Egftnjytyk

Znaczek pocztowy – znak pocztowy, służący jako środek uiszczenia opłaty za usługi pocztowe. Przeważnie jest w postaci małego papierowego prostokąta przyklejanego do koperty.

Automaty do sprzedaży znaczków pocztowych ze Szwajcarii i Liechtensteinu
w muzeum w Vaduz

Wykonywany jest różnymi technikami drukarskimi (typografia, litografia, offset, staloryt, rotograwiura) i na różnych rodzajach papieru (często ze znakami wodnymi) na podstawie projektu grafika. Znaczek pocztowy należy do druków akcydensowych.

Znaczki mogą przybierać różne kształty, nie tylko prostokąta (w tym kwadratu). Spotyka się znaczki owalne, trójkątne i pięciokątne. Sierra Leone i Tonga wypuściły samoprzylepne znaczki w kształcie owoców. Różne są również materiały, z których wykonuje się znaczki. Można trafić na znaczki z folii (nawet srebrnej lub złotej), plastiku, a nawet drewna.

Corocznie 9 października obchodzony jest Dzień Znaczka Pocztowego.

Historia |

Okres przedznaczkowy |

W XVII wieku poczta królewska w Wielkiej Brytanii nie była zbyt popularna. Wynikało to z kilku czynników, do których można zaliczyć przede wszystkim: długi czas doręczania, wysokie opłaty za przesyłkę, osobne opłaty za każdą kartkę. Wielu adresatów odmawiało przyjęcia listu lub paczki, gdyż oni właśnie płacili za list lub paczkę. Narodziła się potrzeba reformy pocztowej, a zwłaszcza uproszczenia i ujednolicenia opłat pocztowych. Problemem tym zajęła się jedna z komisji parlamentu brytyjskiego. Jej przewodniczący, Robert Wallace, podjął dzieło reformy pocztowej. Jego zamierzenia i działalność utorowały drogę kolejnym projektom reformy.

Projekt reformy Rowlanda Hilla |

Mimo że Jakub Chalmers i Lovrenc Košir zgłaszali już plany na znaczek pocztowy, to jednak pierwsze znaczki ukazały się w Wielkiej Brytanii i Irlandii.

W styczniu 1837 roku Rowland Hill ogłosił swój projekt reformy poczty w postaci broszury Reforma pocztowa, jej znaczenie i zastosowanie (ang. Postal Reform: its Importance and Practibility). W tej broszurze zaproponował między innymi zniesienie przywilejów dla członków dworu i parlamentu, ujednolicenie opłat w całym kraju i wprowadzenie jednopensowej opłaty za list do pół uncji wagi, niezależnie od miejsca jego przeznaczenia. Proponował też, by opłata pocztowa była dokonywana z góry dzięki małym skrawkom papieru, wystarczająco dużym, by na nich przyłożyć stempel pocztowy, i pokrytych z jednej strony klejem umożliwiającym po zwilżeniu przylepienie do listu.

Izba gmin powołała 23 listopada 1839 komisję do zbadania jego projektu. Po kilku miesiącach 10 stycznia 1840 roku wprowadzono nową taryfę pocztową – 1 pens za list zwykły. Brakowało tylko projektu znaczka.

Penny Black |

Penny Black

Wzorem dla pierwszego znaczka został medal z portretem młodej królowej Wiktorii, wybity w 1837 roku. Twórcą medalu był William Wyon, natomiast na potrzeby rytowników skopiował go grafik Henry Courbould.

6 maja 1840 roku wprowadzono go do obiegu. Miał nominał 1 pensa i był koloru czarnego. Z tych dwóch powodów otrzymał nazwę Penny Black (czarna jednopensówka). Już Penny Black miał zabezpieczenie przed fałszerstwem. Do produkcji tego znaczka użyto papieru z znakiem wodnym. Umieszczono też na tym znaczku trudne do sfałszowania ornamenty.

Pierwszy polski znaczek |

Pierwszy polski znaczek

Pierwszy polski znaczek pojawił się 1 stycznia 1860 r. w Królestwie Polskim (opłata za list o wadze 1 łuta wynosiła 10 kopiejek). Najrzadszym polskim znaczkiem jest znaczek o nominale 10 kr z "wydania krakowskiego".

Pierwsze znaczki na świecie |

Po wydaniu Penny Black w 1840 roku w Wielkiej Brytanii, ukazały się znaczki w:

• 1843 – Szwajcaria, Brazylia
  


• 1845 – Bazylea
  


• 1847 – Stany Zjednoczone, Mauritius
  


• 1849 – Francja, Belgia, Bawaria
  


• 1850 – Austria, Hiszpania, Australia, Prusy
  


• 1851 – Sardynia, Dania, Kanada, Badenia
  


• 1852 – Holandia, Indie
  


• 1855 – Norwegia, Szwecja
  


• 1856 – Finlandia
  


• 1857 – Rosja
  


• 1858 – Argentyna, Mołdawia
  


• 1860 – Polska
  


• 1861 – Grecja
  


• 1862 – Włochy
  


• 1866 – Egipt, Honduras, Serbia
  


• 1868 – Persja
  


• 1871 – Japonia, Węgry
  


• 1872 – Niemcy
  


• 1878 – Chiny
  


• 1879 – Bułgaria
  


• 1888 – Tunezja
  


• 1894 – Etiopia
  

Rodzaje znaczków |

• znaczki opłaty


• znaczki dopłaty


• znaczki urzędowe


• znaczki różnych poczt:
  
  
  
  • poczta lotnicza
  
  
  • poczta balonowa
  
  
  • poczta sterowcowa
  
  
  • poczta szybowcowa
  
  
  
  


• znaczek personalizowany


• znaczek wojskowy


• znaczek charytatywny

Kolekcjonowanie znaczków |

Znaczki pocztowe są obiektem kolekcjonerstwa, które nosi nazwę filatelistyki. Polską organizacją filatelistyczną jest Polski Związek Filatelistów.

Zobacz też |

• Kolekcjonowanie znaczków


• Historia znaczków pocztowych na ziemiach polskich


• Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu

Linki zewnętrzne |

Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem: Znaczki (artykuł)

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Znaczki (kategoria)

Zobacz hasło znaczek pocztowy w Wikisłowniku

• Poczta Polska S.A.


• Katalog Polskich Znaczków Pocztowych wydanych do 1939 roku


• Katalog Znaków Pocztowych


• Polski Związek Filatelistów


• Serwis Filatelistyczny


• Koperty FDC


• 
  Stamp Encyclopaedia Poland (ang.)