Egftnjytyk

; ;	; Benjamin Disraeli, 1. hrabia Beaconsfield;
	; Benjamin Disraeli, 1. hrabia Beaconsfield;
	; ;
Data i miejsce urodzenia;	; 21 grudnia 1804 ; Londyn;
Data i miejsce śmierci;	; 19 kwietnia 1881 ; Londyn;
	; Premier Wielkiej Brytanii;
Okres;	; od 27 lutego 1868; do 1 grudnia 1868;
Przynależność polityczna;	; Partia Konserwatywna;
Poprzednik;	; Lord Derby;
Następca;	; William Ewart Gladstone;
	; Premier Wielkiej Brytanii;
Okres;	; od 20 lutego 1874; do 21 kwietnia 1880;
Poprzednik;	; William Ewart Gladstone;
Następca;	; William Ewart Gladstone;
	; ;
; ;	; Multimedia w Wikimedia Commons;
; ;	; Cytaty w Wikicytatach;

Benjamin Disraeli, 1. hrabia Beaconsfield KG (ur. 21 grudnia 1804 w Londynie jako Benjamin D’Israeli, zm. 19 kwietnia 1881 tamże) – brytyjski polityk należący do Partii Konserwatywnej, premier Wielkiej Brytanii (w 1868 i w latach 1874–1880). Jego pierwsza kadencja była krótka, natomiast podczas drugiej kadencji znacznie umocnił swoją pozycję i wprowadził wiele znaczących reform. Prowadził imperialistyczną politykę zagraniczną, wykupując większość udziałów w Kanale Sueskim i doprowadzając do objęcia bezpośredniej władzy nad Indiami przez królową Wiktorię. W 1876 r. za swoje zasługi otrzymał tytuł 1. hrabiego Beaconsfield.

Był pierwszym i, jak do tej pory, jedynym premierem Wielkiej Brytanii pochodzenia żydowskiego. Zyskał rozgłos także jako autor wielu powieści, m.in. Vivian Grey (1827) i Sybilla (1845).

Spis treści

1 Wczesne lata życia

2 Deputowany

3 W rządzie i opozycji

4 Na czele rządu brytyjskiego

5 Disraeli w kulturze

6 Gabinety Disraelego
- 6.1 Pierwszy gabinet, luty – grudzień 1868
- 6.2 Drugi gabinet, luty 1874 – kwiecień 1880

7 Przypisy

8 Bibliografia

9 Linki zewnętrzne

Wczesne lata życia |

Wywodził się z rodziny żydowskiej wypędzonej z Hiszpanii w XV w. i osiadłej w Republice Weneckiej. Jego dziadek Beniamin osiadł w Anglii w 1748 r. i handlował koralami^[1]. Był synem historyka i krytyka literackiego Isaaca D’Israeliego oraz Marii Basevi, której aszkenazyjska rodzina w 1748 r. wyemigrowała do Anglii z Werony. Ojciec nie zgadzał się, aby syn uczył się religii w chrześcijańskiej szkole, do której uczęszczał, i najął mu nauczyciela podstaw wyznania mojżeszowego. Po kłótni z synagogą Bevis Marks w 1817 r. ochrzcił jednak trzynastolatka w obrządku anglikańskim. W latach 20. zmienił nazwisko na Disraeli. Wykształcenie odebrał w szkole Johna Potticary’ego w Blackheat. W 1817 r. rozpoczął naukę w Higham Hall w Walthamstow. Ojciec przeznaczył Benjamina do kariery prawniczej i w 1821 r. Disraeli został radcą. Jednak już w 1825 r. porzucił pracę w zawodzie prawnika.

W 1824 r. wyruszył z ojcem w podróż po Europie. Po powrocie związał się z finansistą Johnem Distonem Powlesem, który zbił majątek na akcjach południowoamerykańskich kompanii górniczych. Disraeli zaczął pisać anonimowe pamflety, promujące te kompanie. W tym czasie poznał wydawcę Johna Murraya, który nakłonił go do pomysłu wydania gazety, The Representative, która miała popierać kompanie górnicze. Pomysł okazał się fiaskiem, niedługo później akcje kompanii gwałtownie spadły, co zrujnowało Disraelego i wpędziło go w długi do końca życia.

Zła sytuacja finansowa skłoniła Disraelego do zajęcia się pisarstwem. W 1826 r. opublikował swoją pierwszą powieść Vivian Grey. Następnie opublikował Vindication of the English Constitution oraz kilka pamfletów politycznych, po czym powrócił do pisania powieści. Napisał kolejno Young Duke (1831), Contarini Fleming (1832), Alroy (1833), Venetia oraz Henrietta Temple (1837). W tym czasie napisał również The Revolutionary Epick i trzy burleski – Ixion, The Infernal Marriage i Popanilla. W latach 40. napisał trzy powieści polityczne – Sybil, Coningsby oraz Tancred.

Deputowany |

W 1832 r. podjął pierwszą, nieudaną próbę uzyskania mandatu parlamentarnego jako kandydat radykałów z okręgu High Wycombe. Dopiero w 1837 r. dostał się do Izby Gmin z okręgu Maidstone, ale już jako reprezentant Partii Konserwatywnej. Rok później poślubił Mary Anne Lewis. Nie miał z nią potomstwa. W 1841 r. uzyskał mandat z okręgu Shrewsbury, a od 1847 r. reprezentował okręg wyborczy Buckinghamshire.

Pomimo swoich konserwatywnych przekonań Disraeli sympatyzował z niektórymi poglądami czartystów i nawoływał do sojuszu ziemskiej arystokracji z robotnikami, wymierzonego w klasę średnią. W 1842 r. został współzałożycielem grupy „Młoda Anglia”. Należał do grona krytyków premiera Roberta Peela, który nie włączył Disraelego do swojego gabinetu w 1841 r. W sporze, jaki rozgorzał na przełomie 1845 i 1846 r., kiedy rząd Peela zdecydował się znieść ustawy zbożowe, Disraeli związał się z przeciwnikami tego pomysłu.

Zniesienie ustaw zbożowych doprowadziło do rozłamu w Partii Konserwatywnej. Peel i jego stronnicy związali się ze stronnictwem wigów. Na czele Partii Konserwatywnej stanęli protekcjoniści – Disraeli, lord Derby i lord George Bentinck. Bentinck zrezygnował z przewodzenia partii w 1848 r., kiedy Izba Gmin odrzuciła głosami konserwatystów projekt ustawy o równouprawnieniu Żydów. Za przyjęciem tej ustawy głosował Disraeli.

Nowym liderem konserwatystów w Izbie Gmin został lord Granby, który jednak zrezygnował po miesiącu. Przez rok konserwatyści nie posiadali lidera w niższej izbie. Dopiero w 1849 r. na ich czele stanęli wspólnie Disraeli, Granby i John Charles Harries. Dwaj ostatni zrezygnowali w 1851 r., pozostawiając Disraelego samodzielnym liderem w Izbie Gmin.

W rządzie i opozycji |

Disraeli w młodości

To jest artykuł z serii
Konserwatyzm
p • d • e

Edmund Burke

Nurty i kierunki

•	Konserwatyzm tradycjonalistyczny
•	Konserwatyzm ewolucyjny
•	Paleokonserwatyzm
•	Neokonserwatyzm
•	Konserwatywny liberalizm
•	Narodowy konserwatyzm
•	Konserwatyzm społeczny

