Małżeństwo osób tej samej płci
Małżeństwo osób tej samej płci, małżeństwo homoseksualne, równość małżeństw (ang. marriage equality) lub małżeństwo jednopłciowe (ang. same-sex marriage)[1] – uznany przez prawo, związek religijny lub społeczność trwały związek dwóch osób tej samej płci będący jedną z form małżeństwa.
Według danych ze stycznia 2019 prawo 31 państw traktują małżeństwa osób tej samej płci na równi z małżeństwami osób różnej płci. W 3 państwach[2] spośród państw uznających małżeństwa jednopłciowe lub ich częściach - Estonii, Armenii i Izraelu, nie są one zawierane, lecz jedynie uznawane, jeśli zostały zawarte poza granicami tego państwa lub terytorium administracyjnego. W kolejnych krajach: Tajwanie i Kostaryce małżeństwa osób tej samej płci zostały już zalegalizowane, lecz prawo to nie weszło jeszcze w życie.
Spis treści
1 Zarys historyczny
2 Stan obecny
2.1 Status prawny
2.1.1 Uznanie
2.1.2 Uznanie historyczne
2.1.3 Honorowanie
2.1.3.1 Kraje
2.1.3.2 Firmy
2.1.4 Zawieranie za granicą
2.1.5 Brak uznania
2.2 Akty prawne a małżeństwo osób tej samej płci
2.2.1 Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
2.2.2 Rezolucje międzynarodowe
2.2.3 Konstytucje państw
2.2.3.1 Irlandia
2.2.3.2 Polska
2.2.3.3 Ukraina
2.2.4 Inne akty prawne
2.2.4.1 Akty
2.2.4.2 Kodeksy
3 Debaty nad uznaniem
3.1 Kraje
3.2 Argumenty za
3.2.1 Argument prawa do założenia rodziny
3.2.2 Argument równouprawnienia
3.2.3 Argument natury małżeństwa i jego ewolucji
3.2.4 Argumenty etyczne i pomyślności obywateli
3.2.5 Argument praktycznych problemów
3.2.6 Argumenty ekonomiczne
3.2.6.1 Korzyści dla obywateli
3.2.6.2 Korzyści dla kraju
3.2.7 Argumenty religijne
3.2.7.1 Ideologiczne
3.2.7.2 Poparcie kościołów i wiernych
3.2.7.3 Argument historyczny
3.2.8 Argument dobra dzieci
3.2.9 Argument poparcia społecznego
3.2.10 Zarzuty wobec fałszywej argumentacji przeciwników
3.3 Argumenty przeciw
3.3.1 Argument nazwy
3.3.2 Argument prokreacji
3.3.3 Argumenty religijne
3.3.4 Argument braku poparcia społecznego
3.3.5 Argument stałości związków
3.3.6 Argument ochlokracji
3.4 Argumenty neutralne
3.4.1 Argument niezdecydowanych
3.5 Nastawienie społeczne
3.5.1 Stowarzyszenia naukowe
3.5.2 Opinia społeczna
3.5.2.1 Polska
3.5.2.2 USA
3.5.3 Orzecznictwa sądowe
3.5.4 Duchowni i teologowie
3.5.4.1 Buddyzm
3.5.4.2 Chrześcijaństwo
3.5.4.3 Hinduizm
3.5.4.4 Islam
3.5.4.5 Judaizm
4 Poparcie społeczne
4.1 Raport ILGA
4.2 Sondy
5 Odniesienie się państwa
5.1 Ustawa o małżeństwach
5.1.1 Hiszpania
5.1.2 Argentyna
5.1.3 Nowa Zelandia
5.1.4 Luksemburg
5.1.5 Finlandia
5.2 Zastąpienie związków partnerskich małżeństwami
5.2.1 Norwegia
5.3 Reforma prawa małżeńskiego
5.3.1 Francja
5.3.2 Urugwaj
5.4 Referendum o statusie małżeństwa
5.4.1 Australia
5.4.2 Chorwacja
5.4.3 Irlandia
5.4.4 Słowacja
5.4.5 Słowenia
5.5 Legalizacja na poziomie lokalnym
5.5.1 Kanada
5.5.2 Meksyk
5.5.3 Stany Zjednoczone
5.5.3.1 Massachusetts
5.5.3.2 Iowa
5.5.3.3 Kalifornia
5.5.3.4 Connecticut
5.6 Niełatanie luk prawnych
5.6.1 Indie
5.7 Wyroki sądowe
5.7.1 Australia
5.7.2 RPA
5.7.3 Nepal
5.7.4 Brazylia
5.7.5 Kolumbia
5.7.6 Tajwan
6 Znane małżeństwa osób tej samej płci
7 Zobacz też
8 Przypisy
9 Bibliografia
Zarys historyczny |
Termin „homoseksualizm” pochodzi z XIX wieku, jednak historia związków osób tej samej płci, jak i samego homoseksualizmu, sięga początków ludzkości. Stosunek społeczeństwa do homoseksualizmu i formalnych związków par jednopłciowych zależy od miejsca i czasów – począwszy od pełnej akceptacji i integracji, poprzez neutralność i tolerancję, po nieuznawanie, dyskryminację, prześladowanie i fizyczną eksterminację[3]. Jedne z najstarszych nawiązań do homoseksualizmu sięgają czasów prehistorycznych[4][5].
Według badań historycznych Johna Boswella, związki tej samej płci zawierano formalnie w doryckiej Krecie (VII wiek p.n.e.), starożytnym Rzymie i w pierwszych wspólnotach chrześcijańskich. John Boswell w swojej książce Same-Sex Unions in Premodern Europe opisał adelphopoiesis jako formę małżeństwa homoseksualnego. Jego interpretacja została skrytykowana przez innych naukowców[6][7].
Wraz z rosnącymi problemami ekonomicznymi i politycznymi niektóre mniejszości etniczne lub społeczne stawały się celem ataków dla cesarstwa rzymskiego i bizantyjskiego[8]. Również wzrost wpływu chrześcijaństwa zmienił postrzeganie społeczne na związki homoseksualne z akceptacji w prześladowanie[9]. W 342 roku Konstancjusz II wraz z Konstansem zakazali zawierania małżeństw pomiędzy osobami tej samej płci i egzekucję osób pozostających w nim osobom[10][11][12].
W Hiszpanii najstarszym udokumentowanym małżeństwem osób tej samej płci jest małżeństwo Pedro Díaz i Muño Vandilaz w galicyjskiej gminie Rairiz de Veiga 16 kwietnia 1061. Zostali oni sobie poślubieni przez księdza w małej kaplicy, ale dokumenty ich małżeństwa odnaleziono w Klasztorze San Salvador de Celanova[13]. Małżeństwo wcześniej uznawane za pierwsze było małżeństwem dwóch kobiet w A Coruña, również w Galicji. Marcela Gracia Ibeas i Elisa Sanchez Loriga zawarły małżeństwo, podając się za kobietę i mężczyznę. Chociaż ksiądz ostatecznie zdał sobie sprawę z decepcji, ich małżeństwo nie było jednak nigdy anulowane[14][15].
Prof. Gary Ferguson z University of Virginia natknął się na tekst autorstwa Michel de Montaigne, który opisał dwie historie małżeństw osób tej samej płci ze wschodniej Francji i Rzymu[16], wspomniane w jego książce Same-Sex Marriage in Renaissance Rome: Sexuality, Identity, and Community in Renaissance Rome.
W czasach wiktoriańskich w Wielkiej Brytanii oraz USA wobec kobiet żyjących razem w przyjaźni przez całe życie, używano nazwy „bostońskie małżeństwo”. Związki nie miały zwykle charakteru seksualnego[17], jednak część z nich była związkami romantycznymi, np. panie z Llangollen i inne pary[18].
Koncepcja małżeństw osób tej samej płci powróciła po wydarzeniach Stonewall (1969), początkowo na gruncie religijnym, następnie jako przedmiot rozstrzygnięć sądowych. Pierwszy publiczny ślub osób tej samej płci został przeprowadzony przez Troya Perry’ego, twórcę Metropolitarnej Wspólnoty Kościelnej, w USA w 1969. Małżeństwo nie miało mocy prawnej. W 1970 Metropolitalna Wspólnota Kościelna wszczęła pierwszy na świecie proces sądowy mający na celu zalegalizowanie małżeństw osób tej samej płci. Proces został przegrany, podobnie jak inne, inicjowane następnie przez pary jednopłciowe. Przykładowo wymienić można sprawy: Baker vs Nelson (Minnesota, 1971), gdzie para homoseksualna dowodziła, że brak możliwości zawarcia przez nią związku małżeńskiego jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą równego traktowania. W procesie Jones vs Hallahan (Kentucky, 1973) żeńska para argumentowała, iż brak legalizacji małżeństw jednopłciowych zaprzecza prawu wolności praktykowania przez nią religii. W sprawie „Horton vs Timmers” (Ohio, 1975) sąd stwierdził, że małżeństwo musi składać się z osób przeciwnej płci. Podobne sprawy rozpatrywały również europejskie sądy, np. w 1987 w Katalonii proces wszczęła para gejów. Od powyższych rozstrzygnięć różniły się wyroki sądu w Holandii (1988 i 1989), który odmówił rozstrzygnięcia, czy prawa człowieka zostały naruszone i orzekł, iż uchylenie dyskryminujących przepisów leży w gestii Stanów Generalnych[19].
Pierwszym nowożytnym państwem, które zalegalizowało małżeństwa osób tej samej płci, była Holandia, a doszło do tego 1 kwietnia 2001.
Stan obecny |
Status prawny |
Sytuacja prawna osób homo- i biseksualnych na świecie | |
Kontakty homoseksualne legalne Małżeństwo osób tej samej płci Rejestrowane związki partnerskie lub konkubinaty Uznawanie małżeństw osób tej samej płci zawartych za granicą Ograniczone uznawanie małżeństw osób tej samej płci na poziomie federalnym Związki jednopłciowe nieuznawane prawnie Kontakty homoseksualne nielegalne Ograniczenie swobody wypowiedzi De iure nielegalne, de facto nie wszczyna się postępowania Kara więzienia Dożywotnie pozbawienie wolności Kara śmierci |
Uznanie |
Niektóre państwa i jednostki terytorialne zniosły warunek odmienności płci osób pragnących zawrzeć małżeństwo. Państwa, w których zawierane są i uznawane małżeństwa osób tej samej płci to (chronologicznie):
- Królestwo Niderlandów
Holandia (2001)[20], oraz Holandia Karaibska:
Bonaire (2012)[21]
Saba (2012)[21]
Sint Eustatius (2012)[21]
Belgia (2003)[22]
Hiszpania (2005)[23]
Kanada (2005)[24]
Południowa Afryka (2006)[25]
Norwegia (2009)[26]
Szwecja (2009)[27]
Meksyk
Meksyk (2010)[28]
Quintana Roo (2012)[29]
Coahuila (2014)[30]
Chihuahua (2015)[31]
Nayarit (2015)[32]
Jalisco (2016)[33]
Campeche (2016)[34]
Colima (2016)[35]
Michoacán (2016)[36]
Morelos (2016)[37]
Chiapas (2017)[38]
Puebla (2017)[39]
Kalifornia Dolna (2017)[40]
- Niektóre gminy w stanach Guerrero[41], Querétaro[42] i Tamaulipas[43]
Zacatecas (2019)[44]
Nuevo León (2019)[45]
Portugalia (2010)[46]
Islandia (2010)[47]
Argentyna (2010)[48]
Dania (2012)[49][50]
Grenlandia (2016)[51]
Wyspy Owcze (2017)[52]
Brazylia (2013)[53]
Francja (2013)[54]
Urugwaj (2013)[55]
Nowa Zelandia (2013)[56]
- Zjednoczone Królestwo
- kraje składowe (3/4):
Anglia (2014)[57][58]
Walia (2014)[57][58]
Szkocja (2014)[59]
- dependencje (3/3):
Wyspa Man (2016)[60]
Guernsey (2017)[61] i Alderney (2018)[62]
Jersey (2018)[63]
- terytoria zamorskie (9/14):
Akrotiri i Dhekelia (2014)[64]
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego (2014)[65]
Georgia Południowa i Sandwich Południowy (2014)[66]
Pitcairn (2015)[67]
Brytyjskie Terytorium Antarktyczne (2016)[68]
Gibraltar (2016)[69]
Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (2017)[70][71][72]
Falklandy (2017)[73]
Bermudy (2017)[74]
- kraje składowe (3/4):
Luksemburg (2015)[75]
Irlandia (2015)[76][77]
Stany Zjednoczone (uznane w DC w 2010, a w całym kraju od 2015)
Guam (2015)[78]
Portoryko (2015)[79][80]
Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych (2015)[81]
Mariany Północne (2015)[82]
Kolumbia (2016)[83]
Finlandia (2017)[84]
Malta (2017)[85]
Niemcy (2017)[86]
Australia (2017)[87]
Austria (2019)[88]
Tajwan (2019)[89]
Uznanie historyczne |
Meksyk
Sonora (11–18 maja 2016)[90]
Honorowanie |
Kraje |
W następujących państwach małżeństwa osób tej samej płci nie są zawierane, lecz są uznawane:
Izrael (2006)- Królestwo Niderlandów
Aruba (2007) – tylko małżeństwa zawarte na terytorium Holandii
Curaçao (2007) – tylko małżeństwa zawarte na terytorium Holandii
Sint Maarten (2007) – tylko małżeństwa zawarte na terytorium Holandii
Meksyk (2010) – wszystkie stany uznają małżeństwa zawarte w stanach, w których można je zawrzeć; w wyniku wyroku Sądu Najwyższego, de facto możliwe jest ich zawieranie w całym kraju
Peru (2017)[91]
Estonia (2017)[92][93][94] – wyrokiem sądu uznano małżeństwo osób tej samej płci
Włochy (2017)[95][96]
Armenia (2017)[97] - małżeństwa zawarte w jurysdykcji, gdzie małżeństwa osób tej samej płci są legalne, są ważne również w Armenii
Rosja (2018)[98][99][100][101]
Firmy |
Małżeństwa osób tej samej płci są też uznawane przez niektóre firmy, np. Panasonic[102][103] i Dai-ichi Life[104].
Zawieranie za granicą |
Niektóre kraje dają możliwość zawarcia małżeństwa parom, które nie mieszkają na jego terytorium i nie mają jego obywatelstwa. Do tych krajów zaliczają się między innymi[105]:
Dania
Norwegia
Wielka Brytania (poza Irlandią Północną).
Związek małżeński zawarty w tych krajach jest nieuznawany w kraju pochodzenia, jeśli w jego systemie prawnym nie jest uznawany.
