Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego
Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego (niem. Lubinsche Karte lub Große Lubinsche Karte) – powstała w latach 1610-1618 na zamówienie księcia szczecińskiego Filipa II. Autorem mapy Pomorza Zachodniego był niemiecki kartograf Eilhardus Lubinus (właśc. Eilert Lübben).
Mapę połączoną z drzewem genealogicznym książąt pomorskich, zatytułowaną (łac.) NOVA ILLUSTRISSIMI PRINCIPATUS POMERANIÆ DESCRIPTIO cum adjunctà Principum Genealogià et Principum veris et potiorum Urbium imaginibus et Nobilium insignibus, autor stworzył w skali 1:235000 i wydał w formacie 2,21 x 1,25 m, co było na owe czasy wielkim osiągnięciem. Autor dla ustalenia danych geograficznych dużo podróżował po terenie księstwa.
W drzewie genealogicznym zostały umieszczone portrety książąt, w obramieniu mapy – herby rodów szlachty pomorskiej. Przy zewnętrznej krawędzi arkusza umieszczono panoramy najważniejszych miast Pomorza (większość rycin panoramicznych wykonał szczeciński malarz Johann Wolfart). Znalazły się tam (kolejność począwszy od lewego górnego narożnika, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara; pisownia oryginalna):
- Treptow an der Tollensee
- Wolgast
- Grijphiswaldt
- Stralsundt
- Alten Stettin
- Stargardt
- Colbergk
- Stolpe
- Lauwenburgk
- Butow
- Newen Stettin
- Cößlin
- Belgardt
- Treptow
- Piritz
- Golnow
- Wollin oder Iulina
- Camin
- Griffenberge
- Rugenwalde
- Sazig
- Friderichswalde
- Colbatz
- Corlin
- Bublitz
- Iacobshagen
- Zachan
- Dam
- Marien flus
- Gartz
- Leba
- Zanow
- Schlage
- Bahnen
- Richtenberg
- Damgarten
- Greiffenhagen
- Ukermünde
- Pasewalck
- Usedohm
- Grimmen
- Gutzkow
- Frantzburg
- Loitz
- Demmin
- Tribsees
- Ancklam
- Barth
- Bergen in Ruigen
Mapę wydano po raz pierwszy w 1618. Wydruk wykonano z 12 płyt miedziorytniczych sporządzonych przez amsterdamskiego miedziorytnika Nicolasa Geilkerckiusa. W starszej literaturze przeważa pogląd, że wydruk nastąpił w Amsterdamie, na papierze pochodzącym z terenu Pomorza Zachodniego (być może wyprodukowanym w papierni w Strudze). Łącznie wydrukowano wówczas ok. 20-30 egzemplarzy mapy. Drugie wydanie mapy (niezmienione), w nieznanej liczbie sztuk (najprawdopodobniej było to kilkadziesiąt egzemplarzy), nastąpiło w 1758 w Hamburgu.
Dr Kazimierz Kozica (kartograf, pracownik naukowy Zamku Królewskiego w Warszawie) przypuszcza, że do dnia dzisiejszego zachowało się ok. 50 egzemplarzy mapy (z I i II wydania), z tego kilkanaście w Polsce. Obecna cena, dobrze zachowanej mapy, w obiegu antykwarycznym może dochodzić do stu tysięcy złotych[potrzebny przypis].
Bibliografia |
Opracowania online |
- Kamińska M., Filip II, Eilharg Lubinius i Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego (pol.) [w]: Kochanowska J. (pod red.), Śladami książąt pomorskich (pol.), [dostęp 2011-08-12].