Egftnjytyk

Świeradów Zdrój
nr rej. A/5987 z 10.12.2015
Budynek dworca kolejowego (przed rewitalizacją)
Państwo	Polska
Miejscowość	Świeradów-Zdrój
Data otwarcia	31 października 1909
Data zamknięcia	1998
Poprzednie nazwy	Bad Flinsberg (1909–1945) Włyńsk (1945–1946)[1]
Rodzaj	ładownia publiczna
Dane techniczne
Liczba peronów	2[a][2]
Liczba krawędzi peronowych	3[a][2]
Kasy	N
Linie kolejowe
336 Mirsk – Świeradów Zdrój (d. Mirsk – Świeradów Nadleśnictwo)
Położenie na mapie Świeradowa-Zdroju Świeradów Zdrój
Położenie na mapie Polski Świeradów Zdrój
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Świeradów Zdrój
Położenie na mapie powiatu lubańskiego Świeradów Zdrój
50°54′41,17″N 15°20′35,83″E/50,911436 15,343286
Multimedia w Wikimedia Commons
Portal Transport szynowy

Świeradów Zdrój – nieczynna ładownia publiczna^[3], a dawniej jedna z dwóch najważniejszych stacji kolejowych^[1] Kolejki Izerskiej (niem. Isergebirgsbahn), położona w Świeradowie-Zdroju, w województwie dolnośląskim, w Polsce. Została oddana do użytku 31 października 1909 roku wraz z uruchomieniem linii kolejowej z Mirska. Funkcję pasażerską stacja pełniła do 11 lutego 1996 roku, natomiast w 1998 roku została całkowicie zamknięta. Od 2012 roku dawna stacja jest własnością miasta, natomiast od marca 2018 roku przechodzi rewitalizację i adaptację na cele muzealno-kulturowe.

Położenie |

Ładownia położona jest we wschodniej części gminy miejskiej Świeradów-Zdrój, przy ul. Dworcowej, na wschód od drogi wojewódzkiej nr 358, w odległości około 500 m od ul. Zdrojowej. Administracyjnie leży w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim^[4].

Ładownia jest położona na wysokości 460 m n.p.m.^[2]

Historia |

Kolejka Izerska (do 1945 roku) |

Powstanie dawnej stacji ma związek z budową linii kolejowej łączącej Mirsk ze Świeradowem Nadleśnictwo. Pierwsza koncepcja budowy tej linii powstała w 1901 roku, jednakże w rzeczywistości budowę linii rozpoczęto z inicjatywy prywatnej w marcu 1908 roku. Projekt budowy linii zakładał powstanie na tej stacji m.in. budynku dworca kolejowego, który miał być największym tego typu obiektem położonym wzdłuż linii, a architektonicznie miał nawiązywać do uzdrowiskowej zabudowy miasta. Dodatkowo planowano budowę rampy przeładunkowej, magazynu i placu składowego, gdyż spodziewano się dowozu dużej ilości materiałów budowlanych na potrzeby rozbudowującego się wówczas kurortu^[5].

Linię do Świeradowa-Zdroju ukończono 1 października 1909 roku, a uroczyste otwarcie odbyło się 31 października tego samego roku. Przedłużenie linii do Świeradowa Nadleśnictwa oddano do regularnego użytku 6 czerwca 1910 roku. Głównym kierunkiem pociągów do 1945 roku była stacja Mirsk, na której pasażerowie przesiali się do pociągów państwowych. Większość z nich była skomunikowana z pociągami Kolejki Izerskiej^[6][7][8].

Po 1945 roku |

Pieczątka stacji z 1986 roku

Po II wojnie światowej cała infrastruktura dawnej stacji przeszła w zarząd Polskich Kolei Państwowych. Stację tę polscy kolejarze przejęli we wrześniu 1945 roku, natomiast pierwszy pociąg po odbudowie mostu nad Kwisą przyjechał do Świeradowa-Zdroju 18 grudnia 1946 roku. Odświętnie udekorowany skład przyprowadził burmistrz Mirska Ludwik Żak. Wydłużono wtedy też relacje pociągów regionalnych ze Świeradowa-Zdroju, które zamiast kończyć bieg w dawnej stacji węzłowej Mirsk jeździły głównie do Legnicy przez Gryfów Śląski i Lwówek Śląski^[9][8].

