Egftnjytyk

Lucjan Rydel
Portret Lucjana Rydla autorstwa Stanisława Wyspiańskiego
Data i miejsce urodzenia	17 maja 1870 Kraków
Data i miejsce śmierci	8 kwietnia 1918 Bronowice Małe
Narodowość	Polak
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	Młoda Polska
Muzeum artysty	Rydlówka
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Ten artykuł dotyczy polskiego poety. Zobacz też: Lucjan Rydel – okulista.

Lucjan Rydel z rodziną (fot. z ok. 1910)

Grób Lucjana Rydla oraz jego żony na Cmentarzu Rakowickim

Lucjan Antoni Feliks Rydel (ur. 17 maja 1870 w Krakowie, zm. 8 kwietnia 1918 w Bronowicach Małych) – poeta i dramatopisarz okresu Młodej Polski, zastępca przewodniczącego Prezydium Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914 roku^[1].

Życiorys |

Był synem Lucjana (okulisty, profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego) i Heleny z Kremerów oraz wnukiem Józefa Kremera. W latach 1888−1894 studiował na Wydziale Prawa UJ – studia te podjął na stanowcze życzenie ojca. Po uzyskaniu stopnia doktora poświęcił się twórczości literackiej i zagadnieniom z dziedziny historii i historii sztuki. Jesienią 1895 zamieszkał w Warszawie. Publikował felietony i artykuły z historii sztuki oraz krytyki literackie na łamach gazet warszawskich i krakowskich, między innymi w Gazecie Polskiej. W 1896 uzyskał stypendium przyznane przez Akademię Umiejętności, dzięki któremu wyjechał do Paryża. Uczęszczał na wykłady w Collège de France, Sorbonie i École des Beaux-Arts. Pracował w Bibliotece Polskiej.

Po powrocie zamieszkał w Krakowie. Ślub L.Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną (1883–1936), córką chłopa z Bronowic, który odbył się 20 listopada 1900, stał się tematem dramatu Wyspiańskiego pod tytułem Wesele. Po ślubie zamieszkał w dworku w podkrakowskiej wsi Tonie (obecnie dwór przy ul. Kaczorówka 10). W 1908 przeniósł się do wsi Bronowice Wielkie. Mieszkając tam, zakładał czytelnie, prowadził wykłady i organizował przedstawienia ludowe. Przyczynił się do odkrycia i rozwinięcia talentu Antoniego Kucharczyka, wiejskiego poety samouka. W 1907 podróżował po Grecji; wykłady o sztuce i kulturze greckiej, które prowadził później niemal do końca życia w ASP w Krakowie, przyciągały licznych słuchaczy.

Po wybuchu I wojny światowej przebywał w Pradze i Pardubicach. Po powrocie do Krakowa od września 1915 do sierpnia 1916 był dyrektorem Teatru im. Słowackiego. W marcu 1918 zachorował na zapalenie płuc, które wówczas przeważnie było śmiertelne. Zmarł w Rydlówce. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Nagrobek ma kształt przydrożnej kapliczki z podkrakowskiej wsi, razem z pisarzem spoczywają żona, bracia Stanisław (19-letni, zm. 1909) i Adam oraz siostra Helena Lange.

Do jego najbardziej znanych utworów należą:

• 
  Zaczarowane koło^[2] – baśń dramatyczna z 1900 (na jej podstawie Konstanty Gorski skomponował poemat symfoniczny pod tym samym tytułem, a Jerzy Gablenz operę)


• 
  Betlejem polskie – jasełka wystawione w 1904


• 
  Zygmunt August – trylogia dramatyczna z 1912 (Królewski jedynak, Złote więzy^[3], Ostatni)^[4]
  


• 
  Ferenike i Pejsidoros – opowiadanie z 1909


• 
  Poezje – zbiór, wyd. 1899, wyd. kolejne (rozszerzone) 1901 i 1909^[5]
  


• jednoaktówki: dramat Matka z 1893, misterium fantastyczne Dies irae 1893^[6], Na marne 1895


• poematy bajeczne: Bajka o Kasi i królewiczu 1903, Pan Twardowski 1906, Madejowe łoże 1909^[7].

W Warszawie (na Bielanach), Krakowie, Łodzi, Szczecinie, Tychach, Elblągu, Ostrowcu Świętokrzyskim i Zamościu znajdują się ulice nazwane jego imieniem.

Przypisy |

Bibliografia |

• Listy Stanisława Wyspiańskiego do Lucjana Rydla. T. 1 i 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979. ISBN 83-08-00100-9.


• Stanisław Waltoś: Krajobraz "Wesela". Kraków: Exartim, 1992. ISBN 83-85474-13-7.


• 
  Literatura polska. T. II. Warszawa: PWN, 1985.Nieznane pola: 1.
  

Linki zewnętrzne |

• 
  Utwory Lucjana Rydla w serwisie Wolne Lektury
  


• 
  Dzieła L. Rydla w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl


• Dworek w Toniach