Olej lniany




Olej lniany (łac. Oleum Lini[1][2]) – poprzez tłoczenie na zimno nasion lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum) otrzymywany jest olej roślinny o żółtawym zabarwieniu i intensywnym, cierpkim zapachu. Znany już w starożytnym Egipcie, do niedawna szeroko wykorzystywany do celów spożywczych i przemysłowych. Jako tłuszcz jadalny stracił na znaczeniu ze względu na stosunkowo wysoką cenę i specyficzny smak. Jako surowiec przemysłowy olej lniany był wykorzystywany ze względu na zdolność polimeryzacji pod wpływem światła i tlenu atmosferycznego.




Spis treści






  • 1 Cechy


  • 2 W malarstwie


  • 3 W dietetyce


  • 4 Zobacz też


  • 5 Przypisy





Cechy |












































Skład:
 powyżej 50% kwasu linolenowego (omega-3), 15% kwasu linolowego (omega-6), 15% kwasu oleinowego (omega-9) oraz niewielkie ilości nasyconych kwasów tłuszczowych[2]

Kategoria:
olej schnący

Ważność:
 po otwarciu tylko 3-4 tygodnie

Wytrzymałość na temperatury:
 nie ogrzewać; ochłodzony do temp. –20 °C staje się miękką masą[3]

Gęstość względna:
 ok. 0,931[3]

Wskaźnik odbicia:
 ok. 1,48[3]

Wskaźnik jodu:
 160–200[3]

Wskaźnik mydlenia:
 188–195[3]

Udział % w gotowym produkcie:

Zastosowanie

  • w recepturze aptecznej stosowany jest do mazideł, np. Linimentum Calcis do leczenia oparzeń i odmrożeń, a także w maściach, plastrach i w produkcji mydeł (Sapo Kalinus)[2][1].

  • w przemyśle spożywczym – niegdyś stosowany powszechnie, obecnie coraz częściej, ze względu na wysoką zawartość kwasów omega–3. Obecnie uzyskiwane produkty spożywcze dzięki procesom rafinacji, odpowiedniego przechowywania – ciemne szkło, chłodziarka, brak dostępu tlenu i sposób wytłaczania (na zimno) zyskują coraz dłuższe terminy przydatności do spożycia nawet 6 miesięcy w przypadku olejów butelkowanych, przy czym im więcej kwasów omega–3, tym krótszy termin przydatności.

  • w Małopolsce tradycyjnie był stosowany jako podstawowy tłuszcz spożywczy w okresach postnych, w tym w Wigilię[4];

  • suplementy diety – dostępne produkty zawierające olej lniany są najbogatszym źródłem omega–3 o długim okresie przydatności.

  • do celów artystycznych – do zabezpieczania powierzchni malowideł i polichromowanych rzeźb, jako spoiwo i medium w malarstwie – obecnie powoli traci tutaj znaczenie na rzecz materiałów syntetycznych;

  • jako surowiec przemysłowy – obecnie olej lniany jest wykorzystywany sporadycznie w postaci tzw. pokostu naturalnego (z dodatkiem tzw. sykatyw, czyli mydeł ołowiowych i manganowych) w stolarstwie i szkutnictwie do konserwacji starych mebli czy łodzi

  • w przemyśle kosmetycznym używany jako dodatek do olejków do ciała, przeznaczony dla skóry tłustej, pękającej, skłonnej do zapaleń. Wykazuje działanie regenerujące, hamuje zapalenia skóry.


