Benin







Ten artykuł dotyczy współczesnego państwa. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.


















































































République du Bénin
Republika Beninu












Flaga Beninu
Herb Beninu

Flaga Beninu
Herb Beninu


Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail
(Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca)

Hymn:

L’Aube Nouvelle
(Świt nowego dnia)

Położenie Beninu

Język urzędowy
francuski

Stolica
Porto-Novo[a]

Ustrój polityczny
republika

Głowa państwa
prezydent Patrice Talon
Szef rządu
premier Lionel Zinsou
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
99. na świecie
112 620 km²
2000 km² (1,78%)
Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
82. na świecie
11 125 000[1]
98 osób/km²

PKB (2017)
 • całkowite 
 • na osobę

9,24 mld[1]USD
830[1]USD[1]

PKB (PSN) (2017)
 • całkowite 
 • na osobę

25,33 mld[1]dolarów międzynar.[1]
2277[1]dolarów międzynar.[1]

Jednostka monetarna
frank CFA (XOF)

Niepodległość
 od Francji
1 sierpnia 1960

Strefa czasowa
UTC +1

Kod ISO 3166
 BJ

Domena internetowa
.bj

Kod samochodowy
 DY

Kod samolotowy
 TY

Kod telefoniczny
 +229

Mapa Beninu






Commons
Multimedia w Wikimedia Commons






Wikipodróże
Informacje w Wikipodróżach






Wikicytaty
Cytaty w Wikicytatach






Wikisłownik
Hasło w Wikisłowniku


Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej) – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Podział administracyjny


  • 3 Geografia


  • 4 Miasta


  • 5 Gospodarka


  • 6 Transport


    • 6.1 Infrastruktura kolejowa


    • 6.2 Infrastruktura drogowa




  • 7 Kultura


    • 7.1 Święta państwowe




  • 8 Struktura etniczna


  • 9 Religijność


  • 10 Uwagi


  • 11 Przypisy


  • 12 Linki zewnętrzne





Historia |


Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Założyli oni tu kilka państewek, pierwsze z nich pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli dla Europy Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie państewka ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[2].


W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[2].


Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znaczącą zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[2].


W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa[3].



Podział administracyjny |


Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.



 Osobny artykuł: Podział administracyjny Beninu.


Geografia |



 Osobny artykuł: Geografia Beninu.

Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.



Miasta |


Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[4]:





























































































L.p.
 Miasto
 Departament
 Liczba mieszkańców
(w 2013 roku)
1 Kotonu Littoral 679 012
2 Porto-Novo Ouémé 264 320
3 Parakou Borgou 255 478
4 Godomey Atlantique 253 262
5 Abomey-Calavi Atlantique 117 824
6 Djougou Donga 94 773
7 Bohicon Zou 93 744
8 Ekpé Ouémé 75 313
9 Abomey Zou 67 885
10 Nikki Borgou 66 109
11 Malanville Alibori 64 639
12 Kandi Alibori 56 043
13 Kérou Atacora 54 276
14 Natitingou Atacora 53 284


Gospodarka |



 Osobny artykuł: Gospodarka Beninu.


 Osobny artykuł: Rolnictwo w Beninie.

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym.



Transport |




Sieć kolejowa Beninu



Infrastruktura kolejowa |


Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[5]


Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:




  • Porto-Novo – Parakou

  • Otwarty ponownie w 1999 roku odcinek Porto-Novo – Kotonu



Infrastruktura drogowa |



  • Drogi utwardzone: 1400 km[5]

  • Drogi nieutwardzone: 14 600 km[5]


Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway[6]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.





Mapa lokalizacyjna Beninu

Kotonu

Kotonu




Geographylogo.svg

Porty lotnicze w Beninie




Kultura |


Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008



Święta państwowe |







































































Święta państwowe
Data
 Polska nazwa
 Oryginalna nazwa

1 stycznia
 Nowy Rok
 –

10 stycznia
 Dzień Suwerenności Państwowej
 –

2 lutego
 –
 Eid-ul-Adha

12 kwietnia
 Poniedziałek Wielkanocny
 –

2 maja
 Urodziny Proroka
 Eid-Milad Nnabi

20 maja
 Wniebowstąpienie
 –

1 sierpnia
 Dzień Niepodległości
 –

15 sierpnia
 Wniebowzięcie
 –

26 października
 Dzień Sił Zbrojnych
 –

1 listopada
 Wszystkich Świętych
 –

14 listopada
 –
 Koniec ramadanu

25 grudnia
 Boże Narodzenie
 –


Struktura etniczna |







































































































































Grupa etniczna[7]
 Język
 Liczebność w tys.
 Procent ludności

Fonowie (Gbe)		 Język fon 2 520 22,12%
Hausa Język hausa 1 086 9,53%

Aja (Gbe)		 Język aja 779 6,84%
Bariba Język bariba 744 6,53%

Ayizo (Gbe)		 Język ayizo 622 5,46%

Borgu (Fulanie)		 Język borgu 470 4,13%

Temba (Gur)		 Język yom 444 3,9%

Egun (Gbe)		 Język gun 423 3,71%

Ede Nago (Joruba)		 Język ede 338 2,97%

Maxi (Gbe)		 Język maxi 283 2,48%

Saxwe (Gbe)		 Język saxwe 231 2,03%

Weme (Gbe)		 Język weme 223 1,96%

Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe)		 Język xwla 212 1,86%

Dendi (Songhajowie)		 Język dendi 211 1,85%

Ede Idaca (Joruba)		 Język ede 174 1,53%

Kotafon (Gbe)		 Język kotafon 163 1,43%

Ewe (Gbe)		 Język ewe 149 1,31%

Biali (Gur)		 Język biali 128 1,12%

Ede Ije (Joruba)		 Język ede 122 1,07%

Boko (Mande)		 Język boko 119 1,04%

Ditamari (Gur)		 Język ditamari 116 1,02%


Religijność |



 Osobny artykuł: Religia w Beninie.

Dane na 2010 rok[8][9]:




  • Katolicyzm – 30%


  • Islam – 23,8%


  • Protestantyzm – 23,2% (głównie: zielonoświątkowcy, baptyści i metodyści)

  • Tradycyjne religie plemienne – 18,1%


  • Ateizm – 5%.


Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona - wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[10].



Uwagi |




  1. ↑ Siedziba władz to Kotonu.



Przypisy |




  1. ↑ abcdefgh Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-04-18].


  2. ↑ abc Benin. Historia (pol.). encyklopedia.pwn.pl.


  3. ↑ Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci, amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12]  (pol.).


  4. ↑ Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics in Maps and Charts (ang.). CityPopulation. [dostęp 3 października 2016].


  5. ↑ abc CIA – The World Factbook.


  6. ↑ Highways link 15 West African countries.


  7. ↑ Benin – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 23 października 2017].


  8. ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].


  9. ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].


  10. ↑ International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].



Linki zewnętrzne |



  • Oficjalna strona rządu Beninu (fran.)










































