeologiczne, gdzie przechowywane są znaleziska z Alhambry, oraz Muzeum Sztuk Pięknych, które oferuje przegląd malarstwa szkół związanych z Grenadą oraz gromadzi dzieła pochodzące z rozwiązanych klasztorów Grenady.
Generalife, na górnym zboczu Alhambry rozpościera się zespół ogrodowy z pawilonami, który był letnią rezydencją emirów mauretańskich. Obecnie jest wspaniałym przykładem islamskiej sztuki ogrodowej.
Katedra Santa María de la Encarnación, gotycko-renesansowa z XVI–XVIII w.; wnętrze o długości 116 i szerokości 67 metrów, pięcionawowe, bogato zdobione rzeźbami, obrazami i wyposażone w dzieła sztuki.
Capilla Real, miejsce pochówku Królów Katolickich – Izabeli i Ferdynanda oraz Joanny Szalonej i Filipa Pięknego.
Capilla Mayor, w formie kulistej świątyni z bogatym wystrojem plastycznym.- Ołtarze: główny – renesansowy z naturalistycznymi rzeźbami i reliefami oraz św. Jakuba
- Zakrystia ze skarbcem i kolekcją malarstwa flamandzkiego, m.in. Rogiera van der Weydena, Hansa Memlinga.
Klasztor kartuzów z kościołem, XVI-XVII wiek, z zakrystią w stylu churrigueryzmu z XVIII wieku; zaliczany do arcydzieł architektury barokowej.
Klasztor San Jerónimo, budowa rozpoczęta na polecenie Królów Katolickich w 1496[5]. Karol V wydał rozporządzenie żeby klasztor został poświęcony pamięci dowódcy wojsk hiszpańskich, wicekrólowi Neapolu Gonzalo Fernándezowi de Córdoba. Zwłoki księcia zostały złożone w tym klasztorze. Klasztorowi nadał ostateczny kształt Diego de Siloé, główny architekt budowy od 1528 roku.
Kościoły: San Pedro y San Pablo i Santa Ana.
Pałace: Casa del Cabildo Antiquo (dawna szkoła wyższa z czasów Maurów) i arcybiskupi z XVII wieku.
Kamienice z XVI wieku: Corral de Carbon, Casa de los Tiros, Casa del Castri.
Albaicin, stara zabytkowa dzielnica z klimatem mauretańskiej Grenady.
Miasta partnerskie |
Aix-en-Provence, Francja
Belo Horizonte, Brazylia
Bydgoszcz, Polska
Coral Gables, Stany Zjednoczone
Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie
Florencja, Włochy
Fryburg Bryzgowijski, Niemcy
Marrakesz, Maroko
Szardża, Zjednoczone Emiraty Arabskie
Tetuan, Maroko
Tilimsan, Algieria
Bibliografia |
Nowa encyklopedia powszechna, PWN, Warszawa 1995-1996.
Linki zewnętrzne |
- Informacje o mieście z Andaluzyjskiego Instytutu Statystycznego (hiszp.). [zarchiwizowane z tego adresu].
- Alcazaba de La Alhambra na castillosnet.org. [zarchiwizowane z tego adresu].
Przypisy |
↑ Population statistics
↑ Valores climatológicos normales. Granada Base Aérea – Agencia Estatal de Meteorología.
↑ ARWU World University Rankings 2017
↑ Henri Stierlin: Perły architektury pałacowej. Warszawa: Wydawnictwo G+J RBA Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa. ISBN 978-83-60006-52-8.
↑ Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 344-345. ISBN 978-3-8331-5106-4.
|
Kontrola autorytatywna (gmina w Hiszpanii):
ISNI: 0000 0001 2106 188X
VIAF: 123881676
LCCN: n80001328
GND: 4021815-6
NLA: 55138662
- WorldCat