Ostatni pociąg pasażerski ze stacji Świeradów Zdrój odjechał 11 lutego 1996 roku, a przez następne dwa lata kursowały jeszcze pociągi towarowe^[10].

Rewitalizacja zabudowy dawnej stacji |

Budynek dworca (czerwiec 2018 r.)

Nowy tor na ekspozycję lokomotyw (czerwiec 2018 r.)

W 2008 roku zapoczątkowano propozycję przejęcia linii kolejowej położonej na terenie miasta Świeradów-Zdrój przez władze miasta. Projekt ten zakładał przejęcie dworca kolejowego wraz z odcinkiem torowiska o długości 3,5 km i powierzchni ok. 10 ha (trasa Świeradów Zdrój – Świeradów Nadleśnictwo)^[11]. Pierwotnie miasto miało przejąć odcinek za cenę złomu torów kolejowych na całej trasie położonej w mieście (ok. 250 tys. złotych), jednak PKP wycofała się z tego pomysłu i mogło przekazać miastu całą infrastrukturę za cenę usług notariusza. Akt notarialny w sprawie przejęcia dworca oraz omawianego fragmentu linii podpisano 27 grudnia 2012 roku. W ramach przejęcia zostały zdemontowane szyny kolejowe, ponieważ gdyby miasto zgodziło się na ich pozostawienie, musiałoby dopłacić ok. 500 tys. złotych^[12][13].

Na początku maja 2013 roku rozpoczęto demontaż torów na terenie ładowni, a 10 grudnia 2015 roku należący do miasta budynek dworca kolejowego oraz magazyn zostały wpisane do rejestru zabytków^[12][14][15].

W połowie lutego 2016 roku władze miasta złożyły wniosek o dofinansowanie ze środków unijnych na projekt rewitalizacji kompleksu dawnej stacji Świeradów Zdrój. W ramach zadania w budynku dworca planowane jest wprowadzenie funkcji muzealnej z makietą przestawiającą układ linii kolejowej w rejonie Gór Izerskich, a także funkcji kulturalnej, tj. m.in. pokoju na spotkania kulturalne, sali muzycznej, fotograficznej i dla organizacji pozarządowych oraz harcówki. W dawnym magazynie planowane jest umieszczenie makiety małej lokomotywy, a przy peronach wagonów kolei wąskotorowej oraz w rejonie stacji dwóch historycznych lokomotyw. Całość budynku dworca wraz z mostem drogowym na ul. Stawowej ma zyskać nową iluminację. W połowie marca 2017 roku miastu Świeradów-Zdrój przyznano dotację unijną w wysokości 2,9 mln złotych, a łączną wartość projektu oszacowano na 3,5 mln złotych^[16][17][18].

12 stycznia 2018 roku Miasto Świeradów-Zdrój ogłosiło przetarg na adaptację budynku byłego dworca kolejowego wraz z otoczeniem na centrum muzealno-kulturalne, lecz ze względu na to, iż kwoty zaproponowane przez firmy ubiegające się o wykonanie prac przeważały budżet przewidziany na prace, 15 marca tego roku przetarg został unieważniony. 15 lutego 2018 roku ogłoszono powtórzone postępowanie. Kwoty zaproponowane przez wykonawców ponownie przewyższyły budżet przeznaczony na prace (4,2 mln złotych spośród 3 mln złotych przewidzianych na realizację inwestycji), lecz tym razem 13 marca 2018 roku wybrano wykonawcę robót
^[19][20][21].

Umowę na wykonanie robót podpisano 23 marca 2018 roku. Prace przy rewitalizacji zabudowy stacji obejmują m.in. roboty rozbiórkowe, montaż konstrukcji i nowego pokrycia dachów, roboty murarskie, prace renowacyjne i zagospodarowanie terenu. Termin wykonania prac mija 30 listopada 2018 roku. W międzyczasie, 11 maja 2018 roku ogłoszono przetarg na wykonanie makiety, a także prowadzono działania przy uzyskaniu zabytkowych lokomotyw i wagonów na zewnętrzną ekspozycję
^[22][23].

