Egftnjytyk

Ten artykuł dotyczy amerykańskiego stanu. Zobacz też: inne pojęcia o tej nazwie.

Oregon State of Oregon
— stan —
33. stan od 14 lutego 1859
Pieczęć Flaga
Dewiza: Alis volat propriis
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Salem
Kod ISO 3166-2	US-OR
Gubernator	Kate Brown (D)
Powierzchnia	254 799 km²
Populacja (2017) • liczba ludności	4 142 776[1]
• gęstość	15,02 os./km²
Strefa czasowa	UTC-08:00 UTC-07:00
Języki urzędowe	angielski
Położenie na mapie USA
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Stany Zjednoczone

Piramida wieku

Oregon (wymowa:/ˈɔrɪɡən/ OR-ə-gən ⁱ) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Pacyfiku. Nazwa Oregon powstała w wyniku przekręcenia i przeniesienia nazwy rzeki Ouariconsint, obecnie Wisconsin River^[2].

Historia |

Przed przybyciem Europejczyków region przyszłego stanu był zamieszkiwany przez Indian Amerykańskich, między innymi przez plemiona Bannock, Chinook, Klamath i Nez Perce.

Oregon w XVII wieku był obiektem rywalizacji Hiszpanii, Rosji i Kompanii Hudsona, lecz nie przynależał do żadnej ze stron. Najbardziej zainteresowana regionem jako przedłużeniem swych kalifornijskich włości była Hiszpania. W 1774 wyprawę zorganizował Juan Jose Perez Hernandez, a w roku kolejnym Juan Francisco de la Bodega y Quadra. W 1789 Esteban Jose Martinez zbudował Fort San Miguel na wyspie Vancouver. James Cook badał zachodnie wybrzeże stanu w 1778 podczas swoich poszukiwań Przejścia Północno-Zachodniego.

Na początku XIX wieku region był badany przez ekspedycję Lewisa i Clarka, wysłaną przez rząd Stanów Zjednoczonych w celu rozpoznania terenów nabytych w wyniku Zakupu Luizjany. Ekspedycja spędziła zimę 1805-1806 w Forcie Clatsop, który wybudowała niedaleko ujścia rzeki Kolumbii do Pacyfiku. Ekspedycja ta wraz z relacjami brytyjskiego badacza Davida Thompsona w 1811 r., rozsławiły region jako źródło futer. W 1811 r. nowojorski finansista John Jacob Astor założył Fort Astoria przy ujściu rzeki Kolumbia, z zamiarem założenia sieci faktorii handlowych wzdłuż rzeki dla Pacific Fur Company. Fort Astoria był pierwszą stałą osadą na terenie przyszłego stanu.

W 1997 roku w stanie Oregon zalegalizowano eutanazję. Dostępna jest dla obywateli pełnoletnich, śmiertelnie chorych, którzy sami zażywają truciznę przepisaną przez lekarza.

Panorama Przylądka Cove na południe od Heceta Head i na północ od Florence

Geografia |

Stan Oregon od południa graniczy ze stanami Kalifornia i Nevada, od wschodu z Idaho, w dużej części wzdłuż rzeki Snake, od północy z Waszyngtonem, w dużej części wzdłuż rzeki Kolumbia.

Fizjograficznie na terenie stanu wyróżnia się sześć części. Największą jest Wyżyna Kolumbii, zajmująca wschód, północny wschód i dużą część centrum^[3][4]. Na południowym wschodzie zaznacza się obecność Wielkiej Kotliny (region Basin and Range). Natomiast w zachodniej części znajdują się cztery regiony: dwa z nich to łańcuchy gór, biegnące z południa na północ, Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe pomiędzy którymi znajduje się Dolina Willamette – jeden z najbardziej urodzajnych regionów na świecie. Południowo-zachodni narożnik stanu zajmuje region Gór Klamath^[3]. Wybrzeże ma charakter klifowy a urwiska sięgają nawet 300 metrów wysokości^[5].

Zachodnia część Oregonu, wzdłuż wybrzeża Pacyfiku charakteryzuje się dużymi opadami deszczu.

Mimo sąsiedztwa Oceanu Spokojnego stan jest stosunkowo wysoko wyniesiony nad poziom morza, gdyż średnia wysokość wynosi 1005 metrów^[3]. Najwyższym punktem stanu jest osiągający wysokość 3426 m n.p.m.^[6][3] uśpiony wulkan Mount Hood, którego ostatni wybuch miał miejsce w 1865 roku^[7]. W południowo-zachodniej części (Góry Kaskadowe) znajduje się najgłębsze w kraju jezioro - Jezioro Kraterowe, leżące w Parku Narodowym Jeziora Kraterowego^[8].

