Liverpool F.C.
| |||
Pełna nazwa | Liverpool Football Club | ||
Przydomek | the Reds (Czerwoni) | ||
Maskotka | Mighty Red | ||
Barwy | czerwone | ||
Data założenia | 15 marca 1892 (przez Johna Houldinga) | ||
Debiut w najwyższej lidze | 1894 | ||
Liga | Premier League | ||
Adres | Liverpool Football Club Anfield Road Liverpool Merseyside L4 OTH | ||
Stadion | Anfield | ||
Właściciel | Fenway Sports Group | ||
Prezes | Tom Werner | ||
Trener | Jürgen Klopp | ||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Liverpool Football Club /ˈlɪvərˌpul/ (odsłuchaj) – angielski klub piłkarski z siedzibą w Liverpoolu. W sezonie 2018/2019 jego pierwsza drużyna występuje w Premier League. Jest to jeden z najbardziej utytułowanych klubów w Anglii: 18-krotnie zostawał mistrzem Anglii, 7-krotnie zdobywał Puchar Anglii oraz 8-krotnie Puchar Ligi Angielskiej. Ponadto 5-krotnie wygrywał rozgrywki Pucharu Europy lub Ligi Mistrzów, co jest najlepszym osiągnięciem wśród wszystkich angielskich klubów. Pod względem liczby triumfów w Pucharze Europy lub Lidze Mistrzów ustępuje jedynie hiszpańskiemu Realowi Madryt (13 zwycięstw) i włoskiemu Milanowi (7 zwycięstw).
Liverpool F.C. został założony w 1892. Od 1900 do 1947, pięć razy zostawał mistrzem Anglii. Pod koniec lat 50., przez kilka sezonów grał na drugim szczeblu rozgrywek i do czasu zatrudnienia Billa Shankly’ego w 1959, nie awansował do pierwszej ligi. Klub tradycyjnie grał w strojach czerwono-białych, jednak w latach 60. usunięto barwę białą[1].
Pod wodzą Shankly’ego Liverpool trzykrotnie wygrywał rozgrywki ligowe, dwa razy zdobył Puchar Anglii oraz jeden raz Puchar UEFA (było to pierwsze europejskie trofeum wywalczone przez klub). Od 1977 do 1984 roku, czterokrotnie wygrywał Puchar Europy. W latach 90., zespół zanotował spadek formy, jednak w roku 2001, zdobył małą potrójną koronę, zaś cztery lata później wygrał rozgrywki Ligi Mistrzów.
Zamieszki na Heysel otoczyły klub ponurą sławą – 39 kibiców Juventusu zostało przygniecionych przez ścianę, która zawaliła się z powodu naporu tłumu. Cztery lata później wydarzyła się inna tragedia. Na stadionie Hillsborough, 96 fanów Liverpoolu zostało przygniecionych przez inne osoby. Z tego powodu do herbu klubu zostały dodane dwa płomienie[2][3]. Obydwie katastrofy miały duże znaczenie zarówno dla angielskiej, jak i europejskiej piłki nożnej.
Od czasu powstania, Liverpool F.C. rozgrywa swoje mecze domowe na Anfield, jednak przez pewien czas rozważano przenosiny na Stanley Park. Budowa nowego stadionu została jednak zaniechana, gdyż zdecydowano się na rozbudowę dotychczasowego obiektu[4].
Liverpool ma wielu kibiców na całym świecie. Lokalnym rywalem Liverpoolu jest Everton. Mecze rozgrywane pomiędzy tymi klubami nazywane są derbami Liverpoolu bądź też derbami Merseyside i zawsze wywołują sporo emocji wśród kibiców obu zespołów.
Drużyna bywa często, szczególnie w Polsce, mylnie określana jako F.C. Liverpool, podczas gdy pełna nazwa drużyny brzmi Liverpool Football Club, a więc Liverpool F.C.
Liverpool jest klubem o marce globalnej, wycenianym na 982 mln dolarów przez magazyn Forbes, co plasuje go na ósmym miejscu w światowym rankingu klubów piłkarskich[5].
