Wiesiołek






















































Wiesiołek


Ilustracja
Wiesiołek dwuletni

Systematyka[1]

Domena
eukarionty

Królestwo
rośliny

Klad
rośliny naczyniowe

Klad
rośliny nasienne

Klasa
okrytonasienne

Klad
różowe

Rząd
mirtowce

Rodzina
wiesiołkowate

Rodzaj
 wiesiołek

Nazwa systematyczna

Oenothera L.
Sp. Pl. 346. 1753[2]

Typ nomenklatoryczny

Oenothera biennis L.[3]

Synonimy



  • Brunyera Bubani,


  • Onagra Mill.,


  • Pseudo-oenothera Ruprecht,


  • Usoricum Lunell[3]







Commons
Multimedia w Wikimedia Commons






Wikisłownik
Hasło w Wikisłowniku





Narys kwiatowy





Wiesiołek missouryjski





Oenothera albicaulis





Oenothera rosea




Plik:Nachtkerze (Oenothera glazioviana).webmOdtwórz plik multimedialny

Rozwijające się kwiaty wiesiołka czerwonokielichowego


Wiesiołek (Oenothera L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Należy do niego ok. 120 gatunków pochodzących z Ameryki Północnej i Południowej[4], z centrum zróżnicowania w południowo-zachodniej części Ameryki północnej[5]. Różne gatunki są uprawiane jako ozdobne, wiele zostało introdukowanych na różne kontynenty[5]. W Europie występuje ok. 70 gatunków, w Polsce ok. 30, przy czym najpospolitszym gatunkiem jest wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis).




Spis treści






  • 1 Morfologia


  • 2 Systematyka


  • 3 Zastosowanie


  • 4 Inne


  • 5 Przypisy





Morfologia |



Pokrój


Rośliny zielne (jednoroczne, dwuletnie i byliny) o pędach rozwiniętych lub skróconych, z korzeniem palowym lub licznymi korzeniami włóknistymi, rzadko z rozłogami, czasem tworzące pędy z korzeni bocznych[5].

Liście

Siedzące, skrętoległe, u niektórych gatunków skupione w rozetę przyziemną, całobrzegie, klapowane lub pierzaste[5].

Kwiaty

Barwne, u większości gatunków żółte, rzadko białe, purpurowe lub różowe, otwierające się wieczorem (zapylane głównie przez nocne motyle i rzadko przez pszczoły)[4] lub o świcie[5]. Kwiaty promieniste, obupłciowe, z czterema działkami kielicha i płatkami korony kwiatu. Pręcików jest 8. Zalążnia z czterema komorami, z licznymi zalążkami. Słupek na szczycie z czterema łatkami znamienia[5].

Owoce


Torebki cylindryczne lub czterokątne, czasem oskrzydlone, proste lub wygięte. Nasiona licznie rozwijające się w jednym lub dwóch rzędach w każdej z komór[5].



Systematyka |



Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)



Rodzaj należący do podrodziny Onagroideae, rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae Juss.), która wraz z siostrzaną grupą krwawnicowatych (Lythraceae) wchodzi w skład rzędu mirtowców (Myrtales). Rząd należy do kladu różowych (rosids) i w jego obrębie jest kladem siostrzanym bodziszkowców[1].



Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)



Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Myrtanae Takht., rząd mirtowce (Myrtales Rchb.), podrząd Onagrineae Rchb., rodzina wiesiołkowate (Onagraceae Juss.), podrodzina Oenotheroideae Kostel., plemię Oenothereae Bartl. podplemię Oenotherinae Torr. & A. Gray, rodzaj wiesiołek (Oenothera) L.)[6].



Gatunki flory Polski[7]





  • wiesiołek czerwonokielichowy (Oenothera glazioviana Micheli)


  • wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubricaulis Kleb.)


  • wiesiołek czworograniasty (Oenothera tetragona Roth) – efemerofit


  • wiesiołek drobnokwiatowy, w. Isslera (Oenothera parviflora L.)


  • wiesiołek dwuletni, w. pachnący, w. późnokwitnący (Oenothera biennis L.)


  • wiesiołek dziwny (Oenothera paradoxa Hudziok)


  • wiesiołek fałszywy (Oenothera pseudochicaginensis Rostański)


  • wiesiołek flemingski (Oenothera flaemingina Hudziok)


  • wiesiołek Hoelschera (Oenothera hoelscheri Renner ex Rostański)


  • wiesiołek krzaczasty (Oenothera fruticosa L.)


  • wiesiołek krzyżowy (Oenothera cruciata Nutt. ex G. Don)


  • wiesiołek mylący (Oenothera × fallax Renner)


  • wiesiołek nyski, w. Victorina (Oenothera victorini R.R.Gates & Catches.)


