Egftnjytyk

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Halberstadt
Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saksonia-Anhalt
Powierzchnia	142,97 km²
Populacja (31.12.2009) • liczba ludności • gęstość	42 794 299 os./km²
Nr kierunkowy	03941
Kod pocztowy	03941, 039424,039425,039427
Tablice rejestracyjne	HZ
Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu Halberstadt
Położenie na mapie Niemiec Halberstadt
51°54′N 11°03′E/51,900000 11,050000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Portal Niemcy

Kościół NMP (Liebfrauenkirche)

Dom J. W. L. Gleima

Fragment miasta z kościołem Św. Marcina (Martinikirche)

Prefektura Voigtei

Halberstadt – miasto powiatowe w Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt, siedziba powiatu Harz, do 30 czerwca 2006 stolica powiatu Halberstadt.

Leży w środku północnego pogórza Harzu, nad rzeką Holtemme, dopływem rzeki Bode na skraju wzgórz Huy.

Historia |

Położenie na skrzyżowaniu ważnych traktów handlowych prowadzących z Goslaru i Brunszwiku do Halle (Saale) i Magdeburga sprzyjało już w czasach karolińskich powstaniu osady, którą w 804 roku Karol Wielki odwiedził w celach misyjnych.

Już w 827 stała się siedzibą biskupstwa, najbardziej wówczas wysuniętego na wschód, w obrębie cesarstwa karolińskiego. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie obwarowanej miejscowości z kościołem, już ok. 800 r., w obrębie dzisiejszego wzgórza katedralnego, na podstawie odnalezionych tam licznych grotów włóczni i ozdobnych naszyjników. Zachowały się pozostałości budowli oraz kamienny pulpit prawdopodobnie wykorzystywany podczas wieców oraz odprawiania nabożeństw. W 859 roku wzniesiono pierwszy kościół katedralny. Od 892 biskup Halberstadt posiadał wszystkie prawa świeckie zaś od 1052 władał obszarem sięgającym na zachodzie niemal po Brunszwik, a na wschodzie ujścia Soławy do Łaby.

Tereny dawnych Sasów były nękane konfliktami – wpierw powstanie saskie – bunt miejscowych notabli przeciwko królom z dynastii Salickiej, następnie walka między Sztaufami a Welfami. Henryk Lew zniszczył drugą istniejącą tutaj katedrę ottońską i miasto. Już w 1000 roku istniało podgrodzie zajmujące teren obecnego Rynku Rybnego (Fischmarkt). Następnie powstawały podgrodzia na południu aż do dzisiejszych ulic Straße der Opfer des Faschismus i Walter-Rathenau-Straße, zaś w XII wieku Dolne Miasto, na północ od katedry aż po rzekę Holtemme. W 1236 roku rozpoczęto budowę obecnej katedry (zakończoną dopiero w 1491). Od 1397 miasto należało do Hanzy.

W dobie reformacji w 1591 mianowany został pierwszy luterański biskup Halberstadt. O wyborze biskupa decydowała odtąd założona przez Heinricha Juliusa kapituła złożona zarówno z duchownych katolickich, jak i protestanckich. Od zajęcia przez wojska Wallensteina katedrę przejęło ponownie duchowieństwo katolickie. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej Halberstadt został wcielony w skład księstwa Brandenburgia-Prusy

W latach 1681–1682 miasto ogarnęła epidemia dżumy. W 1807 zajęte zostało przez Napoleona i stało się główną siedzibą departamentu Soława (Departement der Saale), w obrębie Królestwa Westfalskiego. Od 1843 do Halberestadt można dojechać koleją. W 1903 w mieście jeździły tramwaje elektryczne.

II wojna światowa przyniosła miastu zniszczenia 87% zabudowy. Całkowicie niemal zniszczona została zabytkowa zabudowa o konstrukcji szachulcowej.

Po wojnie został wcielony w skład NRD. W 1998 odbudowano zabytkowy ratusz.

1 stycznia 2010 przyłączono do miasta następujące gminy: Aspenstedt, Athenstedt, Langenstein, Sargstedt oraz Schachdorf Ströbeck.

Zabytki |

• zespół zabytkowy w obrębie placu Katedralnego (Domplatz) w którego skład wchodzą:
  
  
  
  • 
    gotycka katedra pw. św. Szczepana i św. Sykstusa (St. Stephanus u. St. Sixtus)
  
  
  • 
    romański kościół NMP (Liebfrauenkirche)
  
  
  • XVI-wieczny budynek plebanii
    
  
  
  • romańsko-gotycki tzw. Dom Piotra (Petershof)
  
  
  • dom Johanna Wilhelma Gleima z XVIII wieku (obecnie muzeum poety)
  
  
  
  


• Rynek Rybny (Fischmarkt):
  
  
  
  • kościół św. Marcina (Martinikirche), gotycki z XIV wieku, w formie trójnawowej bazyliki, m.in. z barokowym ołtarzem głównym, kazalnicą z 1595 oraz XIV-wieczną chrzcielnicą
    
  
  
  • figura Rolanda
    
  
  
  
  


• Zabytki Dolnego Miasta
  
  
  
  • kościół pw. św. Andrzeja (St.-Andreas), dawniej oo. franciszkanów, XIII-wiecznym krucyfiks, m.in. z alabastrową naturalnej wielkości figurą Madonny
    
  
  
  • kościół pw. św. Katarzyny (St.-Katharinen), dawniej oo. dominikanów w formie trzynawowej hali datowany na XIV wiek
  
  
  • późnoromański kościół pw. św. Burchardta (Burchardikirche)
  
  
  • kilka domów o konstrukcji szkieletowej – XVIII i XIX wiek.
  
  
  
  

Transport |

 Osobny artykuł: Tramwaje w Halberstadt.

Współpraca |

• 
  Bańska Bystrzyca, Słowacja
  


• 
  Náchod, Czechy
  


• 
  Villars, Francja
  


• 
  Wolfsburg, Dolna Saksonia
  

Bibliografia |

• Peter Findeisen, Halberstadt-Dom, Liebfrauenkirche, Domplatz, Konigstein, 2005

Linki zewnętrzne |

• oficjalna strona miasta


• informacje o Halberstadt


• przegląd zabytków miasta

p • d • e Powiat Harz (Landkreis Harz) Siedziba powiatu: Halberstadt Miasta Ballenstedt Blankenburg (Harz) Falkenstein/Harz Halberstadt Harzgerode Ilsenburg (Harz) Oberharz am Brocken Osterwieck Quedlinburg Schwanebeck Thale Wegeleben Wernigerode Gminy samodzielne Huy Nordharz Gminy związkowe Vorharz

p • d • e Związek Hanzeatycki Wykaz miast hanzeatyckich Region nadreński (Ren – Moza) Dinant Duisburg Düsseldorf Emmerich Grieth KOLONIA[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel Region IJssel i Zuiderzee Arnhem DEVENTER[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle Wybrzeże Morza Północnego Groningen BREMA[B] Stade Buxtehude HAMBURG[B] Między Renem i Wezerą (Westfalia) Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bödefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND[A] Drolshagen Dülmen Essen Eversberg Freienohl Fürstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Hörde Hüsten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Lüdenscheid Lünen Melle Menden Minden MÜNSTER[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRÜCK[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbrück Ratingen Recklinghausen Rheine Rüthen Schwerte SOEST[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vörden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbrück Między Wezerą i Łabą (Dolna Saksonia) Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM[B] LÜNEBURG[B] MAGDEBURG[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermünde Ulzen Werben Niemcy środkowe (na południe do Harzu między górną Wezerą i Soławą) Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Mühlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar Brandenburgia Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odrą Havelberg Cölln Kyritz Perleberg Pritzwalk Południowe wybrzeże Bałtyku w granicach cesarstwa Kilonia LUBEKA[A] WISMAR[B] ROSTOCK[B] STRALSUND[B] Greifswald Demmin Gützkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniów Gryfice Kamień Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatów Wolin Prusy, Polska Braniewo Chełmno GDAŃSK[A] Elbląg KRÓLEWIEC[B] TORUŃ[B] WROCŁAW[B] KRAKÓW[B] Inflanty DORPAT[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL[B] Roop RYGA[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa Szwecja Kalmar Nyköping SZTOKHOLM[B] VISBY[A] ↑ abcdef miasto-przywódca rejonu lub okręgu ↑ abcdefghijklmnopqrstuv miasto odegrała poważną rolę w Hanzie