Spis treści
1 Historia
1.1 Początki i pierwsze sukcesy
1.2 Bill Shankly
1.3 Bob Paisley
1.4 Tragedia na Heysel
1.5 Zmierzch potęgi
1.6 Odbudowa
1.7 Rafa Benítez i „rafalucja”
1.7.1 Sukces w Stambule
1.7.2 Sezon 2006/2007
1.7.3 Przybycie Torresa
1.7.4 Blisko triumfu
1.8 Poniżej oczekiwań
1.9 Brendan Rodgers
2 Sukcesy
2.1 Trofea międzynarodowe
2.2 Trofea krajowe
2.3 Inne trofea
2.4 Klubowe rekordy
3 Stadiony
4 Herb
5 Hymn
6 Derby Merseyside
7 Szkoleniowcy
8 Zawodnicy
8.1 Obecny skład
8.2 Piłkarze na wypożyczeniu
9 Europejskie puchary
10 Przypisy
Historia |
Początki i pierwsze sukcesy |
Obecny stadion Liverpoolu – Anfield – początkowo był używany jako stadion drugiego klubu z Liverpoolu – Evertonu, założonego w 1878 roku. The Tofees grali na nim od 1884 roku, wynajmując go od właścicieli ziemi na której się znajdował. W 1891 roku jeden z dotychczasowych najemców Anfield, John Houlding, wykupił całość praw do stadionu i zażądał od Evertonu zwiększenia czynszu ze 100 do 250 funtów. Właściciele Evertonu odmówili i szybko przenieśli się na oddalony od Anfield o około milę drugi stadion – Goodison Park. Nie przeniósł się jednak cały zespół. W Evertonie doszło do rozłamu i na stadionie postanowiło zostać trzech piłkarzy. Mając stadion i zalążek składu John Houlding stworzył własną drużynę. 15 marca 1892 roku powstał Liverpool Football Club[6]. Początkowo, uważając się niejako za spadkobiercę Evertonu nowy klub przyjął nazwę Everton Athletic (pełna nazwa to „Everton F.C. and Athletic Grounds”), jednak Football Association odmówiło zarejestrowania tak nazwanego klubu. Wówczas zmieniono nazwę na Liverpool F.C.[6]
Pierwszym dyrektorem klubu, a jednocześnie współtrenerem mianowano Johna McKennę, który natychmiast sprowadził na Anfield trzynastu szkockich zawodowców. Na sezon 1893/1894 klub wybrano do uczestnictwa w angielskiej Second Division. Liverpool wygrał ligę, przez cały sezon pozostając niepokonanym i awansował do First Division[7]. W 1896 roku menadżerem the Reds został jeden z najwybitniejszych trenerów w historii zespołu, Anglik Tom Watson, który pracował w klubie aż do roku 1915 i zawieszenia rozgrywek na czas trwania I wojny światowej[8]. Pod wodzą Watsona Liverpool zdobył swoje dwa pierwsze mistrzostwa – w latach 1901[9] i 1906[10] – a w 1914 dotarł do swojego pierwszego finału Pucharu Anglii, którego jednak wówczas nie zdobył (porażka 0:1 przeciwko Burnley)[11].
Po pierwszej wojnie światowej menadżerem został David Ashworth, a kapitanem reprezentant Anglii, obrońca Ephraim Longworth. Liverpool zdobył wówczas dwa tytuły z rzędu – sezony 1921/1922[12] i 1922/1923[13]. Jednak na tym dobra passa klubu z Anfield skończyła się. Na kolejne mistrzostwo czekano aż ćwierć wieku i dopiero po kolejnej wojnie, w 1947 roku puchar ponownie powędrował do Czerwonych[14]. Jak dotąd jest to najdłuższy w historii klubu okres bez mistrzostwa Anglii. Jak się okazało rok 1947 był jednym z ostatnich wzlotów przed największym w historii Liverpoolu upadkiem. W 1950 drużyna z Anfield ponownie dotarła do finału Pucharu Anglii, jednakże uległa Arsenalowi[15]. 17 kwietnia 1954 roku klub spadł do niższej klasy rozgrywek[16].
Bill Shankly |
1 grudnia 1959 klub objął Bill Shankly, uważany za najlepszego trenera w historii Liverpoolu, a przez wielu za najlepszego w historii wyspiarskiej piłki[17]. Już pierwszy rok jego pracy oznaczał rewolucję – zwolniono niemal cały dotychczasowy skład i rozpoczęto budowę nowego. W swoim trzecim sezonie jako menadżera ponownie wprowadził Liverpool do pierwszej ligi, z której już nie miał spaść[18].
Kolejne lata przyniosły „nowemu” Liverpoolowi rozliczne sukcesy. W 1964 roku po raz szósty the Reds zostali mistrzami kraju[19]. Sukces powtórzyli w 1966[20], w międzyczasie zdobywając pierwszy w historii klubu Puchar Anglii, pokonując w finale Leeds United 2:1[21]. W 1966 przegrali swój pierwszy finał w europejskich pucharach[22].
Gdy Shankly obejmował klub, drużyna była w drugiej lidze. Po dziesięciu latach jego pracy Liverpool wchodził w lata siedemdziesiąte jako najsilniejszy angielski zespół. W 1973 liverpoolczycy zdobyli dwa trofea – kolejne mistrzostwo[23] oraz swój pierwszy europejski puchar – Puchar UEFA[24]. W 1974 po raz drugi raz wygrali Puchar Anglii[25]. Po tym sukcesie Bill Shankly zrezygnował z posady i zakończył swoją karierę menadżera[26]. Kibice klubu do dziś pamiętają go nie tylko jako wspaniałego trenera, budowniczego potęgi the Reds, ale też za jego liczne wypowiedzi i szczere oddanie całemu klubowi. Słynne są zwłaszcza trzy jego powiedzenia:
- „W Liverpoolu są dwie wielkie drużyny: Liverpool i jego rezerwy”.
- „Jesteś tak dobry jak twój ostatni mecz”.
- „Niektórzy ludzie uważają, że piłka nożna to sprawa życia lub śmierci, smuci mnie taka postawa. Zapewniam Cię, że to coś dużo, dużo ważniejszego”[27].
Bob Paisley |
Kolejnym menadżerem Liverpoolu został dotychczasowy asystent Billa Shankly’ego, Bob Paisley[28]. Prowadził klub przez dziewięć sezonów i jak się okazało dorównał swojemu wielkiemu poprzednikowi. Kontynuował jego pracę i pod jego wodzą Liverpool zdobył w sumie 21 trofeów, w tym trzy razy Puchar Europy, raz Puchar UEFA, sześć razy mistrzostwo Anglii i trzy razy Puchar Ligi Angielskiej.
W roku 1976 Liverpool zdobył swój drugi Puchar UEFA[29], ale miało się okazać, że jest to jedynie wstęp do największych sukcesów. Rok później the Reds zdobyli swój pierwszy Puchar Europy, pokonując w rozegranym w Rzymie finale Borussię Mönchengladbach 3:1[30]. Największą gwiazdą ówczesnej drużyny był Kevin Keegan. Co prawda po tym sukcesie napastnik został sprzedany do Hamburger SV, lecz na jego miejsce sprowadzono z Celtiku Kenny’ego Dalglisha[31], dzisiaj przez wielu uważanego za najlepszego w historii gracza the Reds[32][33]. Z Dalglishem w składzie Liverpool zdobył Superpuchar Europy[34] i obronił Puchar Mistrzów, w finale na Wembley zwyciężając 1:0 Club Brugge[35]. Te dwa zwycięstwa były początkiem dominacji angielskich klubów na Starym Kontynencie, które w latach 1977–1984 zdobyły siedem z ośmiu pucharów Europy (oprócz Liverpoolu dwukrotnie Nottingham Forest F.C. – 1979 i 1980 – a raz Aston Villa F.C. w 1982). W 1981 roku Liverpool zdobył swój trzeci Puchar Europy. W finale pokonał Real Madryt 1:0[36].
Także w rodzimej lidze Liverpool był najmocniejszym klubem, zdobywając za rządów Paisleya tytuły w latach 1976[37], 1977[38], 1979[39], 1980[40], 1982[41], 1983[42], a także Puchar Ligi w latach 1981[43], 1982[44] i 1983[45]. Swoją pracę Bob Paisley zakończył w 1983 roku zwycięstwem w lidze angielskiej i pucharze ligi[42]. Był pierwszym w historii (a do 2014 roku jedynym) trenerem, który trzykrotnie sięgał po najważniejsze klubowe trofeum w Europie, Ligę Mistrzów[46].
Tragedia na Heysel |
Tak jak dziewięć lat wcześniej po Billu Shanklym posadę menadżera obejmował jego dotychczasowy asystent, Bob Paisley, tak samo w 1983 roku menadżerem został asystent Paisleya, Joe Fagan[42]. 63-letni trener zaczął pracę od wielkiego sukcesu – Liverpool został pierwszym angielskim klubem, który zdobył trzy ważne trofea w jednym sezonie. Sezon 1983/1984 zakończył mając na koncie Puchar Europy[47], mistrzostwo kraju[48] i Puchar Ligi[49]. W drużynie Fagana pojawiła się już nowa gwiazda światowej piłki, kupiona kilka lat wcześniej przez Paisleya. Był to Walijczyk Ian Rush, który przez kilka lat tworzył niezwykle skuteczny duet napastników z Dalglishem[50][51].
Chociaż kariera Fagana jako menadżera zaczęła się wspaniale, to zakończyła się tragedią. W 1985 roku the Reds dotarli do swojego piątego finału Pucharu Europy. Miał on zostać rozegrany na Stadionie Heysel w Brukseli. Przeciwnikiem wyspiarzy był Juventus. Jednak przed rozpoczęciem meczu doszło do tragedii spowodowanej przez angielskich chuliganów, którzy doprowadzili do zawalenia się muru oddzielającego ich sektory od sektorów włoskich kibiców. Zginęło wówczas trzydziestu dziewięciu kibiców Starej Damy[52]. Mimo to finał został rozegrany. Jedyną bramkę strzelił z rzutu karnego Michel Platini. Po tragedii Fagan ustąpił ze stanowiska[53].
Zajścia spowodowały poważne konsekwencje. UEFA wykluczyła wówczas wszystkie angielskie kluby z rozgrywek pucharowych. Zarówno Liverpool, jak i wszystkie inne kluby, w tym nowego mistrza Anglii – Everton F.C. – i wszelkie inne zespoły. Angielskie drużyny przez pięć lat (Liverpool przez sześć) nie mogły występować w europejskich rozgrywkach[54]. Był to ogromny cios dla angielskiego futbolu. Z najsilniejszej wówczas ligi świata odeszło wielu świetnych piłkarzy – m.im. Gary Lineker. który przeszedł z Evertonu do FC Barcelony. Angielskie kluby po zakazie musiały długo odbudowywać swą pozycję w Europie – pierwsze europejskie trofeum angielski klub wywalczył dopiero w 1991 roku (Manchester United wygrał wówczas Puchar Zdobywców Pucharów)[55].
Zmierzch potęgi |
W 1985 roku Kenny Dalglish, już kończący karierę, objął posadę menadżera klubu. Pod jego wodzą klub zdobył trzy mistrzostwa i dwa Puchary Anglii. Już w sezonie 1985/1986 odzyskano – kosztem lokalnego rywala, Evertonu – mistrzostwo, a w finale Pucharu Anglii pokonano The Tofees 3:1[56]. Dwa lata później prowadzona przez Dalglisha drużyna osiągnęła kolejny sukces – zdobyła siedemnaste mistrzostwo Anglii[57]. Jednak sukcesy Liverpoolu pod wodzą Dalglisha i tym razem zostały przyćmione przez tragedię. 15 kwietnia 1989 roku miał się odbyć półfinał Pucharu Anglii pomiędzy drużynami Liverpoolu i Nottingham Forest. Na stadionie Hillsborough w Sheffield doszło do olbrzymiej tragedii. Fani zgromadzeni w sektorze Liverpoolu zostali w trakcie spotkania stratowani przez innych widzów. Zginęło wówczas dziewięćdziesięciu sześciu kibiców[58]. Śledztwo wykazało, że stało się to z powodu przeludnienia stadionu i słabej kontroli policji nad tłumem. Ostatecznie jednak klub z Anfield wygrał puchar Anglii[59]. W 1990 roku Liverpool zdobył ostatnie jak dotąd mistrzostwo Anglii[60]. W lutym 1991 Dalglish opuścił klub[61]. Nowym menadżerem został Graeme Souness. W 1992 Liverpool zdobył Pucharu Anglii[62]. Nie były to już jednak dobre czasy dla klubu. W sezonie 1993/1994 klub sensacyjnie odpadł z Pucharu Anglii przegrywając z Bristol City. Władzę w klubie przejął wówczas inny członek dawnego sztabu szkoleniowego z lat 80., Roy Evans[63].
