Franciszek Peter
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
| 6 zwycięstw | ||
 major pilot | ||
| Data i miejsce urodzenia | 8 października 1896 Wiedeń, Austro-Węgry | |
| Data i miejsce śmierci | 1968 Warszawa | |
| Przebieg służby | ||
| Siły zbrojne |  – K.u.k. Luftfahrtruppen – Siły Powietrzne RP | |
| Jednostki | Flik 3/J, 6 Eskadra Wywiadowcza | |
| Główne wojny i bitwy | • I wojna światowa, • wojna polsko-ukraińska, • wojna polsko-bolszewicka | |
| Późniejsza praca | konstruktor | |
| Odznaczenia | ||
     | ||
Franciszek Peter vel Franz Peter (ur. 8 października 1896 w Wiedniu[1], zm. 1968[2]) – Austriak, lotnik wojskowy i inżynier – porucznik Cesarskiego i Królewskiego Lotnictwa, major pilot inżynier Wojska Polskiego, as myśliwski z I wojny światowej.
Życiorys |
Służba w Cesarskim i Królewskim Lotnictwie |
Franz Peter urodził się w Wiedniu[1], jego rodzina pochodziła z Zaolzia. Podczas I wojny światowej służył w lotnictwie austro-węgierskim. Początkowo latał na samolotach rozpoznawczych, następnie ukończył szkolenie pilota myśliwskiego i od wiosny służył w eskadrze myśliwskiej Flik 3/J (Fliegerkompagnie 3/J) na froncie austriacko-włoskim, m.in. ze Stefanem Stecem. Latał w niej na myśliwcach Albatros D.III (Oef). Wojnę zakończył w stopniu porucznika (Oberleutnant).
16 lipca 1918 Peter w składzie klucza ze Stefanem Stecem i F. Navratilem odniósł dwa pierwsze zwycięstwa, nad myśliwcami włoskimi Hanriot HD-1 nad Val del Concei w rejonie jeziora Garda. 4 sierpnia 1918 zestrzelił włoski szybki bombowiec SVA-5 (sierż. Bartolomeo Arrigoni[2]), a 20 sierpnia i 17 września samoloty rozpoznawcze Pomilio, zyskując status asa (17 września prawdopodobnie zestrzelił poległego w tym dniu dowódcę 134. eskadry włoskiej, kapitana obs. Adriano Barone[3]). 7 października 1918 zestrzelił szósty samolot – brytyjski myśliwiec Sopwith Camel (E1498 z 66 Sqn RAF, pilot 2/Lt GR Leighton[4]) koło Trydentu[1].
Służba w Wojsku Polskim i praca konstruktora silników |
- sekcja wymaga uzupełnienia
Po zakończeniu I wojny światowej pracował jako pilot komunikacyjny, na linii Wiedeń – Budapeszt[5]. Na skutek spotkania w Wiedniu ze Stefanem Stecem, na początku 1919 roku Peter przyjechał do Polski i zdecydował wstąpić do polskiego lotnictwa wojskowego (początkowo nie znał przy tym języka polskiego)[5]. Służył bojowo najpierw w 6 Eskadrze Wywiadowczej we Lwowie, broniącej miasta przed oddziałami ukraińskimi podczas wojny polsko-ukraińskiej. Latał tam jako pilot samolotów rozpoznawczych, zazwyczaj w załodze z obserwatorem Stanisławem Pietruskim[5]. 6 marca 1919 miał wypadek na samolocie Albatros C.XII na skutek awarii silnika, lecz nie odniósł większych obrażeń[5]. Brał udział w kilku lotach szturmowych atakując pozycje ukraińskie z broni pokładowej, a 30 kwietnia 1919 z Pietruskim rozpędził obsługę dwóch dział ukraińskich, zdobytych następnie przez Polaków. 14 maja 1919 został ranny w nogę podczas lotu szturmowego na pozycje piechoty pod Kulikowem i do połowy czerwca przebywał w szpitalu[5][6] .
Brał następnie udział w wojnie polsko-radzieckiej, m.in. od 4 lutego do marca 1920 tymczasowo dowodził 6 Eskadrą Wywiadowczą, działającą w rejonie Tarnopola[7][6].
Po zakończeniu działań wojennych pełnił służbę w Centralnych Zakładach Lotniczych, a następnie w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa na stanowisku kierownika oddziału silników. W 1929 skonstruował, mało udany, silnik gwiazdowy Peterlot (80 KM), zbudowany w liczbie 9 sztuk[8]. Równocześnie pozostawał oficerem nadetatowym 2 Pułku Lotniczego w Krakowie. Z dniem 31 marca 1933 przeniesiony został w stan nieczynny na okres 12 miesięcy[9]. Z dniem 31 sierpnia 1934 przeniesiony został w stan spoczynku[10].
Był następnie dyrektorem technicznym Wytwórni Maszyn Precyzyjnych "Avia". W 1933 z A. Seńkowskim skonstruował w PZInż silnik rzędowy PS-II Petersen (90 KM) – zbudowano 11 sztuk, a w 1934 zaprojektował w Avii 4-cylindrowe silniki rzędowe Avia P-4 (100 KM) i Avia 3 (63 KM)[8].
Zmarł w 1968 w Warszawie[2].
Awanse |
kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z 1 lipca 1919 (w 1924 zajmował 2 lokatę w korpusie oficerów aeronautyki)
major – 18 lutego 1928 ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 12 lokatą w korpusie oficerów aeronautyki
Odznaczenia |
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Walecznych – dwukrotnie- Polowa Odznaka Pilota
Order Żelaznej Korony – Austro-Węgry
Krzyż Zasługi Wojskowej (Militärverdienstkreuz) – Austro-Węgry
Wojskowy Medal Zasługi (Signum Laudis) – Austro-Węgry
Medal za Odwagę (Tapferkeitsmedaille) – Austro-Węgry
Przypisy |
↑ abc Franz Peter w The Aerodrome (ang.) wraz z listą zwycięstw
↑ abc T. Goworek, op.cit., s.21-22.
↑ Gregory Alegi: Pomilio PD/PE. Berkhamsted: Albatros Productions, 2006, seria: Windsock Datafile. no.117. ISBN 1-902207-83-1. (ang.), s.13
↑ 66 Squadron, RFC & RAF, 1916 to 1919
↑ abcde S. Pietruski: Lwowskie loty, s.15-18
↑ ab S. Pietruski: Lwowskie loty. Część 2, s.12-13
↑ Krzysztof A.K.A. Tarkowski Krzysztof A.K.A., Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919-1920, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991, s. 47, ISBN 83-206-0985-2, OCLC 69498511 .
↑ ab Glass, Andrzej: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939, WKiŁ, Warszawa 1977, s.45-51
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 5 z 11.04.1933 r.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 22.12.1934 r.
Bibliografia |
- TomaszT. Goworek TomaszT., Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego, Warszawa: SIGMA-NOT, 1991, ISBN 83-85001-46-8, OCLC 751325702 .
- Stanisław Pietruski, Lwowskie loty w "Lotnictwo z Szachownicą" nr 1 (1/2002)
- Stanisław Pietruski, Lwowskie loty. Część 2 w "Lotnictwo z Szachownicą" nr 2 (2/2002)
Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 851, 859, 863.
Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 541, 548.
Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 229, 837.
Zobacz też |
- Lista austro-węgierskich asów myśliwskich podczas I wojny światowej
