Plac Kościelny we Wrocławiu




















Herb wroclaw.svg Wrocław
plac
plac Kościelny

plac Grunwaldzki


Wroclaw,Plac Koscielny,Polska,UE. - panoramio.jpg



Położenie na mapie Wrocławia


Mapa lokalizacyjna Wrocławia

plac plac Kościelny

plac plac Kościelny






Położenie na mapie województwa dolnośląskiego


Mapa lokalizacyjna województwa dolnośląskiego

plac plac Kościelny

plac plac Kościelny






Położenie na mapie Polski


Mapa lokalizacyjna Polski

plac plac Kościelny

plac plac Kościelny





51°06′53,527″N 17°02′37,420″E/51,114869 17,043728





Commons
Multimedia w Wikimedia Commons




Kolegiata św. Krzyża i św. Bartłomieja




Kamienica nr 1




Pensjonat Jana Pawła II




Mur terenu z reliktami części północnej Zamku Piastowskiego i domem zakonnym (skrzyżowanie ul. św. Marcina (po lewej), Świętokrzyskiej (na wprost) i pl. Kościelnego)




Plac i kolegiata


Plac Kościelny we Wrocławiu (niem. An der Kreuzkirche) – plac położony we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim, osiedlu Plac Grunwaldzki, w dawnej dzielnicy Śródmieście[1][2][3]. Przy placu znajduje się między innymi Kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja[a] oraz Pomnik św. Jana Nepomucena[1].




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Nazwa


  • 3 Zabudowa i zagospodarowanie


  • 4 Układ drogowy


  • 5 Ochrona i zabytki


  • 6 Zobacz też


  • 7 Uwagi


  • 8 Przypisy


  • 9 Bibliografia


  • 10 Linki zewnętrzne





Historia |


W drugiej połowie XIII w. wytyczona została, m.in. w rejonie dzisiejszego placu, ulica Katedralna, w związku z przekazaniem części Ostrowa Tumskiego, niemal całej zachodniej jego części, Kapitule Świętokrzyskiej założonej 11 stycznia 1288 r.[4][5]. Powstały dwa odrębne kolegia mansjonarzy dla wybudowanego tu kościoła: górnego św. Krzyża i dolnego św. Bartłomieja. Kapituła ta dopiero w 1376 r. musiała uznać zwierzchnictwo biskupa (kolegiata katedralna)[5][6]. Wcześniej obie kapituły ze sobą konkurowały[1]. Sam Kościół św. Krzyża i św. Bartłomieja ufundowany został w 1288 r. przez księcia Henryka IV Probusa, a jego budowla trwała do około 1400 r.[7].


Plac obejmuje obszar, w którym powstała Kolegiata Świętego Krzyża. Był on intensywnie zabudowany już w trakcie budowy samej kolegiaty, a to z racji braku terenów. Kapituła Świętokrzyska, aby zapewnić komunikację z zamkiem i brzegiem rzeki Odry, zmuszona była wyburzyć część zabudowy przy placu w 1376 r. Kolejne przekształcenia obszaru przy placu objęły budowę murów i budynków towarzyszących kolegiacie. Były to wybudowana po północnej stronie wikaria i mansjonaria, po wschodniej stronie szkoła, a na południu wieżowy budynek nawiązujący do domu prepozyta i dziekanii katedralnej. Ten ostatni uznaje się za wyraz konkurencji między kapitułą świętokrzyską a kapitułą katedralną[1], bowiem podobne dwa budynki przy ulicy Katedralnej należały do kapituły katedralnej. Wszystkie trzy budynki stanowiły w tym rejonie dominaty[4]. Pozostałą zabudowę stanowiły w większości budynki o konstrukcji szkieletowej[1].


W XVIII wieku zbudowano w miejscu mansjonarii świętokrzyskiej Orphanotropheum[b][c][4]. Mur wokół kolegiaty rozebrano na początku XVIII wieku, dzięki czemu powstał obszerny plac. W konsekwencji tych robót odsłonięto fasadę Orphanotropheum[1]. W latach 1730–1732 na placu wzniesiono pomnik św. Jana Nepomucena[1][4][7][8][9] oraz rozebrano wieże rezydencjalne[4]. Pomnik położony on jest na południe od kościoła[1]. W 1810 r. Kapituła Świętokrzyska została zniesiona, majątek podczas procesu sekularyzacji przeszedł na skarb państwa. Sam kościół na placu stał się filialnym dla katedry[5]. Kolejne znaczne przeobrażenia zabudowy placu nastąpiły pod koniec XIX wieku. Powstał wtedy na wschód od kościoła budynek Instytutu Fizyki a na północy trzy kamienice czynszowe[1][2]. W latach 1885–1887 zburzono część zabudowy północnej pierzei dzięki czemu wytyczono ulicę św. Marcina w kierunku placu Bema[10].


