Egftnjytyk

Jurij Władimirowicz Andropow
Data i miejsce urodzenia	15 czerwca 1914 Sołuno-Dmitrijewskoje↗
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1984 Moskwa
5. Sekretarz Generalny KPZR
Okres	od 12 listopada 1982 do 9 lutego 1984
Pierwsza dama	Tatiana Andropowa
Poprzednik	Leonid Breżniew
Następca	Konstantin Czernienko
9. Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej Związku Radzieckiego
Okres	od 16 czerwca 1983 do 9 lutego 1984
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Poprzednik	Wasilij Kuzniecow
Następca	Wasilij Kuzniecow
4. Przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego Związku Radzieckiego
Okres	od 18 maja 1967 do 26 maja 1982
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Poprzednik	Władimir Siemiczastny
Następca	Witalij Fiedorczuk
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jurij Władimirowicz Andropow (ros. Юрий Владимирович Андропов; ur. 2 czerwca^?/15 czerwca 1914, zm. 9 lutego 1984 w Moskwie) – radziecki działacz partyjny i państwowy. Sekretarz Generalny KPZR w latach 1982–1984, szef KGB (1967–1982), ambasador ZSRR na Węgrzech. Generał armii ZSRR, Bohater Pracy Socjalistycznej (1974).

Wczesne lata |

Andropow przyszedł na świat najprawdopodobniej w miejscowości Nagutskaja, położonej w pobliżu Stawropola. Ojciec zmarł na tyfus plamisty w 1919, matka zmarła w 1929. Pracował jako pomocnik kinomechanika, robotnik i marynarz śródlądowy. Ukończył Technikum Transportu Wodnego w Rybińsku. W 1930 wstąpił w szeregi Komsomołu.

Pełne członkostwo w partii uzyskał w 1939. W latach 1940–1944 był szefem Komsomołu w Karelo-Fińskiej SRR. W czasie okupacji jej części przez wojska niemieckie brał udział w walce partyzanckiej. W czasie wojny używał pseudonimu „Mohikanin”. W 1947 został II sekretarzem lokalnego komitetu partyjnego w Karelii.

Działacz polityczny |

Andropow i Wojciech Jaruzelski

Niedługo po wojnie, w 1951 Andropow przeprowadził się do Moskwy, gdzie pracował w KC KPZR. Jako inspektor KC KPZR nadzorował pracę organizacji partyjnych republik nadbałtyckich. Po śmierci Stalina Malenkow próbował usunąć ze stanowiska I Sekretarza KC Komunistycznej Partii Litwy Antanasa Sniečkusa. Na czele delegacji, która pojechała do Wilna w celu zbadania sprawy postawiony został Andropow. Jednakże kontrola nie wykazała sugerowanych przez Malenkowa nieprawidłowości, w związku z czym Andropow postanowił nie zgłaszać wniosku o usunięcie szefa partii w Litewskiej SRR. Od lipca 1954 roku do marca 1957 roku był ambasadorem Związku Radzieckiego na Węgrzech. W czasie swego pobytu na placówce w Budapeszcie był odpowiedzialny za organizację tłumienia powstania narodowego pod wodzą Imre Nagya i osadzenie Jánosa Kádára. Po dojściu do władzy Nikity Chruszczowa i przeprowadzeniu pewnej destalinizacji Andropow wrócił (w 1957) do pracy w KC KPZR. Od 31 października 1961 do śmierci był członkiem KC.

Od 23 listopada 1962 do 21 czerwca 1967 był sekretarzem KC KPZR. W maju 1967 został przewodniczącym KGB. 21 czerwca 1967 był zastępcą członka, a od 27 kwietnia 1973 do śmierci członkiem Politbiura, z zachowaniem stanowiska szefa KGB. 17 grudnia 1973 mianowany generałem pułkownikiem, a 10 września 1976 generałem armii.

W maju 1981 Leonid Breżniew i Andropow oświadczyli wspólnie na spotkaniu z funkcjonariuszami KGB, że Stany Zjednoczone w tajemnicy przygotowują atak na ZSRR, i w związku z tym postawili własne siły nuklearne w stan pełnej gotowości (operacja RJaN).

Przywódca ZSRR |

Po śmierci Leonida Breżniewa wśród jego następców wymieniano Konstantina Czernienkę, Grigorija Romanowa, Wiktora Griszyna lub Władimira Szczerbickiego. Kilka miesięcy przed śmiercią Breżniewa, w maju 1982 Andropow włączył się do gry rezygnując z funkcji szefa KGB i obejmując po śmierci Susłowa funkcję sekretarza KC KPZR. 12 listopada 1982 roku został wybrany Sekretarzem Generalnym KC KPZR, przez co stał się pierwszym i jedynym szefem organów bezpieczeństwa, który stanął na czele KPZR. 16 czerwca 1983 został też tytularnym szefem państwa – Przewodniczącym Prezydium Rady Najwyższej ZSRR (był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR 3 kadencji i od 6 do 10 kadencji).

W polityce wewnętrznej Andropow znany był, oprócz pierwszych prób reform, z prób ograniczenia powszechnej korupcji i alkoholizmu. W polityce zaś zagranicznej kontynuował wojnę w Afganistanie, próbował poprawić stosunki na linii ZSRR-USA, ale odrzucił proponowane przez administrację Reagana propozycje redukcji broni strategicznej (słynny „spacer w lesie”, podczas którego amerykański negocjator Paul Nitze przedstawił propozycję ograniczenia zbrojeń radzieckiemu negocjatorowi Julijowi Kwizinskiemu)^[1]. W czasie swej krótkiej kadencji Andropow wsławił się odpowiedzią na list amerykańskiej dziewczynki Samanthy Reed Smith w „Prawdzie”, co sprawiło, że stała się ona najmłodszym ambasadorem dobrej woli w USA.