Brak uznania |
Na świecie większość państw nie uznaje małżeństw osób tej samej płci, jednak niektóre jednoznacznie ich zakazują. Europejskie kraje, w których konstytucja ogranicza małżeństwo do par przeciwnej płci (przy czym Węgry i Chorwacja uznają rejestrowane związki partnerskie):
Białoruś
Bułgaria
Chorwacja*
Czarnogóra
Litwa
Łotwa
Mołdawia
Polska
Serbia
Słowacja
Ukraina
Węgry*
Akty prawne a małżeństwo osób tej samej płci |
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka |
W 1948 przyjęto uniwersalną deklarację praw człowieka, która głosi prawo dorosłych ludzi do zawierania małżeństwa:
„ | Art. 16. 1. Mężczyźni i kobiety bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości lub wyznania mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Mają oni równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu. 2. Małżeństwo może być zawarte jedynie za swobodnie wyrażoną pełną zgodą przyszłych małżonków. 3. Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa. | ” |
— Powszechna Deklaracja Praw Człowieka |
Biorąc pod uwagę ten artykuł, Amnesty International argumentuje, iż brak uznania małżeństw osób tej samej płci narusza prawa par osób tej samej płci oraz ich rodzin[106].
Rezolucje międzynarodowe |
12 marca 2015 Parlament Europejski przyjął rezolucję uznającą prawo osób homoseksualnych do małżeństwa jako prawo obywatelskie i prawo człowieka[107][108][109] Konwencję poparło 100% obecnych delegatów Łotwy, Luksemburga i Szwecji oraz większość delegatów Belgii, Bułgarii, Estonii, Finlandii, Rumunii, Hiszpanii, Holandii, Portugalii, Danii, Niemiec, Francji i Włoch[110].
Konstytucje państw |
W niektórych krajach Konstytucje odnoszą się do małżeństw osób tej samej płci, jednak niektóre nie wspominają o nich w ogóle albo nie zabraniają ich zawierania.
Irlandia |
Konstytucja Irlandii (art. 41 paragraf 4) głosi, iż małżeństwo może zostać zawarte zgodnie z prawem przez dwie osoby bez względu na ich płeć (ang. Marriage may be contracted in accordance with law by two persons without distinction as to their sex, irl. Féadfaidh beirt, gan beann ar a ngnéas, conradh pósta a dhéanamh de réir dlí).
Polska |
Konstytucja Polski nie zawiera żadnego postanowienia odnoszącego się do małżeństw osób tej samej płci[111]. Wspomina ona jedynie o małżeństwie jako związku kobiety i mężczyzny będącym „pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”, jednak nie zabrania wprost uznania małżeństw osób tej samej płci[112]. Przepis ten jest w większości interpretowany jako uniemożliwiający wprowadzenie do polskiego prawa małżeństw dla par jednopłciowych, a także związków partnerskich. Dla polskich urzędów oraz sądów jest on także podstawą do odmowy wydania zaświadczenia o braku przeszkód dla zawarcia związku małżeńskiego w przypadku, gdy polski obywatel chce zawrzeć taki związek poza granicami Polski z osobą tej samej płci[113].
„ | Art. 18. Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. | ” |
— Konstytucja RP |
8 stycznia 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że[114]:
treść art. 18 Konstytucji nie mogłaby stanowić samoistnej przeszkody do dokonania transkrypcji zagranicznego aktu małżeństwa, gdyby w porządku krajowym instytucja małżeństwa jako związku osób tej samej płci była przewidziana.Powyższy przepis nie zabrania przy tym ustawodawcy, by ten mocą ustaw zwykłych zinstytucjonalizował status związków jednopłciowych lub też różnopłciowych, które z sobie wiadomych przyczyn nie chcą zawrzeć małżeństwa w jego tradycyjnym rozumieniu[114].
Ukraina |
Konstytucja Ukrainy (art. 51) stwierdza: 'Małżeństwo jest oparte o wolną wolę żony i męża [...]' (ukr. Шлюб грунтується на вільній згоді жінки і чоловіка [...]).
Inne akty prawne |
Akty |
W Anglii i Walii małżeństwo osób tej samej płci jest ustanowione aktem parlamentu „Marriage (Same Sex Couples) Act” z 2013.
Kodeksy |
W Polsce, zgodnie z art. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżeństwo może zawrzeć jedynie kobieta i mężczyzna[115].
Kodeks cywilny i Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawierają żadnego postanowienia odnoszącego się do innych niż małżeństwo kobiety i mężczyzny związków cywilnych.
Debaty nad uznaniem |
Kraje |
Według stanu na styczeń 2018 roku debata nad uznaniem lub zawieraniem małżeństw osób tej samej płci toczyła się w następujących krajach (z komentarzem dotyczącym danego kraju):
Albania[116]
Andora[117]
Austria - 4 grudnia 2017 roku Sąd Konstytucyjny Austrii wydał wyrok legalizujący małżeństwa osób tej płci od 1 stycznia 2019 roku, o ile rząd nie zmieni prawa wcześniej[118][119]
Chile[120] – prezydent kraju zapowiedziała propozycję ustawy wprowadzającą równość małżeństw w 2017[121][122]
Chiny[123]
Hongkong[124]
Czarnogóra[125]
Indie[126]
Izrael[127]
Japonia[128]
Meksyk[129]
Nepal[130]
Polska[131][132][133] – na równi z debatą o związkach partnerskich[134][135][136][137][138] oraz debatą na temat zaświadczeń USC[139][140] (wymaganych w wielu krajach do zawarcia małżeństwa)[141]
Szwajcaria[142]
Tajlandia[143] – w Tajlandii ustawa o małżeństwach jednopłciowych została złożona przed parlamentem i ma poparcie ponadpartyjne, jednak z powodu kryzysu politycznego prace nad nowym prawem zostały wstrzymane[143]
Tajwan[144] – 24 maja 2017 roku tajwański sąd konstytucyjny wydał wyrok nakazujący parlamentowi zalegalizować małżeństwa osób tej samej płci w ciągu dwóch lat (do 24 maja 2019)[145][146]
Turcja[147]
Wenezuela[148]
Wielka Brytania
Irlandia Północna[149][150]
Kajmany[151]
Wietnam[152]
Włochy[153] – małżeństwa zawarte za granicą są honorowane, ale w kraju nie ma możliwości zawierania go
Argumenty za |
Stanowisko zwolenników równouprawnienia mniejszości seksualnych opiera się na założeniu, że każdy człowiek ma prawo do miłości, jak też do samodzielnego wyboru obiektu miłości[154]. Ustanawiana przez państwo instytucja małżeństwa nie powinna być ograniczana przez wpływy ideologiczno-religijne, lecz musi uwzględniać potrzeby wszystkich obywateli – również homoseksualnych. Zwolennicy równouprawnienia zwracają uwagę na fakt, że małżeństwo zawarte w sensie religijnym może różnić się od małżeństwa zawartego w sensie cywilnym – utożsamianie tych dwóch zazwyczaj różnych bytów małżeństwa, zdaniem niektórych osób, jest główną przyczyną niechęci wobec małżeństw osób tej samej płci. Inną przyczyną niechęci względem równouprawnienia mniejszości seksualnych jest brak wiedzy seksuologicznej i powszechnie panujące homofobiczne uprzedzenie[155].
Argument prawa do założenia rodziny |
Zwolennicy twierdzą, że również pary osób tej samej płci, pomimo ograniczonej możliwości zrodzenia wspólnego potomstwa, są w stanie wychowywać wspólnie dzieci (np. jednego z małżonków lub adoptowane – zobacz więcej: Rodzicielstwo LGBT). Tym samym uważają, że związek osób tej samej płci może pełnić funkcje wychowawcze jak małżeństwo osób heteroseksualnych. Jednocześnie zwraca się uwagę na małżeństwa osób przeciwnej płci, które pozostają bezdzietne (z wyboru lub powodów biologicznych), a więc nie służą prokreacji[156].
Argument równouprawnienia |
Zwolennicy umożliwienia zawierania małżeństw parom tej samej płci uważają, iż orientacja seksualna nie powinna ograniczać praw obywateli lub dyskryminować ich[157][158][159][160][161]. Zwolennicy uważają, że związki osób tej samej płci powinny być uznane, w tym samym lub podobnym stopniu, co związki osób różnej płci[162]. Odmawianie prawa do zawarcia małżeństwa stygmatyzuje rodziny osób jednopłciowych jako gorsze i wysyła wiadomość społeczeństwu, że ich dyskryminacja miałaby być uzasadniona[156][163].
Argument natury małżeństwa i jego ewolucji |
W opinii Sądu Najwyższego USA wydanej przy okazji uniwersalnego uznania małżeństw osób tej samej płci w Stanach Zjednoczonych[164] sędziowie wskazali na fakt, iż naturą małżeństwa jest to, że przez trwałą więź małżeństwa, dwie osoby odnajdują inne wolności, takie jak wolność ekspresji, intymności i duchowości. Tak jest w przypadku wszystkich ludzi, niezależnie od ich orientacji seksualnej[165]. Sąd zwrócił też uwagę na fakt, że małżeństwo cechuje się historią ciągłości i zmiany, ewoluując przez związek z powodów politycznych, finansowych czy religijnych, zdominowany przez mężczyzn, do związku ludzi opartego o wolną wolę[166].
Argumenty etyczne i pomyślności obywateli |
Środowisko naukowe jest zgodne, że nierówne traktowanie osób hetero- i homoseksualnych ma negatywny wpływ na funkcjonowanie psychiczne i społeczne osób homoseksualnych, jak również reszty społeczeństwa, zwłaszcza ich rodzin[159]. Ich zdaniem, niechęć względem prawnego uznania związków tej samej płci prowadzi do trwałego poczucia wykluczenia i napiętnowania mniejszości seksualnych, jak i tych, którzy są uważani o bycie członkami mniejszości seksualnej. Psychologowie aktywnie wspierają równouprawnienie osób homoseksualnych i heteroseksualnych. Swoją postawę opierają na wynikach badań, które stwierdzają brak różnic między jakością związków tworzonych przez osoby homoseksualne i heteroseksualne, zdolnością do wychowywania dzieci przez te osoby, jak i brak różnic w ich zdrowiu psychicznym[167][168]. Sąd Najwyższy USA odniósł się do kwestii ochrony obywateli LGBT[164] stwierdził, iż naturą niesprawiedliwości jest to, że nie zawsze możemy ją zobaczyć w czasach, w których żyjemy[169].
Argument praktycznych problemów |
Zdaniem zwolenników potrzebne jest uregulowanie wielu kwestii, z którymi często spotykają się pary jednopłciowe. Mowa jest tu o takich prawach i obowiązkach jak[170][171][172][173]:
- automatyczna wspólnota majątkowa między partnerami,
- prawo do odwiedzin w szpitalu chorego partnera lub partnerki oraz informacji o jego lub jej stanie zdrowia,
- prawo do otrzymania dokumentacji o stanie zdrowia partnera lub partnerki,
- prawo o decydowaniu w kwestii dalszego leczenia partnera lub partnerki w przypadku ciężkiej choroby,
- prawo do odbioru korespondencji partnera lub partnerki,
- prawo do odbioru wynagrodzenia za pracę partnera lub partnerki,
- prawo do wspólnego opodatkowania partnerów lub partnerek,
- prawo do ubiegania się wspólnie o przyznanie kredytu,
obowiązek alimentacyjny,- prawo do renty bądź emerytury po zmarłym partnerze lub partnerce,
- prawo do odmowy składania zeznań przeciwko partnerowi lub partnerce,
- prawo do dziedziczenia ustawowego po zmarłym partnerze lub partnerce,
- prawo do organizowania pochówku partnera lub partnerki,
- prawo do reprezentacji partnera lub partnerki, np. przy wypożyczaniu książek i rezerwacji biletów,
- prawo do wspólnego najmu: w razie śmierci jednego z partnerów lub jednej z partnerek, żyjący partner lub partnerka mogą przejąć najem,
- prawo do bycia traktowanymi jako osoby spokrewnione więzami emocjonalnymi.
Niektóre z tych praw, które przysługują stabilnym związkom osób różnej płci teoretycznie mogłyby być rozwiązane dzięki umowom prawnym i notarialnym, lecz w praktyce te umowy są skomplikowane, drogie, czasochłonne i nie bywają zwykle honorowane, a ich moc prawna jest bardzo ograniczona[174]
Argumenty ekonomiczne |
Korzyści dla obywateli |
Osoby LGBT jako obywatele swoich krajów, i na ich rzecz płacący podatki, powinny być traktowane w adekwatny sposób do osób heteroseksualnych. Wiele z formalności teoretycznie rozwiązałby notariusz, jednak te deklaracje są relatywnie drogie i często bezwartościowe (pozbawione mocy prawnej lub niehonorowane)[174]. Są one także związane z wysokimi opłatami bądź podatkiem, z których zwolnieni są małżonkowie, bez względu na to czy posiadają potomstwo, czy nie[175].
Korzyści dla kraju |
Według Richarda Floridy wysoki poziom tolerancji przyciąga ludzi twórczych oraz umożliwia im publiczne funkcjonowanie. Amerykański ekonomista posługuje się wskaźnikiem nazywanym „Gay Index”, czyli odsetkiem osób jawnie deklarujących orientację homoseksualną. W miastach gdzie poziom tolerancji jest wyższy rozwój nauki i przemysłu jest większy[176]. Wyższy jest też poziom turystyki i przychodów z podatku, w związku z imigracją osób LGBT do tych miejsc[177] Poseł Robert Biedroń ostrzegł, że wiele osób homoseksualnych emigruje z Polski z powodu dyskryminacji przez polski system prawny, przez co Polska traci obywateli i kapitał ludzki[178]. Pamela Sposito w swoim badaniu polskiej emigracji potwierdziła, że homofobia w Polsce jest jednym z głównych przyczyn emigracji z Polski wśród osób homoseksualnych[179][180].
Argumenty religijne |
Ideologiczne |
Religijni zwolennicy wprowadzenia związków partnerskich twierdzą, że podstawowym celem małżeństwa jest stworzenie społecznej i prawnej platformy dla wzajemnej miłości i wzajemnego wsparcia małżonków. Funkcje rodzicielskie i wychowawcze w małżeństwie lub są dobrowolne i zazwyczaj nie obejmują całego okresu trwania małżeństwa, a prawa jakie posiadają małżonkowie w większości nie zależą od faktu posiadania dzieci[181].
Poparcie kościołów i wiernych |
Kościoły państwowe m.in.: Danii, Holandii, Islandii, Szwecji, USA i Kanady błogosławią małżeństwa zarówno tej samej, jak i różnej płci. Zwiększa się też akceptacja wspólnot religijnych wobec osób homoseksualnych, np. w Stanach Zjednoczonych wzrosło ono w latach 2006–2012 z 37 do 48% w stosunku do członków wspólnot i z 18% do 26% w stosunku do duchownych[182]. Poziom poparcia dla małżeństw osób tej samej płci rośnie wśród wyznawców religii, np. 70% katolików w USA popiera małżeństwa osób tej samej płci, przy czym młodsi (18–29) członkowie kościoła są statystycznie bardziej otwarci na tę ideę (85%), niż osoby powyżej 65 roku życia (57%)[183].