Odbudowa |
Royowi Evansowi nie udało się odbudować potęgi. Co prawda klub poprawił swoje wyniki w lidze, jednak za jego kadencji nigdy nie znalazł się powyżej trzeciego miejsca w lidze. Udało się jednak wypromować nowe pokolenie piłkarzy. Na miejsce starzejących się dawnych gwiazdorów, kończących karierę Iana Rusha i Johna Barnesa, przyszli młodzi wychowankowie klubu: Robbie Fowler, Steve McManaman i Jamie Redknapp. Jednak inni zawodnicy nie dorównywali im umiejętnościami. Jedynym sukcesem klubu prowadzonego przez Evansa był Puchar Ligi w 1995[64].
W sezonie 1998/1999 zarząd postanowił wprowadzić zmiany. Zatrudniono byłego trenera reprezentacji Francji, Gérarda Houllier, aby stworzył duet menadżerski z Evansem[65]. Współpraca jednak nie układała się i po zaledwie kilku miesiącach stary menadżer zrezygnował z posady[65].
Zespół kontrolowali menadżer Houllier i jego asystent, były zawodnik the Reds Phil Thompson i początkowo współpraca ta układała się pomyślnie[66]. Sezon 2000/2001 był najlepszym od wielu lat. Liverpool zdobył Puchar UEFA[67], Anglii[68] oraz Ligi Angielskiej[69]. Wygrał też Superpuchar Europy[70]. W kolejnym sezonie przyszło wicemistrzostwo kraju[71]. Do drużyny wprowadzili się znakomicie kolejni wychowankowie – Michael Owen, Steven Gerrard i Jamie Carragher. Wydawało się, że klub jest na najlepszej drodze do odzyskania dominacji w Anglii. Jednak później gra zespołu się załamała. Houlier nie miał pomysłu na grę Liverpoolu, zespół nie miał własnego stylu, grał mało efektowną, a co gorsza coraz mniej skuteczną piłkę. Kolejni sprowadzani piłkarze okazywali się nie spełniać oczekiwań[72]. Ostatnim trofeum Houliera był Puchar Ligi w 2003[73]. Po kompletnie nieudanym sezonie 2003/2004 znienawidzony już przez kibiców[74], a nawet przez wielu piłkarzy[72], Francuz został zwolniony[75].
Rafa Benítez i „rafalucja” |
Sukces w Stambule |
Na miejsce Houliera zatrudniono uważanego za najlepszego trenera w Hiszpanii Rafaela Beníteza[75]. Pracując w latach 2001–2004 w Valencii, zdobył z klubem dwukrotnie mistrzostwo kraju oraz Puchar UEFA[75]. Były to pierwsze wielkie sukcesy tego klubu od blisko ćwierć wieku.
Swoją pracę zaczął od zapowiedzi zdobycia mistrzostwa w ciągu trzech sezonów i poważnej przebudowy składu, zwanej niekiedy „rafalucją”[75]. Z zespołem pożegnało się wielu piłkarzy Houlliera, w tym El Hadji Diouf, Bruno Cheyrou, Salif Diao, Stéphane Henchoz i wielu innych. Na ich miejsce przychodzili głównie Hiszpanie, na czele z Xabim Alonso i Luisem Garcíą. Jednak nie wszyscy sprowadzeni gracze sprawdzili się w Anglii. Jednym z tych, którym się to nie udało był Fernando Morientes, który przez półtora roku zdobył w lidze zaledwie 8 bramek[76]. Nowy trener zaczął budowę drużyny od defensywy[77]. Po niespodziewanym odejściu Owena do Realu Madryt forma pozostałych napastników na czele z Milanem Barošem uległa pogorszeniu[potrzebny przypis], a Djibril Cissé po złamaniu nogi przez większość sezonu nie był w stanie grać[78]. Mimo problemów kadrowych Liverpool zajął piąte miejsce w Premier League[79], grając bardzo nierówno przez cały sezon[80][81]. Całkowicie odmiennie zespół prezentował się natomiast w Lidze Mistrzów.
Średnio radzący sobie w lidze Liverpool niespodziewanie pokonywał teoretycznie mocniejsze zespoły. Po wyjściu z grupy z łatwością pokonał Bayer 04 Leverkusen 3:1 i 3:1[82] W ćwierćfinale niespodziewanie zwyciężył 2:1 finalistę sprzed dwóch lat i jednego z wielkich faworytów, Juventus F.C.[83], a w półfinale 1:0 Chelsea[82]. W finale w Stambule spotkał się z kolejnym faworytem, AC Milan. Po niezwykle emocjonującym meczu, w którym Liverpool przegrywał do przerwy 0:3, the Reds zdołali w drugiej połowie wyrównać wynik w ciągu siedmiu minut. W dogrywce kilka kluczowych interwencji wykonał bramkarz Jerzy Dudek, który dodatkowo w czasie konkursu rzutów karnych obronił dwie „jedenastki”. Ostatecznie finał zakończył się wynikiem 3:3 (po dogrywce) i 3:2 w rzutach karnych na korzyść angielskiego zespołu[84]. Liverpool zdobył też Superpuchar Europy, pokonując CSKA Moskwa[85].
Kolejny sezon to ciąg dalszy przebudowy zespołu. Do składu doszli m.in. Peter Crouch, José Reina i Mohamed Sissoko, do Aston Villi odszedł natomiast Milan Baroš[86]. Znacznie poprawiła się gra Liverpoolu w lidze, w której zajął trzecie miejsce, punkt za drugim Manchesterem United. Zespół zdobył wówczas 82 punkty, najwięcej od sezonu 1987/1988. Liverpool dotarł także do finału Pucharu Anglii. Po dramatycznym meczu Liverpool zremisował z West Ham United 3:3, a w karnych pokonał przeciwników 4:1. Po meczu bohaterem pojedynku angielska prasa okrzyknęła Stevena Gerrarda. Kapitan Liverpoolu zdobył dwie bramki, w tym w doliczonym czasie tę dającą remis 3:3[87].
Sezon 2006/2007 |
Sezon 2006/2007 miał być atakiem na mistrzostwo Anglii[88]. Mając już dobrze działającą defensywę i bardzo mocną pomoc, Benítez wzmocnił ofensywę, w poprzednim sezonie wciąż szwankującą. Z klubem rozstali się Morientes[89] i Cissé[90], na ich miejsce sprowadzono Craiga Bellamy’ego[91] i dwukrotnego króla strzelców Eredivisie Dirka Kuijta[92]. Do tego ściągnięto dwóch szybkich skrzydłowych – Marka Gonzáleza[93] i Jermaine’a Pennanta[94].
Pierwsze mecze sezonu były obiecujące. Liverpool wygrał mecz o Tarczę Wspólnoty z Chelsea 2:1, po golach Johna Arne Riise i Petera Croucha[95]. Awansował także do Ligi Mistrzów, pokonując w dwumeczu Maccabi Hajfa[96]. Jednak sezon ligi angielskiej rozpoczął się od trudnych spotkań. Już w pierwszych kolejkach zespół zanotował dwie porażki (z Evertonem[97] i Chelsea[97]), a po kilku lepszych spotkaniach kolejna, tym razem z Boltonem[97]. Ostatecznie Liverpool zajął trzecie miejsce w Premier League, tracąc jednak 21 punktów do mistrza, Manchestru United[98].
Dużo lepiej wiodło się Liverpoolowi w Lidze Mistrzów. Po wygraniu grupy C (rywalami Liverpoolu były zespoły Galatasaray SK, Girondins Bordeaux i PSV Eindhoven)[96], the Reds trafili na Barcelonę. Na Camp Nou liverpoolczycy zwyciężyli 2:1 po bramkach Craiga Bellamy’ego oraz Johna Arne Riise i mimo porażki 0:1 na własnym stadionie awansowali do kolejnej rundy[96]. W niej ponownie zmierzyli się z PSV, które pokonali w sumie 4:0 (3:0 na wyjeździe i 1:0 na Anfield)[96]. W półfinale drużyna trafiła na Chelsea. W obu spotkaniach stosunkiem 1:0 tryumfowali gospodarze – na Stamford Bridge Chelsea[96], zaś na Anfield Liverpool[96]. Dogrywka nie przyniosła rozstrzygnięcia, natomiast w rzutach karnych lepszy okazał się Liverpool, który wygrał 4:1 i awansował do finału w Atenach[96]. W nim, podobnie jak w 2005 roku, przeciwnikiem był włoski AC Milan. Jednakże tym razem lepsi okazali się Włosi którzy pokonali the Reds 2:1 (honorową bramkę w końcówce meczu zdobył Kuijt)[99].
W międzyczasie klub został sprzedany Amerykanom Tomowi Hicksowi i George’owi Gillettowi[100][101].
Przybycie Torresa |
Przed nowym sezonem ściągnięto z Atlético Madryt Fernando Torresa. Zawodnik, przy którego zakupie pobito transferowy rekord klubu (26,5 mln funtów)[102], miał wzmocnić atak Liverpoolu. Został, obok Cristiano Ronaldo, jednym z najlepszych napastników Premiership strzelając w sezonie 24 bramki (33 we wszystkich rozgrywkach). Był pierwszym zawodnikiem Liverpoolu od sezonu 1996/1997, który przekroczył barierę 30 goli w jednym sezonie[102]. Nie przełożyło się to jednak na sukcesy całej drużyny. Klub zajął czwarte miejsce w lidze[103], odpadł w półfinale Ligi Mistrzów[104][105], przegrał w piątej rundzie Pucharu Anglii[106][107] i w ćwierćfinale Pucharu Ligi[108].
Blisko triumfu |
Sezon 2008/2009 był najlepszą kampanią the Reds od wielu lat. Dobrą skutecznością cieszyli się Steven Gerrard (16 goli w lidze), Fernando Torres (14 bramek), Dirk Kuijt (12) i Josi Benajun (8 trafień)[109]. Zespół na półmetku sezonu zajmował pierwsze miejsce w lidze[110], jednak ostatecznie zakończył rozgrywki na drugim miejscu z 4 punktami straty do mistrza, Manchesteru United[111][112]. Drużyna Rafy Beníteza zdobyła 86 punktów, ponosząc tylko dwie porażki[112] (z Tottenhamem w 11. kolejce i Middlesbrough w 27. kolejce)[111]. Liverpool mógł jednak poszczycić się podwójnymi wygranymi w lidze przeciw Chelsea[113] oraz Manchesterowi United[113] (w tym 4:1 na Old Trafford[114], który to wynik był najwyższą domowa porażka United od 1 stycznia 1992 roku[115]), czyli z tak zwanymi zespołami z „Wielkiej Czwórki” Premier League. Z innym zespołem ze ścisłej czołówki, Arsenalem, Liverpool dwukrotnie remisował[113], w tym 4:4 na Anfield, gdzie wszystkie gole dla Arsenalu strzelił Andriej Arszawin[116]. Klubowi nie udało się także zdobyć żadnego innego trofeum. Mimo wysokiej wygranej w 1/8 Ligi Mistrzów, gdzie zespół pokonał Real Madryt 1:0 i 4:0[117][118], w ćwierćfinale musiał uznać wyższość Chelsea[118][119]. W pierwszym meczu The Blues wygrali 3:1[119], jednak w rewanżu Liverpool był blisko odrobienia strat. Do przerwy prowadził 2:0 i do awansu potrzebował tylko jednej bramki[120]. W drugiej połowie padło jednak sześć bramek, a mecz zakończył się premiującym Chelsea wynikiem 4:4[119].
Poniżej oczekiwań |
Po sezonie, w którym klub zdobył rekordową liczbę punktów, oczekiwania wobec zespołu sięgały powrotu na tron[potrzebny przypis]. Jednak zamiast sukcesu, Liverpool w sezonie 2009/2010 zajął rozczarowujące siódme miejsce i nie zakwalifikował się do Ligi Mistrzów. Wywalczona przez the Reds lokata premiowała jedynie do gry w III rundzie eliminacji do Ligi Europy. W efekcie klub za porozumieniem stron rozstał się z dotychczasowym szkoleniowcem – Rafaelem Benítezem[121][122]. Jego miejsce zajął dotychczasowy trener Fulham – Roy Hodgson[123].
Na początku sezonu sezonu 2010/2011 Liverpool F.C. stał na krawędzi bankructwa ze względu na długi zaciągnięte przez amerykańskich właścicieli Toma Hicksa i George’a Gilletta, którzy nabyli klub na początku 2007 roku. Ostatecznie wierzyciele klubu uzyskali zgodę Sądu Najwyższego na sprzedaż zespołu. Liverpool F.C. po raz drugi w ciągu niespełna czterech lat zmienił właściciela. Akcje klubu nabył John W. Henry, właściciel Boston Red Sox i spółki New England Sports Ventures[124][125] (przemianowanej później na „Fenway Sports Group”). Najsłabszy start rozgrywek od wielu lat spowodował zmianę na stanowisku trenera. 8 stycznia 2011 Roya Hodgsona zastąpił Kenny Dalglish, żywa legenda klubu z Anfield[126][127]. Wykorzystując zimowe okienko transferowe klub pozyskał z Ajaksu Amsterdam Luisa Suáreza i Andy’ego Carrolla z Newcastle United, lecz stracił Fernando Torresa, który wymógł transfer do Chelsea[128]. Pod wodzą Dalglisha klub zaczął odrabiać straty do czołówki (w dniu zatrudnienia Szkota klub zajmował 12. lokatę w tabeli[129]). Na dwie kolejki przed końcem sezonu Liverpool zajmował 5. miejsce, ale przegrał ostatnie dwa mecze[130] i zajął ostatecznie 6. miejsce w tabeli, pierwsze, które nie dawało awansu do europejskich pucharów[131]. Również w rozgrywkach międzynarodowych klub nie osiągnął sukcesów – odpadł w 1/8 finału ze Sportingiem Braga (0:1 i 0:0)[132].
Sezon 2011/2012 był pierwszym pełnym sezonem Kenny’ego Dalglisha po powrocie na stanowisko managera. Szkot sprowadził na Anfield Charliego Adama, Craiga Bellamy’ego, Sebastiána Coatesa, José Enrique, Jordana Hendersona i Stewarta Downinga[133]. Rozgrywki ligowe Liverpool zakończył na ósmym miejscu, na co znacząco wpłynęła słaba forma na własnym boisku (6 zwycięstw na 19 pojedynków) i porażki z zespołami niżej notowanymi (Boltonem w 22. kolejce, Fulham w 14. serii meczów, QPR w 29., Stoke w 4., Sunderland w 27., Swansea w 38., WBA w 34. i Wigan w 30.)[134]. Oczekiwanego wsparcia nie dali także zawodnicy nowo sprowadzeni, którzy w lidze zdobyli w sumie 11 bramek (6 z nich Bellamy)[135]. Wobec słabej skuteczności innych graczy ofensywnych, Andy’ego Carrolla (4 bramki), Dirka Kuijta (2), Maxi Rodrígueza (4)[135], oraz 33 strzałów w słupki i poprzeczki[136], Liverpool zdobył zaledwie 47 bramek, co dało 52 punkty na 114 możliwych[137][138]. Ze względu na brak uczestnictwa w europejskich pucharach, zespół dużą wagę przykładał do pucharów krajowych – już od początkowych rund na boisku występował skład zbliżony do optymalnego. Efektem było zwycięstwo w Pucharze Ligi Angielskiej[139] oraz finał Pucharu Anglii[140]. Choć zespół zajął w tabeli miejsce nie dające awansu do Ligi Europy, to jednak dzięki zwycięstwu w Pucharze Ligi, trafił do trzeciej rundy eliminacyjnej.
Brendan Rodgers |
Po sezonie ze stanowiskiem pożegnał się Kenny Dalglish[141], a w jego miejsce zatrudniono dotychczasowego szkoleniowca Swansea City – Brendana Rodgersa[142]. Klub opuścili Aquilani, Aurélio, Bellamy, Kuijt, Rodríguez oraz Carroll i Spearing (dwaj ostatni zostali wypożyczeni na cały sezon), natomiast nowy manager sprowadził młodego reprezentanta Walii Joego Allena, Włocha Fabia Boriniego oraz marokańskiego skrzydłowego Oussamę Assaidiego. Pod koniec okienka transferowego do Liverpoolu trafili także wypożyczony z Realu Madryt Nuri Şahin oraz napastnik niemieckiej młodzieżówki Samed Yeşil[143]. Drużyna, częściowo z uwagi na trudny terminarz, zaliczyła najgorszy początek ligowej kampanii od 1911 roku[144]. Jeszcze w październiku the Reds odpadli z Pucharu Ligi Angielskiej (porażka na własnym stadionie ze Swansea)[145], zaś w styczniu z rozgrywek o Puchar Anglii po porażce z trzecioligowym Oldham Athletic[146]. Lepiej Liverpoolowi szło w Lidze Europy, gdzie najpierw przebrnął przez eliminacje[147], po czym wygrał grupę[148]. W kolejnej rundzie angielski zespół trafił na Zenit Petersburg (0:2, 3:1), który awansował dalej dzięki bramkom zdobytym na wyjeździe[149]. W zimowym okienku transferowym do klubu dołączyli Daniel Sturridge[150] oraz Philippe Coutinho[151], natomiast zespół opuścili Joe Cole (West Ham)[152] i Nuri Şahin (skrócenie wypożyczenia)[153]. Ostatecznie Liverpool zakończył zmagania ligowe na 7. miejscu (po raz drugi z rzędu za lokalnym rywalem, Evertonem[154]), które nie pozwoliło na kwalifikację do europejskich pucharów. Najlepszym strzelcem zespołu został Suárez, który zdobył w sumie 30 bramek (23 w lidze)[155], jednak na skutek zdarzenia w 34. kolejce (Urugwajczyk ugryzł wówczas w ramię obrońcę Chelsea Branislava Ivanovicia) został zawieszony na 10 następnych spotkań[156]. Duży wpływ na grę zespołu mieli także młodzi gracze (w drużynie debiutowali Conor Coady, Jordon Ibe, Adam Morgan, Jerome Sinclair, Suso, Andre Wisdom i Samed Yeşil[157], a miejsce w pierwszym składzie wywalczył Raheem Sterling[158]) oraz zawodnicy sprowadzeni zimą (Sturridge zdobył 15 bramek[159] i 3 asysty, a Coutinho 3 bramki i 5 asyst[160]). W porównaniu z poprzednim sezonem, Liverpool zdobył 9 punktów i 24 bramki więcej, ale również stracił więcej bramek. Ostatni mecz sezonu 2012/2013 był też ostatnim występem Jamiego Carraghera, który zaliczył dla klubu 737 występów na przestrzeni 17 lat[161].
Latem 2013 roku klub dokonał kilkunastu transferów. Do zespołu dołączyli m.in. bramkarz Sunderlandu Simon Mignolet[162] i obrońca PSG – Mamadou Sakho[163]. Z klubu odszedł m.in. dotychczasowy pierwszy bramkarz Pepe Reina (wypożyczenie do SSC Napoli)[164], a także nabytki ery Dalglisha: Jonjo Shelvey[165], Stewart Downing[166], czy najdroższy wówczas gracz zakupiony przez Liverpool – Andy Carroll[167].
Sezon 2013/2014 Liverpool rozpoczął od trzech kolejnych zwycięstw 1:0[168][169][170], dzięki którym zajmował pierwsze miejsce w tabeli. Był to najlepszy start ligi w wykonaniu The Reds od 1994 roku[170]. W dalszej części sezonu podopieczni Rodgersa utrzymywali się w czołówce ligi, zaliczając kilka przekonujących zwycięstw: 5:0 (na wyjeździe) i 4:0 (u siebie) z Tottenhamem[171][172], 4:0 z Evertonem (najwyższe zwycięstwo w derbach od 1982 roku)[173], 3:0 z Manchesterem United (na wyjeździe)[174] czy 5:1 z liderującym wówczas Arsenalem[175]. Wygrywając 11 kolejnych spotkań[176], na trzy kolejki przed końcem sezonu Liverpool przewodził w tabeli, jednak porażka z Chelsea i remis z Crystal Palace sprawiły, że The Reds skończyli rozgrywki dwa punkty za Manchesterem City[177]. Drużyna zaprezentowała ofensywny, atrakcyjny futbol, strzelając 101 bramek[177], tracąc jednocześnie aż 51 goli[178]. Para napastników – Suárez i Sturridge – zdobyła 52 bramki (odpowiednio 31 i 21, dwa najlepsze wyniki w lidze), a Urugwajczyk został królem strzelców. Suárez zajął też drugie miejsce, za Stevenem Gerrardem, pod względem liczby asyst[179]. Mimo lepszej niż się spodziewano postawy ligowej, Liverpool dość wcześnie odpadł z krajowych pucharów, przegrywając w nich z Manchesterem United[180] i Arsenalem[181].
