Egftnjytyk

Cesarska Rzymskokatolicka Akademia Duchowna w Petersburgu
budynek Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu
Data założenia	1842
Data likwidacji	1918
Państwo	Rosja
brak współrzędnych

Ten artykuł dotyczy uczelni katolickiej. Zobacz też: Petersburska Akademia Duchowna – działająca do dziś uczelnia prawosławna.

Cesarska Rzymskokatolicka Akademia Duchowna w Petersburgu – wyższa szkoła teologiczna istniejąca w latach 1842–1918 w Petersburgu.

Historia |

W 1773 roku po kasacie zakonu jezuitów prowadzony przez nich w Wilnie Uniwersytet Wileński Stowarzyszenia Jezusowego Księstwa Litewskiego został przemianowany na Szkołę Główną Wielkiego Księstwa Litewskiego. 4 kwietnia 1803 roku na jego bazie powstał Imperatorski Uniwersytet Wileński. W 1833 roku z wydziału teologicznego tej uczelni po połączeniu z Głównym Seminarium Wileńskim utworzono Wileńską Rzymsko-Katolicką Akademię Duchowną. W 1842 roku przeniesiono ją do Petersburga. Po wizytacji uczelni 18 grudnia 1844 roku Mikołaja I zatwierdził statut uczelni i wydał rozporządzenie nadające jej nazwę Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej. Gdy w 1847 roku podpisano konkordat pomiędzy Rosją a Stolicą Apostolską Akademia została podporządkowana arcybiskupowi mohylewskiemu^[1]. Po likwidacji w 1867 roku Warszawskiej Akademii Duchownej jej studentów przeniesiono do działającej w Petersburgu uczelni^[2].

W kwietniu 1918 roku zawieszono wykłady licząc na to, że sytuacja polityczna pozwoli na ich kontynuowanie^[2].

W lutym 1918 roku z inicjatywy Radziszewskiego w Piotrogrodzie Komitet Organizacyjny mający za zadanie zorganizowanie uniwersytetu katolickiego, a 23 października 1918 roku Edward Ropp metropolita mohylewski przekazał tworzącemu się Uniwersytetowi w Lublinie prawo piotrogrodzkiej Akademii do otwarcia wydziału teologicznego w roku akademickim 1918/19^[3]. Gdy w grudniu 1918 roku został otwarty Uniwersytet Lubelski w gronie jego wykladowców znaleźli się również profesorzy Akademii, a zaczątkiem biblioteki uniwersytetu były księgozbiory wykładowców zakupione przez Karola Jaroszyńskiego^[4].

Siedziba |

Akademię początkowo umieszczono w obecnie nie istniejącym budynku należącym do kupca Łokotnikowa znajdującego się pomiędzy ulicami Iwanowską ( ul. Socjalisticzieskaja) i Griazną ( ul. Marata)^[2], gdzie funkcjonowała przez dwa lata. Ponieważ dom nie miał kaplicy kupiono w 1842 roku kompleks budynków na Wyspie Wasiljewskiej będący własnością Rosyjskiej Akademii Nauk. Budynki z początku XIX wieku złożone z "centralnego korpusu, dwóch symetrycznie rozmieszczonych skrzydeł oraz przybudówek w podwórzu" przebudowano zgodnie z projektem Christiana F. Meiera (1789–1848)^[2]. Polegały one nie tylko na przebudowach i dobudowaniu drugiego piętra nad skrzydłami centralnego korpusu, zmianie wystroju zewnętrznego i wewnętrznego, ale najważniejsze było dobudowanie kaplicy pw. św. Jana Kantego^[2]. Zamknięto ją w 1918 roku, ale w 1919 roku otwarto ponownie jako kaplicę parafii św. Jana Kantego.

Siedzibę w 1919 roku władze radzieckie przekazały Estońskiemu Proletariackiemu Uniwersytetowi^[2]. W budynku mieści się wydział filologiczny Uniwersytetu im. Aleksandra Hercena ( w 2015 roku)^[5]. Ponieważ dawna kaplica św. Jana Kantego nie jest użytkowana i podczas wizyty rektora KUL w Rosji pojawiła się propozycja odremontowania jej i umieszczenia tam wystawy o historii Akademii Duchownej^[5].