p • d • e

Dawne kolonie i protektoraty Francji
Ameryka


  • Nowa Francja

    • Akadia

    • Luizjana

    • Quebec

    • Nowa Szkocja



  • Saint-Domingue

  • Saint Lucia

  • Dominika
Afryka

  • Algieria Francuska


  • Francuska Afryka Równikowa

    • Czad

    • Gabon

    • Kongo Środkowe

    • Ubangi-Szari




  • Francuska Afryka Zachodnia

    • Dahomej

    • Górna Wolta

    • Gwinea

    • Mauretania

    • Niger

    • Senegal

    • Sudan Francuski

    • Wybrzeże Kości Słoniowej



  • Komory

  • Madagaskar

  • Maroko Francuskie

  • Mauritius

  • Seszele

  • Somali Francuskie

  • Tunezja
Azja


  • Indie Francuskie

    • Pondicherry

    • Karikal

    • Yanaon

    • Mahé

    • Chandernagore




  • Indochiny Francuskie

    • Tonkin

    • Kochinchina

    • Annam

    • Laos

    • Kambodża




  • terytoria mandatowe: Syria i Liban
Australia i Oceania

  • Nowe Hebrydy
    • kondominium


  • Francuska kolonizacja Ameryki Północnej

  • Historia Kanady Francuskiej







Członkostwo w organizacjach międzynarodowych





p • d • e

Unia Afrykańska


  • Algieria

  • Angola

  • Benin

  • Botswana

  • Burkina Faso

  • Burundi

  • Czad

  • Demokratyczna Republika Konga

  • Dżibuti

  • Egipt

  • Erytrea

  • Eswatini

  • Etiopia

  • Gabon

  • Gambia

  • Ghana

  • Gwinea

  • Gwinea Bissau

  • Gwinea Równikowa

  • Kamerun

  • Kenia

  • Komory

  • Kongo

  • Lesotho

  • Liberia

  • Libia

  • Madagaskar

  • Malawi

  • Mali

  • Maroko

  • Mauretania

  • Mauritius

  • Mozambik

  • Namibia

  • Niger

  • Nigeria

  • Południowa Afryka

  • Republika Środkowoafrykańska

  • Republika Zielonego Przylądka

  • Rwanda

  • Sahara Zachodnia

  • Senegal

  • Seszele

  • Sierra Leone

  • Somalia

  • Sudan

  • Sudan Południowy

  • Tanzania

  • Togo

  • Tunezja

  • Uganda

  • Wybrzeże Kości Słoniowej

  • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca

  • Zambia

  • Zimbabwe







p • d • e

Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS)


  • Benin

  • Burkina Faso

  • Gambia

  • Ghana

  • Gwinea

  • Gwinea Bissau

  • Liberia

  • Mali

  • Niger

  • Nigeria

  • Republika Zielonego Przylądka

  • Senegal

  • Sierra Leone

  • Togo

  • Wybrzeże Kości Słoniowej















p • d • e

Strefa franka CFA
Zachodnioafrykański frank CFA

  • Benin

  • Burkina Faso

  • Gwinea Bissau

  • Mali

  • Niger

  • Senegal

  • Togo

  • Wybrzeże Kości Słoniowej


 CFA franc zone.svg
Środkowoafrykański frank CFA

  • Czad

  • Gabon

  • Gwinea Równikowa

  • Kamerun

  • Kongo

  • Republika Środkowoafrykańska








p • d • e

Światowa Organizacja Handlu (WTO)