Argument historyczny |
John Boswell w swojej książce „Same-Sex Unions in Premodern Europe” opisał adelphopoiesis, chrześcijańskie braterstwo duchowe, jako formę małżeństwa homoseksualnego[6][7].
Argument dobra dzieci |
Sąd Najwyższy USA w swoim wyroku w 2015 zwrócił uwagę na fakt, iż wiele par osób tej samej płci tworzy kochające i przyjazne domy dla swoich dzieci, biologicznych czy adoptowanych, a setki tysięcy dzieci są wychowywane przez pary osób tej samej płci. Przez odmawianie parom osób tej samej płci prawa do zawarcia małżeństwa stoi zatem w konflikcie z jednym z centralnych założeń małżeństwa. Sąd zwraca uwagę na to, że bez uznania, stabilności i przewidywalności, które małżeństwo oferuje, dzieci par homoseksualnych mogą cierpieć z powodu stygmatyzacji, wiedząc, że ich rodzina w jakiś sposób mniej znaczy i że prawo, które broni małżeństwa parom osób tej samej płci, szkodzi i poniża dzieci par osób tej samej płci[164][184].
Argument poparcia społecznego |
Związki partnerskie są uznawane w państwach otwartych, a zmiany społeczne są bardzo dynamiczne na korzyść możliwości zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci, np. w Stanach Zjednoczonych poparcie dla związków osób tej samej płci wynosiło w roku 2006 – 37%, a w 2012 – 53%[185]. W podobnym czasie, w Polsce poparcie dla małżeństw osób tej samej płci wzrosło w latach 2005–2013 z 22%[186] do 30%[187].
Zarzuty wobec fałszywej argumentacji przeciwników |
Opisywane są także przykłady przedstawiania fałszywych argumentów przez przeciwników małżeństw homoseksualnych[188][189]. Przykłady obejmują:
- gubernatora Indiany Mike Pence, który stwierdził, że legalizacja takich małżeństw hamuje wzrost gospodarczy, czego nie potwierdzają zebrane dane statystyczne[190];
- słowa prawnika Genea Schaerra walczącego o utrzymanie zakazu uznania małżeństw w stanie Utah jakoby uznanie małżeństw osób homoseksualnych miało przyczynić się do wzrostu liczby aborcji[191];
- stwierdzenie polityka partii UKIP, Davida Silvestera, iż uznanie małżeństw osób tej samej płci jest winne powodziom w Wielkiej Brytanii[192];
- oraz inne cytaty[193][194].
Argumenty przeciw |
Argument nazwy |
W kręgach przeciwników kontrowersje wzbudza nazywanie małżeństwa osób tej samej płci małżeństwem. Zdaniem przeciwników, w generalnym ujęciu antropologicznym, którego wyrazem jest dotychczasowe prawo państwowe, m.in. w Polsce, gdzie według art. 1§1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, małżeństwo jest związkiem mężczyzny i kobiety[195].
Argument prokreacji |
Przeciwnicy uznania małżeństw osób tej samej płci stoją na stanowisku, że związek osób tej samej płci nie spełnia wymogów małżeństwa, gdyż ich zdaniem ma ono funkcję zrodzenia i wychowania własnego potomstwa. Przeciwnicy wyrażają też opinię, iż jedynie małżeństwa osób tej samej płci nie są w stanie zapewnić dzieciom rozwoju na płaszczyźnie emocjonalnej, społecznej, jak i zapewnić miłości i opieki wychowawczej[156].
Argumenty religijne |
Religie świata cechuje różne ustosunkowanie się do kwestii osób homoseksualnych, ich ślubów i małżeństw. W wielu stowarzyszeniach religijnych toczy się jest debata na temat odniesienia się do małżeństw osób tej samej płci. Krytycyzm i język w debacie ze strony niektórych wyznań lub organizacji religijnych, np. Kościoła katolickiego, jego dostojników i wyznawców bywa bardzo dosadny. Odniósł się do tego Arcybiskup Dublinu, Dr Diarmuid Martin, który stwierdził, że o ile małżeństwo jest tematem polemicznym, ludzie sprzeciwiający się małżeństwom osób tej samej płci używają języka, który jest „nie tylko jest dokuczliwy, lecz także upokarzający, obelżywy i niechrześcijański”[196].
Doktryna religijna Kościoła katolickiego, cerkwi prawosławnej[197], konserwatywnego luteranizmu, większości innych wyznań protestanckich, większości wyznań islamskich, judaizmu ortodoksyjnego, Świadków Jehowy[198], Kościoła mormońskiego, bahaizmu, hinduizmu i wielu sekt indyjskich głosi, iż małżeństwo jest uświęconym przez Boga związkiem kobiety i mężczyzny lub mężczyzny i kilku kobiet (w islamie). Jako przykład tych wyznań, Kościół katolicki jest przeciwny wprowadzaniu regulacji prawnych, zwłaszcza dotyczących małżeństw osób tej samej płci. Związek ten zarezerwowany jest, zdaniem tego Kościoła, dla jednej kobiety i jednego mężczyzny głównie w celu prokreacji[199]. Ponadto Kongregacja Nauki Wiary Kościoła katolickiego oświadczyła w dokumencie z 2003, że małżeństwo zostało powołane przez Stwórcę, który ich zdaniem jest przeciwny idei uznania małżeństw osób tej samej płci[200]. Niektóre kościoły (np. katolicki) uważają małżeństwo za ceremonię religijną[156], a według doktryny (np. Kościoła katolickiego), tylko jeden mężczyzna i jedna kobieta mogą zawierać małżeństwo. Według anglikańskiego arcybiskupa Yorku (Wielka Brytania), Johna Sentamu: nie jest rolą państwa definiowanie tego, czym jest małżeństwo. Zostało ono ustalone w tradycji i historii 'jako związek mężczyzny i kobiety’ i nie można tego zmieniać w ciągu jednego dnia, niezależnie od tego, jak potężną władzą się dysponuje. Arcybiskup ten, choć aprobuje związki partnerskie osób tej samej płci, przeciwstawił się nazywaniu ich małżeństwem, określając to próbą zmiany języka angielskiego. W apelu do rządu brytyjskiego stwierdził, że ministrowie nie mogą unieważniać (ang. overrule) Biblii i tradycji[201].
Argument braku poparcia społecznego |
W niektórych krajach, gdzie przeprowadzono badania na temat poparcia dla postulatu równouprawnienia małżeństw, większość jest jemu przeciwna, np. w Rosji (66%)[202].
Argument stałości związków |
Osoby przeciwne uznaniu małżeństw osób tej samej płci często twierdzą, iż osoby homoseksualne mają gorsze predyspozycje do zawiązywania więzi społecznych[203], które przez swoją homoseksualność są ich zdaniem niezdolne do zawarcia stałego związku małżeńskiego[204], gdyż ich zdaniem małżeństwo jest zespoleniem na całe życie[205].
Argument ochlokracji |
Działacze społeczni na rzecz osób LGBT w Hongkongu oskarżyli władze o to, że popierają populistyczną ochlokrację (zepsutą formę demokracji) homofobicznych grup, tj. tyrańskie narzucanie mniejszościom ograniczeń wolności przez większość[206].
Argumenty neutralne |
Argumenty neutralne są argumentami w debacie na temat traktowania związków osób tej samej płci jako małżeństw, które nie opowiadają się jednoznacznie za żadną stroną, lecz podkreślają problemy samej debaty.
Argument niezdecydowanych |
W niektórych krajach, w których przeprowadzono badania na temat poparcia dla równouprawnienia małżeństw, znaczna część osób nie miała zdania na temat małżeństw osób tej samej płci, np. w Japonii (35%), Turcji (29%) i Indiach (24%)[202].
Nastawienie społeczne |
Stowarzyszenia naukowe |
Antropolodzy związani z Amerykańskim Towarzystwem Antropologicznym w 2004 przedstawili wnioski swoich badań w następującym oświadczeniu:
„ | Wyniki badań antropologicznych nad gospodarstwami domowymi, stosunkami pokrewieństwa i rodziną, jakie były przeprowadzone na różnych kulturach, przez więcej niż okres jednego wieku, nie dostarczają żadnego wsparcia dla poglądu, iż cywilizacja lub zdolność do przeżycia społeczeństwa zależy od małżeństwa utrzymywanego wyłącznie jako instytucji heteroseksualnej. Antropologiczne badania raczej popierają tezę, iż szeroki wachlarz różnych typów rodzin, w tym rodzin opartych o związki osób tej samej płci, może przyczyniać się do stabilizacji i humanizacji społeczeństw. | ” |
— Amerykańskie Towarzystwo Antropologiczne, 2004[207] |
Również członkowie Amerykańskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, określają prawo do małżeństwa jako fundamentalne prawo człowieka bez względu na orientację seksualną:
„ | Ponieważ małżeństwo jest podstawowym prawem człowieka i indywidualnym wyborem każdej osoby uznajemy, że państwo nie może w negatywny sposób ingerować w pary osób tej samej płci, które zdecydowały się zawrzeć związek małżeński i powinno oferować im pełną równość praw i obowiązków poprzez możliwość zawarcia takiego związku. | ” |
— Amerykańskie Towarzystwo Psychoanalityczne, 1997[208] |
Starania o legalizację cywilnych małżeństw tej samej płci poparło również Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne:
„ | Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne popiera wprowadzenie małżeństw osób tej samej płci z wszystkimi prawami, przywilejami i obowiązkami, które ono niesie i sprzeciwia się jakimkolwiek ograniczeniom w przyznawaniu tych samych praw, przywilejów i obowiązków. | ” |
— Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, 2005[209] |
Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne opowiedziało się za eliminacją dyskryminacji prawnej osób będących w związkach homoseksualnych w praktyce terapeutycznej, badaniach i edukacji:
„ | Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne bierze na siebie rolę lidera w walce z jakąkolwiek dyskryminacją prawną związków osób tej samej płci. Jednocześnie, Towarzystwo aktywnie zachęca psychologów do eliminacji tej dyskryminacji w praktyce terapeutycznej, badaniach i edukacji („Ethical Principles,” 2002, s. 1063). Towarzystwo będzie zapewniać naukowe źródła informacji w społecznej dyskusji związanej z orientacją seksualną i małżeństwami osób tej samej płci. | ” |
— Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne, 2004[210] |
Podobne do wyżej wymienionych organizacji stanowisko zajęli socjologowie zrzeszeni w Amerykańskim Towarzystwie Socjologicznym, którzy ograniczanie definicji małżeństwa do związku kobiety i mężczyzny nazywają celową dyskryminacją osób homoseksualnych:
„ |
| ” |
— Amerykańskie Towarzystwo Socjologiczne, 7 kwietnia 2004[211] |
Opinia społeczna |
Ludzie młodsi i lepiej wykształceni stosunkowo częściej popierają małżeństwa tej samej płci. W niektórych państwach część sondaży pokazało, że większość osób popiera legalizację małżeństw jednopłciowych[212].
W wielu krajach organizowane są akcje społeczne uświadamiające obywateli o sytuacji osób homoseksualnych. Ma to na celu skonsolidowanie poparcia społeczeństwa na rzecz reform prawnych równouprawniających osoby homoseksualne i związki osób tej samej płci.
Według badania PBS przeprowadzonego w Polsce w październiku 2013 i zleconego przez Kampanię Przeciw Homofobii i „Gazetę Wyborczą”, 40% badanych osób jest dziś w Polsce za prawem do związków partnerskich dla osób homoseksualnych, poziom akceptacji małżeństw jednopłciowych wyniósł 30%, natomiast 17% Polaków popiera adopcję przez pary tej samej płci[213].
Polska |
Jak wynika z ogólnopolskiego badania postaw wobec równości małżeńskiej przeprowadzonego w Polsce w maju 2015 przez PBS na zlecenie stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza, 55% badanych Polaków i Polek popiera wprowadzenie jakiejś formy regulacji prawnych dla par osób tej samej płci (umów notarialnych, związków partnerskich lub małżeństw), przy czym 37% ankietowanych deklaruje poparcie dla związków partnerskich, a 29% pełnej równości małżeńskiej w Polsce[214].
Według sondażu przeprowadzonego przez IPSOS dla OKO.press w czerwcu 2017 roku 52% Polek i Polaków popiera wprowadzenie związków partnerskich dla par homoseksualnych (przeciw 43%), małżeństwa jednopłciowe popiera 37% ankietowanych (przeciw 57%), a 16% popiera adopcję przez pary tej samej płci (przeciw 80%)[215].
W sondażu przeprowadzonym dla Rzeczpospolitej w czerwcu 2018 roku 59% ankietowanych poparło uznanie małżeństw osób tej samej płci zawartych za granicą[216].
USA |
W Stanach Zjednoczonych prowadzone są kampanie „Freedom to Marry”, „Marriage Equality USA” i innych organizacji równościowych mających na celu szerzenie zrozumienia dla sytuacji osób homoseksualnych. W Polsce podczas światowego dnia „wychodzenia z szafy” 11 października 2013, stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza ogłosiło inicjatywę zmierzającą do ustanowienia małżeństw tej samej płci w Polsce, z równią praw, włączając adopcję[217][218][219].
Orzecznictwa sądowe |
W marcu 2012 Europejski Trybunał Praw Człowieka powtórzył swoje stanowisko z czerwca 2010, że Europejska konwencja praw człowieka nie wymaga od rządów państw członkowskich wprowadzenia małżeństw homoseksualnych[220].
Od 2015 związki osób tej samej płci uznawane są w większości krajów Europy. Wtedy też osiągnięto konsensus europejski (European consensus), czyli europejski margines uznaniowości (margin of appreciation lub margin of state discretion), w sprawie uznania związków osób tej samej płci. Na ten doktrynę tego marginesu powoływali swoje wyroki sędziowie ETPC w wyrokach Schalk i Kopf przeciw Austrii w 2010 oraz Parry przeciw Wielkiej Brytanii w 2006, oraz R. i F. v. przeciwko Wielkiej Brytanii w tym samym roku.
W lipcu 2015 w sprawie Oliari i inni przeciwko Włochom, sąd nałożył obowiązek zapewnienia prawnego uznania par osób tej samej płci[221]. W grudniu 2017 w sprawie transkrypcji aktów małżeństwa zawartych za granicą, sąd nakazał Włochom uznanie małżeństw zawartych za granicą: jednego w USA, dwóch w Holandii, i trzech zawartych w Kanadzie[222].
Duchowni i teologowie |
Stosunek duchownych do małżeństw osób tej samej płci bardzo różni się w zależności od religii, a także denominacji.
Buddyzm |
Buddyści zen popierają małżeństwa osób tej samej płci[223]. 6 marca 2014 poparcie dla małżeństw jednopłciowych ogłosił też przywódca duchowy buddyzmu tybetańskiego XIV Dalajlama Tenzin Gjaco[224].
Chrześcijaństwo |
W 2010 roku Benedykt XVI nazwał małżeństwa jednopłciowe najbardziej podstępnym i największym zagrożeniem dla obecnego świata[225]. W 2013 roku szef Papieskiej Rady Rodziny oświadczył: przyznajmy prawa cywilne związkom nierodzinnym[226], a małżeństwa jednopłciowe są błogosławione m.in. w większości państw Europy przez niektóre Kościoły protestanckie i starokatolickie[227], a także przez Ewangelicko-Luterański Kościół w Kanadzie[228], Kościół Episkopalny w Stanach Zjednoczonych[229] czy Zjednoczony Kościół Chrystusa[230]. W lutym 2011 roku 240 niemieckojęzycznych katolickich teologów uniwersyteckich z różnych krajów wyraziło poparcie dla większego poszanowania związków osób homoseksualnych[231].
Hinduizm |
Hinduizm stoi zwykle w opozycji do uznania par osób tej samej płci, poza liberalnymi hinduistami[232].
Islam |
Główne wyznania muzułmańskie opierają się uznaniu par osób tej samej płci[233], jednak liberalne odłamy islamu akceptują[234][235] i błogosławią małżeństwa osób tej samej płci[236].
Judaizm |
Małżeństwa homoseksualne są akceptowane przez konserwatywnych żydów w USA[237] oraz reformowane i liberalne odłamy judaizmu[238], które błogosławią małżeństwa osób tej samej płci[239], jednak sprzeciwiają się ich uznaniu przywódcy judaizmu ortodoksyjnego[240].
Poparcie społeczne |
Raport ILGA |
W październiku 2016 ILGA opublikowała raport na temat stosunku społeczeństwa wobec osób LGBT w 54 krajach, oparty o badanie opinii publicznej przeprowadzone na grupie 96 331 respondentów przez 60 dni w każdym z nich na co grupie co najmniej 700 osób (przy czym Australia, Nowa Zelandia i Fiji nie przekroczyły pułapu respondentów). Jednym z pytań jest kwestia uznania małżeństw osób tej samej płci[241]. Uwaga: wyniku zaokrąglania do liczb pierwszych (%), wyniki sondy nie zawsze dają sumę 100% (czasami 99% lub 101%)[242].
Kraj | Za | Przeciw | Nie wiedzą/Obojętni/Nie dali odpowiedzi/Inne |
---|---|---|---|
Algieria | 10% | 71% | 20% |
Arabia Saudyjska | 18% | 58% | 24% |
Argentyna | 57% | 25% | 18% |
Australia | 56% | 26% | 18% |
Boliwia | 56% | 26% | 18% |
Brazylia | 39% | 36% | 25% |
Chile | 48% | 32% | 20% |
Chiny | 31% | 30% | 39% |
Chorwacja | 36% | 44% | 20% |
Dominikana | 23% | 54% | 23% |
Egipt | 16% | 58% | 26% |
Ekwador | 27% | 49% | 24% |
Filipiny | 25% | 52% | 24% |
Francja | 41% | 30% | 29% |
Ghana | 20% | 60% | 20% |
Hiszpania | 63% | 20% | 17% |
Holandia | 64% | 19% | 17% |
Indie | 35% | 35% | 30% |
Indonezja | 14% | 69% | 17% |
Irak | 22% | 50% | 28% |
Irlandia | 64% | 18% | 18% |
Izrael | 49% | 27% | 24% |
Jamajka | 16% | 54% | 30% |
Japonia | 33% | 27% | 40% |
Jordania | 14% | 62% | 23% |
Kanada | 54% | 26% | 20% |
Kazachstan | 12% | 66% | 21% |
Kenia | 21% | 62% | 17% |
Kolumbia | 35% | 45% | 19% |
Kostaryka | 33% | 30% | 26% |
Malezja | 30% | 47% | 23% |
Maroko | 14% | 65% | 21% |
Meksyk | 42% | 31% | 27% |
Nigeria | 21% | 62% | 18% |
Nikaragua | 28% | 43% | 29% |
Nowa Zelandia | 57% | 22% | 21% |
Pakistan | 30% | 51% | 19% |
Peru | 29% | 43% | 27% |
Polska | 30% | 45% | 25% |
Południowa Afryka | 40% | 34% | 26% |
Portugalia | 53% | 27% | 21% |
Rosja | 13% | 66% | 20% |
Turcja | 17% | 59% | 23% |
Serbia | 21% | 55% | 24% |
Stany Zjednoczone | 46% | 31% | 24% |
Trynidad i Tobago | 15% | 63% | 22% |
Uganda | 23% | 54% | 23% |
Ukraina | 13% | 60% | 27% |
Wenezuela | 32% | 42% | 25% |
Wielka Brytania | 48% | 29% | 23% |
Wietnam | 45% | 25% | 30% |
Włochy | 43% | 35% | 22% |
Zimbabwe | 19% | 59% | 22% |
Zjednoczone Emiraty Arabskie | 19% | 59% | 22% |
Sondy |
Kraj | Sondażownia | Rok | Za | Przeciw | Nie wiedzą/Obojętni/Nie dali odpowiedzi/Inne | |
---|---|---|---|---|---|---|
Austria | Market/ORF | 2014 | [243][244] | 73% | 24% | 3% |
Belgia | Ipsos | 2013 | [245] | 67% | 21% | 12% |
Bułgaria | Eurobarometr | 2006 | [246] | 15% | 65% | 20% |
Chorwacja | Pilar's barometer | 2014 | [247] | 17% | 61% | 1% – nie dało odpowiedzi; 21% – Obojętni |
Cypr | SIGMALIVE | 2014 | [248] | 36,7% | 56,8% | 6,5% |
Czechy | We Are Fair | 2018 | [249] | 75% | 19% | 6% |
Dania | YouGov | 2012 | [250] | 79% | 16% | 6% |
Estonia | ASi | 2012 | [251] | 34% | 60% | 6% |
Finlandia | Taloustutkimus | 2014 | [252] | 65% | 27% | 8% |
Francja | Ifop | 2014 | [253] | 68% | 32% | 0% |
Grecja | Focus Bari | 2015 | [254] | 56% | 35% | 9% |
Hiszpania | Ipsos | 2013 | [245] | 76% | 18% | 6% |
Holandia | Ifop | 2013 | [255] | 85% | – | – |
Irlandia | RedC | 2014 | [256] | 76% | 19% | 5% |
Litwa | RAIT | 2014 | [257] | 8% | 82% | 10% |
Luksemburg | Politmonitor | 2013 | [258] | 82% | 17% | 1% |
Łotwa | Eurobarometr | 2006 | [246] | 12% | 77% | 7% |
Malta | MaltaToday | 2012 | [259] | 46% | 51% | 3% |
Niemcy | YouGov | 2015 | [260] | 65% | 28% | 7% |
Norwegia | Ipsos | 2013 | [245] | 78% | 17% | 4% |
Polska | Ipsos | 2017 | [261] | 38% | 57% | 5% |
Portugalia | Eurosondagem | 2010 | [262] | 52% | 43% | 5% |
Rumunia | Eurobarometr | 2006 | [246] | 11% | 79% | 10% |
Rosja | Rosyjskie Centrum Badania Opinii Społecznej | 2013 | [263] | 4% | 86% | 10% |
Słowacja | Eurobarometr | 2006 | [246] | 19% | 81% | 0% |
Słowenia | Delo | 2015 | [264] | 59% | 37% | 4% |
Szwecja | Ipsos | 2013 | [245] | 81% | 14% | 4% |
Szwajcaria | Ifop | 2013 | [255] | 63% | – | – |
Tajwan | Trend Survey and Research | 2016 | [265] | 51,7% | 43,3% | 5% |
Ukraina | Gay Alliance of Ukraine | 2013 | [266] | 9% | 62% | 12% 17% przyzwoliłoby na wyjątki. |
Węgry | Ipsos | 2014 | [267] | 31% | 51% | 19% |
Wielka Brytania | BBC Radio 5 | 2014 | [268] | 68% | 26% | 6% |
Włochy | Piepoli | 2015 | [269] | 51% | 41% | 8% |
Odniesienie się państwa |
Ustawa o małżeństwach |
Hiszpania |
W styczniu 2004 po wygranych wyborach premier José Luis Rodríguez Zapatero potwierdził chęć legalizacji małżeństw osób tej samej płci w Hiszpanii[270]. 1 października 2004 rząd zatwierdził projekt ustawy i przesłał go do parlamentu. Ostateczne uchwalenie ustawy nastąpiło 30 czerwca 2005, ustawa zaś weszła w życie 3 dni później. Król Hiszpanii Juan Carlos okazał wsparcie nowemu prawu, podpisując ustawę tego samego dnia, kiedy trafiła ona na jego biurko. Zgodnie z prawem na złożenie podpisu ma 30 dni.
Argentyna |
W lipcu 2010 Zgromadzenie Narodowe Argentyny przyjęło ustawę o legalizacji małżeństw osób tej samej płci. Jest to tym samym pierwszy kraj południowoamerykański, w którym związki małżeńskie mogą być zawierane bez względu na płeć małżonków. Ustawa zostało przyjęta pomimo bardzo ostrych protestów i manifestacji politycznych organizowanych przez katolicki Episkopat Argentyny[271]. Prawo argentyńskie nadaje wszystkim małżeństwom te same obowiązki i przywileje, włączając w to możliwość adopcji dzieci przez małżeństwo osób tej samej płci.
Nowa Zelandia |
Małżeństwa osób tej samej płci są legalne w Nowej Zelandii od 19 sierpnia 2013 roku. Ustawa zezwalająca na małżeństwa osób tej samej płci została przyjęta przez parlament 17 kwietnia 2013 roku i podpisana przez gubernatora generalnego 19 kwietnia[272][273].
Luksemburg |
Parlament przyjął ustawę umożliwiającą zawieranie małżeństw jednopłciowych i adopcję przez nie dzieci 18 czerwca 2014 roku. Prawo weszło w życie 1 stycznia 2015 roku[274].
Finlandia |
28 listopada 2014 fiński parlament przyjął ustawę dotyczącą małżeństw jednopłciowych. Nowe prawo zrównuje prawa małżeństw jednopłciowych z różnopłciowymi i pozwala im na adopcję dzieci[275]. Prawo weszło w życie 1 marca 2017[276].
Zastąpienie związków partnerskich małżeństwami |
Norwegia |
Małżeństwa osób tej samej płci w Norwegii zalegalizowano w Norwegii 11 czerwca 2008. Prawo weszło w życie 1 stycznia 2009. Projekt zastąpienia dostępnych w kraju rejestrowanych związków partnerskich pojawił się w 2004[277][278]. Norwegia stała się szóstym krajem w świecie i pierwszym skandynawskim z legalnymi małżeństwami jednopłciowymi.
Reforma prawa małżeńskiego |
Francja |
Francja uznaje małżeństwa osób tej samej płci zawarte poza jej granicami na skutek orzeczenia sądu z 11 lipca 2008 podjętego w sprawie pary jednopłciowej, która zawarła małżeństwo w Holandii[279]. W kwietniu 2013 Senat francuski (po uprzednim przegłosowaniu w Izbie Deputowanych) zatwierdził ustawę obejmującą jednolitym prawem małżeńskim zarówno pary płci przeciwnej, jak i tej samej płci[280]. 17 maja ustawa o małżeństwach osób tej samej płci we Francji została uznana za zgodną z konstytucją, a prezydent Hollande podpisał ją dzień później.
Urugwaj |
W kwietniu 2013 Parlament urugwajski zatwierdził nową ustawę o małżeństwie przyznającą takie same uprawnienia do wchodzenia w związki małżeńskie dla obywateli Urugwaju bez względu na płeć osób zawierających małżeństwo. Ustawa weszła w życie 5 sierpnia.
Referendum o statusie małżeństwa |
Kilka krajów przeprowadziło lub zamierza przeprowadzić referendum w kwestii formalnego uznania de facto małżeństw osób tej samej płci (wymienione w porządku alfabetycznym). Badanie ankietowe oparte o dane z Australii sugeruje, że homofobiczne treści kontrkampanii w debacie publicznej w trakcie takiego procesu mogło poskutkować zwiększeniem poziomu stresu, strachu i depresji u osób homoseksualnych, zwłaszcza tych które odczuwały niedostatek wsparcia społecznego[281][282].
Australia |
Premier Australii Malcolm Turnbull początkowo zadeklarował, że referendum w sprawie uznania małżeństw osób tej samej płci będzie zorganizowane przed końcem 2016 r., jednak w sierpniu 2016 r. ogłosił, iż to referendum odbędzie się w Australii w 2017[283].
Chorwacja |
W maju 2013 inicjatywa obywatelska w Chorwacji zebrała 750 tysięcy podpisów pod wnioskiem o referendum w sprawie wprowadzenia do konstytucji zapisu o tym, iż małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny. 1 grudnia 2013 w Chorwacji odbyło się referendum, w którym zostało zadane pytanie:
Czy jesteś za tym, aby do Konstytucji Republiki Chorwacji wprowadzono przepis, który definiuje małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny?[284] |
W referendum ponad 65% głosujących odpowiedziało pozytywnie[285].
Irlandia |
Z inicjatywy rządu, 22 maja 2015 odbyło się referendum w sprawie uznania małżeństw osób tej samej płci. Obywateli zapytano, czy zgadzają się z następującym stwierdzeniem:
Małżeństwo mogłoby zostać zawarte przez dwie osoby, bez rozróżniania ich płci[286]. |
Frekwencja w referendum wyniosła 60,52%, 62,07% głosów było na tak, 37,93% na nie. Głosy nieważne stanowiły 0,71% wszystkich oddanych głosów[287].
Słowacja |
7 lutego 2015 na Słowacji odbyło się referendum w sprawie wprowadzenia prawnego zakazu uznawania małżeństw osób tej samej płci. Inicjatorem głosowania była organizacja Aliancia za rodinu (Sojusz na rzecz rodziny). Zebrała ok. 400 tysięcy podpisów pod wnioskiem o referendum[288].
W dniu referendum frekwencja wyniosła 21,4% (nie było jednak ważne z perspektywy prawa, ponieważ prawomocność referendum wymagałaby oddania swojego głosu przez co najmniej połowę uprawnionych[289]). Referendum odbyło się w atmosferze bojkotu ze strony społecznie liberalnej części społeczeństwa[290] oraz błogosławieństwa papieża Franciszka[291]. Spośród tych, którzy głosowali, 94,50% opowiedziało się za nazywaniem małżeństwem tylko związek kobiety i mężczyzny[292].
Słowenia |
W dniach 17–19 grudnia 2015 w Słowenii odbyło się referendum w kwestii uznanie małżeństw osób tej samej płci. Inicjatorem były środowiska prawicowe wspierane przez kościół katolicki[293] i Papieża Franciszka[294], występujące pod nazwą ‘Za otoke gre’[295]. Organizacja ‘Za otoke gre’ posługiwała się zdyskredytowanymi badaniami na temat rzekomych negatywnych skutków rodzicielstwa osób LGBT[296].
Pomimo rządowej próby zablokowania referendum, godzącego w prawa człowieka, Sąd Konstytucyjny Słowenii zezwolił na jego przeprowadzenie[296]. Wynikiem 63,51% do 36,49%, uznanie małżeństw osób tej samej płci zostało odrzucone[297]. W 2017 r. weszły w życie nowe regulacje umożliwiające zawieranie związków partnerskich (partnerska zveza)[298], które zastąpiły wcześniejsze przepisy z 2005 r. W światowych mediach zostały one jednak mylnie przedstawione jako umożliwiające małżeństwa jednopłciowe[299][300].
Legalizacja na poziomie lokalnym |
Kanada |
20 lipca 2005 Kanada zalegalizowała małżeństwa osób tej samej płci na całym swoim terytorium. Przed legalizacją krajową, w latach 2003–2005, legalizacji regionalnej dokonały następujące prowincje i terytoria: Kolumbia Brytyjska, Quebec, Jukon, Manitoba, Nowa Szkocja, Saskatchewan, Nowa Fundlandia i Labrador i Nowy Brunszwik.
Meksyk |
Małżeństwa jednopłciowe są legalne w mieście Meksyk (2010) oraz w stanach Quintana Roo (2012) i Coahuila (2014). Małżeństwa te są uznawane w całym kraju. Ustawa zmieniająca definicję małżeństwa w Kodeksie cywilnym na neutralną płciowo w Dystrykcie Federalnym Meksyku została przyjęta w 2009, a zatwierdzona w marcu 2010[301]. 5 sierpnia 2010 meksykański Sąd Najwyższy potwierdził zgodność ustawy z konstytucją kraju, a 10 sierpnia orzekł, że jednopłciowe małżeństwa zawarte na mocy tego prawa muszą być uznawane w całym państwie. 16 sierpnia Sąd podtrzymał prawo małżeństw jednopłciowych do adopcji dzieci. Od 2012 małżeństwa jednopłciowe są także legalne w stanie Quintana Roo[302].
W 2015 Sąd Najwyższy Meksyku uznał zakazy zawierania małżeństw w stanach za niekonstytucyjne, w efekcie umożliwiając zawieranie małżeństw w całym kraju[303].
Stany Zjednoczone |
Uznanie małżeństw osób tej samej płci w całych Stanach Zjednoczonych było procesem zapoczątkowanym przez uznanie w Dystrykcie Kolumbii. Do czasu uznania w całym kraju, pary homoseksualne mogły zawierać ślub w następujących stanach:
Dystrykt Kolumbii (2010)[304] i stanach:
Massachusetts (2004)[305]
Connecticut (2008)[306]
Kalifornia (16 czerwca do 19 listopada 2008[307] i od 26 czerwca 2013[308])
Iowa (2009)[309]
Vermont (2009)[310]
New Hampshire (2010)[311]
Nowy Jork (2011)[312]
Waszyngton (2012)[313]
Maine (2012)[314]
Maryland (2013)[315]
Delaware (2013)[316]
Rhode Island (2013)[317]
Minnesota (2013)[318]
New Jersey (2013)[319]
Hawaje (2013)[320]
Nowy Meksyk (2013)[321]
Chihuahua (2015)
Oregon (2014)[322]
Pensylwania (2014)[323]
Illinois (2014)[324][325]
Indiana (2014)[326]
Oklahoma (2014)[326]
Utah (2014)[326]
Wirginia (2014)[326]
Wisconsin (2014)[326]
Kolorado (2014)[327]
Nevada (2014)[328]
Wirginia Zachodnia (2014)[329]
Karolina Północna (2014)[330]
Alaska (2014)[331]
Idaho (2014)[332]
Arizona (2014)[333]
Wyoming (2014)[334]
Kansas (2014)[335]
Montana (2014)[336]
Karolina Południowa (2014)[337]
Floryda (2015)[338]
Alabama (2015)[339]
Nebraska (2015)[340]
Również następujące plemiona Indian północnoamerykańskich uznały małżeństwa osób tej samej płci: Coquille, plemiona Ottawów z Little Traverse Bay, plemię Pokagon Indian Potawatomi, plemię Santa Ysabel, Suquamish, Skonfederowane Plemiona Rezerwatu Coleville, Plemiona Arapaho i Czejenów, plemię Leech Lake Indian Odżibwa, Puyallup[341], Wind River[342] i Keweenaw Bay[343]
W Stanach Zjednoczonych w latach 1996–2013 funkcjonowała ustawa Defense of Marriage Act (DOMA). Jej część, która definiowała małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, została uznana za niekonstytucjonalną przez sędziów Sądu Najwyższego i uchylona 26 czerwca 2013[344]. Poprawki uniemożliwiające zalegalizowanie małżeństw osób tej samej płci obowiązywały w stanach: Dakota Południowa, Dakota Północna, Georgia, Missisipi, Nebraska, Ohio i Tennessee. Poprawki tego typu zostały uznane za niezgodne z konstytucją w stanach: Teksas, Michigan, Arkansas, Kentucky, Floryda, Luizjana i Missouri (w mieście Saint Louis oraz w dwóch hrabstwach – Saint Louis i Jackson możliwe było zawieranie małżeństw), gdzie złożono apelację od wyroku.
25 czerwca 2014 sąd apelacyjny podtrzymał decyzję sądu niższej instancji o niekonstytucyjności zakazu małżeństw jednopłciowych w stanie Utah. Sprawa została skierowana do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych[345] 6 października 2014 Sąd Najwyższy nakazał natychmiastowo udzielać licencji małżeńskich parom tej samej płci w 5 stanach (Indiana, Oklahoma, Utah, Wirginia i Wisconsin). Decyzja została też zastosowana do 6 innych stanów (Kansas, Karolina Południowa, Karolina Północna, Kolorado, Wirginia Zachodnia i Wyoming), które apelowały decyzje sądów niższej instancji w sprawie niekonstytucyjności małżeństw jednopłciowych[326][346]. Dzień po decyzji sądu i w świetle nowych wytycznych prokurator generalny stanu Kolorado nakazał urzędom wdrażać procedury zawarcia związków osób tej samej płci, tym samym legalizując małżeństwa jednopłciowe na terenie stanu[327].
6 listopada 2014 roku okręgowy sąd apelacyjny anulował wyroki sądów rejonowych o niekonstytucyjności zakazu małżeństw jednopłciowych w stanach Kentucky, Michigan, Ohio i Tennessee. Ponieważ decyzją tą opinie sądów okręgowych zaczęły się różnic (wcześniej sądy w trzech innych okręgach wydały wyroki podtrzymujące niekonstytucyjność zakazów), strony zapowiedziały apelację do Sądu Najwyższego[347].
24 lutego 2004 prezydent USA, George W. Bush, wezwał do uchwalenia poprawki do konstytucji kraju zakazującej małżeństw par tej samej płci na poziomie federalnym. Senat obradował na ten temat w roku 2004, poprawkę odrzucił. Podobna poprawka została odrzucona w roku 2006.
9 maja 2012 prezydent Barack Obama ogłosił swoje poparcie dla małżeństw jednopłciowych. Jest pierwszym prezydentem USA, który pełniąc urząd, poparł legalizację małżeństw osób tej samej płci. Publicznie swoje poparcie ogłosili także: byli prezydenci Bill Clinton[348] i Jimmy Carter[349], byli wiceprezydenci Dick Cheney[350] i Al Gore[351], ówczesny wiceprezydent Joe Biden[352] oraz byłe pierwsze damy Laura Bush[353] i Hillary Clinton[354]. Były prezydent George H.W. Bush i jego żona Barbara byli świadkami na ceremonii ślubnej dwóch lesbijek, ale żadne z nich publicznie nie poparło małżeństw jednopłciowych[355].
Massachusetts |
W Massachusetts małżeństwa par tej samej płci zostały zalegalizowane 18 listopada 2003 na mocy decyzji Sądu Najwyższego Massachusetts w sprawie Goodridge przeciw Departamentowi Zdrowia Publicznego[356]. Orzeczenie weszło w życie 17 maja 2004.
Iowa |
30 sierpnia 2007 sąd hrabstwa Polk stanu Iowa wydał wyrok, w którym stwierdził, iż ograniczenie instytucji małżeństwa cywilnego dla par osób tej samej płci jest naruszeniem Konstytucji. Sprawę sądową wniosło i wygrało 6 par homoseksualnych domagających się możliwości zawarcia związków małżeńskich[357]. Mniej niż 24 godziny później doszło do zawarcia pierwszego małżeństwa w historii stanu Iowa przez parę dwóch gejów Seana Fritza oraz Tima McQuillana. Jak się później okazało, para ta jako jedyna uzyskała status małżeństwa, gdyż śluby par osób tej samej płci zostały wstrzymane do czasu zajęcia stanowiska w tej sprawie przez Sąd Najwyższy Iowa[358]. 3 kwietnia 2009 Sąd Najwyższy stanu Iowa podtrzymał decyzję sądu niższej instancji, legalizując małżeństwa jednopłciowe na terenie stanu.
Kalifornia |
7 września 2007 senat stanu Kalifornia uchwalił ustawę legalizującą małżeństwa osób tej samej płci, jednakże 12 października tego samego roku, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, ustawa została zawetowana przez gubernatora stanu Schwarzeneggera[359], wywodzącego się z Partii Republikańskiej, który już poprzednio zawetował podobną ustawę w 2005.
15 maja 2008 Sąd Najwyższy Kalifornii wydał orzeczenie, w którym stwierdził, iż ograniczanie małżeństwa do związku kobiety i mężczyzny jest dyskryminacją i narusza konstytucję stanu, w ten sposób legalizując małżeństwa osób tej samej płci w Kalifornii. Orzeczenie weszło w życie 14 czerwca 2008[360][361].
Jesienią 2008, przy okazji wyborów prezydenckich, przeprowadzono referendum (Proposition 8) w tej sprawie. Wyborcy zadecydowali o przywróceniu zakazu zawierania małżeństw osób tej samej płci.
W sierpniu 2010 Federalny Sąd Północnego Dystryktu Kalifornii ogłosił wyrok uznający konstytucyjną nielegalność referendum Proposition 8 z 2008. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że Konstytucja USA, zapewniając równą ochronę praw obywateli, nie pozwala na prawne dyskryminowanie jednej grupy obywateli przez inna grupę. Sędzia Walker w uzasadnieniu wyroku powiedział m.in.: „W interesie państwa nie leży forsowanie prywatnych moralnych lub religijnych wierzeń bez uzasadnienia świeckiego celu i powodu”[362].
12 sierpnia 2010 decyzją sądu federalnego w San Francisco zapowiedziano przywrócenie małżeństw osób tej samej płci od 18 sierpnia 2010[363]. 16 sierpnia 2010 sąd apelacyjny zawiesił wykonanie wyroku do czasu rozpatrzenia apelacji.
Od 26 czerwca 2013 w stanie Kalifornia małżeństwa jednopłciowe są ponownie legalne.
Connecticut |
10 października 2008 Sąd Najwyższy stanu Connecticut orzekł, że pary tej samej płci powinny mieć prawo zawierać małżeństwa. Sąd orzekł, że pary homoseksualne nie mogą być obiektem dyskryminacji i powinny posiadać takie same prawa jak małżeństwa heteroseksualne[364][365].
Niełatanie luk prawnych |
Indie |
Prawo cywilne w Indiach jednoznacznie nie zabrania małżeństw jednopłciowych. Co najmniej jedna para lesbijek pobrała się wykorzystując lukę w prawie[366]. Legalizację małżeństw jednopłciowych popiera Partia Zwyczajnego Człowieka[126].
Wyroki sądowe |
Australia |
12 października 2013 parlament Australijskiego Terytorium Stołecznego zezwolił na zawieranie związków małżeńskich w tym stanie. Prawo nie dotyczyło jedynie mieszkańców Canberry, ale całego państwa[367]. Jednakże 12 grudnia 2013 Australijski Sąd Najwyższy cofnął obowiązujące prawo i unieważnił 27 zawartych małżeństw homoseksualnych[368].
RPA |
30 listopada 2004 roku najwyższy sąd apelacyjny RPA orzekł, iż definicję małżeństwa należy rozszerzyć na pary tej samej płci. W odpowiedzi ówczesny rząd wniósł apelację od tej decyzji. 1 grudnia 2005 apelacja została odrzucona przez Sąd Konstytucyjny RPA, który potrzymał swoje orzeczenie i dał rok na rozszerzenie definicji małżeństwa. 14 listopada 2006 parlament RPA zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci.
Nepal |
22 grudnia 2007 Sąd Najwyższy Nepalu nakazał rządowi tego kraju dopilnowanie przestrzegania obecnie obowiązujących uregulowań prawnych dotyczących mniejszości seksualnych i przyjęcie nowych regulacji dotyczących tej materii. Sąd Najwyższy wezwał m.in. do przestudiowania praw dotyczących małżeństw osób tej samej płci w innych krajach, aby przyjąć odpowiednie uregulowania w państwie[369][370]. 17 listopada 2008 Sąd Najwyższy nakazał legalizację małżeństw osób tej samej płci[371].
Brazylia |
Prawo do zawarcia małżeństwa przysługuje wszystkim parom jednopłciowym w Brazylii na mocy orzeczenia brazylijskiej Narodowej Rady Sprawiedliwości z 14 maja 2013, zgodnie z którym brazylijskie urzędy stanu cywilnego nie mogą odmawiać udzielenia ślubu parom homoseksualnym[372].
Stany Zjednoczone
26 czerwca 2015 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w wyroku w sprawie Obergefell v. Hodges uznał zakaz małżeństw osób tej samej płci, jaki obowiązywał w niektórych stanach, za niezgodny z konstytucją[373].
Kolumbia |
28 kwietnia 2016 kolumbijski Sąd Najwyższy wydał wyrok, zgodnie z którym małżeństwa osób tej samej płci stały się w Kolumbii legalne. W orzeczeniu napisano: „wszyscy ludzie mają wolność samodzielnego wyboru i założenia rodziny w zgodzie z własną orientacją seksualną [...] korzystając z równego traktowania na mocy konstytucji i prawa”[374].
Tajwan |
24 maja 2017 sąd konstytucyjny Tajwanu wydał wyrok, w którym uznał przepis kodeksu cywilnego dopuszczający wyłącznie małżeństwa osób przeciwnej płci za niezgodny z Konstytucją. Sąd dał parlamentowi dwa lata na wprowadzenie odpowiednich zmian legislacyjnych. W przypadku niewprowadzenia takich zmian pary tej samej płci uzyskają prawo do zawarcia małżeństwa poprzez złożenie w urzędzie stanu cywilnego stosownego oświadczenia podpisanego przez co najmniej dwóch świadków[375].
Znane małżeństwa osób tej samej płci |
W wykazie uwzględniono pierwsze małżeństwa osób tej samej płci w danym kraju oraz związki osób opisanych na Wikipedii:
- 15 listopada 2003 – Kolumbia Brytyjska, Kanada – Ted Nebbeling (były minister rządu Kolumbii Brytyjskiej) oraz Jan Holmberg.
- 17 maja 2004 – Boston, Massachusetts, USA – Tanya McCloskey i Marcia Kadish, pierwsze małżeństwo osób tej samej płci zawarte w Stanach Zjednoczonych.
- 11 lipca 2005 – Madryt, Hiszpania – Carlos Baturín i Emilio Menéndez, pierwsze małżeństwo osób tej samej płci w Hiszpanii.
- 29 stycznia 2007 – Jerozolima, Izrael – Avi i Binyamin Rose, pierwsze zgłoszenie w USC małżeństwa osób tej samej płci w Izraelu. Para wzięła ślub w Kanadzie.
- 27 czerwca 2010 – Reykjavík, Islandia – Jóhanna Sigurðardóttir (premier Islandii w latach 2009–2013) i Jónína Leósdóttir (pisarka i dramaturg).
- 15 maja 2015 – Luksemburg (miasto), Luksemburg – Xavier Bettel (premier Luksemburga) i Gauthier Destenay (architekt)[376][377].
Zobacz też |
- konkubinat
- rejestrowany związek partnerski
- rodzicielstwo LGBT
- związek cywilny
- małżeństwo
- status prawny związków osób tej samej płci w Europie
Przypisy |
↑ Rhode Island – kolejny stan z równością małżeństw. replika-online.pl, 2013-04-26. [dostęp 2013-07-10].
↑ Armenia, Estonia, Izrael.
↑ Colin Spence: Homosexuality: A History. Fourth Estate, 1996. ISBN 1-857-024478.
↑ Margherita Mussi: Earliest Italy: An Overview of the Italian Paleolithic and Mesolithic. Kluwer Academic Publishers, 2002, s. 340, 343–344.
↑ Lauren E. Talalay: The Gendered Sea: Iconography, Gender, and Mediterranean Prehistor. Blackwell, 2005, s. 130–148.
↑ ab Robin Darling Young: Gay Marriage: Reimagining Church History. [dostęp 2014-01-12].
↑ ab Jordan, Mark D.: Blessing Same-Sex Unions: The Perils of Queer Romance and the Confusions of Christian Marriage. University of Chicago Press, 2005, s. 134. ISBN 0-226-41033-1.
↑ Justinian Novels 77, 144.
↑ M. Hyamson, ed. and tr., Mosaicarum et romanarum legum collatio, London 1913 (reprint Buffalo, 1997), pp. Hyamson, ed and tr, Mosaicarum et romanarum legum collatio, London 1913 (reprint Buffalo, 1997), s. 82–83. (Coll. leg. mos. et rom. 5.3.1-2) (Coll. leg mos. Et Roman 5.3.1-2).
↑ IMPERATORIS THEODOSII CODEX liber nonus
↑ Imperial Laws and Letters Involving Religion.
↑ Kodeks Teodozjański 9.8.3: „When a man marries and is about to offer himself to men in womanly fashion (quum vir nubit in feminam viris porrecturam), what does he wish, when sex has lost all its significance; when the crime is one which it is not profitable to know; when Venus is changed to another form; when love is sought and not found? We order the statutes to arise, the laws to be armed with an avenging sword, that those infamous persons who are now, or who hereafter may be, guilty may be subjected to exquisite punishment. (ang.).
↑ M.J.A: El primer matrimonio homosexual de Galicia se ofició en 1061 en Rairiz de Veiga. 27 February 2011.
↑ El primer matrimonio gay en España (hiszp.). 8 June 2006. [dostęp 20. maj 2007].
↑ Manuel Rivas: Sae da sombra a poesía amatoria de Blanco Amor (hiszp.). 9 marca 2007. [dostęp 17 June 2007].
↑ There were secret same-sex weddings in the 16th century.
↑ Ruth loved Naomi as Adam loved Eve (ang.). wouldjesusdiscriminate.org. [dostęp 2013-07-10].
↑ Landazuri, Margaret. „The Bostonians”. 50 Years of Merchant-Ivory. Turner Classic Movies. Retrieved January 2, 2014.
↑ Dorota Majka-Rostek: Związki homoseksualne. Studium socjologiczne. Warszawa: 2008, s. 54–55.
↑ Gay Marriage Goes Dutch.
↑ abc Burgerlijk Wetboek BES Boek 1.
↑ Proposition de loi ouvrant le mariage à des personnes de même sexe et modifiant certaines dispositions du Code civil.
↑ LEY 13/2005, de 1 de julio, por la que se modifica el Código Civil en materia de derecho a contraer matrimonio.
↑ An Act respecting certain aspects of legal capacity for marriage for civil purposes.
↑ Civil Union Act, 2006.
↑ Omgjøring av registrert partnerskap til ekteskap.
↑ Gays Win Marriage Rights.
↑ Mexico City law allowing same-sex unions takes effect.
↑ Matrimonio gay celebra su unión en QRoo.
↑ http://www.bbc.com/news/world-latin-america-29028305.
↑ Mexican state to allow same-sex marriage, www.washingtonblade.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
↑ Periodioco Oficial.
↑ Acata Congreso resolución de SCJN sobre matrimonios igualitarios.
↑ Same-sex marriages now legal in Campeche.
↑ Colima aprueba matrimonio igualitario.
↑ Ahora sí, Michoacán entre los 8 estados que permiten matrimonios igualitarios.
↑ Aprueba Morelos matrimonio igualitario.
↑ Celebran primera boda igualitaria en Chiapas, www.eluniversal.com.mx [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-02] (hiszp.).
↑ Flash - Mexico's top court allows same-sex marriage in Puebla state - France 24, www.france24.com [dostęp 2018-03-29] (ang.).
↑ Matrimonio Igualitario una REALIDAD en Baja California. – AlfaMedios (hiszp.). [dostęp 2017-11-09].
↑ Permitidas, las bodas gay en Zihuatanejo | Despertar de la costa, www.despertardelacosta.info [dostęp 2017-11-25] (hiszp.).
↑ En Querétaro parejas homosexuales ya no necesitan amparo para casarse - Rotativo de Querétaro, Diario Digital, rotativo.com.mx [dostęp 2017-11-25] (hiszp.).
↑ Esperan resolución 57 parejas para casarse El Mañana de Nuevo Laredo, elmanana.com.mx [dostęp 2017-11-25] .
↑ Matrimonio igualitario en Zacatecas. [dostęp 2019-02-21].
↑ Legalizan matrimonio igualitario en Nuevo León, www.elsiglodedurango.com.mx [dostęp 2019-02-21] (hiszp.).
↑ Lei Nº9/2010 de 31 de Maio – Permite o casamento civil entre pessoas do mesmo sexo.
↑ Lög um breytingar á hjúskaparlögum og fleiri lögum og um brottfall laga um staðfesta samvist (ein hjúskaparlög).
↑ MATRIMONIO CIVIL.
↑ Lov om ændring af lov om ægteskabs indgåelse og opløsning, lov om ægteskabets retsvirkninger og retsplejeloven og om ophævelse af lov om registreret partnerskab.
↑ Ullormut oqaluuserisassat.
↑ Same sex couples can now officially marry in Greenland.
↑ Same-sex marriage legalised in the Faroe Islands, www.faroeislands.fo [dostęp 2017-11-25] (ang.).
↑ judicial panel clears way for gay marriage.
↑ LOI n° 2013-404 du 17 mai 2013 ouvrant le mariage aux couples de personnes de même sexe.
↑ Ley Nş 19.075 MATRIMONIO IGUALITARIO.
↑ Marriage (Definition of Marriage) Amendment Act 2013.
↑ ab Eddie Buckle & Thomas Penny: Same-Sex Marriage Becomes Legal in England and Wales (ang.). Bloomberg.com, 17 lipca 2013. [dostęp 18 lipca 2013].
↑ ab Same sex marriage becomes law (ang.). Gov.uk, 17 lipca 2013. [dostęp 18 lipca 2013].
↑ http://wyborcza.pl/1,75477,15404820,Przybywa_panstw_przyjaznych_dla_homoseksualistow_.html.
↑ http://www.pinknews.co.uk/2016/08/02/first-same-sex-wedding-takes-place-on-isle-of-man/.
↑ http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/12045083/Guernsey-approves-same-sex-marriage.html.
↑ Same-sex marriage legalised in Alderney | Channel - ITV News, www.itv.com [dostęp 2018-06-17] (ang.).
↑ Amended marriage law on track for July, www.gov.je [dostęp 2018-06-17] (ang.).
↑ Gay couple become first to get married on British military base in Cyprus | Metro News, metro.co.uk [dostęp 2017-11-25] (ang.).
↑ http://www.legislation.gov.uk/uksi/2014/1108/pdfs/uksi_20141108_en.pdf
↑ Visitors | Government of South Georgia & the South Sandwich Islands, www.gov.gs [dostęp 2018-01-24] (ang.).
↑ Pacific's tiny Pitcairn Island legalises same-sex marriage - Yahoo News, news.yahoo.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-16] (ang.).
↑ Getting married in Antarctica - GOV.UK, www.gov.uk [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-03] (ang.).
↑ http://www.pinknews.co.uk/2016/10/26/gibraltar-approves-same-sex-marriage/.
↑ An ordinance to make new provision relating to marriage in Ascension; and for purposes connected therewith or incidental thereto.
↑ Lisa Phillips on Twitter: "Ascension Marriage Ordinance now extended to Tristan da Cunha. This means same sex marriage in both islands is enshrined in law. https://t.co/CJvy8J..., twitter.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-04] (ang.).
↑ Same-sex marriage approved for St Helena: opponent calls for society to embrace the result | St Helena Online, sthelenaonline.org [dostęp 2018-01-24] (ang.).
↑ http://www.pinknews.co.uk/2017/04/12/falkland-islands-introduces-full-marriage-equality/.
↑ Landmark same-sex ruling | The Royal Gazette:Bermuda News, www.royalgazette.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-09] (ang.).
↑ Małżeństwa jednopłciowe w Luksemburgu od 1 stycznia 2015 (ang.). http://www.chronicle.lu/.+[dostęp 2014-07-28].
↑ Ireland has voted Yes to same-sex marriage.
↑ First same-sex wedding in Ireland.
↑ Guam Just Recognized Gay Marriage & It's The First US Territory To Do So — But Won't Be The Last
↑ Puerto Rico Approves Marriage Equality Following SCOTUS Ruling.
↑ Puerto Rico’s ban on same-sex marriage struck down.
↑ https://www.washingtonblade.com/2015/07/01/virgin-islands-to-allow-gay-marriage/.
↑ http://www.mvariety.com/cnmi/cnmi-news/local/78637-apatang-officiates-first-same-sex-marriage-on-saipan.
↑ http://www.gaystarnews.com/article/gay-marriage-becomes-legal-columbia/.
↑ http://web.archive.org/web/20141128150213/http://www.theguardian.com/world/2014/nov/28/finland-legalises-gay-marriage.
↑ Malta z równością małżeńską! - Głosami 66 do 1 - Newsy - Queer.pl
↑ https://www.theguardian.com/world/2017/jun/30/germany-poised-legalise-same-sex-marriage-bill-law.
↑ Same-sex marriage officially signed into law in Australia - BBC News, www.bbc.com [dostęp 2017-12-11] (ang.).
↑ Austria court legalises same-sex marriage from start of 2019, ruling all existing laws discriminatory
↑ Taiwan court rules in favor of same-sex marriage, first in Asia | Reuters, www.reuters.com [dostęp 2018-06-17] (ang.).
↑ Reitera Estado, parejas gay sí requieren de amparo para casarse.
↑ Óscar Ugarteche: fueron años de lucha por la no discriminación.
↑ Estonia takes one step closer to legalising same-sex marriage.
↑ Estland erkennt Ehe an.
↑ MTÜ: kohus kohustas maavalitsust samasooliste abielu registreerima.
↑ Cassazione: matrimonio valido per due donne di Avellino.
↑ Full recognition to foreign same-sex marriage!
↑ PanARMENIAN.Net - Mobile, www.panarmenian.net [dostęp 2017-07-13] .
↑ [Russia recognises gay marriage for the first time in shock move http://www.pinknews.co.uk/2018/01/26/russia-recognises-gay-marriage-for-the-first-time-in-shock-move/]
↑ [Russia 'recognises gay marriage for the first time' after couple marry overseas https://www.mirror.co.uk/news/world-news/russia-recognises-gay-marriage-first-11915195]
↑ [Rosja uznała małżeństwo gejów. Przez lukę w prawie http://www.rp.pl/Spoleczenstwo/180129436-Rosja-uznala-malzenstwo-gejow-Przez-luke-w-prawie.html]
↑ [Russia recognises same-sex marriage for first time after couple finds legal loophole http://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-gay-marriage-same-sex-couple-marriage-legal-loophole-lgbt-rights-a8180036.html]
↑ http://www.pinknews.co.uk/2016/02/18/japanese-tech-giant-panasonic-to-recognise-same-sex-marriages-despite-lack-of-legal-status/.
↑ Panasonic uzna małżeństwa jednopłciowe: Do równości przez biznes?
↑ http://www.towleroad.com/2016/02/panasonic-gay/.
↑ PawełP. Knut PawełP., AgataA. Kwaśniewska AgataA., JakubJ. Lendzion JakubJ., Związki osób tej samej płci w Europie, 2015, ISBN 978-83-933619-5-3 .
↑ Love is a Human Right.
↑ http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/.
↑ http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+20150312+TOC+DOC+XML+V0//PL.
↑ http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2f%2fEP%2f%2fTEXT%2bTA%2b20150312%2bTOC%2bDOC%2bXML%2bV0%2f%2fEN&language=EN.
↑ http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html.
↑ Prof. Łętowska: nie trzeba zmieniać konstytucji, by wprowadzić małżeństwa jednopłciowe.
↑ [1].
↑ Polak nie wyjdzie za Hiszpana.
↑ ab Historyczne orzeczenie sądu. Konstytucja nie zabrania małżeństw jednopłciowych, oko.press, 11 lutego 2019 [dostęp 2019-02-12] (pol.).
↑ Tekst jednolity ustawy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz.U. z 2017 r. poz. 682).
↑ Reopening of an old topic triggers fresh debates on gay marriages in Albania
↑ (kat.)http://www.bondia.ad/politica/da-rebutja-el-text-del-ps-sobre-el-matrimoni-gai-i-en-fa-un-dalternatiu.
↑ Gay marriage in Austria approved by Constitutional Court | News | DW | 05.12.2017, www.dw.com [dostęp 2017-12-11] (ang.).
↑ Austria court legalises same-sex marriage from start of 2019, ruling all existing laws discriminatory | The Independent, www.independent.co.uk [dostęp 2017-12-11] (ang.).
↑ EDGE Boston, MA :: Chile New President Promises to Fight for Same-Sex Marriage
↑ Joseph Patrick McCormick: Chile’s President vows to introduce equal marriage in 2017. [dostęp 2016-09-22].
↑ Chile’s president says will send gay marriage bill to Congress in 2017. 2016-09-21. [dostęp 2016-09-22].
