Egftnjytyk

Skład wagonów Konstal 105Na na trasie Trójki

Tramwaje 105Na na linii 3

Wagon 102Na na linii 3 przed Dworcem Głównym

Linia tramwajowa nr 3 – linia tramwajowa w Szczecinie łącząca dzielnice Niemierzyn przez Niebuszewo, Śródmieście do Pomorzan. Obecnie jest to najdłużej kursująca na niemal niezmienionej trasie linia tramwajowa w Szczecinie.

Historia linii |

Od 1897 r. do 1945 r. |

Trasa linii została wytyczona w 1897 r. Było to pierwsze całkowicie od podstaw zbudowane torowisko dla tramwaju elektrycznego w Szczecinie. Na odcinku Pölitzer Straße (al. Wyzwolenia) od skrzyżowania z obecną ul. Kujawską do ul. Staszica pokrywała się z trasą pierwszej linii tramwaju konnego. Nowa linia została oznakowana kolorem pomarańczowym, a jej trasa prowadziła ulicami: Hauptbahnhof (Dworzec Główny) – Oberwiek (ul. Kolumba) – ulica przy Marktplatz (ul. Nowa) – Grüne Schanze (ul. Dworcowa) – Parade Platz (al. Niepodległości) – Moltke Straße (al. Wyzwolenia do pl. Rodła) – Pölitzer Straße (al. Wyzwolenia) do skrzyżowania z Friedeborn Straße/Grenz Straße (ul. H. Kołłątaja/ul. S. Staszica).

Jeszcze przed 1900 r. linię wydłużono przez Warsower Straße (ul. Krasińskiego) do przystanku końcowego przy Nemitzer Friedhof (Cmentarza Niemierzyńskiego) na Nemitzer Straße (ul. Niemierzyńskiej). Kolejne odcinki torów zbudowano: w 1906 r. do Bahndamm (wiaduktu kolejowego nad ul. Niemierzyńską), w 1907 r. przez Eckerberger Straße (ul. Arkońską) do skrzyżowania z Johannistal Straße (ul. Serbską) i w 1912 r. ostatni odcinek do krańcówki Eckerberger Wald (Las Arkoński). W międzyczasie w 1904 r. nadano linii numer 3, a w 1907 r. przy Nemitzer Straße oddano do użytku nową zajezdnię, później pod nazwą Niemierzyn. Wcześniej tramwaje korzystały z zajedni przy Oberwiek (ul. Kolumba). W 1924 r. linię 3 wydłużono do przez Pommerensdorfer Straße (ul. Chmielewskiego) do krańcówki Pommerensdorf (Pomorzany), a linię 4 – kursującą wcześniej do Pomorzan – skrócono do Dworca Głównego.

Przystanki na trasie według rozkładu jazdy z 1937 r.:

Według tego samego rozkładu linia kursowała w dni robocze (Werktags) od godz. 4:30 rano do 1:30 w nocy, średnio co 6-12 minut. Po godz. 22:30 jej trasa ulegała skróceniu do krańcówki „Nemitz”.

W czasie II wojny światowej, nawet po nalotach alianckich na Szczecin w 1943 i 1944 r. dzięki ofiarnej pracy tramwajarzy przez większą część wojny udało się doprowadzić do w miarę normalnego kursowania.

Po 1945 r. |

Przebieg linii nr 3 Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   Pomorzany Smolańska św. Józefa Tama Pomorzańska Nadodrzańska Kolumba Dworzec Główny 273 Plac Tobrucki Brama Portowa Plac Żołnierza Polskiego Plac Rodła Rayskiego Odzieżowa Kołłątaja Krasińskiego Muzeum Techniki Niemierzyńska Technopark 406 Wszystkich Świętych Arkońska Szpital Tatrzańska Wojciechowskiego Las Arkoński

Zabytkowa wiata tramwajowa przy ul. Arkońskiej

Komunikację po zakończeniu II wojny światowej już w polskim Szczecinie zainaugurował 12 sierpnia 1945 r. tramwaj na linii nr 3 – przejechał on wówczas trasę z najmniej zniszczonej wówczas Zajezdni Niemierzyn do Bramy Portowej. Jeszcze w tym samym roku linia kursowała na trasie Las Arkoński – Dworzec Główny, a w 1947 r. przywrócono historyczną trasę (do Pomorzan). Pierwszym tramwajem był wagon typu Niska o numerze bocznym 200 (sprowadzony w 1942 r.). Jego eksploatacja zakończyła się w 1974 r., kiedy został oddany do kasacji.

Nazewnictwo ulic na trasie w latach powojennych (jeśli były inne niż obecnie):

• ul. Wilsona (później: ul. Rewolucji Październikowej) – ul. Niemierzyńska


• ul. Roosevelta – al. Wyzwolenia od ul. Krasińskiego do pl. Rodła


• księcia Jaromira – al. Wyzwolenia – od pl. Rodła do pl. Żołnierza Polskiego

1 sierpnia 1959 r. istniejącą wówczas krańcówkę przy Lesie Arkońskim zmieniono w tradycyjną pętlę tramwajową, a 23 grudnia 1961 r. oddano torowisko w ciągu ul. Smolańskiej i nową pętlę na Pomorzanach przy skrzyżowaniu z ul. Budziszyńską, dokąd przedłużono także torowisko linii nr 4 z al. Powstańców Wielkopolskich. Wcześniej trasa linii nr 4 kończyła się na wysokości Szpitala Klinicznego nr 2 PAM. W 1960 r. uruchomiono linię nocną kursującą w godzinach od 23:00 do ok. 5:00 na trasie linii dziennej, oznaczono ją jako 3N.

Od tej pory trasa linii 3 zmieniała się tylko z powodu remontów:

• od 15 września 1960 do 18 października 1960 (?) – trasa zmieniona od Lasu Arkońskiego przez Plac Rodła, Dworcową, Jana z Kolna do Stoczni Szczecińskiej.


• Od 1964 r. do 1983 r. w kierunku Lasu Arkońskiego przez Nabrzeże Wieleckie i Wielką (później: Wyszyńskiego)


• w 1968 r. na trasie Las Arkoński – Zajezdnia Niemierzyn po jednym torze.


• od 30 lipca 1985 do 21 stycznia 1990 – remont ulic Kolumba i Chmielewskiego – skrócenie trasy do ul. Dworcowej.


• od 3 stycznia 1994 do 26 lipca 1997 – z powodu złego stanu torowiska w ciągu ulic Niemierzyńskiej i Arkońskiej:
  
  
  
  • do 30 czerwca 1995 – skrócenie trasy do Dworca Niebuszewo
  
  
  • 1 lipca 1995 – zawieszenie linii
  
  
  • 6 listopada 1995 – przywrócenie linii na skróconej trasie do Zajezdni Niemierzyn.
  
  
  
  


• od 6 października 1996 do 31 maja 1997 – remont Nowej – 3 przez ul. Wyszyńskiego i Nabrzeże Wieleckie.


• od 8 lipca 1998 do 5 września 1998 – remont al. Niepodległości – zawieszenie linii 3, do Lasu Arkońskiego kursowała linia 1


• od 6 sierpnia 2001 do 29 października 2001 – budowa ronda Giedroycia – skrócenie trasy linii 3 do Placu Rodła.


• od 7 do 25 sierpnia 2008 – podmycie torów w ul. Kolumba – skrócenie trasy do ul. Dworcowej.


• od 20 do 26 października 2008 – budowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na ul. Kolumba – skrócenie trasy do ul. Dworcowej


• od 26 marca do 21 września 2012 - remont ul. Arkońskiej i Niemierzyńskiej - skierowanie trasy do Dworca Niebuszewo
  
  • od 4 lipca do 31 sierpnia 2011 - remont al. Niepodległości - trasa okrężna Pomorzany - Dworzec Gł. - Brama Portowa - Plac Kościuszki - Pomorzany, oznaczenie linii jako 3P i 3L.
  
  

1 lipca 1996 r. zlikwidowano linię nocną 3N, a dokładnie 5 miesięcy później pozostałe linie tramwajowe nocne, zastępując je siecią połączeń autobusowych. 3 listopada tego samego roku był ostatnim dniem kursowania tramwajów typu Konstal N na linii dziennej, obsługiwały one wówczas linię 3. 1 października 2004 r. na linię 11 wyjechał ostatni tramwaj z Zajezdni Niemierzyn, odtąd obsługę linii przejęła Zajezdnia Tramwajowa Pogodno, a samą zajezdnię przekształcono z dniem 1 stycznia 2006 r. w Muzeum Techniki i Komunikacji Zajezdnia Sztuki. 28 lutego 2007 r. był ostatnim dniem kursowania tramwajów typu Konstal 102Na i również w tym przypadku ostatni z nich zjechał do zajezdni po obsłudze na linii 3. Ostatnią do tej pory ważną datą związaną z linią 3 był 15 czerwca 2007 r., kiedy to wiata przystankowa przy pętli Las Arkoński (istniejąca od lat 20. XX w., obecnie po remoncie, została wpisana do rejestru zabytków^[1][2].

Linia 3 obecnie |

Dane statystyczne |

• Liczba przystanków: 22 (+2 „dla wysiadających”)


• Długość trasy: ok. 8,7 km


• Czas przejazdu: 35/36 min.


• Częstotliwość kursowania:
  
  
  
  • dni robocze: do 5:40 co 15 min., 5:40-20:00 co 12 min., po 20:00 co 20 min.,
  
  
  • soboty: do 9:00 i po 18:00 co 20 min., reszta dnia co 12 min.
  
  
  • niedziele i święta: do 11:00 i po 18:00 co 20 min., reszta dnia co 12 min.
  
  
  
  


• Obsługująca zajezdnia: Pogodno (al. Wojska Polskiego 200) i Golęcin (ul. Wiszesława 18), wcześniej: 1897-1912 – zajezdnia przy ul. Kolumba, 1912-2004: Zajezdnia Niemierzyn.


• Tabor: Konstal 105N i pochodne, Tatra T6A2
  

Wspólne przystanki i odcinki linii:

Trasa linii 3 ma wspólne przystanki z wszystkimi liniami tramwajowymi, autobusowymi pospiesznymi i większością (12 z 14) linii nocnych, a także z 22 liniami autobusowymi zwykłymi (na 57 linii).

Plany na przyszłość dotyczące trasy linii 3:

• przedłużenie torowiska przez ul. Arkońską do skrzyżowania z al. Wojska Polskiego (realizowany)

Ciekawostka |

• W 1977 r. powstała amatorska piosenka pt. Przystanek (Nocna trójka)^[3].

Przypisy |

Bibliografia |

• Historia tramwajów, strona Kajetana Szmucińskiego


• Historia komunikacji miejskiej – swiatowy.org


• Gazetka STMKM „Uwaga Tramwaj!”


• Kalendarium serwisu hobbystycznego „KOMIS”


• Trasa linii na OpenStreetMap

Linki zewnętrzne |

• Miejski Zakład Komunikacyjny w Szczecinie


• Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego