Egftnjytyk

Pafos Πάφος
Widok na port i nabrzeże
Herb
Państwo	Cypr
Dystrykt	Pafos
Burmistrz	Sawas Wergas
Wysokość	72 m n.p.m.
Populacja (2011) • liczba ludności	32 892[1]
Nr kierunkowy	26
Kod pocztowy	8010-8049
Położenie na mapie Cypru Pafos
34°46′N 32°25′E/34,766667 32,416667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Cypr

Pafos[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Cypr
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	79
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1980 na 4. sesji
↑ Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Pafos (gr. Πάφος) – miasto na południowo-zachodnim wybrzeżu Cypru, ważny ośrodek turystyczny. Czwarte pod względem wielkości miasto kraju.

W starożytności istniały tu dwie osady: Pafos Palaia (starogr. Πάφος Παλαιά – Stare Pafos), położone na zachód od terenów współczesnego miasta, w pobliżu obecnej wsi Kuklia i późniejsze Pafos Nea (starogr. Πάφος Νέα – Nowe Pafos), znajdujące się w obszarze dzisiejszego Pafos.

Nazwa miasta miała pochodzić od imienia herosa-eponima – Paphosa, syna Pigmaliona.

Palepafos wg Iliady miał założyć Agapenor, król Tegei, wódz wojsk arkadyjskich w czasie wyprawy na Troję, w drodze powrotnej.

Według mitologii greckiej u wybrzeży Pafos narodziła się z morskiej piany bogini miłości Afrodyta.

Historia miasta |

Ślady bytności człowieka na terenie Pafos, tak jak i na całym Cyprze, sięgają przynajmniej epoki neolitu. Palepafos, położone na wschód od obecnego miasta, zostało założone prawdopodobnie na początku XIV w. p.n.e.. Uważa się, że od samego początku istniał tu silny kult Afrodyty (wywodzący się zapewne z przedgreckiego kultu płodności, ogólnie przyjęta teoria mówi o obcym, niegreckim pochodzeniu kultu Afrodyty). W Palepafos istniała poświęcona jej słynna na cały świat grecki świątynia, którą zbudowano już w XII w. p.n.e.

Nowe Pafos, powstałe w obrębie dzisiejszego miasta, zostało założone pod koniec IV wieku p.n.e. W epoce hellenistycznej znacznie przybrało na znaczeniu, stając się w II wieku p.n.e. stolicą całego Cypru. Szczyt rozwoju osiągnęło pod rządami Rzymu (który objął kontrolę nad wyspą w 58 p.n.e.), będąc centrum politycznym i administracyjnym Cypru^[2].

W I w. apostoł Paweł ze świętym Barnabą i Janem Markiem spotkali w mieście maga, fałszywego proroka żydowskiego Elimasa Bar-Jezusa, który im się sprzeciwiał, gdy ci głosili prokonsulowi Sergiuszowi Pawłowi. Dlatego Paweł na pewien czas oślepił czarownika, a Sergiusz Paweł pod wpływem tego cudu nawrócił się na chrześcijaństwo (Dz 13:6-13).

Na początku IV wieku Pafos zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi. Miasto odbudowano, ale nie osiągnęło już dawnej świetności, a stolica została przeniesiona do także odbudowanej Salaminy^[2].

W średniowieczu, najpierw w rękach Bizancjum, później łacinników i Wenecjan, wreszcie Turków Osmańskich, miasto niemal zupełnie straciło swoje dawne znaczenie, a prym wiodły porty Larnaka, Kirenia i Famagusta, rolę głównego ośrodka administracyjnego wyspy przejęła natomiast Nikozja. W 1103 r. w Pafos przebywał w drodze do Ziemi Świętej król Danii Eryk I, który tutaj zmarł^[3] i został pochowany w lokalnej bazylice (kościół uległ zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi). Obecnie na tym miejscu znajduje się tablica pamiątkowa ku czci króla^[4].

Sytuacja Pafos jako mało ważnego miasteczka nie zmieniła się pod rządami Brytyjczyków, ani po odzyskaniu niepodległości przez Cypr w latach sześćdziesiątych XX wieku. Dopiero interwencja Turcji w 1974 roku, a w konsekwencji utrata takich miast jak Kirenia i Famagusta przez Republikę Cypryjską na rzecz Cypru Północnego skłoniła rząd południowocypryjski do inwestycji w Pafos, dzięki czemu miasto jest dziś ważnym ośrodkiem turystycznym południowej części wyspy.

Polskie wykopaliska w Pafos |

Polska misja archeologiczna Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem profesora Kazimierza Michałowskiego rozpoczęła prace w czerwcu 1965 roku. Na stanowiskach w południowo-zachodniej części Pafos odkryto marmurowe rzeźby Asklepiosa oraz czczonej w mieście Artemidy. Odkryto też skarb srebrnych monet z okresu Filipa Arridajosa i Aleksandra Wielkiego. Następnym kierownikiem polskich misji archeologicznych był profesor Wiktor Andrzej Daszewski. Obecnie kierownikiem prac misji jest doktor Henryk Meyza. Oprócz prac wykopaliskowych polska misji prowadzi prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie w Pafos. Systematycznie odkrywana jest ogromna rezydencja antyczna (120 metrów długości i 80 szerokości) ze względu na znajdującą się w pałacu mozaikę przedstawiającą walkę Tezeusza z Minotaurem zwana Willą Tezeusza.

Od 2011 roku badania w Pafos prowadzi także Zakład Archeologii Klasycznej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a pracami ekspedycji kieruje prof. dr hab. Ewdoksia Papuci-Władyka. Wykopaliska działają pod nazwą Paphos Agora Project. Jego celem było odnalezienie hellenistycznej agory stolicy wyspy, która znajdowała się przypuszczalnie pod rzymską. W roku 2015, projekt wszedł w nowy etap realizacji, którego celem jest zbadanie i rekonstrukcja przestrzeni publicznej agory oraz infrastruktury i działalności ekonomicznej miasta z zastosowaniem metod interdyscyplinarnych^[5].

Zabytki |

Bogactwo zabytków z praktycznie każdej epoki istnienia Pafos stało się przyczyną wpisania miasta na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Do ważniejszych zabytków zaliczają się:

• 
  Grobowce Królewskie – starożytna nekropolia


• 
  Zamek w Pafos – zamek bizantyjski z XIII wieku


• starożytne mozaiki rzymskie na terenie parku archeologicznego w Domu Tezeusza i Ajona^[6]
  


• kościół Agia Kyriaki Chrysopolitissa z kamieniem, przy którym według tradycji biczowano św. Pawła (Pręgierz św. Pawła)^[7]
  

Klimat |

Pafos znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego^[8][9] typu śródziemnomorskiego^[10], z bardzo łagodnymi zimami i długimi ciepłymi, częściowo gorącymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 23.6 °C w dzień i 13,9 °C w nocy.

Średnia temperatura dwóch miesięcy zimowych – stycznia i lutego wynosi wokół 17 °C w dzień i 8 °C w nocy, średnia temperatura morza wynosi 17–18 °C^[11]. Opady śniegu, jak i mróz nie występują. Lato trwa osiem miesięcy, od kwietnia do listopada. W okresie od maja do listopada średnia temperatura morza wynosi ≥20 °C^[11]. Dwa miesiące – marzec i grudzień mają charakter przejściowy, ze średnią temperaturą 18–19 °C w ciągu dnia i około 9 °C podczas nocy, pod względem temperatury i nasłonecznienia przypominają nieco maj i wrzesień w Polsce. W Pafos, jak i w pozostałych miejscowościach na wybrzeżu Cypru występują stosunkowo małe wahania temperatury, zarówno pomiędzy dniem a nocą oraz pomiędzy kolejnymi dniami.

Pafos ma 46 dni deszczowe rocznie przy opadach ≥1 mm lub 62 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥0.2 mm, od generalnie bezdeszczowego okresu od maja do września do około 10 dni deszczowych w styczniu. Występuje tu 3415 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 186 h (6 godzin dziennie, około 6 razy więcej niż w Polsce) w grudniu do 391 h (średnio 12.6 godziny czystego słońca na dobę) w lipcu^[12].

Miasta partnerskie |

• 
  Anzio (Włochy)


• 
  Chania (Grecja)


• 
  Kalamaria (Grecja)


• 
  Korfu (Grecja)


• 
  Lamia (Grecja)


• 
  Mitylena (Grecja)


• 
  Preweza (Grecja)

Osoby związane z miastem |

Christiaan Barnard – Lekarz, chirurg, który tutaj zmarł.

Przypisy |

p • d • e Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO na Cyprze Kulturowe Pafos (Palepafos, Nea Pafos, Grobowce Królewskie) • Malowane cerkwie w regionie Troodos • Chirokitia Niematerialne Tradycje koronkarskie z Lefkary • Zawody poetyckie Tsiattista • Dieta śródziemnomorska

p • d • e Dystrykt Pafos Gminy Jeroskipu • Pafos • Pejia • Polis Inne miejscowości Achelia • Ajia Marina Chrisochus • Ajia Marina Kelokedaron • Ajia Marinuda • Ajia Warwara • Ajos Dimitrianos • Ajos Isidoros • Ajos Jeorjos • Ajos Joannis • Ajos Nikolaos • Akursos • Amarjeti • Anadiu • Anarita • Androliku • Archimandrita • Argaka • Arminu • Armu • Arodes • Asproja • Aksilu • Chlorakas • Choletria • Choli • Chulu • Chrisochu • Drimu • Drusia • Eledio • Emba • Episkopi • Ewretu • Falia • Fasli • Fasula • Filusa Kielokiedaron • Filusa Krisochus • Finikas • Fiti • Galataria • Jalia • Jolu • Gudi • Inia • Istindzion • Kalepia • Kanawiu • Karamulides • Katikas • Kato Akurdalia • Kedares • Kielokiedara • Kidasi • Kisonerga • Kili • Kilinia • Koloni • Konia • Kuklia • Kurtaka • Kritu Marotu • Kritu Tera • Kinusa • Lapitiu • Lasa • Lemona • Lempa • Letimwu • Lukrunu • Lisos • Makunda • Meladia • Melandra • Mamonia • Mamundali • Mandria • Maratunda • Maronas • Mesa Chorio • Mesana • Mesongi • Milia • Miliu • Musere • Nata • Nea Dimata • Neo Chorio • Nikoklia • Panaja • Pano Akurdalia • Pelatusa • Pendalia • Peristerona • Pitargu • Polemi • Pomos • Praitori • Prastio • Prodromi • Psati • Salamiu • Sarama • Simu • Skuli • Suskiu • Statos-Ajos Fotios • Stawrokonu • Steni • Strumbi • Tala • Tera • Teletra • Trinia • Timi • Trachipedula • Trimitusa • Tsada • Wretsia • Zacharia