Podwilk
| ||
 Kościół w Podwilku | ||
Państwo |  Polska | |
Województwo | małopolskie | |
Powiat | nowotarski | |
Gmina | Jabłonka | |
| Wysokość | 640 m n.p.m. | |
Liczba ludności (31.12.2003) | 2396 | |
Strefa numeracyjna | 18 | |
Kod pocztowy | 34-722[1] | |
Tablice rejestracyjne | KNT | |
SIMC | 0429602 | |
Położenie na mapie gminy Jabłonka   Podwilk | ||
Położenie na mapie Polski  Podwilk | ||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  Podwilk | ||
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  Podwilk | ||
 49°32′38″N 19°43′55″E/49,543889 19,731944 | ||
Podwilk, widok na Babią Górę
Podwilk (słow. Podvlk, węg. Podvilk) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Jabłonka. W latach 1920–1925 siedziby zbiorowej gminy Podwilk. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Spis treści
1 Położenie
2 Części wsi
3 Historia
4 Zabytki
5 Turystyka
6 Zobacz też
7 Przypisy
8 Linki zewnętrzne
Położenie |
Miejscowość położona jest w dolinie rzeki Czarna Orawa i pod względem geograficznym znajduje się w mezoregionie Beskid Orawsko-Podhalański, który jest częścią Beskidu Żywieckiego[2]. Znajduje się przy drodze krajowej nr 7.
Części wsi |
Integralne części wsi Podwilk: Bosakowa, Kierpcowa, Kobiałkowa, Kozakowa, Kudzie, Kuligowa, Łapitowa, Madejowa, Majchrzakowa, Makuchowa,
Marchewkowa, Marszałkowa, Ostrożowa, Pitowa, Psiarnia, Pytlowa, Sorce, Szczechurowa, Szyszkowa, Tułaczówka, Warżelowa, Więcierska, Zagroda, Zelowa, Ziemiaństwo[3][4]
Historia |
Podwilk, początkowo zwany Orawką pod Wilkiem względnie Wilczkiem, Orawką Wielką czy Wielkim Andrzejowskim, lokowany był w 1585. Wieś swoją ostateczną nazwę zawdzięcza pierwszemu sołtysowi Feliksowi Wilczkowi. Został on wraz z dwudziestoma osadnikami zwolniony przez Jana Abaffyego, przełożonego Zamku Orawskiego, od wszelkich czynszów i danin na przeciąg 16 lat. Inwentarze Zamku z lat 1598 i 1604 wykazują, że było tu odpowiednio 20 i 15 gospodarstw. Z kolei, w rejestrze z 1624 w Orawce pod Wilczkiem występuje sołtys Marcin Wilczek z czterema zagrodnikami oraz 26 gospodarzy, z których wielu ma polskie nazwiska, takie jak Kocur, Kozak, Marszałek, Surówka, Szczurek, Trzop. Do rozwoju wsi przyczyniły się ulgi przyznane jej mieszkańcom przez Jerzego Thurzona w latach 1606 i 1613 (w tym ostatnim przypadku w związku ze zniszczeniami wojennymi spowodowanymi powstaniem Bocskaya).
W 1674 sołtysi ród Wilczków został nobilitowany w nagrodę za pomoc wojskową okazaną cesarstwu przy tłumieniu powstania Kaspra Piki. Rok wcześniej Wilczkowie otrzymali na własność dobra stanowiące uposażenie sołectwa. Następcami Wilczków została spolszczona rodzina Divekych. Ich dworek wybudowany w 1780 i przerobiony w pierwszej połowie XIX w., spłonął w 1974, a w pożarze przepadły cenne dla historii Orawy dokumenty rodu Wilczków.
W 1614 Thurzo wykorzystał zapał Wilczków oraz katolickich gromad Podwilka i sąsiednich wsi, pragnących uzyskać własny kościół parafialny. Zgodził się na budowę drewnianej świątyni, którą zaraz zamienił na farę protestancką. Obejmowała ona także kilka okolicznych wsi. Nie wpłynęło to jednak na znaczną zmianę przekonań religijnych miejscowej ludności. W 1659 było bowiem w Podwilku 160 katolików i tylko 9 protestantów, a łączna liczba tych ostatnich w pobliskich wsiach nie przekraczała 10. W inwentarzu z 1677 wieś wymieniona została jako należąca do parafii protestanckiej w Jabłonce. Już od ok. 1650 mieszkańcy wsi należeli do katolickiej parafii w Orawce. W 1687 zbór luterański został zlikwidowany i zamieniony na kościół katolicki. Drewniany kościół przetrwał do 1767, kiedy to na jego miejscu zbudowany został obecny kościół.
1 listopada 1940 w okupowanym przez Słowaków Podwilku odsłonięto pomnik poświęcony żołnierzom niemieckim poległym w kampanii wrześniowej[5]. Cenną pamiątkę polskości Orawy – duży olejny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z parą fundatorów – wywiózł w 1945 wraz z kronikami i metrykami kościelnymi słowacki proboszcz ks. Paweł Sopko.
Podwilk był zasiedlony i zamieszkiwany przez ludność polską. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 92,8% ogółu mieszkańców (1271 osób). Do 1918 wieś należała do Węgier, a w latach 1939-1945 do Słowacji. Współcześnie Podwilk liczy ok. 2000 mieszkańców.
Zabytki |
Kościół św. Marcina w Podwilku z 1767. Budowla orientowana, murowana z kamienia, otynkowana. Na plan kościoła składa się trójprzęsłowa nawa z przytykającą do niej kwadratową wieżą o trzech kondygnacjach oraz krótkie, jednoprzęsłowe, półkoliście zamknięte prezbiterium. Od strony północnej do prezbiterium dostawiona jest zakrystia. Na wieży, wśród dzwonów z okresu międzywojennego, wisi dzwon półmetrowej średnicy pochodzący z 1702.
Cmentarz żydowski w Podwilku powstał w 2. połowie XIX w., jest jedynym cmentarzem żydowskim w polskiej części Orawy.
Turystyka |
Rezerwat przyrody Bembeńskie – leśny, wodny i florystyczny rezerwat przyrody o powierzchni 40,54 ha.
Baza namiotowa „Madejowe Łoże” w Podwilku
Zobacz też |
Podwilk w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa 1887.
Przypisy |
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Igor Baka „Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku”, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2010, s. 184
Linki zewnętrzne |
http://podwilk.hekko24.pl/
| |||||||||||||