Organizacja |

Po przeniesieniu do Petersburga powstało siedem katedr: teologii dogmatycznej i fundamentalnej, Pisma Świętego, historii Kościoła i prawa kanonicznego, homiletyki patrologii, historii powszechnej i dziejów Rosji, literatury rosyjskiej oraz literatury łacińskiej i greckiej. Ich liczba była zwiększana tak, że w 1890 roku było ich osiem, a od 1915 roku do zamknięcia uczelni 15, w tym teologii pastoralnej, psychologii i prawa państwowego. Językiem wykładowym była łacina i rosyjski. Nauka trwała cztery lata. Po zawarciu w 1847 roku konkordatu pomiędzy Rosją a Stolicą apostolską Akademii zostały podporządkowane wszystkie katolickie seminaria duchowne w Imperium Rosyjskim. Uczelnią zarządzała Rada składająca się z: rektora, dwóch sufraganów lub prałatów, inspektora, dwóch świeckich profesorów oraz ekonom mający głos doradczy w sprawach gospodarczych. Wybór większość członków rady musiał być zatwierdzany przez ministra spraw wewnętrznych^[2].

Od 1839 roku uczelnia miałom prawo przyznawania stopni naukowych: kandydata, studenta, magistra i po zatwierdzeniu przez ministra doktora teologii lub prawa kanonicznego^[2].

Rektorzy |

• 1842–1855 Ignacy Hołowiński
  


• 1860-1864 Aleksander Bereśniewicz
  


• 1877-1884 Szymon Marcin Kozłowski (doctor honoris causa tej uczelni)


• 1884–1897 Franciszek Symon
  


• 1901-1910 Longin Żarnowiecki
  


• 1910–1913 Aleksander Kakowski (także absolwent tej uczelni)


• 1914-1918 Idzi Radziszewski
  

Studenci |

Jej słuchaczami i absolwentami byli m.in. polscy księża:

• 
  Zygmunt Szczęsny Feliński kanonizowany w 2009 r.,


• 
  Ignacy Skorupka poległy w 1920 r. w wojnie polsko-bolszewickiej,


• 
  Stefan Denisewicz związany ze Smoleńskiem i Mohylewem,


• 
  Józef Abelewicz rektor Seminarium Duchownego w Wilnie,


• 
  Bolesław Hieronim Kłopotowski biskup łucko-żytomierski i arcybiskup mohylewski,


• 
  Michał Godlewski biskup pomocniczy łucki i żytomierski i arcybiskup tytularny Amorianus,


• 
  Antoni Baranowski biskup, polski i litewski poeta,


• 
  Jan Cieplak arcybiskup nominat wileński i sufragan mohylewski (uzyskał tu doktorat z teologii),


• 
  Marian Leon Fulman biskup diecezjalny lubelski,


• 
  Maria Andrzej Gołębiowski biskup Kościoła Starokatolickiego Mariawitów,


• 
  Romuald Jałbrzykowski arcybiskup metropolita wileński i sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski,


• 
  Włodzimierz Jasiński biskup diecezjalny sandomierski i łódzki,


• 
  Antoni Karaś biskup diecezjalny augustowski i wyłkowyski,


• 
  Władysław Krynicki biskup pomocniczy i diecezjalny włocławski,


• 
  Paweł Kubicki biskup pomocniczy sandomierski,


• 
  Augustyn Łosiński biskup diecezjalny kielecki,


• 
  Zygmunt Łoziński biskup miński i biskup piński,


• 
  Jerzy Matulewicz biskup wileński,


• 
  Kazimierz Mikołaj Michalkiewicz sufragan wileński,


• 
  Antoni Julian Nowowiejski biskup diecezjalny płocki i arcybiskup ad personam,


• 
  Wojciech Owczarek biskup pomocniczy włocławski,


• 
  Józef Pastuszka psycholog, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w latach 1938–1947 dziekan Wydziału Filozofii KUL^[6],


• 
  Maria Jakub Próchniewski biskup naczelny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Polsce,


• 
  Henryk Przeździecki biskup podlaski i biskup siedlecki,


• 
  Marian Józef Ryx biskup diecezjalny sandomierski,


• 
  Czesław Sokołowski rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,


• 
  Franciszek Sonik biskup pomocniczy kielecki,


• 
  Władysław Szcześniak biskup pomocniczy warszawski,


• 
  Adolf Szelążek biskup diecezjalny łucki,


• 
  Antoni Szlagowski biskup pomocniczy warszawski,


• 
  Felix Franciszek Szymanowski kapłan i architekt Katedry Starokatolickiej Mariawitów w Płocku


• 
  Kazimierz Tomczak biskup pomocniczy łódzki,


• 
  Leon Wetmański biskup pomocniczy płocki,

a wykładowcami m.in.:

• 
  Czesław Falkowski,


• 
  Bolesław Hieronim Kłopotowski,


• 
  Jan Cieplak (adiunkt; wykładał archeologię biblijną, liturgię, teologię moralną i uczył śpiewu kościelnego),


• 
  Michał Godlewski (kierował Zakładem Homiletyki, a następnie Zakładem Historii Kościoła),


• 
  Jerzy Matulewicz (kierował katedrą socjologii),


• Stanisław Trzeciak


• 
  Leon Wetmański (pełnił funkcję ojca duchownego).

Przypisy |