Konserwatyści na świecie

•	Justus Möser
•	Edmund Burke
•	Cornelis van der Aa
•	Joseph de Maistre
•	Antoine de Rivarol
•	Louis Gabriel Ambroise de Bonald
•	William Pitt Młodszy
•	Friedrich von Gentz
•	Nikołaj Karamzin
•	Karl Ludwig von Haller
•	François-René de Chateaubriand
•	Klemens Lothar von Metternich
•	Hugues-Félicité-Robert de Lamennais
•	Benjamin Disraeli
•	Juan Donoso Cortés
•	Otto von Bismarck
•	Herbert Spencer
•	Franciszek Józef I
•	Lew Tichomirow
•	Konrad Adenauer
•	Gilbert Keith Chesterton
•	T.S. Eliot
•	Carl Schmitt
•	Charles de Gaulle
•	József Mindszenty
•	Francisco Franco
•	Eric Voegelin
•	Michael Oakeshott
•	Plinio Corrêa de Oliveira
•	Erik von Kuehnelt-Leddihn
•	Nicolás Gómez Dávila
•	Russell Kirk
•	Margaret Thatcher
•	Patrick Buchanan
•	Roger Scruton

Konserwatyści w Polsce

•	Józef Kalasanty Szaniawski
•	Adam Jerzy Czartoryski
•	Henryk Rzewuski
•	Maurycy Mochnacki
•	Aleksander Wielopolski
•	Michał Grabowski
•	Paweł Popiel
•	Antoni Zygmunt Helcel
•	Hieronim Kajsiewicz
•	Piotr Semenenko
•	Walerian Kalinka
•	Józef Szujski
•	Stanisław Koźmian
•	Stanisław Tarnowski
•	Michał Bobrzyński
•	Władysław Leopold Jaworski
•	Władysław Studnicki
•	Stanisław Estreicher
•	Stanisław Mackiewicz
•	Józef Mackiewicz
•	Adolf Maria Bocheński
•	Stefan Kisielewski
•	Leopold Tyrmand
•	Ryszard Legutko
•	Aleksander Hall
•	Jacek Bartyzel
•	Bogdan Szlachta
•	Marek Jurek
•	Kazimierz Michał Ujazdowski
•	Adam Wielomski

Tematy powiązane

•	Ancien régime
•	Antykomunizm
•	Arystokracja
•	Eurosceptycyzm
•	Kapitalizm
•	Kontrrewolucja
•	Monarchizm
•	Patriotyzm
•	Prawica
•	Prawo natury
•	Reakcjonizm
•	Rodzina
•	Tradycja
•	Własność
•	Zwyczaj

W 1852 r. konserwatyści sformowali rząd, na czele którego stanął lord Derby. Disraeli otrzymał w nim stanowiska kanclerza skarbu i przewodniczącego Izby Gmin. W zaproponowanym przez siebie budżecie Disraeli zawarł wiele kontrowersyjnych propozycji, takich jak zwiększenie niektórych podatków, rozciągnięcie opodatkowania Irlandii oraz zwiększenie wydatków na obronę. Budżet nie znalazł uznania w parlamencie. Jego odrzucenie doprowadziło do dymisji gabinetu w grudniu 1852 r.

Po raz drugi na czele rządu lord Derby stanął w latach 1858–1859. Disraeli ponownie piastował swoje stanowiska z pierwszego gabinetu. W tym czasie wspólnie z premierem Disraeli koncentrował swoją uwagę na reformie zarządzania brytyjskimi Indiami. Ostatecznie uchwalono East India Stock Dividend Redemption Act, który likwidował Kompanię Wschodnioindyjską i urząd gubernatora generalnego, wprowadzając w ich miejsce Radę Indii i urząd wicekróla. Westminsterska Rada Kontroli została zastąpiona Ministerstwem ds. Indii. Rząd Derby’ego podał się do dymisji po przegranych wyborach w 1859 r.

Kiedy Partia Konserwatywna powróciła do władzy w 1866 r., Disraeli po raz trzeci został kanclerzem skarbu i przewodniczącym Izby Gmin. W tym czasie odpowiadał przede wszystkim za przygotowanie projektu reformy wyborczej, która miała zjednać konserwatystom niższe warstwy społeczne, poprzez rozciągnięcie prawa głosu na wszystkich mężczyzn, który płacili co najmniej 10 funtów za mieszkanie. Zlikwidowano również okręgi wyborcze, w których mieszkało mniej niż 10 000 wyborców. Zwiększono reprezentację dużych miast, takich jak Liverpool i Manchester. Zmiany te zostały skrytykowane przez prawe skrzydło partii, a kilku ministrów odeszło z gabinetu. Ustawa została uchwalona 15 sierpnia 1867 r.

Na czele rządu brytyjskiego |

W tym czasie pogarszał się stan zdrowia lorda Derby’ego, który ostatecznie zrezygnował ze stanowiska premiera w lutym 1868 r. Nowym premierem został Disraeli. Ponieważ wciąż stał na czele mniejszościowego gabinetu, rozpisał przedterminowe wybory parlamentarne. W międzyczasie doszło do sporu o ustanowienie protestanckiego Kościoła Irlandii. Grudniowe wybory 1868 r. zakończyły się porażką konserwatystów i Disraeli podał gabinet do dymisji.

Partia Konserwatywna powróciła do władzy w 1874 r. Po raz pierwszy od lat 40. mogła sformować większościowy gabinet. Na jego czele stanął Disraeli. W okresie jego urzędowania przeprowadzono wiele reform. Uchwalono m.in. Artisan’s and Labourers’ Dwellings Improvement Act (1875), Public Health Act (1875), Sale of Food and Drugs Act (1875), Conspiracy and Protection of Property Act (1875), Employers and Workmen Act (1875), Education Act (1876) oraz Factory Act (1878). Ustawy te nałożyły na władze lokalne obowiązek zapewnienia robotnikom mieszkań i opieki zdrowotnej, obniżony został czas pracy, przyznano robotnikom prawo do pokojowych demonstracji oraz prawo do pozywania pracodawców, jeśli ci złamali zawarte kontrakty.

Disraeli przynosi królowej Wiktorii cesarską koronę Indii

Disraeli dał się poznać jako gorący zwolennik rozbudowy imperium brytyjskiego, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej. Pomimo wątpliwości ministrów i bez powiadomienia parlamentu zaciągnął pożyczkę u Lionela de Rothschilda na wykupienie 44% akcji Kompanii Kanału Sueskiego. W polityce bałkańskiej premier wspierał Turcję przeciwko Rosji. W 1876 r. doprowadził do przyznania królowej Wiktorii tytułu cesarzowej Indii. Był również inicjatorem brytyjskiej inwazji na Afganistan oraz doprowadził do przekazania Wielkiej Brytanii przez Turcję Cypru.

W 1878 r. Disraeli odniósł spory sukces dyplomatyczny na kongresie berlińskim, podczas którego udało mu się doprowadzić do przyznania Bułgarii jedynie częściowej niepodległości, co ograniczało rosyjskie wpływy na Bałkanach. Przedłużająca się wojna afgańska oraz porażki Brytyjczyków w wojnie z Zulusami doprowadziły jednak do porażki konserwatystów w wyborach 1880 r.

Jeszcze w 1876 r. królowa Wiktoria, do której ulubieńców zaliczał się Disraeli, kreowała go hrabią Beaconsfield i wicehrabią Hughenden, dzięki czemu premier zasiadł w Izbie Lordów.

Lord Beaconsfield zmarł bezpotomnie w kwietniu 1881 r. Został pochowany w kościele św. Michała w Hughenden Manor. Jego spadkobiercą został jego prywatny sekretarz, lord Rowton. Tytuły parowskie wygasły wraz ze śmiercią Disraelego.

Disraeli w kulturze |

Disraeli z 1929 r. – rolę Disraelego zagrał George Arliss

The Prime Minister z 1941 r. – John Gielgud

The Mudlark z 1950 r. – Alec Guinness

Disraeli z 1978 r. – Ian McShane

Jej Wysokość Pani Brown z 1997 r. – sir Antony Sher

Gabinety Disraelego |

Pierwszy gabinet, luty – grudzień 1868 |

Osobny artykuł: Pierwszy rząd Benjamina Disraelego.

premier, pierwszy lord skarbu: Benjamin Disraeli

lord kanclerz: Hugh Cairns, 1. baron Cairns

lord przewodniczący Rady: John Spencer-Churchill, 7. książę Marlborough

lord tajnej pieczęci: James Harris, 3. hrabia Malmesbury

minister spraw wewnętrznych: Gathorne Hardy

minister spraw zagranicznych: Edward Stanley, lord Stanley

minister kolonii: Richard Temple-Grenville, 3. książę Buckingham i Chandos

minister wojny: John Pakington

minister ds. Indii: Stafford Northcote

kanclerz skarbu: George Ward Hunt

pierwszy lord Admiralicji: Henry Lowry-Corry

przewodniczący Zarządu Handlu: Charles Gordon-Lennox, 6. książę Richmond

pierwszy komisarz ds. prac publicznych: lord John Manners

Główny Sekretarz Irlandii: Richard Bourke, 6. hrabia Mayo

Zmiany

wrzesień 1868 r. – lord Mayo przestaje być Głównym Sekretarzem Irlandii, jego następcy na tym stanowisku nie wchodzą w skład gabinetu

Drugi gabinet, luty 1874 – kwiecień 1880 |

Osobny artykuł: Drugi rząd lorda Beaconsfielda.

premier, pierwszy lord skarbu: Benjamin Disraeli, 1. hrabia Beaconsfield

lord kanclerz: Hugh Cairns, 1. hrabia Cairns

lord przewodniczący Rady: Charles Gordon-Lennox, 6. książę Richmond

lord tajnej pieczęci: James Harris, 3. hrabia Malmesbury

minister spraw wewnętrznych: Richard Cross

minister spraw zagranicznych: Edward Stanley, 15. hrabia Derby

minister kolonii: Henry Herbert, 4. hrabia Carnarvon

minister wojny: Gathorne Hardy, 1. wicehrabia Cranbrook

minister ds. Indii: Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury

kanclerz skarbu: Stafford Northcote

pierwszy lord Admiralicji: George Ward Hunt

poczmistrz generalny: lord John Manners

Zmiany

sierpień 1876 r. – lord Beaconsfield zastępuje lorda Malmesbury’ego na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci

sierpień 1877 r. – William Henry Smith zastępuje George’a Warda Hunta na stanowisku pierwszego lorda Admiralicji, Główny Sekretarz Irlandii Michael Hicks-Beach zostaje członkiem gabinetu

luty 1878 r. – Michael Hicks-Beach zastępuje lorda Carnarvona na stanowisku ministra kolonii, następcy Hicksa-Beacha na stanowisku Głównego Sekretarza Irlandii nie wchodzą w skład gabinetu

kwiecień 1878 r. – książę Northumberland zastępuje lorda Beaconsfielda na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci, lord Salisbury zastępuje lorda Derby’ego na stanowisku ministra spraw zagranicznych, lord Cranbrook zastępuje lorda Salisbury’ego na stanowisku ministra ds. Indii, Frederick Stanley zastępuje Cranbrooka na stanowisku ministra wojny, przewodniczący Zarządu Handlu lord Sandon zostaje członkiem gabinetu

Przypisy |

↑ Geoffrey Wigoder: Słownik biograficzny Żydów. Warszawa: Wydawnictwo Da Capo, 1998, s. 122–124. ISBN 83-7157-214-X.

Bibliografia |

Robert Blake, Disraeli, St. Martin’s Press, Nowy Jork, 1966

B.R. Jerman, The Young Disraeli, Princeton University Press

H.C.G. Matthew, Gladstone, 1809–1874, Oxford University Press, 1986, ISBN 0-19-822909-7.

Linki zewnętrzne |

Biogram Disraelego na stronach 10 Downing Street

Britannia Biographies

Poprzednik
nowa kreacja

Hrabia Beaconsfield
1876–1881

Następca
powrót do domeny królewskiej

[1] Geoffrey Wigoder: Słownik biograficzny Żydów. Warszawa: Wydawnictwo Da Capo, 1998, s. 122–124. ISBN 83-7157-214-X.

搜尋此網誌