Beskid Orawsko-Podhalański
| ||
 Widok na Beskid Orawsko-Podhalański ze zboczy Babiej Góry | ||
| Megaregion | Region Karpacki | |
| Prowincja | Karpaty Zachodnie | |
| Podprowincja | Zewnętrzne Karpaty Zachodnie | |
| Makroregion | Beskidy Zachodnie | |
| Mezoregion | Beskid Żywiecki | |
| Mikroregion(y) | Beskid Orawsko-Podhalański | |
| Zajmowane jednostki administracyjne | Polska: – woj. małopolskie | |
Orawskie krajobrazy (Harkabuz)
Wielki Dział. W tle Babia Góra
Kaplica pod Żeleźnicą
Widok z Hali Krupowej naTatry i Beskid Orawsko-Podhalański
Beskid Orawsko-Podhalański lub Pasmo Orawsko-Podhalańskie, (513.514) – pasmo górskie wchodzące w skład Beskidu Żywieckiego. Od wschodu graniczy z Kotliną Rabczańską i Gorcami, od zachodu z Działami Orawskimi, od północny z Pasmem Babiogórskim, od południa z Kotliną Orawsko-Nowotarską. Najwyższym wzniesieniem jest Kiełek (961 m)[1]. Jest to nowa nazwa, wprowadzona przez Jerzego Kondrackiego, twórcę naukowej regionalizacji Polski. Dawniej region ten nazywany był Pasmem Podhalańskim. Nazwę tę wprowadził w 1924 Kazimierz Sosnowski, jednak zdaniem J. Kondrackiego jest ona niezbyt trafna. Używana czasami nazwa Pasmo Żeleźnicy pochodzi od szczytu Żeleźnica i jest nieprawidłowa[1].
Spis treści
1 Opis pasma
2 Atrakcje turystyczne
3 Infrastruktura turystyczna
4 Przypisy
Opis pasma |
- Granice
Północna granica pasma biegnie od niskiej Przełęczy Zubrzyckiej doliną potoku Ciśniawa, potem Bystrzanką aż do jej ujścia do Skawy, wschodnia podnóżami wzniesień opadających do Kotliny Rabczańskiej. Granicę południowo-wschodnią tworzy górny bieg rzeki Raba, Przełęcz Sieniawska i potok Charczynka, od południa wzniesienia pasma opadają do płaskiej Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Granicę zachodnią tworzy potok Zubrzyca[1].
- Rzeźba terenu
Głównym grzbietem pasma, od Policy przez Przełęcz Zubrzycką, Spytkowicką i Żeleźnicę biegnie Wielki Europejski Dział Wodny oddzielający zlewisko Morza Czarnego od zlewiska Bałtyku. Większa część pasma znajduje się w zlewisku Morza Czarnego. Odległość między przełęczami Zubrzycką i Sieniawską wynosi w linii prostej 22,5 km, zaś szerokość pasma w prostopadłym kierunku około 12 km[1]. Pasmo charakteryzuje się falistym, wyrównanym i dość monotonnym przebiegiem grzbietu, w którym wyróżnia się tylko stożkowata Żeleźnica. Łagodnymi podłużnymi działami i tu i ówdzie bardziej wyodrębniającymi się pagórkami opada w kierunku Działów Orawskich, a na południe do Kotliny Orawsko-Nowotarskiej[2].
- Przyroda
Beskid Orawsko-Podhalański miał duże znaczenie w początkach osadnictwa. Dzięki niskim wzniesieniom i niewielkim deniwelacjom pomiędzy grzbietami a dolinami, region ten stanowił bramę, przez którą osadnicy polscy zasiedlili Orawę i Podhale. Wszystkie nadające się do tego celu zbocza i grzbiety wzniesień zajęte zostały pod uprawę roli. Lasy ostały się tylko płatami. Region jest silnie zmieniony w wyniku działalności człowieka[1]. Wysoko w góry wdzierają się osiedla ludzkie, np. osada Danielki znajduje się na wysokości 850 m n.p.m. Obecnie coraz częściej zaprzestaje się uprawy wyżej położonych pól, użytkuje się je jako łąki lub pastwiska, czasami są zalesiane lub pozostawione samie sobie samorzutnie zarastają lasem. Jest tylko jeden obszar chroniony – rezerwat przyrody Bembeńskie[2].
- Najwyższe szczyty
Najwyższe kulminacje głównego grzbietu tego pasma (o wysokości ponad 800 m n.p.m.): Kiełek (960 m), Bukowiński Wierch (940 m), Pająków Wierch (934 m), Wielki Dział (934 m), Żeleźnica (913 m), Kieczura (911 m), Groniczek (894 m), Pasieka (894 m), Markówka (836 m), Pastwowa Góra (828 m), Naciaskowa (820 m), Księży Dział (810 m), Łysa Góra (808 m), Madejowa (805 m)[3].
Atrakcje turystyczne |
- zabytkowe drewniane kościoły znajdujące się na Szlaku Architektury Drewnianej: kościół św. Jana Chrzciciela w Orawce będący jednym z najcenniejszych tego typu zabytków w Polsce, kościół św. Antoniego w Sieniawie i kościół w Spytkowicach,
- wykute z jednego kamienia przydrożne figury, wykonane w warsztacie w Białym Potoku,
- Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie
- XIX-wieczny cmentarz żydowski w Podwilku,
Pałac Głowińskich w Rabie Wyżnej
- dwór obronny w Wysokiej,
- budynek farbiarni w Orawce
- dwór w Sieniawie,
- zajazd „Poczekaj” w Jordanowie, pochodzący z początku XVIII wieku,
- karczma w Spytkowicach
- panoramy widokowe. Z południowej części, zwłaszcza z Janiłówki, Trubacza, Wleśniostuki i Dzielańskiego Wierchu rozległe widoki na Tatry i Kotlinę Nowotarską. Z Góry Ludwiki i Działu dobre widoki na Babią Górę i Pasmo Policy. Dobre panoramy widokowe są także z Kozinowej Polany, Kierówki, Stromówki, Groniczka i z przełęczy między Żeleźnicą i Bukowińskim Wierchem,
- atrakcje przyrodnicze: lipowa aleja przy dworze w Bystrej, słone źródło w Sidzinie[2].
Infrastruktura turystyczna |
- Szlaki turystyki pieszej[3]
Polica – Czyrniec – Przełęcz Zubrzycka – Przełęcz Spytkowicka – Żeleźnica – Przełęcz Pieniążkowicka – Przełęcz Sieniawska
Żeleźnica – Pieniążkowice – Ludźmierz
Żeleźnica – Podszkle – Pająków Wierch – Orawka
Trzy Kamienie – Raba Wyżna
Przełęcz Nad Wąwozem – Zubrzyca Górna
Targoszówka – Sidzinka Mała
Polica – Czyrniec – Przełęcz Zubrzycka – Przełęcz Spytkowicka – Żeleźnica – Przełęcz Pieniążkowicka – Przełęcz Sieniawska
Żeleźnica – Pieniążkowice – Ludźmierz
Żeleźnica – Podszkle – Pająków Wierch – Orawka
Przełęcz Nad Wąwozem – Zubrzyca Górna- Baza noclegowa
- studencka baza namiotowa "Madejowe Łoże" w Podwilku
- pensjonat „Orawski Dwór” w Zubrzycy Górnej, kemping w Zubrzycy Górnej-Ochlipowie, stacja PTT w Toporzysku Folwarku, motel w Rabie Wyżnej, gospodarstwa agroturystyczne[2].
Przypisy |
↑ abcde Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
↑ abcd Stanisław Figiel, Piotr Krzywda: Beskid Żywiecki. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006. ISBN 83-89188-59-7.
↑ ab Beskid Żywiecki; mapa turystyczna; skala 1:50 000. Wyd. IV. Kraków: Compass, 2008. ISBN 978-83-89165-67-1.
|