Demografia |

Według spisu powszechnego ludność stanu w roku 2000 wynosiła 3,42 mln. Był to wzrost o 20,4% w stosunku do 1990 roku. W 2005 r. populacja Oregonu wynosiła 3 641 056, od 2000 r. przyrost naturalny wyniósł 1,4%, a migracyjny 6,4% (niemal połowa imigrantów urodziła się poza Stanami Zjednoczonymi). W 2004 r. 8,7% populacji stanowili urodzeni poza stanem. 6,5% ludności Oregonu miało mniej niż 5 lat, 24,7% poniżej 18, a 12,8% 65 i więcej. Kobiety stanowiły 50,4% populacji.

Największymi grupami etnicznymi w Oregonie są Amerykanie pochodzenia niemieckiego (20,5%), Amerykanie pochodzenia angielskiego (13,2%), Amerykanie pochodzenia irlandzkiego (11,9%), rdzenni Amerykanie (6,2%), i Amerykanie pochodzenia meksykańskiego (5,5%). Większość hrabstw Oregonu jest zamieszkana głównie przez Amerykanów pochodzenia europejskiego. Meksykanie mieszkają przede wszystkim w hrabstwach Malheur i Jefferson.

Najpowszechniej używanymi językami są:

• 
  język angielski – 86,09%,


• 
  język hiszpański – 8,39%,


• 
  język wietnamski – 0,57%,


• 
  język niemiecki – 0,55%,


• 
  język rosyjski – 0,52%^[9].

Religia |

Oregon jest wspólnie z Kolorado trzecim stanem Stanów Zjednoczonych pod względem procentowego udziału ludzi nieutożsamiających się z żadną religią, po stanach Vermont i Waszyngton. Około 61% mieszkańców stanu to chrześcijanie. W stanie jest największa grupa staroobrzędowców w Stanach Zjednoczonych.

Dane z 2014 roku^[10]:

• chrześcijaństwo – 61%:
  
  
  
  • 
    ewangelikalizm – 29%,
  
  
  • 
    protestantyzm – 14%,
  
  
  • 
    katolicyzm – 12%,
  
  
  • 
    mormoni – 4%,
  
  
  
  

• bez religii – 31%,


• 
  judaizm – 2%,


• pozostali – 7%.

Największymi grupami religijnymi w 2010 roku, były^[11]:

• 
  Kościół katolicki: 398 738


• 
  Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich: 147 965


• 
  Protestantyzm bezdenominacyjny: 137 748


• 
  Zielonoświątkowcy: 110 000 (głównie: Zbory Boże i Kościół Poczwórnej Ewangelii)


• 
  Kościoły Chrystusowe: 57 444


• 
  Kościół Adwentystów Dnia Siódmego: 40 162


• 
  Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce: 35 764


• 
  Zjednoczony Kościół Metodystyczny: 29 406


• 
  Południowa Konwencja Baptystów: 26 925


• 
  Kościół Prezbiteriański USA: 24 307


• 
  Kościół Nazareński: 21 444


• 
  Kościół Episkopalny: 20 348

Zobacz też |

• Stany Zjednoczone/Podział terytorialny


• Stany Zjednoczone/Historia

Przypisy |

p • d • e Hrabstwa stanu Oregon Baker Benton Clackamas Clatsop Columbia Coos Crook Curry Deschutes Douglas Gilliam Grant Harney Hood River Jackson Jefferson Josephine Klamath Lake Lane Lincoln Linn Malheur Marion Morrow Multnomah Polk Sherman Tillamook Umatilla Union Wallowa Wasco Washington Wheeler Yamhill

p • d • e Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych Stany Alabama Alaska Arizona Arkansas Connecticut Dakota Południowa Dakota Północna Delaware Floryda Georgia Hawaje Idaho Illinois Indiana Iowa Kalifornia Kansas Karolina Południowa Karolina Północna Kentucky Kolorado Luizjana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Missisipi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey Nowy Jork Nowy Meksyk Ohio Oklahoma Oregon Pensylwania Rhode Island Teksas Tennessee Utah Vermont Waszyngton Wirginia Wirginia Zachodnia Wisconsin Wyoming Dystrykt federalny Dystrykt Kolumbii Terytoria zależne Baker Guam Howland Jarvis Johnston Kingman Mariany Północne Midway Navassa Palmyra Portoryko Samoa Amerykańskie Wake Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych Portal:Stany Zjednoczone Wikiprojekt:Stany Zjednoczone