.mw-parser-output table.duchowny-ksiadz td.naglowek{color:white!important;background:black!important}.mw-parser-output table.duchowny-biskup td.naglowek{color:white!important;background:#E56DC4!important}.mw-parser-output table.duchowny-patriarcha td.naglowek{color:white!important;background:#BA55D3!important}.mw-parser-output table.duchowny-kardynal td.naglowek{color:white!important;background:#FF2400!important}.mw-parser-output table.duchowny-papiez td.naglowek{color:black!important;background:gold!important}.mw-parser-output table.duchowny-cywil td.naglowek{color:black!important;background:#C0C0C0!important}.mw-parser-output table.duchowny-ksiadz tr.naglowek{color:white!important;background:black!important}.mw-parser-output table.duchowny-biskup tr.naglowek{color:white!important;background:#E56DC4!important}.mw-parser-output table.duchowny-patriarcha tr.naglowek{color:white!important;background:#BA55D3!important}.mw-parser-output table.duchowny-kardynal tr.naglowek{color:white!important;background:#FF2400!important}.mw-parser-output table.duchowny-papiez tr.naglowek{color:black!important;background:gold!important}.mw-parser-output table.duchowny-cywil tr.naglowek{color:black!important;background:#C0C0C0!important}
|
kardynał diakon
|
|
|
Kraj działania
|
 Polska
|
Data i miejsce urodzenia
|
25 czerwca 1612
Warszawa
|
Data i miejsce śmierci
|
29 grudnia 1634
Padwa
|
biskup krakowski
|
Okres sprawowania
|
1632 - 1634
|
|
Wyznanie
|
katolickie
|
Kościół
|
rzymskokatolicki
|
Prezbiterat
|
brak
|
Nominacja biskupia
|
1631
biskup warmiński
20 listopada 1632
biskup krakowski
|
Sakra biskupia
|
brak
|
Kreacja kardynalska
|
19 listopada 1629 (in pectore)
Urban VIII
|
Kościół tytularny
|
S. Maria in Aquiro
|
|
Multimedia w Wikimedia Commons
|
|
Jan Albert Waza, SJ, także Jan Olbracht Waza (ur. 25 czerwca 1612 w Warszawie, zm. 29 grudnia 1634 w Padwie) – syn króla Polski Zygmunta III Wazy i arcyksiężniczki austriackiej Konstancji Habsburżanki, biskup krakowski od 1632 i warmiński od 1631, kardynał, królewicz polski.
Życiorys |
Jako 9-latek wyznaczony przez ojca na biskupstwo warmińskie po śmierci Szymona Rudnickiego, otrzymał zgodę papieską 21 października 1621. Wybór potwierdziła - po wahaniach - również kapituła warmińska, ale liczne sprzeciwy szlachty opóźniły zatwierdzenie tej nominacji przez sejm aż do 1631. Królewicz nie przebywał nigdy w diecezji, rządy sprawował w jego imieniu biskup pomocniczy Michał Erazm Działyński razem z archidiakonem warszawskim Jakubem Wierzbiętą Borzuchowskim i kanonikiem warmińskim Pawłem Piaseckim. Katedra we Fromborku została obdarowana przez młodego biskupa szatami liturgicznymi oraz złotą figurą św. Andrzeja.
20 listopada 1632 Jan Albert Waza został mianowany biskupem krakowskim (po śmierci Andrzeja Lipskiego); objął rządy w diecezji 27 lutego 1633.
20 grudnia 1632 została ogłoszona nominacja kardynalska królewicza; papież Urban VIII mianował go już 19 listopada 1629, ale w sekrecie (in pectore), a po ujawnieniu informacji przydzielił Janowi Albertowi diakonię S. Maria in Aquiro w Rzymie.
Zmarł we Włoszech, dokąd został prawdopodobnie wysłany przez brata, króla Władysława IV, z misją dyplomatyczną. Jego następcą w diecezji krakowskiej został Jakub Zadzik (na Warmii zastąpił Jana Alberta w 1632 Mikołaj Szyszkowski).
Bibliografia |
- Catholic-Hierarchy
- The Cardinals of the Holy Roman Church
- Krzysztof Rafał Prokop, Polscy kardynałowie, wyd. WAM, Kraków 2001, s. 113-119
Wywód przodków |
4. Jan III Waza
|
|
|
|
|
|
2. Zygmunt III Waza
|
5. Katarzyna Jagiellonka
córka Zygmunta I Starego
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Jan Albert |
6. Arcyksiążę Karol Styryjski
syn cesarza Ferdynanda I
|
|
|
|
|
3. Konstancja Habsburżanka
|
|
|
7. Maria Anna Bawarska
|
|
|
|
|
Książęta sambijscy
|
|---|
|
Paweł Legendorf (1458–1467) • Mikołaj Tungen (1467–1489) • Łukasz Watzenrode (1489–1512) • Fabian Luzjański (1512–1523) • Maurycy Ferber (1523–1537) • Jan Dantyszek (1537–1548) • Tiedemann Giese (1549–1550) • Stanisław Hozjusz (1551–1579) • Marcin Kromer (1579–1589) • Andrzej Batory (1589–1599) • Piotr Tylicki (1600–1604) • Szymon Rudnicki (1604–1621) • Jan Albert Waza (1621–1633) • Mikołaj Szyszkowski (1633–1643) • Jan Karol Konopacki (1643) • Wacław Leszczyński (1644–1658) • Jan Stefan Wydżga (1659–1679) • Michał Stefan Radziejowski (1679–1688) • Jan Stanisław Zbąski (1688–1697) • Andrzej Chryzostom Załuski (1698–1711) • Teodor Andrzej Potocki (1712–1723) • Krzysztof Andrzej Jan Szembek (1724–1740) • Adam Stanisław Grabowski (1741–1766) • Ignacy Krasicki (1767–1795)
|
 |
|
Biskupi warmińscy
|
|---|
|
Biskupi diecezjalni |
Anzelm (1250–1278) • Henryk Fleming (1278–1300) • Eberhard z Nysy (1301–1326) • Jordan (1327–1328) • Henryk Wogenap (1329–1334) • Herman z Pragi (1338–1349) • Jan z Miśni (1350–1355) • Jan Stryprock (1355–1373) • Henryk Sorbom (1373–1401) • Henryk Vogelsang (1401–1415) • Jan Abezier (1415–1424) • Franciszek Kuhschmalz (1424–1457) • Eneasz Sylwiusz Piccolomini (1457–1458) • Paweł Legendorf (1458–1467) • Mikołaj Tungen (1467–1489) • Łukasz Watzenrode (1489–1512) • Fabian Luzjański (1512–1523) • Maurycy Ferber (1523–1537) • Jan Dantyszek (1537–1548) • Tiedemann Giese (1549–1550) • Stanisław Hozjusz (1551–1579) • Marcin Kromer (1579–1589) • Andrzej Batory (1589–1599) • Piotr Tylicki (1600–1604) • Szymon Rudnicki (1604–1621) • Jan Albert Waza (1621–1633) • Mikołaj Szyszkowski (1633–1643) • Wacław Leszczyński (1644–1658) • Jan Stefan Wydżga (1659–1679) • Michał Stefan Radziejowski (1679–1688) • Jan Stanisław Zbąski (1688–1697) • Andrzej Chryzostom Załuski (1698–1711) • Teodor Andrzej Potocki (1712–1723) • Krzysztof Andrzej Jan Szembek (1724–1740) • Adam Stanisław Grabowski (1741–1766) • Ignacy Krasicki (1767–1795) • Karol von Hohenzollern (1795–1803) • Józef von Hohenzollern (1808–1836) • Andrzej Stanisław von Hatten (1838–1841) • Joseph Ambrosius Geritz (1842–1867) • Philipp Krementz (1868–1885) • Andreas Thiel (1886–1908) • Augustinus Bludau (1908–1930) • Maximilian Kaller (1930–1945) • Józef Drzazga (1972–1978) • Józef Glemp (1979–1981) • Jan Obłąk (1982–1988) • Edmund Piszcz (1988–2006) • Wojciech Ziemba (2006–2016) • Józef Górzyński (od 2016)
|
|
Biskupi pomocniczy |
