Burak zwyczajny







Ten artykuł dotyczy buraka zwyczajnego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.














































Burak zwyczajny


Ilustracja
Burak ćwikłowy (odmiana)

Systematyka[1]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

rośliny nasienne

Klasa

okrytonasienne

Rząd

goździkowce

Rodzina

szarłatowate

Rodzaj

burak

Gatunek
burak zwyczajny

Nazwa systematyczna

Beta vulgaris L.
Sp. pl. 1:222. 1753



Kwiatostany




Korzenie buraka cukrowego


Burak zwyczajny (Beta vulgaris L.) – gatunek w różnych systemach klasyfikacyjnych zaliczany do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Wszystkie znane odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego, który rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie, między wybrzeżami Morza Śródziemnego i Czarnego, w okolicach Morza Kaspijskiego i w Indiach. W Polsce pospolita roślina uprawna.




Spis treści






  • 1 Morfologia i biologia


  • 2 Zastosowanie


  • 3 Zmienność


  • 4 Choroby


  • 5 Przypisy





Morfologia i biologia |



Rozwój


Roślina roczna lub dwuletnia.

Pokrój

Roślina prawie naga, często czerwona przebarwiona.

Liście

Dolne duże, jajowate o falistych brzegach, liście łodygowe podłużne lub lancetowate.

Kwiaty

Kwiaty są wytwarzane w drugim roku, zebrane są w dość duże wiechy. Mają zielonawy 5-krotny okwiat, 1 słupek, 5 pręcików na mięsistym pierścieniu otaczającym słupek. Posiadają podkwiatki.

Owoce

Suche, jednonasienne, pękające wieczkiem. Zrośnięte są po kilka w tzw. kłębek.

Korzeń


Spichrzowy.



Zastosowanie |




  • Roślina uprawna: Od kiedy to tylko było możliwe, próbowano uszlachetnić buraka, tak by w zależności od potrzeby wytwarzał większy korzeń lub większe liście. Obecnie jest uprawiany na wszystkich kontynentach i w wielu odmianach. Po raz pierwszy o buraku wspomina jeden z dokumentów pochodzących z Babilonii. W roku 722 p.n.e. uprawiano go w ogrodach króla Merodaka-Baladana, pod nazwą selqu. Około 400 p.n.e. uprawiano buraki w Grecji, a 200 lat później dotarły one na tereny republiki rzymskiej. W czasach Karola Wielkiego i przez resztę średniowiecza uprawiany był burak ćwikłowy jako warzywo liściaste we Francji i Italii, a w Niemczech od XII wieku. W XV wieku odmiana czerwona buraka zawędrowała do Włoch. W 1583 opisano po raz pierwszy w sposób naukowy kilka uprawianych wtedy odmian. W 1747 Andreas Sigismund Marggraf odkrył w burakach sacharozę. W 1753 Karol Linneusz opisał wszystkie gatunki i podgatunki buraków oraz nadał im nazwy łacińskie, obowiązujące do dziś. W 1801 Franz Karl Achard rozpoczął produkcję cukru buraczanego na Śląsku. Od 1830 prowadzono hodowlę buraków selekcjonując je według takich cech zewnętrznych takich jak wielkość korzenia i jego forma. Olbrzymi wpływ na produkcję buraków miała teoria mineralnego odżywiania roślin, którą ogłosił Justus von Liebig (1803-1873). W 1924 r. Austriak Waldecker rozpoczął pierwsze doświadczenia z otoczkowaniem nasion buraka. W latach 30. XX w. w ZSRR wyhodowano po raz pierwszy pojedyncze jednonasienne rośliny buraków (prace Marii G. Bordonos)[2].


  • Warzywo uprawiane w celach spożywczych.


  • Roślina pastewna.

  • Wykorzystywany w przemyśle cukrowniczym do produkcji cukru




Ładowarko-czyszczarka pobiera buraki z pryzmy, oczyszcza je i ładuje na pojazd



Zmienność |



  • Botanicy wyróżniają 3 podgatunki[3]:


    • Beta vulgaris L. subsp. adanensis (Pamukç. ex Aellen) Ford-Lloyd & J. T. Williams


    • Beta vulgaris L. subsp. maritima (L.) Arcang. – burak dziki


    • Beta vulgaris L. subsp. vulgaris



  • Wszystkie uprawiane buraki pochodzą od podgatunku Beta vulgaris L. subsp. vulgaris. Wyróżnia się wśród nich następujące grupy:


    • burak liściowy, boćwina – uprawiany dla liści jadalnych, odmiana mało znana w Polsce.


    • burak korzeniowy:


      • burak cukrowy – uprawiany ze względu na korzeń, który zawiera około 20% cukru.


      • burak ćwikłowy – roślina warzywna, uprawiana ze względu na silnie wybarwiony korzeń.


      • burak pastewny – uprawiany na paszę.






Nie są to jednak w sensie botanicznym odmiany, lecz grupy kultywarów, stąd też wszystkie dawniej używane nazwy łacińskie zostały uznane za synonimy Beta vulgaris subsp. vulgaris[3][4].



Choroby |



  • Zgorzel liści sercowych i sucha zgnilizna korzeni buraka – choroba wywołana niedoborem boru.


Przypisy |




  1. Stevens P.F.: Caryophyllales (ang.). Angiosperm Phylogeny Website, 2001–. [dostęp 2009-10-07].


  2. Сахарная свекла – Достижения селекции (ros.). Селекция полевых культур, 2011. [dostęp 2013-10-06].


  3. ab Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].


  4. The Plant List Beta. [dostęp 2011-03-30].















這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna