Aliteracja






Aliteracja jest nadal żywa w świecie anglosaskim.




Aliterowane motto Uniwersytetu w Glasgow (J 14, 6)


Aliteracja (z łac. ad + litera) – powtórzenie w celach ekspresywnych jednej lub kilku głosek na początku lub w akcentowanych pozycjach kolejnych wyrazów tworzących zdanie lub wers[1].




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Bibliografia


  • 3 Linki zewnętrzne


  • 4 Zobacz też


  • 5 Przypisy





Historia |


Aliteracja często była używana w dawnej poezji, szczególniej w klasycznej greckiej i rzymskiej[2], oraz w staroangielskiej[3] i średnioangielskiej, staroniemieckiej i skandynawskiej (literatura islandzka). Na aliteracji była oparta wersyfikacja Eddy. W poezji nowożytnej aliteracją posługiwali się zwłaszcza Edgar Allan Poe[4], Algernon Charles Swinburne[5] i Gerard Manley Hopkins[6]. Aliteracji nie brak również u Williama Szekspira[7]. Stanowiła też często element poezji indyjskiej jako jeden ze środków ozdobnego stylu (alamkara). Aliteracja jest częsta w poezji ludowej. Przykład aliteracji z rzymskiego
poety Enniusza: O Tite, tute tati, tibi tanta tyranne tulisti.


Inne przykłady aliteracji:



  • biBoże bny

  • przecież pięknie pana przepraszam


  • skup skór surowych


  • it takes two to tango (ang.) – do tanga trzeba dwojga


  • World Wide Web (WWW)


  • Veni, vidi, vici (łac., przypisywane Cezarowi) – Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem

  • Ego sum via et veritas et vita (Ja jestem droga i prawda i życie) – z łacińskiej Ewangelii według św Jana (14, 6)


  • Sancte sator suffragator



legum lator largus dator (Anonim)



  • Love’s labours lost (William Szekspir)

  • I sing of brooks, of blossoms, birds, and bowers (Robert Herrick)

  • Five miles meandering with a mazy motion (Samuel Taylor Coleridge)

  • When tossed on time's tempestuous tide (Pamelia S. Vining)

  • Altho' I be the basest of mankind,


From scalp to sole one slough and crust of sin (Alfred Tennyson)

  • All the breath and the bloom of the year in the bag of one bee:


All the wonder and wealth of the mine in the heart of one gem:

In the core of one pearl all the shade and the shine of the sea: (Robert Browning)



  • on scrolls of silver snowy sentences" (Hart Crane)[8]


  • Grau, grämlich, griesgram, greulich, Gräber, grimmig,



Etymologisch gleicherweise stimmig, –

Verstimmen uns. (Johann Wolfgang Goethe)




  • zwija się zaułek zawiły zagubiony we własnych załomach (Józef Czechowicz)


  • Zwierzęca zajadłość. Z zapisków zniechęconego zoologa (Stanisław Barańczak)


  • Maria Mater Misericordiae (Maryja Matka Miłosierdzia)

  • O tem, że banda i że bat,


że bagno, bunt i brud z obory, (Lucjan Szenwald)


  • As kingfishers catch fire, dragonflies draw flame; (Gerard Manley Hopkins)


  • So as they stray'd a swan they saw




Sail stately up and strong,

And by a silver chain she drew

A little boat along, (Robert Southey)


Kinder, Küche, Kirche (slogan popularny w Niemczech )


Aliteracja występuje także w poezji czeskiej[9], gdzie jest podkreślona akcentem inicjalnym. Jest obecna w jednej z najstarszych pieśni religijnych Slovo do světa stvořenie[10]. Pojawia się też w Modlitwie Kunhuty[11]. Piotr Gierowski zauważa jej użycie w liryce Bohuslava Reynka[12].


Sekwencja, w której wszystkie elementy aliterują ze sobą to tautogram.


Bibliografia |



  • Jonathan Roper (red.): Alliteration in Culture. New York: Palgrave Macmillan, 2011. ISBN 978-0-230-23264-8.

  • Lucylla Pszczołowska, Instrumentacja dźwiękowa, Wrocław 1977.

  • Adam Kulawik, Poetyka, Warszawa 1990.



Linki zewnętrzne |


  • Monika Konert-Panek: Angielszczyzna a polszczyzna – foniczne aspekty stylistyki. Wyzwania dla tłumacza (pol.). cejsh.icm.edu.pl. [dostęp 2017-12-16].


Zobacz też |










  • środki stylistyczne


Przypisy |




  1. Alliteration (ang.). encyclopedia.com. [dostęp 2018-05-14].


  2. Katarzyna Lesiak, Estetyka dźwięku, czyli instrumentacja dźwiękowa oraz jej praktyczna realizacja w poezji epickiej mistrzów łacińskiego heksametru: Lukrecjusza, Wergiliusza i Owidiusza, Katowice 2007.


  3. Przemysław Mroczkowski, Historia literatury angielskiej. Zarys, Wrocław 1981, s. 31; Monika Opalińska, To the rhythm of poetry. A study of late Old English metrical prayers, Warszawa, 2013; Josef Brukner, Jiří Filip, Poetický slovník, Praha 1997.


  4. Sławomir Studniarz, Brzmienie i sens w wierszach Edgara Allana Poego, Toruń 2011.


  5. Wiktor Jarosław Darasz, Aliteracja, Język Polski, 1-2/2000, s. 79-92.


  6. Zobacz: Stanisław Barańczak, Gerard Manley Hopkins: model świata i polscy tłumacze, Literatura na świecie, 8/1981), s. 246-268.


  7. Ewa Kujawska-Lis: „Słowa z kapelusza? – Shakespeare, Barańczak i sztuka aliteracji” (pol.). academia.edu. [dostęp 2017-11-01].


  8. Alliteration (ang.). thefreedictionary.com. [dostęp 2016-12-09].


  9. Milan Blahynka: Aliterace v české poezii, zvláště nejnovější (cz.). digilib.phil.muni.cz. [dostęp 2017-12-22].


  10. Opakování výrazů (cz.). czechency.org. [dostęp 2017-12-22].


  11. Jan Lehár: Úvahy o dvou staročeských básních (cz.). sas.ujc.cas.cz. [dostęp 2017-12-22].


  12. Piotr Gierowski: Doświadczenie sacrum i jego poetyckie formy w twórczości Bohuslava Reynka (PDF) (pol.). cejsh.icm.edu.pl, 2012. [dostęp 2017-12-22].








這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna