Trędownik bulwiasty
| ||
 | ||
Systematyka[1] | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Klad | rośliny naczyniowe | |
Klad | Euphyllophyta | |
Klad | rośliny nasienne | |
Klasa | okrytonasienne | |
Klad | astrowe | |
Rząd | jasnotowce | |
Rodzina | trędownikowate | |
Rodzaj | trędownik | |
Gatunek | trędownik bulwiasty | |
Nazwa systematyczna | ||
Scrophularia nodosa L. Sp. pl. 2:619. 1753 | ||
Kwiaty
Pokrój
Trędownik bulwiasty (Scrophularia nodosa L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny trędownikowatych. Występuje na terenie całej Europy oraz w Turcji, na Kaukazie i na Syberii[2]. W Polsce jest pospolity na całym terenie.
Spis treści
1 Morfologia
2 Biologia i ekologia
3 Zastosowanie
4 Uprawa
5 Przypisy
6 Bibliografia
Morfologia |
- Łodyga
- Prosta, wzniesiona, naga, czterokanciasta. Osiąga wysokość do 120 cm.
- Kłącze
- Bulwiasto zgrubiałe (stąd pochodzi gatunkowa nazw rośliny).
- Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście duże, stopniowo zmniejszające się ku szczytowi łodygi. Dolne liście mają blaszkę zaokrągloną, górne zaostrzoną[3]. Wszystkie są ząbkowane, nagie, mają brudnozielony kolor i czterokanciaste ogonki liściowe.- Kwiaty
- Zebrane w wiechę na szczycie łodygi. Są to kwiaty grzbieciste, dwuwargowe, o beczułkowatym kształcie. Korona o długości 5–8 mm, górą brunatna, dołem zielonkawa. Słupek górny z pojedynczym znamieniem, pręciki 4, dwusilne oraz jeden szczątkowy, przyrośnięty do korony prątniczek. Działki kielicha są wąsko obrzeżone. Pierścieniowate miodniki znajdują się u podstawy słupka.
- Owoc
- Pękająca dwoma klapami dwukomorowa torebka.
Biologia i ekologia |
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez błonkówki. Po zapłodnieniu szyjka słupka najpierw wydłuża się, potem zagina, a w końcu odpada. Roślina trująca o niemiłej woni[3]. Rośnie w lasach liściastych, zaroślach, na brzegach potoków, w rowach, porębach, siedliskach ruderalnych. Preferuje świeże i próchniczne gleby. W górach występuje po regiel dolny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Fagetalia.
Zastosowanie |
Roślina lecznicza. Surowcem są liście – Scrophulariae Folium, które zawierają flawony (diosmina), o działaniu przeciwobrzękowym. Diosmina hamuje ponadto wydzielanie histaminy. Z tego powodu stosowany jest w niewydolności krążenia żylnego. Surowiec zawiera również irydoidy (harpagozyd) działające przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
Roślina miododajna. Przez pszczelarzy trędownik bulwiasty uważany jest za jedną z najbardziej wydajnych krajowych bylin miododajnych.- Bywa uprawiany jako roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty.
Uprawa |
Strefy mrozoodporności 5-10, źle toleruje mokre zimy. Wymaga słonecznego lub nieco tylko zacienionego stanowiska i przepuszczalnych gleb. Rozmnaża się bardzo łatwo przez bulwy lub podział kęp. Można też przez nasiona wysiewane wiosną lub późnym latem (zaraz po zbiorze)[4].
Przypisy |
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-24].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
↑ ab Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 924-925. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
Bibliografia |
- Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Stanisław Kohlmunzer: Farmakognozja Podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: Wyd. Lekarskie PZWL, 2003. ISBN 83-200-2846-9.