Jan Kaldeborn (1415–1416) • Jan Wilde (1498–1532) • Marcin Kromer (1570–1579 koadiutor) • Andrzej Batory (1584–1589 koadiutor) • Michał Erazm Działyński (1624–1646) • Wojciech Pilchowicz (1648–1665) • Tomasz Ujejski (1658–1677) • Kazimierz Benedykt Leżeński (1695–1703) • Stefan Wierzbowski (1710–1713) • Jan Franciszek Kurdwanowski (1713–1729) • Michał Remigiusz Łaszewski (1730–1746) • Karol Fryderyk von Zehmen (1765–1798) • Ignacy Krasicki (1766–1767 koadiutor) • Andrzej Stanisław von Hatten (1800–1837) • Joseph Ambrosius Geritz (1840–1842) • Franciszek Grossman (1844–1852) • Antoni Frenzel (1852–1873) • Eduard Herrmann (1901–1916) • Józef Drzazga (1958–1972) • Jan Obłąk (1961–1982) • Julian Wojtkowski (1969–2004) • Wojciech Ziemba (1982–1992) • Józef Wysocki (1989–1992) • Jacek Jezierski (1994–2014) • Józef Górzyński (2015–2016 koadiutor) • Janusz Ostrowski (od 2018)
|
|
Biskupi krakowscy
|
|---|
|
Biskupi diecezjalni |
Prohor (ok. 973–986?) • Prokulf (986–995?) • Poppon (1000–1008?) • Gompon (1009–1018?) • Lambert I (1019–1030) • Rachelin (1030/1032?–1046?) • Aaron (1046?–1059) • Lambert II Suła (1061–1071) • Stanisław ze Szczepanowa (1072–1079) • Lambert III (1082–1101) • Czasław (1101) • Baldwin (1102–1109) • Maurus (1109/1110–1118) • Radost (1118–1142) • Robert (1142–1143) • Mateusz (1143–1166) • Gedko (1166?–1185?) • Fulko (Pełka) (1185?–1207) • Wincenty Kadłubek (1208–1218) • Iwo Odrowąż (1218–1229) • Wisław z Kościelca (1229–1242) • Jan Prandota (1242–1266) • Paweł z Przemankowa (1266–1292) • Prokop (1292–1294) • Jan Muskata (1294–1320) • Nankier (1320–1326) • Jan Grot (1326–1347) • Piotr z Falkowa (1347–1348) • Bodzęta (1348–1366) • Florian Mokrski (1367–1380) • Zawisza Kurozwęcki (1380–1382) • Jan Radlica (1382–1392) • Piotr Wysz (1392–1412) • Wojciech Jastrzębiec (1412–1423) • Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) • Tomasz Strzępiński (1455–1460) • Jakub z Sienna (1461–1463) • Jan Gruszczyński (1463–1464) • Jan Lutkowic z Brzezia (1464–1471) • Jan Rzeszowski (1471–1488) • Fryderyk Jagiellończyk (1488–1503) • Jan Konarski (1503–1524) • Piotr Tomicki (1524–1535) • Jan Latalski (1536–1537) • Jan Chojeński (1537–1538) • Piotr Gamrat (1538–1545) • Samuel Maciejowski (1546–1550) • Andrzej Zebrzydowski (1551–1560) • Filip Padniewski (1560–1572) • Franciszek Krasiński (1572–1577) • Piotr Myszkowski (1577–1591) • Jerzy Radziwiłł (1591–1600) • Bernard Maciejowski (1600–1605) • Piotr Tylicki (1607–1616) • Marcin Szyszkowski (1616–1630) • Andrzej Lipski (1630–1631) • Jan Albert Waza (1632–1634) • Jakub Zadzik (1635–1642) • Piotr Gembicki (1642–1657) • Andrzej Trzebicki (1658–1679) • Jan Małachowski (1681–1699) • Stanisław Kazimierz Dąmbski (1700) • Jerzy Albrecht Denhoff (1701–1702) • Kazimierz Łubieński (1710–1719) • Konstanty Felicjan Szaniawski (1720–1732) • Jan Aleksander Lipski (1732–1746) • Andrzej Stanisław Załuski (1746–1758) • Kajetan Sołtyk (1759–1788) • Feliks Turski (1788–1800) • Andrzej Gawroński (1805–1813) • Jan Paweł Woronicz (1815–1829) • Karol Skórkowski (1830–1851) • Albin Dunajewski (1879–1894) • Jan Puzyna (1895–1911) • Adam Stefan Sapieha (1911–1951) • Eugeniusz Baziak (1951–1962 adm. apost.) • Karol Wojtyła (1964–1978) • Franciszek Macharski (1979–2005) • Stanisław Dziwisz (2005−2016) • Marek Jędraszewski (od 2017)
|
|
Biskupi pomocniczy |
Marcin (1303–1306) • Jan (1347–1348) • Tomasz z Sienna (1360–ok. 1371) • Zbigniew z Łapanowa (1395–1412) • Jarosław z Lublina (1423–1444) • Jerzy (1446–1461) • Paweł z Krakowa (1464–1498) • Marian Lulias(1499–1503) • Jan Amicinus (1503–1526) • Dominik Małachowski (1527–1544) • Erazm Ciołek (1544–1546) • Andrzej Spot (1547–1559) • Stanisław Słomowski (1560–1565) • Marcin Białobrzeski (1566–1577) • Jakub Milewski (1578–1586) • Paweł Dembski (1587–1614) • Tomasz Oborski (1614–1645) • Wojciech Lipnicki (1645–1657) • Mikołaj Oborski (1658–1689) • Stanisław Szembek (1690–1700) • Kazimierz Łubieński (1700–1705) • Michał Szembek (1706–1726) • Michał Kunicki (1726–1751) • Franciszek Podkański (1753–1786) • Józef Olechowski (1786–1806) • Wojciech Radoszewski (1787–1798) • Jan Kanty Lenczowski (1767–1807) • Augustyn Karol Lipiński (1814) • Tomasz Nowina-Nowiński (1816–1830) • Franciszek Zglenicki (1824–1841) • Ludwik Łętowski (1845–1868) • Antoni Junosza Gałecki (1862–1879) • Anatol Nowak (1900–1924) • Stanisław Rospond (1927–1958) • Eugeniusz Baziak (1951 koadiutor) • Karol Wojtyła (1958–1964) • Julian Groblicki (1960–1992) • Jan Pietraszko (1962–1988) • Albin Małysiak (1970–1993) • Stanisław Smoleński (1970–1992) • Kazimierz Górny (1985–1992) • Kazimierz Nycz (1988–2004) • Jan Szkodoń (od 1988) • Jan Zając (2004–2014) • Józef Guzdek (2004–2010) • Grzegorz Ryś (2011–2017) • Damian Muskus (od 2011) • Franciszek Ślusarczyk (nominat) • Janusz Mastalski (nominat)
|
|
Polscy kardynałowie
|
|---|
|
Zmarli kardynałowie |
Zbigniew Oleśnicki (1439) • Aleksander mazowiecki (1440) • Fryderyk Jagiellończyk (1493) • Stanisław Hozjusz (1561) • Jerzy Radziwiłł (1583) • Bernard Maciejowski (1604) • Jan Albert Waza (1629) • Jan Kazimierz Denhoff (1686) • Michał Stefan Radziejowski (1686) • Jan Aleksander Lipski (1737) • Mieczysław Ledóchowski (1875) • Włodzimierz Czacki (1882) • Albin Dunajewski (1890) • Jan Puzyna (1901) • Edmund Dalbor (1919) • Aleksander Kakowski (1919) • August Hlond (1927) • Adam Stefan Sapieha (1946) • Stefan Wyszyński (1953) • Karol Wojtyła (1967) • Bolesław Kominek (1973) • Bolesław Filipiak (1976) • Władysław Rubin (1979) • Franciszek Macharski (1979) • Józef Glemp (1983) • Andrzej Maria Deskur (1985) • Kazimierz Świątek (1994) • Adam Kozłowiecki (1998) • Stanisław Nagy (2003)
|
|
Zmarli byli kardynałowie |
Wincenty Kot (1441); zrezygnował z godności kardynalskiej 2 października 1447 • Jan Kazimierz Waza (1646); zrezygnował z godności kardynalskiej 6 lipca 1648
|
|
Żyjący kardynałowie
bez uprawnień elektorskich |
Henryk Gulbinowicz (1985) • Marian Jaworski (2001)
|
|
Żyjący kardynałowie elektorzy |
Zenon Grocholewski (2001) • Stanisław Dziwisz (2006) • Stanisław Ryłko (2007) • Kazimierz Nycz (2010) • Konrad Krajewski (2018)
|
|
kursywą oznaczono kardynałów mianowanych przez antypapieża Feliksa V
w nawiasach podano daty kreacji kardynalskich |
|
Kontrola autorytatywna (osoba):
Polska