W wyniku walk pod koniec II wojny światowej w 1945 r. rejon ten uległ znacznemu zniszczeniu. W latach powojennych odbudowano tylko południową część placu. Pierzeję północną natomiast w całości włączono do Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego w ramach jego powiększenia[1][2][11] w 1960 r. o około 1 ha[11], rozbierając zniszczoną zabudowę, m.in. Instytutu Fizyki[12]. Natomiast w latach 2000–2002 po stronie północno-wschodniej zbudowano budynek pensjonatu Jana Pawła II[d][1][13][14].



Nazwa |


Obecny Plac Kościelny do 1824 r. nie miał nadanej nazwy własnej. W tym właśnie roku otrzymał nazwę An der Kreuzkirche[1]. Podobnie do imienia Kościoła Świętego Krzyża nawiązywała także ówczesna nazwa dzisiejszej ulicy Świętokrzyskiej – Kreuzstrasse[15]. Po II wojnie światowej otrzymał współcześnie obowiązującą nazwę Plac Kościelny[1].



Zabudowa i zagospodarowanie |


Centralnym elementem zabudowy placu jest Kościół Świętego Krzyża i św. Bartłomieja oraz figura św. Jana Nepomucena. Zachodnią, południową i wschodnią pierzeję placu stanowi zachowana lub odbudowana zabudowa historyczna tego rejonu Ostrowa Tumskiego. Znaczna część tej zabudowy przeznaczona jest dla potrzeb usług sakralnych oraz zamieszkania i administracji kościelnej. Natomiast północno-wschodni narożnik to współczesna zabudowa pensjonatu Jana Pawła II, a północna to ogrodzony teren Ogrodu Botanicznego[1][2][11][13][14][16].



Układ drogowy |


Do placu przypisane są drogi gminne o długości 264 m[3]. W północnej części otaczają one Kościół Świętego Krzyża i św. Bartłomieja, a w południowej pomnik św. Jana Nepomucena[17]. Obowiązuje tu ruch pieszy, z dopuszczeniem dojazdu do kościoła pojazdom specjalnym[18]. W całym obszarze obowiązuje wykonywanie nawierzchni z kostki kamiennej lub klinkierowej w nawiązaniu do historycznych nawierzchni zabytkowych[19].


Ulice powiązane z placem:




  • ulica Katedralna, stanowi główną oś komunikacyjną i urbanistyczną Ostrowa Tumskiego[2][4], łącząc Most Tumski z Placem Katedralnym[4], przebiega na południe od placu, stanowiąc jego południową granicę[3][17][20],


  • ulica Świętego Marcina, wybiega na północny zachód z narożnika północno-zachodniego placu[10][17][21],


  • ulica Świętokrzyska, wybiega na północ z narożnika północno-zachodniego placu[17][22],


  • ulica Kanonia, wybiega na północ i dalej na wschód z narożnika północno-wchodniego placu[12][17][23]


  • ulica Świętego Idziego, wybiega w kierunku wschodnim[14][17][24].



Ochrona i zabytki |


Obszar, na którym położony jest Plac Kościelny, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowia Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967 r.[25][26]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[7][27]. Również miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego umieszcza ten obszar w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej[28] i określa jako obszar o najwyższych wartościach krajobrazowych[29]. Ochronie również podlega oś widokowa przebiegająca przez plac wzdłuż ulicy Katedralnej[30].


Przy placu znajdują się następujące zabytki:




  • Kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja we Wrocławiu[a], rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr A/5256/44 z dn. 25.01.1962[17][31]


  • figura Świętego Jana Nepomucena, rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr 36 z 29.03.1949[32]

  • dom parafialny[e], rodzaj ochrony: M.p.z.p., GEZ[17]


Ponadto w najbliższym sąsiedztwie placu znajdują się następujące zabytki:



  • Orphanotropheum[c], rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr 90 z 29.03.1949 i A/2891/46 z dn. 25.01.1962[17][33]

  • dom parafialny kościoła św. Krzyża, obecnie budynek mieszkalno-usługowy[f], rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr A/2901/51 z dn. 25.01.1962[17][33]


  • Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego[g], rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr A/2374/2094 z 5.02.1974[11][17][32]

  • kanonia kapituły świętokrzyskiej[h], rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr A/2892/50 z dn. 25.01.1962[17][33],

  • relikty części północnej Zamku Piastowskiego z domem zakonnym Zgromadzenia Sióstr Szkolnych De Notre Dame oraz z budynkiem szkolnym (Liceum św. Anny 1891), ob. klasztor Zgromadzenia Sióstr Szkolnych De Notre Dame i Dom Gościnny[i], rodzaj ochrony: rejestr zabytków, nr rej.: 143 (?) z 4.11.1968 i A/5348/93 z dn. 12.02.1962[17][34].



Zobacz też |



  • Historia Wrocławia

  • Architektura Wrocławia



Uwagi |




  1. ↑ ab Adres administracyjny Kościoła Świętego Krzyża i św. Bartłomieja we Wrocławiu – pl. Kościelny 1 we Wrocławiu[17].


  2. ↑ Orphanotropheum – dom dla sierot katolickich pochodzenia szlacheckiego, zbudowany na miejscu mansjonerii kolegiaty św. Krzyża[35].


  3. ↑ ab Adres administracyjny Orphanotropheum – ulica Katedralna 4 we Wrocławiu, fasada wschodnia budynku stanowi zachodnią pierzeję placu Kościelnego[35][17].


  4. ↑ Adres administracyjny budynku pensjonatu Jana Pawła II – ulica Świętego Idziego 2 we Wrocławiu, hotel czterowiazdkowy[13].


  5. ↑ Adres administracyjny domu parafialnego – plac Kościelny 1 we Wrocławiu, fasada północna stanowi południową pierzeję placu Kościelnego[17].


  6. ↑ Adres administracyjny domu parafialnego – ulica Katedralna 6 we Wrocławiu, fasada zachodnia i szczytowa skrzydła północnego budynku przylega do placu Kościelnego[17].


  7. ↑ Adres administracyjny Ogrodu Botanicznego – ulica Henryka Sienkiewicza 23 we Wrocławiu, zajmuje obszar na północ od placu między ulicą Świętokrzyską a Kanonią, w miejscu wyburzonej pierzei północnej placu[17].


  8. ↑ Adres administracyjny budynku kanonii kapituły świętokrzyskiej – ulica Katedralna 5 we Wrocławiu, w południowej pierzei[17].


  9. ↑ Adres administracyjny klasztor sióstr Notre Dame – ul. św. Marcina 12[34].



Przypisy |




  1. ↑ abcdefghijklmn Harasimowicz 2006 ↓, s. 408–409 (Kościelny).


  2. ↑ abcde Harasimowicz 2006 ↓, s. 636–637 (Ostrów Tumski).


  3. ↑ abc ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 205.


  4. ↑ abcdefg Harasimowicz 2006 ↓, s. 359 (Katedralna).


  5. ↑ abc Harasimowicz 2006 ↓, s. 384 (Kolegiata św. Krzyża).


  6. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 411 (Kościoły i kaplice (mapa)).


  7. ↑ abc NID 2013 ↓.


  8. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 702–703 (Pomniki).


  9. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 197 (Figura św. Jana Nepomucena).


  10. ↑ ab Harasimowicz 2006 ↓, s. 887 (Św. Marcina).


  11. ↑ abcd Harasimowicz 2006 ↓, s. 613–614 (Ogr. Botaniczny UWr.).


  12. ↑ ab Harasimowicz 2006 ↓, s. 344 (Kanonia).


  13. ↑ abc Harasimowicz 2006 ↓, s. 663–664 (Pensjonat JP II).


  14. ↑ abc Harasimowicz 2006 ↓, s. 886–887 (Św. Idziego).


  15. ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 86 (Kreuzstr.).


  16. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §9, § 12 ust. 2 pkt 1, § 25 ust. 14–16, 19–24, 39–45.


  17. ↑ abcdefghijklmnopqrs SIP 2018 ↓, GEZ.


