Egftnjytyk

Ten artykuł dotyczy Kserksesa I. Zobacz też: innych władców o tym imieniu.

Kserkses I
szachinszach Persji
Okres	od 485 p.n.e. do 465 p.n.e.
Poprzednik	Dariusz I Wielki
Następca	Artakserkses I
Dane biograficzne
Dynastia	Achemenidzi
Data urodzenia	518 p.n.e.
Data śmierci	465 p.n.e.
Ojciec	Dariusz I Wielki
Matka	Atossa
Żona	Amestris
Dzieci	Artakserkses I, Dariusz, Hystaspis, Amytis, Rodugune
Cytaty w Wikicytatach

Płaskorzeźba Kserksesa w Persepolis

Kserkses I (pers. خشایارشا, Chszajarsza) (ur. ok. 518 p.n.e., zm. 465 p.n.e.) – szachinszach perski z dynastii Achemenidów. Panował w latach 485–465 p.n.e. Był synem i następcą Dariusza I Wielkiego.

Następca tronu |

Kserkses urodził się w 518 roku p.n.e. jako syn i następca Dariusza Wielkiego i jego małżonki – Wielkiej Królowej Atossy. Według Herodota starszy brat Kserksesa, Artabazan przyszedł na świat przed objęciem rządów przez Dariusza i był zrodzony z młodszej żony, więc nie był brany pod uwagę jako przyszły król. Zgodnie z przekazem Herodota Dariusz wyznaczył swojego następcę dopiero wtedy, gdy szykował się do wojny przeciwko Egiptowi i Atenom, bowiem zgodnie z perską tradycją królowi nie wolno było opuścić kraju, pozostawiając go bez władcy. Uwzględnienie przekazu greckiego historyka w badaniach nad okresem rządów Kserksesa stwarza problem w zakresie chronologii. W jednej z inskrypcji Kserksesa znajduje się informacja o tym, że Dariusz miał wielu synów, ale wyznaczył największym po sobie mianowicie jego. Taki krok Dariusz podjął na pewno przed 486 rokiem p.n.e., gdyż jeden z reliefów taçary (w literaturze naukowej termin odnosi się do osobistego pałacu Dariusza w Persepolis) przedstawia Kserksesa jako następcę tronu, o czym informuje napis na szatach księcia^[1].

Wojny z Grekami |

 Osobny artykuł: II wojna perska.

W 480 roku p.n.e. wyruszył na podbój Grecji na czele ogromnej armii, składającej się z przedstawicieli 46 narodów. Po nierozstrzygniętej bitwie morskiej pod Artemizjonem pokonał Spartan pod Termopilami, a następnie spalił Ateny. Wkrótce potem jego flota została rozbita pod Salaminą przez ateńskie okręty pod wodzą Temistoklesa. Po tej klęsce Kserkses powrócił do Azji, zostawiając w Grecji część armii pod wodzą Mardoniusza. W 479 roku p.n.e. została ona rozbita przez Greków pod Platejami. Tymczasem Kserkses musiał stłumić bunt w Babilonie. Miasto zostało splądrowane, a ziggurat E-temenanki i mury częściowo zburzone. Po 470 roku p.n.e. Kserkses ponownie wysłał flotę przeciwko Grecji, ale została ona rozbita pod Eurymedonem w Pamfylii. W przegranych wojnach z Grekami perski władca poniósł niewielkie z jego punktu widzenia straty terytorialne, ale wpłynęły one fatalnie na jego prestiż i skarbiec państwa.

Kserkses za żonę pojął Waszti, a po jej oddaleniu z dworu wybrał za żonę Esterę, opisaną w biblijnej Księdze Estery. Miał kilkoro dzieci z Amestris (utożsamianą z Esterą):

• syn Artakserkses I
  


• syn Dariusz


• syn Hystaspis


• córka Amytis
  


• córka Rodugune

Kserkses zginął na skutek spisku pałacowego zawiązanego przez komendanta swojej straży przybocznej Artabanosa, marszałka dworu Aspamitresa i zięcia Megabyzosa, prawdopodobnie za wiedzą syna Artakserksesa.
Kserkses został pochowany w skalnym grobowcu, który sam nakazał wykuć. Grobowiec został wykonany o wiele wspanialej, niż grobowiec Dariusza, choć brakowało nagrobnej inskrypcji^[2].

Przypisy |

Zobacz też |

• inskrypcja daiva

Bibliografia |

• 
  Кембриджская история древнего мира, Т. 5, Персия, Греция и западное Средиземноморье ок. 525–479 гг. до н.э., ред. Дж. Бордмэн, Москва 2011. ​ISBN 978-5-86218-467-9​.