Już po trzech miesiącach sprawowania władzy musiał być poddawany stałym dializom w związku z niewydolnością nerek. Andropow został pochowany pod murami Kremla w Moskwie. W pogrzebie na Placu Czerwonym brały udział delegacje z całego świata. Przybyli m.in. przywódcy PRL – Wojciech Jaruzelski, NRD – Erich Honecker, Bułgarii – Todor Żiwkow, Czechosłowacji – Gustáv Husák, Rumunii – Nicolae Ceaușescu, Węgier János Kádár, Mongolii – Jumdżagijn Cedenbał, Kuby – Fidel Castro, premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher, premier Indii Indira Gandhi, wiceprezydent USA George Bush, kanclerz Niemiec Helmut Kohl, premier Francji Pierre Mauroy, prezydent Malty Agatha Barbara, pierwsza dama Filipin Imelda Marcos i kilkadziesiąt innych głów państw i szefów rządów.

Ciekawostki |

W latach 1984–1989 miasto Rybińsk nosiło nazwę Andropow^[2].

Odznaczenia |

• 
  Bohater Pracy Socjalistycznej (dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 14 czerwca 1974 , „ za jego wielkie zasługi dla partii komunistycznej i państwa radzieckiego w związku z jego sześćdziesiątych urodzin”) .


• Cztery razy order Lenina:
  
  
  
  • Dekret Rady Najwyższej ZSRR z 13 czerwca 1964 roku „za zasługi dla partii komunistycznej i państwa radzieckiego w związku z pięćdziesiątą rocznicę urodzin ”;
  
  
  • Dekret Rady Najwyższej ZSRR z 23 lipca 1957 roku , „za wzorowe wykonanie obowiązku w węgierskich wydarzeń z okresu ” ( „Bez publikacji w druku”);
  
  
  • Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 14 czerwca 1974 , „za jego wielkie zasługi dla partii komunistycznej i państwa radzieckiego w związku z jego sześćdziesiątych urodzin, ” Orderem Lenina i złotym medalem „sierp i młot” .
  
  
  • Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z dnia 2 grudnia 1971 roku "za zasługi w zapewnieniu skutecznej realizacji zadań planu pięcioletniego rozwoju gospodarczego ZSRR w 1966-1970" ("Nie podlega publikacji");
  
  
  
  


• Medal „Za wybitność w ochronie granic państwowych ZSRR”


• Medal "Z okazji 100. rocznicy urodzin Władimira Ijicza Lenina" (1970)


• 
  Medal "Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945".


• Medal jubileuszowy „Dwadzieścia lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”


• 
  Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”.

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Rudolf Pichoja, Historia władzy w Związku Radzieckim 1945-1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 417–435.


• 
  Nowa encyklopedia powszechna PWN t. 1, red. Barbara Petrozolin-Skowrońska, Warszawa 1998.


• 
  Ludwik Bazylow, Paweł Wieczorkiewicz, Historia Rosji, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005.


• 
  http://www.knowbysight.info/AAA/01021.asp (ros.)


• 
  http://hrono.ru/biograf/bio_a/andropov_juri.php (ros.)


• 
  http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=8991 (ros.)


• 
  http://www.az-libr.ru/index.htm?Persons&0D4/a9a1d909/index (ros.)


• 
  http://www.az-libr.ru/index.htm?Persons&000/Src/0004/a9a1d909 (ros.)

p • d • e Przywódcy ZSRR Przywódcy partii komunistycznej Włodzimierz Lenin (1922–1924) • Józef Stalin (1922–1953) • Gieorgij Malenkow (1953–1955) • Nikita Chruszczow (1953–1964) • Leonid Breżniew (1960–1982)[i] • Jurij Andropow (1982–1984) • Konstantin Czernienko (1984–1985) • Michaił Gorbaczow (1985–1991) Formalni przywódcy ZSRR Michaił Kalinin (1922–1946)[ii] • Nikołaj Szwernik (1946–1954)[iii] • Klimient Woroszyłow (1953–1960)[iii] • Anastas Mikojan (1964–1965)[iii] • Nikołaj Podgorny (1965–1977)[iii] • Wasilij Kuzniecow (1982–1983) • Jurij Andropow (1983–1984)[iii] • Wasilij Kuzniecow (1984) • Konstantin Czernienko (1984–1985)[iii] • Wasilij Kuzniecow (1985) • Andriej Gromyko (1985–1988)[iii] • Michaił Gorbaczow (1988–1991)[iv] • Giennadij Janajew[v] kursywa – pełniący obowiązki ↑ w latach 1960–1964 i 1977–1982 jako Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR a w latach 1964–1982 jako Sekretarz Generalny KPZR ↑ jako Przewodniczący Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR później jako Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR ↑ abcdefg jako Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR ↑ do 1989 jako Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR , 1989–1990 jako Przewodniczący Rady Najwyższej ZSRR, 1990–1991 Prezydent ZSRR ↑ Jako wiceprezydent nielegalnie w trakcie puczu moskiewskiego pełniący obowiązki prezydenta Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich

p • d • e Przewodniczący KGB ZSRR Iwan Sierow Konstantin Łuniow (p.o.) Aleksandr Szelepin Piotr Iwaszutin (p.o.) Władimir Siemiczastny Jurij Andropow Witalij Fiedorczuk Wiktor Czebrikow Władimir Kriuczkow Leonid Szebarszyn (p.o.) Wadim Bakatin