↑ (chiń.)http://news.sina.com.cn/c/2006-03-05/10278364854s.shtml.
↑ Hong Kong just got a major ruling on rights for same-sex spouses — Quartz, qz.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
↑ http://www.balkaninsight.com/en/article/monenegro-plans-to-legalize-gay-marriages.
↑ ab India ‘party of the people’ promises to legalize gay sex, marriage
↑ http://www.huffingtonpost.com/2013/12/04/shimon-peres-gay-marriage_n_4384824.html.
↑ A Move to Recognize Same-Sex Marriage in Japan Reveals Hidden Prejudices.
↑ http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-10932748.
↑ http://www.ekantipur.com/the-kathmandu-post/2014/01/22/top-story/report-on-same-sex-marriage/258435.html.
↑ http://paradarownosci.eu/12-postulatow-parady-rownosci.
↑ Polskie Radio Online
↑ Nierówność małżeńska w Polsce: Miłość Nie Wyklucza zaprasza na debatę.
↑ http://kulturaliberalna.pl/2013/07/09/bodnar-sears-legierski-lisicki-malzenstwa-par-jednoplciowych-nowy-etap/.
↑ http://ruchlgbt.pl/news/dlaczego-nie-malzenstwa-sad-nad-homofobia/.
↑ http://wyborcza.pl/1,75478,16778748,Osoby_LGBT_dalej_beda_mialy_problem_z_uzyskaniem_z.html.
↑ http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1535159,1,poczatek-debaty-nad-malzenstwami-dla-wszystkich.read Początek debaty nad “małżeństwami dla wszystkich”. Polak pójdzie śladami Francuza.
↑ http://wyborcza.pl/1,76842,14759584,Malzenstwa_homoseksualne___a_dlaczego_nie__DZIS_DEBATA_.html Małżeństwa homoseksualne – a dlaczego nie [DZIŚ DEBATA].
↑ SN nie ułatwi zawarcia ślubu gejom.
↑ Osoby LGBT dalej będą miały problem z uzyskaniem z USC zaświadczenia o stanie wolnym Cały tekst: http://wyborcza.pl/1,76842,16778748,Osoby_LGBT_dalej_beda_mialy_problem_z_uzyskaniem_z.html#ixzz3qZBNzZj6.
↑ Małżeństwa homoseksualne zawarte za granicą będą legalne w Polsce?
↑ Swiss Greens pushing for gay marriage and tax equality
↑ ab http://lgbtweekly.com/2014/04/10/thai-marriage-equality-bill-unable-to-proceed-due-to-political-crisis/.
↑ http://www.bbc.com/news/world-asia-25172783.
↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25] .
↑ Taiwan court rules in favor of same-sex marriage, first in Asia | Reuters, www.reuters.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
↑ ILGA-Europe
↑ http://blabbeando.blogspot.com/2014/01/exclusive-venezuelan-lgbt-advocates-and.html.
↑ http://www.theguardian.com/uk-news/2015/nov/02/northern-ireland-assembly-votes-to-legalise-same-sex-marriage.
↑ https://www.amnesty.org.uk/northern-ireland-same-sex-marriage-equality-vote-yes.
↑ Same-sex couples urged to test Cayman marriage law : Cayman News Service, caymannewsservice.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
↑ Vietnamese lawmakers back down on giving rights to same-sex couples
↑ http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/italy/10757491/Italian-court-recognises-gay-couple-as-married-for-first-time.html.
↑ Por. Środa M. (2006) Indywidualizm i jego krytycy. Aletheia, http://kobiety-kobietom.com/feminizm/art.php?art=3588.
↑ Schmalz, J. (1993). Poll finds an even split on homosexuality’s cause. „New York Times”, s. 11.
↑ abcd Gay Marriage - ProCon.org
↑ Równość małżeńska. Przewodnik dla początkujących, wyd. drugie poprawione, Warszawa: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, 2017, ISBN 978-83-942455-6-6 .
↑ Heterosexism + Homophobia | LGBT | CWRU - Lesbian Gay Bisexual Transgender Center - Case Western Reserve University
↑ ab http://atheism.about.com/od/gaymarriage/p/ProGayMarriage.htm.
↑ Gay Marriage - ProCon.org
↑ http://www.nidirect.gov.uk/sexual-orientation-discrimination.
↑ http://www.hrc.org/resources/entry/spousal-benefits-recognizing-same-sex-spouses-for-benefits-programs.
↑ http://gaymarriage.procon.org/sourcefiles/American-Bar-Association-gay-marriage.pdf.
↑ abc James Obergefell, et al. v. Richard Hodges.
↑ The nature of marriage is that, through its enduring bond, two persons together can find other freedoms, such as expression, intimacy, and spirituality. This is true for all persons, whatever their sexual orientation.
↑ The history of marriage is one of both continuity and change. That institution–even as confined to opposite-sex relations–has evolved over time. For example, marriage was once viewed as an arrangement by the couple’s parents based on political, religious, and financial concerns; but by the time of the Nation’s founding it was understood to be a voluntary contract between a man and a woman.
↑ Same-sex marriage and equality | The Psychologist
↑ http://people.virginia.edu/~cjp/articles/p04.pdf.
↑ The nature of injustice is that we may not always see it in our own times.
↑ Polskie Radio Online
↑ Prawa par tej samej płci w Polsce - Miłość Nie Wyklucza, mnw.org.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
↑ O co chodzi w równości małżeńskiej? - Miłość Nie Wyklucza, mnw.org.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
↑ http://wyborcza.pl/1,76842,12191289,PO_proponuje_zwiazkom_partnerskim__pochowek__dziedziczenie_.html.
↑ ab http://wyborcza.pl/1,75478,13317093,FAQ__Zwiazki_partnerskie__kiedy_notariusz_nie_pomoze.html.
↑ „Dziesięć mitów prawnych gejów i lesbijek – polemika”, 2005, homiki.pl.
↑ Edwin Bendyk, Jacek Żakowski: Miłuj geja swego. „Polityka” 23/2005 (2507). [dostęp 2013-12-14].
↑ http://gaymarriage.procon.org/sourcefiles/love-counts-gay-marriage-new-york-benefits.pdf.
↑ http://www.guardian.co.uk/world/2007/jul/01/gayrights.uk.
↑ http://bham.pl/wiadomosci/wielka-brytania/4128-polscy-geje-lepiej-czuja-sie-w-uk.
↑ http://www.huffingtonpost.co.uk/pamela-sposito/gay-immigrants-uk_b_5042774.html.
↑ Mitologia homoseksualizmu. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 listopada 2007)].
↑ http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/09/25/new-study-finds-a-greater-church-acceptance-of-gays-and-lesbians-2/.
↑ http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/10/16/young-u-s-catholics-overwhelmingly-accepting-of-homosexuality/.
↑ As all parties agree, many same-sex couples provide loving and nurturing homes to their children, whether biological or adopted. And hundreds of thousands of children are presently being raised by such couples. This provides powerful confirmation from the law itself that gays and lesbians can create loving, supportive families. Excluding same-sex couples from marriage thus conflicts with a central premise of the right to marry. Without the recognition, stability, and predictability marriage offers, their children suffer the stigma of knowing their families are somehow lesser.They also suffer the significant material costs of being raised by unmarried parents, relegated through no fault of their own to a more difficult and uncertain family life. The marriage laws at issue here thus harm and humiliate the children of same-sex couples.
↑ How the political fight on gay marriage is over — in 2 charts - The Washington Post
↑ http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_127_05.PDF.
↑ http://wyborcza.pl/1,75478,14745603.html.
↑ http://guardianlv.com/2014/01/same-sex-marriage-debate-and-three-reasons-it-makes-no-sense/.
↑ http://www2.gvsu.edu/miller90/ANALYSIS.pdf.
↑ http://www.advocate.com/commentary/2013/08/21/op-ed-anti-marriage-equality-arguments-are-only-getting-dumber.
↑ Małżeństwa gejów i lesbijek spowodują wzrost aborcji - Amerykański prawnik ostrzega rodaków - Tablica - Queer.pl
↑ http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-25793358.
↑ http://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1264&context=dlj.
↑ http://thinkprogress.org/lgbt/2015/04/17/3647431/ten-absurd-arguments-against-marriage-equality-scotus-briefs/.
↑ Internetowego Systemu Aktów Prawnych.
↑ http://www.independent.ie/irish-news/archbishop-martin-hits-out-at-obnoxious-jibes-at-gay-community-from-no-camp-31081097.html.
↑ Katarzyna Jaworowska – Sobór 2016: Sakrament małżeństwa i jego przeszkody [dostęp 2016-02-23].
↑ Czy Biblia wypowiada się na temat małżeństw między osobami tej samej płci?. jw.org. [dostęp 2014-10-25].
↑ Kanon 1055 kodeksu prawa kanonicznego z 1983.
↑ Congreagattion for the Doctrine of the Faith; Considerations Regarding Proposals To Give Legal Recognition To Unions Between Homosexual Persons.
↑ Por. Martin Beckford: Don’t legalise gay marriage, Archbishop of York Dr John Sentamu warns David Cameron. W: The Telegraph [on-line]. 28 stycznia 2012. [dostęp 2012-01-29].
↑ ab Of 23 Countries Surveyed, Majority (65%) in 20 Countries Support Legal Recognition of Same-Sex Unions.
↑ MartaM. Abramowicz MartaM. (red.), Sytuacja społeczna osób biseksualnych i homoseksualnych w Polsce, Kampania Przeciw Homofobii i Stowarzyszenie Lambda Warszawa, 2007 .
↑ Co Bóg złączył…
↑ Prawo małżeńskie Kościoła Katolickiego.
↑ Hong Kong’s gay marriage objection.
↑ American Anthropological Association: Statement on Marriage and the Family (ang.). W: www.aaanet.org [on-line]. American Anthropological Association, 26 lutego 2004. [dostęp 28 grudnia 2011].
↑ Position Paper on Gay Marriage.
↑ Support of Legal Recognition of Same-Sex Civil Marriage.
↑ Resoluti on Sexual Orientation and Marriage.
↑ American Sociological Association: American Sociological Association Member Resolution on Proposed U.S. Constitutional Amendment Regarding Marriage (ang.). W: www.asanet.org [on-line]. American Sociological Association, 7 kwietnia 2004. [dostęp 27 grudnia 2011].
↑ For First Time, Majority of Americans Favor Legal Gay Marriage
- Survey – Generations at Odds: The Millennial Generation and the Future of Gay and Lesbian Rights
- Data Points: Support for Legal Same-Sex Marriage
- Part 2: Public Opinion on Gay Marriage
- Canada: Same-Sex Marriage: Let’s Make a Change
- Support for Same-Sex Marriage in Latin America
- Most Irish people support gay marriage, poll says
- Britain: Gay marriage gets ministerial approval
- Estonia: Gay Life
Australia: Public Opinion: Nationally.
↑ http://wyborcza.pl/1,75478,14745603,Polski_rekord_tolerancji__40_proc__z_nas_akceptuje.html.
↑ Postawy wobec równości małżeńskiej w Polsce, Warszawa: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, 2016, ISBN 978-83-942455-2-8 .
↑ PiotrP. Pacewicz PiotrP., Po raz pierwszy w Polsce zwolennicy jednopłciowych związków partnerskich są w większości. Może już czas, „oko.press”, 26 czerwca 2017 [dostęp 2018-06-11] (pol.).
↑ 59 proc. Polaków chce uznania małżeństw jednopłciowych zawartych za granicą (pol.). queer.pl, 2018-06-14. [dostęp 2018-07-05].
↑ http://miloscniewyklucza.blogspot.com.es/2013/10/mazenstwa-dla-wszystkich-mazenski.html.
↑ https://www.facebook.com/media/set/?set=a.642400649113892.1073741831.140982409255721&type=1.
↑ Miłość Nie Wyklucza: chcemy całą rękę! - Czas na dyskusję o równości małżeńskiej? - Newsy - Queer.pl
↑ European Court of Human Rights: The refusal to allow a woman to adopt her same-sex partner’s child was not discriminatory. marzec 2012.
↑ "itemid":["001-156265"} Oliari and Others v. Italy]. [dostęp 2017-12-31].
↑ Państwo ma obowiązek respektować związki jednopłciowe zawarte za granicą – wyrok ETPC. [dostęp 2017-12-31].
↑ http://www.qrd.org/qrd/religion/zen.buddhist.perspective.on.same.sex.marriage.
↑ http://abcnews.go.com/blogs/politics/2014/03/dalai-lama-says-he-supports-gay-marriage/.
↑ http://usatoday30.usatoday.com/news/religion/2010-05-13-pope-abortion-gays_N.htm.
↑ Wyborcza.pl
↑ http://viaintegra.wordpress.com/church-same-sex-blessings-across-europe/.
↑ http://queeringthechurch.com/2011/07/22/canadian-lutherans-approve-lgbt-clergy-blessing-same-sex-marriages/.
↑ http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-18792315.
↑ United Church of Christ Backs Same-Sex Marriage - The New York Times
↑ http://web.archive.org/web/20110719061041/http://www.memorandum-freiheit.de/?page_id=390.
↑ http://www.galva108.org/hinduism.html.
↑ http://www.patheos.com/Resources/Additional-Resources/Homosexuality-and-Same-Sex-Marriage-in-Islam.html.
↑ http://www.huffingtonpost.ca/faisal-kutty-/gay-marriage_b_5044372.html.
↑ http://www.thejakartapost.com/news/2012/05/29/reformed-islam-between-hatred-and-critical-thinking.html.
↑ http://www.huffingtonpost.co.uk/2014/08/20/lesbian-muslim-iranians-sahar-mosleh-maryam-iranfar-marriage-blessed-gay-imam-sweden_n_5694050.html.
↑ Conservative Jews approve gay wedding guidelines | Fox News
↑ http://www.reclaimingjudaism.org/teachings/what-does-judaism-have-say-about-homosexuality-jewish-same-sex-marriages-and-ordination.
↑ http://www.reformjudaism.org/jewish-rituals-wedding-day.
↑ Orthodox Response to Same-Sex Marriage - OU Advocacy Center
↑ ILGA: The Personal and the Political: Attitudes to LGBTI People Around the World. 2016-10. [dostęp 2017-01-29].
↑ ILGA: The Personal and the Political: Attitudes to LGBTI People Around the World. 2016-10. s. 3. [dostęp 2017-01-29].
↑ Österreich, ein Hafen der Ehe.
↑ Einstellung zur gleichgeschlechtlichen Ehe.
↑ abcd Detailed Tables.
↑ abcd EUROBAROMETER 66 FIRST RESULTS.
↑ Pilarov Barometar Hrvatskog Društva – Same-sex marriages.
↑ Δημοσκόπηση: Αποδοχή ή όχι της ομοφυλοφιλίας στην Κύπρο; | News
↑ Poll: Most Czechs for same-sex marriages.
↑ title=Le mariage et l’adoption pour tous, un an après.