W lipcu gotowe było już torowisko dla wystaw zabytkowego taboru, natomiast do września 2018 roku wykonano połowę przewidzianych prac, w tym nowy dach, okna i elewację, a także instalacje zewnętrzne^[24][25].

Po zakończonych pracach w budynku będą mieściły się Muzeum Kolei Izerskiej oraz dom kultury. Zachowane zostaną funkcje związanych z obsługą podróżnych, co umożliwi w przyszłości przywrócenia ruchu pociągów do Gryfowa Śląskiego. Zakłada się także rewitalizację ok. 3500 m toru, po którym ma kursować pociąg retro^[26].

Infrastruktura |

Linie kolejowe |

Świeradów Zdrój jest 4. posterunkiem ruchu na linii kolejowej nr 336 (7,701 km)^[27][6].

Układ torowy ładowni przed rozbiórką w 2013 roku to tor główny zasadniczy, główny dodatkowy oraz 4 tory boczne, w tym 2 ładunkowe^[2].

Dworzec kolejowy |

Dawna stacja w 2008 roku

Zabytkowy dworzec powstał wraz z budową linii w latach 1909–1911. Pierwotnie budynek był wyposażony w kasy biletowe, restaurację, pomieszczenia biurowe, mieszkania służbowe i pokoje gościnne, a także zaopatrzony w energię elektryczną, wodę i kanalizację. W późniejszym czasie uległ on przebudowie. W budynku tym mieściła się nastawnia Św^[5][2][15].

Perony |

W ładowni znajdował się peron główny o szerokości 6 m oraz peron wyspowy szeroki na 3 m. Długość peronów wynosiła łącznie 2100 m^[5][28].

Pozostała infrastruktura |

Na dawnej stacji znajdują się bądź znajdowały się następujące obiekty^[2]:

• magazyn z rampą boczno-czołową,


• plac ładunkowy,


• ubikacja,


• budynek gospodarczy.

Dodatkowo dawna stacja miała możliwość awaryjnego wodowania parowozów dzięki obecności studni ponad stacją oraz wieży wodnej, która umożliwiała grawitacyjne wodowanie lokomotyw^[28].

Połączenia |

Połączenia pasażerskie realizowane z dawnej stacji Świeradów Zdrój miały charakter regionalny, ale przez stację kursowały przed 1945 dodatkowo dalekobieżne wagony w relacji między Berlinem a Wrocławiem. Okazjonalnie kursowały tu pociągi specjalne, w tym kolonijne, które dowoziły turystów i kuracjuszy do Świeradowa-Zdroju^[29]. Z biegiem czasu zmniejszała się liczba połączeń oraz relacji bezpośrednich, które były realizowane z ładowni.

Powiązania komunikacyjne |

Przed dworcem kolejowym nie są realizowane regularne połączenia autobusowe. W przeszłości były natomiast realizowane sezonowo od 27 grudnia 2013 roku do 7 września 2014 roku połączenia autobusowe świadczone na zlecenie kolejowego przewoźnika – Przewozów Regionalnych na trasie Jelenia Góra – Mirsk – Krobica – Świeradów-Zdrój (3 pary połączeń, równolegle do linii kolejowej) jako przewozy autobusowe zastępcze. Były one obsługiwane przez przewoźnika PKS TOUR Jelenia Góra^[35][36].

Uwagi |

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

• Podstawowe informacje, galeria zdjęć (fotopolska.eu)


• Podstawowe informacje, galeria zdjęć (dolny-slask.org.pl)

Świeradów Zdrój
Linia 336 Mirsk – Świeradów Zdrój (d. Mirsk – Świeradów Nadleśnictwo) (7,701 km)
Krobica odległość: 2,441 km		Świeradów Nadleśnictwo odległość: 3,128 km