W malarstwie |


Do celów artystycznych olej lniany był stosowany prawdopodobnie już od czasów starożytnych, głównie do zabezpieczania powierzchni malowideł i polichromowanych rzeźb. Pierwsze próby wykorzystywania oleju jako spoiwa farb były przeprowadzane już we wczesnym średniowieczu, jednak ze względu na niezrozumienie wymagań procesu oksydacji (a także używanie mieszanek oleju lnianego i olejów nieschnących, jak oliwy z oliwek) zostały zarzucone. Dopiero rozwój malarstwa temperowego doprowadził do wykorzystania właściwości oleju lnianego, początkowo jako ważnego składnika emulsji temperowej. Naturalnym krokiem rozwoju była rezygnacja z fazy wodnej w spoiwie temperowym i użycie czystego oleju lnianego jako medium. Pierwsze udane próby malarstwa „czysto” olejnego przypisuje się braciom Van Eyck (XV w.) jednak ich wkład w rozwój tej techniki może być anegdotyczny. W każdym razie na przełomie XV i XVI w. sztalugowe malarstwo olejne zwłaszcza w Holandii i Włoszech jest już dominujące wobec wcześniejszych, wodnych technik.
Obecnie olej lniany jako spoiwo i medium w malarstwie powoli traci na znaczeniu na rzecz materiałów syntetycznych (np. roztworów metakrylanów), ale z pewnością będzie jeszcze bardzo długo używany.


Istnieje szereg technik i sposobów na polepszenie jakości oleju lnianego, choć obecnie sprzedawany do celów artystycznych olej lniany jest na ogół całkowicie wystarczający. Zalecane już w renesansie przechowywanie oleju lnianego w płytkich naczyniach ołowianych wystawionych na słońce jest chyba najlepszym, choć bardzo czasochłonnym sposobem na polepszenie jego właściwości. Inne metody to gotowanie z opiłkami ołowiu, tlenkiem manganu lub wodą utlenioną, a także naświetlanie promieniami UV (uwaga: przy podgrzewaniu oleju w warunkach domowych, zwłaszcza w obecności utleniaczy, należy zachować szczególną ostrożność ze względu na realną groźbę pożaru lub eksplozji). Tak potraktowany olej musi być przed użyciem starannie przefiltrowany i sklarowany, ale ma z punktu widzenia malarza szereg interesujących właściwości, tzn. szybkie, równomierne schnięcie, gładkość i połysk po stwardnieniu, i szczególną, sprzyjającą modelowaniu szczegółów obrazu metodą „mokre w mokrym” konsystencję.



W dietetyce |


W 1952 roku niemiecka biochemik Johanna Budwig stworzyła dietę znaną pod nazwą „dieta budwigowa”, wspomagającą leczenie nowotworów, a także chorób serca i cukrzycy, w której istotnym elementem jest olej lniany wysokolinolenowy i zawarty w nim kwas tłuszczowy omega-3[5].


Rozwojowi raka piersi po menopauzie sprzyja duże spożycie tłuszczów wielonienasyconych typu omega-6 (obecnych zwłaszcza w oleju roślinnym z soi, kukurydzy, słonecznika i innych olejach z nasion, w margarynie), np. kwasu linolowego, przy niedostatku tłuszczów wielonienasyconych omega-3 (zawartych w oleju rybnym, ale również w lnianym)[6].


Tłuszcze wielonienasycone omega-6 przy niedostatku tłuszczów wielonienasyconych omega-3 stymulują wzrost nowotworów prostaty, przyśpieszają postęp histopatologiczny i zmniejszają przeżywalność pacjentów z rakiem prostaty, podczas gdy tłuszcze wielonienasycone omega-3 (m.in. w oleju lnianym wysokolinolenowym) mają odwrotne, pozytywne działanie[7].


Len jest jedyną rośliną uprawianą przez człowieka, która może wytworzyć tłuszcz zawierający ponad 50% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3[8].


Kwas tłuszczowy omega-3 charakteryzuje się dużą nietrwałością – szybko się utlenia. Jeżeli nie przechowuje się go w odpowiednich warunkach, traci on swoje lecznicze i zdrowotne właściwości[9]. Dlatego olej lniany wysokolinolenowy (określany często na opakowaniach jako „budwigowy”) należy przechowywać w ciemnych butelkach, z dala od światła, a po otwarciu – w temperaturze poniżej 10 °C[10].