  • wiesiołek ostrolistny (Oenothera acutifolia Rostański)


  • wiesiołek ozdobny, w. missouryjski (Oenothera missouriensis Sims) – gatunek uprawiany


  • wiesiołek piaskowy, w. wydmowy (Oenothera oakesiana (A.Gray) G.T.Robbins ex S.Watson)


  • wiesiołek punktowany (Oenothera × punctulata Rostański Rostański & Gutte)


  • wiesiołek Rennera (Oenothera strigosa subsp. canovirens (E.S. Steele) Munz)


  • wiesiołek Royfrasera, w. turoszowski (Oenothera sackvillensis var. royfraseri (R.R. Gates) R.R. Gates)


  • wiesiołek śląski (Oenothera hazeliae var. subterminalis (R.R. Gates) R.R. Gates)


  • wiesiołek środkowoniemiecki (Oenothera jueterbogensis Hudziok)


  • wiesiołek Tacika (Oenothera × tacikii Rostański)


  • wiesiołek trwały (Oenothera perennis L.) – efemerofit


  • wiesiołek Weina (Oenothera wienii Renner ex Rostański)


  • wiesiołek wierzbolistny (Oenothera salicifolia Desf.)


  • wiesiołek wrocławski (Oenothera wratislaviensis Rostański)


  • wiesiołek zgiętoosiowy (Oenothera albipercurva Renner ex Hudziok)


  • wiesiołek zwężony (Oenothera perangusta R. R. Gates)


Nazwy naukowe według The Plant List (TPL). Niektóre taksony wymienione w „Krytycznej liście ... jako odrębne gatunki, to według TPL synonimy, podgatunki lub odmiany. Wiele z wyżej wymienionych gatunków to według TPL taksony niepewne, opisane jako unresolved[2].



Uwagi taksonomiczne



Gatunki wiesiołka (poza dwoma najpospolitszymi O. biennis i O. rubricaulis) są trudne do rozróżnienia i tworzą często trwałe (genetycznie i morfologicznie) oraz płodne mieszańce, które mogą samodzielnie się rozprzestrzeniać i występować razem z gatunkami rodzicielskimi lub też osobno. Badania nad systematyką wiesiołków przez wiele lat prowadził polski botanik Krzysztof Rostański. Dzięki jego badaniom dobrze poznany został skład gatunkowy i rozmieszczenie wiesiołków w Polsce i Europie.



Zastosowanie |




  • Rośliny lecznicze: olej wiesiołkowy (Oleum Oenotherae) sporządzany z nasion jest stosowany w lecznictwie i do wyrobu kosmetyków.


  • Rośliny ozdobne: niektóre gatunki ze względu na piękne, duże kwiaty uprawiane są jako rośliny ozdobne.


  • Rośliny pszczelarskie. Wiesiołki nadają się do uprawy na nieużytkach w celu zapewnienie pyłku pszczołom, które pożytkują na wiesiołku od lipca do późnej jesieni.

  • Roślina jadalna. Po ugotowaniu jadalne są młode liście, pędy, zielone strąki oraz korzenie. W smaku są pieprzne. Wiesiołki zawierają dużo kwasu Kwas γ-linolenowego i śluzu. Smaczne są korzenie pokrojone na plasterki i przyprawione octem z oliwą. Kwiaty można dodawać do sałatek. Wiesiołki dość często były spożywane przez Indian. Apacze żuli surowe owoce wiesiołków, Zuni i Gosiute nasiona, Czirokezi smażone i podgotowane liście[8].



Inne |


Różne gatunki wiesiołka wykazują znaczną zmienność mutacyjną, posłużyły one Hugo de Vriesowi za materiał doświadczalny w badaniach genetycznych nad zjawiskiem dziedziczności.



Przypisy |




  1. ↑ ab Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-14].


  2. ↑ ab Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-08].


  3. ↑ ab Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-10].


  4. ↑ ab zbiorowe: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.


  5. ↑ abcdefg Jiarui Chen, Peter C. Hoch & Warren L. Wagner: Oenothera Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-10].


  6. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Oenothera (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-10].


  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.


  8. ↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.









-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA...
閱讀完整內容

Rikitea

圖片
Town in French Polynesia, France Rikitea Town Rikitea Location in French Polynesia Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Country   France Overseas collectivity   French Polynesia Territory Gambier Islands Island Mangareva Rikitea is a small town on Mangareva, which is part of the Gambier Islands in French Polynesia. A majority of the islanders live in Rikitea. [1] [2] The island was a protectorate of France in 1871 and was annexed in 1881. [3] Contents 1 History 2 Geography 3 Economy 4 Landmarks 5 Transportation 6 References 7 Bibliography 8 External links History The town's history dates to the era when the island was first settled with people from the Marquesas Islands in 1100 AD. Captain James Wilson of the London Missionary Society arrived in 1797 on Du...
閱讀完整內容

University of Vienna

圖片
"Vienna University" redirects here. For Vienna University of Economics and Business, see Vienna University of Economics and Business. University of Vienna Universität Wien Type Public Established 1365 Budget € 544 million [1] Rector Heinz Engl Academic staff 6,765 Administrative staff 3,106 Students 94,000 [2] Postgraduates 16,490 Doctoral students 8,945 Location Main building, Vienna , Austria 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Coordinates: 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Campus Urban Colors Blue and White           Affiliations Campus Europae, EUA, UNICA Website www.univie.ac.at/en Data as of 2016 [update] The University of Vienna (German: Universität Wien ) is a public university located in Vienna, Austria. It was founded by Duke Rudolph IV in 1365 and is one of the oldest universities in the Ge...
閱讀完整內容