↑ Uuring: eestlased pole samasooliste kooselu registreerimise vastu.
↑ Survey finds rising support for gay marriage.
↑ 68% des Français désormais favorables au mariage pour tous et 53% à l’adoption par les couples homosexuels.
↑ Έρευνα για την ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα: Υπέρ του συμφώνου συμβίωσης το 70%, αλλά 'κατά' των υιοθεσιών.
↑ ab Enquête sur la droitisation des opinions publiques européennes.
↑ Poll finds strong support for same-sex marriage.
↑ Support for same-sex partnership in Lithuania doubles over one year.
↑ Politmonitor: Breite Mehrheit für Homo-Ehe.
↑ Heartening change in attitudes to put gay unions on political agenda.
↑ Mehrheit der Deutschen für Homo-Ehe.
↑ Po raz pierwszy w Polsce zwolennicy jednopłciowych związków partnerskich są w większości. Może już czas, „oko.press”, 26 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-27] (pol.).
↑ Portuguese Split on Same-Sex Marriage.
↑ Russian Public Opinion Research Center.
↑ Večina podpira istospolne poroke, do posvojitev je zadržana.
↑ Most favor new law for gay unions: survey.
↑ http://upogau.org/ru/inform/ournews/ournews_606.html.
↑ As World Pride Kicks Off in Toronto, Canada Poll Shows Strong Majority (71%) Among 15 Developed Nations Support Legal Recognition of Same-Sex Couples.
↑ http://www.bbc.com/news/uk-26773016.
↑ Italiani favorevoli alle unioni civili tra gay, ma divisi sulle nozze.
↑ Wayback Machine
↑ BBC, 15 lipca, 2010.
↑ Same-sex marriage law passed.
↑ Legislation to legalise same-sex marriage passed in Parliament this week has become law.
↑ Luxembourg passes same-sex marriage and adoption bill in landslide vote | The Independent
↑ Wiktoria Beczek: Finlandia legalizuje małżeństwa jednopłciowe. Parlament przyjął obywatelski projekt. (pol.). Gazeta.pl. [dostęp 2014-11-28].
↑ All systems go for gender-neutral marriage in 2017 (ang.). Yle.fi, 8 kwietnia 2016. [dostęp 2016-08-21].
↑ Norwegia przyjęła ustawę o małżeństwach homoseksualnych, Gazeta.pl, 11-06-2008.
↑ Norway legalises gay marriage, Pinknews.co.uk, 11-06-2008.
↑ La France reconnaît le mariage d’un couple d’hommes néerlandais.
↑ http://www.france24.com/en/france |France24 International News, podg. z 12.04.2013.
↑ Marcus Strom: Study shows same-sex marriage vote damaged LGBT mental health (ang.). sydney.edu.au, 2019-01-24. [dostęp 2019-02-18].
↑ Stefano Verrelli, Fiona A. White, Lauren J. Harvey, Michael R. Pulciani: Minority stress, social support, and the mental health of lesbian, gay, and bisexual Australians during the Australian Marriage Law Postal Survey (ang.). wiley.com. [dostęp 2019-02-18].
↑ Turnbull suggests marriage equality plebiscite may be delayed until 2017.
↑ wpolityce.pl: 750 tysięcy podpisów i referendum. Chorwaci zagłosują nad definicją małżeństwa (pol.). [dostęp 2013-11-02].
↑ POTPUNI SLUŽBENI REZULTATI DRŽAVNOG REFERENDUMA (chorw.). [dostęp 2013-12-04].
↑ Oireachtas: Thirty-fourth Amendment of the Constitution (Marriage Equality) Bill 2015 (ang. • irl.). [dostęp 2015-05-24].
↑ referendum.ie: Thirty-fourth Amendment of the Constitution (Marriage Equality) Bill 2015 (ang.). [dostęp 2015-05-24].
↑ AP: Slovakia to hold referendum on same-sex marriage. dailymail.co.uk, 2014-11-27. [dostęp 2015-02-08].
↑ Referendum na Słowacji: 90 proc. za zakazem małżeństw homoseksualnych, ale frekwencja zbyt niska. polskatimes.pl, 2015-02-08. [dostęp 2015-02-08].
↑ http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-31170464.
↑ http://www.huffingtonpost.com/2015/02/06/pope-slovakia-referendum_n_6630876.html.
↑ 1. „Súhlasíte s tým, aby sa manželstvom nemohlo nazývať žiadne iné spolužitie osôb okrem zväzku medzi jedným mužom a jednou ženou?”.
↑ Slovenians vote against same-sex marriage in referendum.
↑ Pope Francis Urges Repeal of Marriage Equality in Slovenia.
↑ Slovenia: A chance for equality.
↑ ab Slovenia: Marriage Equality Under Threat.
↑ Oświadczenie słoweńskiej Narodowej Komisji Wyborczej.
↑ Uradni list – Vsebina Uradnega lista, www.uradni-list.si [dostęp 2017-04-03] .
↑ Slovenia allows same-sex marriage, but not adoption, „Reuters”, 24 lutego 2017 [dostęp 2017-04-03] .
↑ Reuters, Slovenia Legalizes Same-Sex Marriage, But Not Adoption, „Huffington Post”, 24 lutego 2017 [dostęp 2017-04-03] (ang.).
↑ BBC News – Gay marriage law comes into effect in Mexico City.
↑ Incrementará turismo de reuniones en Quintana Roo | El Economista
↑ How Mexico quietly legalised same-sex marriage.
↑ ChuckCh. Colbert ChuckCh., Breaking news: DC couples obtain marriage licenses, „Bay Area Reporter”, 3 kwietnia 2010 [dostęp 2017-03-27] (ang.).
↑ FranF. Fifis FranF., RoseR. Arce RoseR., Same-sex couples exchange vows in Massachusetts, CNN, 17 maja 2004 [dostęp 2017-03-27] .
↑ Lisa W.L.W. Foderaro Lisa W.L.W., Same-Sex Marriages Become Reality in Connecticut, „The New York Times”, 12 listopada 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-27] .
↑ awe, PAP, Pierwsze małżeństwa homoseksualne w Kalifornii, „Gazeta Wyborcza”, 17 czerwca 2008 [dostęp 2017-03-27] (pol.).
↑ TadeuszT. Zawadzki TadeuszT., Małżeństwo to nie tylko związek kobiety i mężczyzny – uznał sąd najwyższy USA, „Gazeta Wyborcza”, 26 czerwca 2013 [dostęp 2017-03-27] .
↑ MonicaM. Davey MonicaM., A Quiet Day in Iowa as Same-Sex Couples Line Up to Marry, „The New York Times”, 28 kwietnia 2009, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-27] .
↑ PaulP. Lester PaulP., s, Gay couples tie the knot in Vermont, „The Guardian”, 1 września 2009, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-27] (ang.).
↑ AN ACT affirming religious freedom protections with regard to marriage and prohibiting the establishment of civil unions on or after January 1, 2010.
↑ NicholasN. Confessore NicholasN., MichaelM. Barbaro MichaelM., New York Allows Same-Sex Marriage, Becoming Largest State to Pass Law, „The New York Times”, 24 czerwca 2011, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-27] .
↑ EdE. Pilkington EdE., Washington state kicks off day of gay marriages with midnight ceremonies, „The Guardian”, 9 grudnia 2012, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-27] (ang.).
↑ AbigailA. Curtis AbigailA., SethS. Koenig SethS., B.D.N.B.D.N. Staff B.D.N.B.D.N., Maine’s first married gay couple: ‘We finally feel equal’, The Bangor Daily News [dostęp 2017-03-27] .
↑ WJZ, Same-Sex Marriage Ceremonies Begin In Maryland [w:] CBS Baltimore [online], 2013 [dostęp 2017-03-27] .1 stycznia
↑ Delaware becomes 11th state to approve same-sex marriage.
↑ Chafee signs same-sex marriage bills, making Rhode Island the 10th state to legalize gay marriage.
↑ EmmaE. Margolin EmmaE., Marriage equality in Minnesota: A gay-rights victory in the Midwest [w:] MSNBC [online], 14 maja 2013 [dostęp 2017-03-27] .
↑ EdE. Payne EdE., Same-sex marriages start in New Jersey, CNN, 21 października 2013 [dostęp 2017-03-27] .
↑ http://www.pinknews.co.uk/2013/11/09/us-hawaii-house-passes-same-sex-marriage/.
↑ New Mexico Supreme Court legalizes gay marriage - The Washington Post
↑ http://www.lgbtqnation.com/2014/05/federal-judge-strikes-down-oregons-ban-on-same-sex-marriage/.
↑ http://www.lgbtqnation.com/2014/05/pa-governor-announces-he-will-not-appeal-same-sex-marriage-ruling/.
↑ http://www.pinknews.co.uk/2013/11/05/illinois-house-passes-bill-to-make-same-sex-marriage-legal/.
↑ Kolejny stan z równością małżeńską - Illinois na tak - Newsy - Queer.pl
↑ abcdef http://www.lgbtqnation.com/2014/10/u-s-supreme-court-denies-marriage-appeals-from-five-states/.
↑ ab http://www.lgbtqnation.com/2014/10/colo-ag-instructs-all-counties-to-begin-issuing-marriage-licenses-to-gay-couples/.
↑ Marriage Equality In Nevada, After Federal Injunction Is Issued
↑ [2][martwy link]
↑ http://www.cbsnews.com/news/same-sex-marriage-ban-overturned-in-north-carolina/.
↑ http://www.adn.com/article/20141014/judge-denies-stay-rejection-alaskas-same-sex-marriage-ban.
↑ Same-sex marriage can begin in Idaho - CNN
↑ http://www.pinknews.co.uk/2014/10/17/us-same-sex-marriages-to-begin-in-arizona-after-judge-strikes-down-ban/.
↑ http://www.pinknews.co.uk/2014/10/21/us-same-sex-marriage-becomes-legal-in-wyoming/.
↑ http://www.washingtonpost.com/politics/courts_law/supreme-court-allows-same-sex-marriages-to-proceed-in-kansas-lifting-stay/2014/11/12/ab31dd26-6abf-11e4-a31c-77759fc1eacc_story.html.
↑ Judge strikes down Montana ban on same-sex marriage
↑ http://abcnews.go.com/US/wireStory/1st-sex-marriage-licenses-issued-south-carolina-27021819.
↑ http://blogs.browardpalmbeach.com/pulp/2014/10/marriage_equality_could_be_brought_to_florida_in_90_days.php.
↑ Alabama judge overturns same-sex marriage ban - CNN
↑ http://www.reuters.com/article/2015/03/02/us-usa-gaymarriage-nebraska-idUSKBN0LY1MM20150302.
↑ http://www.freedomtomarry.org/communities/entry/c/native-americans.
↑ http://www.indianz.com/News/2014/015673.asp.
↑ News, Sports, Jobs - The Mining Gazette
↑ http://www.law.cornell.edu/uscode/text/1/7.
↑ http://www.lgbtqnation.com/2014/06/u-s-appeals-court-rules-utah-same-sex-marriage-ban-unconstitutional/.
↑ http://thinkprogress.org/lgbt/2014/10/06/3576364/new-marriage-map/.
↑ http://www.lgbtqnation.com/2014/11/whats-next-for-same-sex-marriage-after-6th-circuit-court-ruling/.
↑ http://www.huffingtonpost.com/2013/05/21/bill-clinton-gay-marriage_n_3313404.html.
↑ http://www.huffingtonpost.com/2012/03/19/president-jimmy-carter-bible-book_n_1349570.html.
↑ http://www.huffingtonpost.com/2011/09/13/dick-cheney-gay-marriage_n_960874.html.
↑ http://firedoglake.com/2006/04/23/al-gores-evolution-on-same-sex-marriage/.
↑ http://thinkprogress.org/lgbt/2012/05/06/478786/biden-marriage/.
↑ http://www.huffingtonpost.com/2010/05/13/laura-bush-gay-marriage-s_n_574731.html.
↑ http://archive.is/20130411042000/http://www.huffingtonpost.com/2013/03/18/hillary-clinton-gay-marriage_n_2900557.html.
↑ George H.W. Bush is witness at same-sex marriage in Maine (ang.). Washington Post, 2013-09-25. [dostęp 2014-08-08].
↑ Massachusetts Supreme Judicial Court.
↑ Metro/Region – Omaha.com.
↑ Iowa Gay Marriages Abruptly Halted (ang.). www.365gay.com. [dostęp 5 grudnia 2010].
↑ Wayback Machine
↑ Divided California Supreme Court legalizes same-sex marriage.
↑ Supreme Court of California S147999.
↑ The Guardian.
↑ Kalifornia bardziej tęczowa.
↑ Stan Connecticut zalegalizował małżeństwa homoseksualne.
↑ Connecticut Supreme Court.
↑ http://www.despardes.com/lifestyle/feb05/lesbian-marriages.htm.
↑ Powiedzieli „tak” małżeństwom gejów i lesbijek. Australijscy homoseksualiści jadą do stolicy (pol.). wysokieobcasy.pl. [dostęp 12 grudnia 2013].
↑ Sąd Najwyższy Australii unieważnił małżeństwa homoseksualne (pol.). TVN24. [dostęp 12 grudnia 2013].
↑ Nepal: Sąd Najwyższy nakazuje zagwarantowanie praw mniejszościom seksualnym.
↑ Hindustan Times: Nepal Supreme court directs govt to safeguard gay rights.
↑ Nepal SC approves same-sex marriage – Hindustan Times.
↑ Marilia Brocchetto: Brazilian judicial council orders notaries to recognize same-sex marriage (ang.). CNN, 2013-05-15. [dostęp 2013-08-16].
↑ wyrok Sądu Najwyższego USA w sprawie Obergefell v. Hodges (tłumaczenie na jęz. polski)
↑ AFP: Colombia legalises same-sex marriage (ang.). Abc.net.au, 29 kwietnia 2016. [dostęp 2016-08-21].
↑ Elson Tong: Taiwan to become first Asian country to recognise gay marriage following court ruling (ang.). Hong Kong Free Press, 24 maja 2017. [dostęp 2017-05-24].
↑ Xavier Bettel and Gauthier Destenay say 'I do'.
↑ Congratulations! Luxembourg’s PM weds his same-sex partner.
Bibliografia |
- John Boswell: Christianity, Social Tolerance and Homosexuality. Chicago: University Of Chicago Press; 8th Edition, 2005 (1980). ISBN 0-226-067114.
- John Boswell: Same Sex Unions in Premodern Europe. Nowy Jork: 1994. ISBN 0-679-432280.
- Colin Spence: Homosexuality: A History. Fourth Estate, 1996. ISBN 1-857-024478.
- Równość małżeńska. Przewodnik dla początkujących. Warszawa: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, 2016. ISBN 978-83-942455-1-1.
Śluby par tej samej płci w Polsce, homoseksualizm.org.pl
|
Kontrola autorytatywna (małżeństwo):
GND: 7688356-5
NDL: 01181442
BNCF: 21462