Olej lniany powszechnie dostępny w sprzedaży pochodzi ze niskolinolenowych odmian lnu i zawiera śladowe ilości tłuszczów omega-3 (zwykle do 5%), natomiast bardzo dużo omega-6 (nawet powyżej 70%)[8]. Jest więc znacznie trwalszy, ale z powodu niewłaściwych proporcji kwasów tłuszczowych nie jest zalecany w diecie[10].



Zobacz też |


  • Pokost


Przypisy |




  1. ↑ ab Stanisław Kohlmünzer: Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. V unowocześnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 669. ISBN 83-200-2846-9.


  2. ↑ abc S. Janiski, A. Fiebig, M. Sznitowska: Farmacja stosowana: podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 719. ISBN 978-83-200-3778-4.


  3. ↑ abcde Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska VIII. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491. ISBN 978-8388157-53-0.


  4. ↑ Krystyna Reinfuss-Janusz: Źródła kulinarnego dziedzictwa Małopolski. W: Tajemnice smaku produktów regionalnych i tradycyjnych (materiały seminaryjne). Kraków: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, 2006.


  5. ↑ http://www.budwigdieta.pl/index.php/sample-sites-2.


  6. ↑ Emily Sonestedt. Do both heterocyclic amines and omega-6 polyunsaturated fatty acids contribute to the incidence of breast cancer in postmenopausal women of the Malmö diet and cancer cohort?. „The International Journal of Cancer”. 123 (7), s. 1637–1643, 2008. DOI: 10.1002/ijc.23394. PMID: 18636564. 


  7. ↑ Yong Q. Chen. Modulation of prostate cancer genetic risk by omega-3 and omega-6 fatty acids. „The Journal of Clinical Investigation”. 117 (7), s. 1866–1875, 2007. DOI: 10.1172/JCI31494. PMID: 17607361. PMCID: PMC1890998. 


  8. ↑ ab Czy każdy olej lniany jest korzystny dla zdrowia? olejedlaciebie.pl.


  9. ↑ Olej Lniany – Produkcja. olejlniany.info.pl [strona archiwalna].


  10. ↑ ab Dieta dr Budwig – olej lniany, jaki kupować. primanatura.pl, 2010.








Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem:
Olej lniany



-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA...
閱讀完整內容

Rikitea

圖片
Town in French Polynesia, France Rikitea Town Rikitea Location in French Polynesia Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Country   France Overseas collectivity   French Polynesia Territory Gambier Islands Island Mangareva Rikitea is a small town on Mangareva, which is part of the Gambier Islands in French Polynesia. A majority of the islanders live in Rikitea. [1] [2] The island was a protectorate of France in 1871 and was annexed in 1881. [3] Contents 1 History 2 Geography 3 Economy 4 Landmarks 5 Transportation 6 References 7 Bibliography 8 External links History The town's history dates to the era when the island was first settled with people from the Marquesas Islands in 1100 AD. Captain James Wilson of the London Missionary Society arrived in 1797 on Du...
閱讀完整內容

University of Vienna

圖片
"Vienna University" redirects here. For Vienna University of Economics and Business, see Vienna University of Economics and Business. University of Vienna Universität Wien Type Public Established 1365 Budget € 544 million [1] Rector Heinz Engl Academic staff 6,765 Administrative staff 3,106 Students 94,000 [2] Postgraduates 16,490 Doctoral students 8,945 Location Main building, Vienna , Austria 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Coordinates: 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Campus Urban Colors Blue and White           Affiliations Campus Europae, EUA, UNICA Website www.univie.ac.at/en Data as of 2016 [update] The University of Vienna (German: Universität Wien ) is a public university located in Vienna, Austria. It was founded by Duke Rudolph IV in 1365 and is one of the oldest universities in the Ge...
閱讀完整內容