  18. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §13 pkt 2 lit. b, c, §14 ust. 27–28, §25 ust. 16 pkt. 3.


  19. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §14 ust. 2.


  20. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1692.


  21. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4840.


  22. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4886.


  23. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1639.


  24. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4828.


  25. ↑ NID 2017 ↓, s. 206.


  26. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 5.


  27. ↑ MP 1994 ↓.


  28. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §5–6, 9, 11.


  29. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §12 ust. 2 pkt 1.


  30. ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §12 ust. 4 pkt 1.


  31. ↑ NID 2017 ↓, s. 207.


  32. ↑ ab NID 2017 ↓, s. 210.


  33. ↑ abc NID 2017 ↓, s. 219.


  34. ↑ ab NID 2017 ↓, s. 209.


  35. ↑ ab Harasimowicz 2006 ↓, s. 631 (Orphanotropheum).



Bibliografia |



  1. Gminna Ewidencja Zabytków - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-03-23]  (pol.).

  2. JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ​ISBN 978-83-7384-561-9​  (pol.).

  3. Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2016-07-19]  (pol.).

  4. Uchwała XIII/442/99 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 października 1999 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru - OSTRÓW TUMSKI - WYSPY - OGRÓD BOTANICZNY we Wrocławiu., „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 26 stycznia 2000 r. Nr 3, poz.24.; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 października 1999 r. Nr 9, poz.401., Wrocław , 21 października 1999 [dostęp 2018-04-16]  (pol.).

  5. Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).

  6. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2017 [dostęp 2018-03-23]  (pol.).

  7. Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Iwanska, sporządziła Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław , 16 lutego 2018 [dostęp 2018-03-23]  (pol.).


  8. M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).



Linki zewnętrzne |



  • Plac Kościelny, fotopolska.eu [dostęp 2018-03-21]  (pol.).

  • pl. Kościelny, dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2018-03-21]  (pol.).

  • Plac Kościelny, wikimapia.org [dostęp 2018-03-23]  (pol.).

  • Plac Kościelny - panorama, panoramy.zbooy.pl, 12 listopada 2008 [dostęp 2018-04-16]  (pol.).




-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA
閱讀完整內容

Shark

圖片
For other uses, see Shark (disambiguation). Sharks Temporal range: Ludfordian-Present, 425–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N [1] Clockwise from top left: spiny dogfish, Japanese sawshark, whale shark, great white shark, horn shark, frilled shark, scalloped hammerhead and Australian angelshark representing the orders Squaliformes, Pristiophoriformes, Orectolobiformes, Lamniformes, Heterodontiformes, Hexanchiformes, Carcharhiniformes and Squatiniformes respectively. Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Chondrichthyes Subclass: Elasmobranchii Infraclass: Euselachii Superorder: Selachimorpha Orders Carcharhiniformes Heterodontiformes Hexanchiformes Lamniformes Orectolobiformes Pristiophoriformes Squaliformes Squatiniformes † Cladoselachiformes † Hybodontiformes † Symmoriida † Xenacanthida (Xenacantiformes) † Elegestolepis † = extinct Synonyms Pleurotremata Sharks
閱讀完整內容

Wiciokrzew

圖片
Wiciokrzew, suchodrzew Morfologia (wiciokrzew pospolity) Systematyka [1] Domena eukarionty Królestwo rośliny Klad rośliny naczyniowe Klad rośliny nasienne Klasa okrytonasienne Klad astrowe Rząd szczeciowce Rodzina przewiertniowate Rodzaj wiciokrzew Nazwa systematyczna Lonicera L. Sp. Pl. 173. 1 Mai 1753 Typ nomenklatoryczny Lonicera caprifolium L. [2] Multimedia w Wikimedia Commons Hasło w Wikisłowniku Kwiaty suchodrzewu pospolitego Owoce suchodrzewu pospolitego Kwiaty wiciokrzewu pomorskiego Kwiaty wiciokrzewu przewiercienia Wiciokrzew , suchodrzew ( Lonicera L.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny przewiertniowatych ( Caprifoliaceae ). Rośliny zielne i pnące nazywane są wiciokrzewami, natomiast krzewy i niewielkie drzewa – suchodrzewami. Rodzaj liczy około 180 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na całej półkuli północnej [3] [4]
閱讀完整內容