  • Albania

  • Angola

  • Antigua i Barbuda

  • Arabia Saudyjska

  • Argentyna

  • Armenia

  • Australia

  • Bahrajn

  • Bangladesz

  • Barbados

  • Belize

  • Benin

  • Boliwia

  • Botswana

  • Brazylia

  • Brunei

  • Burkina Faso

  • Burundi

  • Chile

  • Chiny

  • Czad

  • Czarnogóra

  • Demokratyczna Republika Konga

  • Dominika

  • Dominikana

  • Dżibuti

  • Egipt

  • Ekwador

  • Eswatini

  • Fidżi

  • Filipiny

  • Gabon

  • Gambia

  • Ghana

  • Grenada

  • Gruzja

  • Gujana

  • Gwatemala

  • Gwinea

  • Gwinea Bissau

  • Haiti

  • Honduras

  • Hongkong

  • Indie

  • Indonezja

  • Islandia

  • Izrael

  • Jamajka

  • Japonia

  • Jordania

  • Kambodża

  • Kamerun

  • Kanada

  • Katar

  • Kazachstan

  • Kenia

  • Kirgistan

  • Kolumbia

  • Kongo

  • Korea Południowa

  • Kostaryka

  • Kuba

  • Kuwejt

  • Lesotho

  • Liechtenstein

  • Macedonia Północna

  • Madagaskar

  • Makau

  • Malawi

  • Malediwy

  • Malezja

  • Mali

  • Maroko

  • Mauretania

  • Mauritius

  • Meksyk

  • Mjanma

  • Mołdawia

  • Mongolia

  • Mozambik

  • Namibia

  • Nepal

  • Niger

  • Nigeria

  • Nikaragua

  • Norwegia

  • Nowa Zelandia

  • Oman

  • Pakistan

  • Panama

  • Papua-Nowa Gwinea

  • Paragwaj

  • Peru

  • Południowa Afryka

  • Republika Środkowoafrykańska

  • Republika Zielonego Przylądka

  • Rwanda

  • Rosja

  • Saint Kitts i Nevis

  • Saint Lucia

  • Saint Vincent i Grenadyny

  • Salwador

  • Senegal

  • Sierra Leone

  • Singapur

  • Sri Lanka

  • Stany Zjednoczone

  • Surinam

  • Szwajcaria

  • Tanzania

  • Tajlandia

  • Tajwan

  • Togo

  • Tonga

  • Trynidad i Tobago

  • Tunezja

  • Turcja

  • Uganda

  • Ukraina

  • Urugwaj

  • Wenezuela

  • Wietnam

  • Wybrzeże Kości Słoniowej

  • Wyspy Salomona

  • Zambia

  • Zimbabwe

  • Zjednoczone Emiraty Arabskie


  • Unia Europejska, w tym poszczególne państwa członkowskie: Austria

  • Belgia

  • Bułgaria

  • Chorwacja

  • Cypr

  • Czechy

  • Dania

  • Estonia

  • Finlandia

  • Francja

  • Grecja

  • Hiszpania

  • Holandia

  • Irlandia

  • Litwa

  • Luksemburg

  • Łotwa

  • Malta

  • Niemcy

  • Polska

  • Portugalia

  • Rumunia

  • Słowacja

  • Słowenia

  • Szwecja

  • Węgry

  • Wielka Brytania

  • Włochy


 Mapa członków WTO









-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA
閱讀完整內容

Shark

圖片
For other uses, see Shark (disambiguation). Sharks Temporal range: Ludfordian-Present, 425–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N [1] Clockwise from top left: spiny dogfish, Japanese sawshark, whale shark, great white shark, horn shark, frilled shark, scalloped hammerhead and Australian angelshark representing the orders Squaliformes, Pristiophoriformes, Orectolobiformes, Lamniformes, Heterodontiformes, Hexanchiformes, Carcharhiniformes and Squatiniformes respectively. Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Chondrichthyes Subclass: Elasmobranchii Infraclass: Euselachii Superorder: Selachimorpha Orders Carcharhiniformes Heterodontiformes Hexanchiformes Lamniformes Orectolobiformes Pristiophoriformes Squaliformes Squatiniformes † Cladoselachiformes † Hybodontiformes † Symmoriida † Xenacanthida (Xenacantiformes) † Elegestolepis † = extinct Synonyms Pleurotremata Sharks
閱讀完整內容

Wiciokrzew

圖片
Wiciokrzew, suchodrzew Morfologia (wiciokrzew pospolity) Systematyka [1] Domena eukarionty Królestwo rośliny Klad rośliny naczyniowe Klad rośliny nasienne Klasa okrytonasienne Klad astrowe Rząd szczeciowce Rodzina przewiertniowate Rodzaj wiciokrzew Nazwa systematyczna Lonicera L. Sp. Pl. 173. 1 Mai 1753 Typ nomenklatoryczny Lonicera caprifolium L. [2] Multimedia w Wikimedia Commons Hasło w Wikisłowniku Kwiaty suchodrzewu pospolitego Owoce suchodrzewu pospolitego Kwiaty wiciokrzewu pomorskiego Kwiaty wiciokrzewu przewiercienia Wiciokrzew , suchodrzew ( Lonicera L.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny przewiertniowatych ( Caprifoliaceae ). Rośliny zielne i pnące nazywane są wiciokrzewami, natomiast krzewy i niewielkie drzewa – suchodrzewami. Rodzaj liczy około 180 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na całej półkuli północnej [3] [4]
閱讀完整內容