Sukcesy |
Trofea międzynarodowe |
| ||||||
Rozgrywki | Osiągnięcie | Razy | Sezon(y) | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Klubowe MŚ | zdobywca | 0 | ||||
finalista | 1 | 2005 | ||||
Puchar Interkontynentalny | zdobywca | 0 | ||||
finalista | 2 | 1981, 1984 | ||||
Liga Mistrzów (Puchar Europy) | zdobywca | 5 | 1977, 1978, 1981, 1984, 2005 | |||
finalista | 3 | 1985, 2007, 2018 | ||||
Liga Europy (Puchar UEFA) | zdobywca | 3 | 1973, 1976, 2001 | |||
finalista | 1 | 2016 | ||||
Puchar Zdobywców | zdobywca | 0 | ||||
finalista | 1 | 1966 | ||||
Superpuchar UEFA | zdobywca | 3 | 1977, 2001, 2005 | |||
finalista | 2 | 1978, 1984 | ||||
Puchar Intertoto | zdobywca | 0 | ||||
finalista | 0 | |||||
Puchar Miast Targowych | zdobywca | 0 | ||||
finalista | 0 | |||||
półfinalista | 1 | 1971 |
Trofea krajowe |
| ||||||
Rozgrywki | Osiągnięcie | Razy | Sezon(y) | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Mistrzostwo | I miejsce | 18 | 1901, 1906, 1922, 1923, 1947, 1964, 1966, 1973, 1976, 1977, 1979, 1980, 1982, 1983, 1984, 1986, 1988, 1990 | |||
II miejsce | 13 | 1899, 1910, 1969, 1974, 1975, 1978, 1985, 1987, 1989, 1991, 2002, 2009, 2014 | ||||
III miejsce | 7 | 1968, 1972, 1996, 1998, 2001, 2006, 2007 | ||||
Puchar | zdobywca | 7 | 1965, 1974, 1986, 1989, 1992, 2001, 2006 | |||
finalista | 7 | 1914, 1950, 1971, 1977, 1988, 1996, 2012 | ||||
Superpuchar | zdobywca | 15 | 1964*, 1965*, 1966, 1974, 1976, 1977*, 1979, 1980, 1982, 1986*, 1988, 1989, 1990*, 2001, 2006 | |||
finalista | 6 | 1922, 1971, 1983, 1984, 1992, 2002 | ||||
Puchar Ligi | zdobywca | 8 | 1981, 1982, 1983, 1984, 1995, 2001, 2003, 2012 | |||
finalista | 4 | 1978, 1987, 2005, 2016 | ||||
II liga | I miejsce | 4 | 1894, 1896, 1905, 1962 | |||
II miejsce | 0 | |||||
III miejsce | 3 | 1956, 1960, 1961 |
Lancashire League:
mistrz (1x): 1893
* Zwycięzca nie został rozstrzygnięty i puchar wręczono obydwóm finalistom (wspólny puchar).
Inne trofea |
Trofeo Santiago Bernabéu:
finalista (1x): 1989
Trofeum Pirelli:
zdobywca (1x): 1998
Amsterdam Tournament:
finalista (1x): 2001
Merlion Cup:
zdobywca (1×): 2009
Klubowe rekordy |
Klubowe
- Najwyższe zwycięstwo – 1974 rok – 11:0 ze Strømsgodset
- Najwyższe zwycięstwo w historii Ligi Mistrzów – 2007 rok – 8:0 z Beşiktaşem JK
- Najwyższa porażka – 1954 rok – 1:9 z Birmingham City
- Najwyższy transfer do klubu – Virgil van Dijk – 75 mln funtów z Southampton – 1 stycznia 2018 roku (transfer ustalony 27 grudnia 2017 roku)[182]
- Najdrożej sprzedany zawodnik – Philippe Coutinho – 142 mln funtów do Barcelony – 8 stycznia 2018 roku (transfer ustalony 6 stycznia 2018 roku)[183]
- Najwyższa frekwencja – Sezon 1951/1952 – 61 905 przeciwko Wolverhampton Wanderers[184]
- Najwyższe zwycięstwo – 1974 rok – 11:0 ze Strømsgodset
Zawodnicy
- Najwięcej występów – Ian Callaghan – 857
- Najstarszy zawodnik – Ted Doig – 41 lat i 165 dni – sezon 1907/1908
- Najmłodszy zawodnik – Jerome Sinclair – 16 lat i 6 dni – sezon 2012/2013
- Najwięcej sezonów – Phil Neal – 9
- Najwięcej kolejnych spotkań – Phil Neal – 417 – od 1976 do 1983 roku
- Najdłużej grający zawodnik – Elisha Scott – 21 lat i 52 dni – od 1913 do 1934 roku
- Najwięcej bramek – Ian Rush – 346
- Najmłodszy strzelec bramki – Ben Woodburn – 17 lat i 45 dni – sezon 2016/2017
- Najstarszy strzelec bramki – Billy Liddell – 38 lat i 55 dni – sezon 1959/1960
Stadiony |
Stadion Liverpoolu, Anfield, został zbudowany w 1884 roku w pobliżu liverpoolskiego Stanley Park. Jego właścicielem był John Houlding, a przez pierwsze lata istnienia swoje spotkania rozgrywał na nim Everton F.C. Jednak w 1892 roku po sporze z właścicielem stadionu Everton F.C. przeniósł się na pobliski Goodison Park. W tym samym roku mecze na Anfield zaczął rozgrywać nowo powstały klub Liverpool F.C.[185]
W 1906 roku jedna z trybun została ochrzczona mianem The Kop, na cześć wzgórza w południowej Afryce, na którym podczas drugiej wojny burskiej poległ regiment strzelców z Lancashire (ponad 300 osób), spośród których wielu pochodziło z Liverpoolu. Obecnie na trybunie The Kop zasiadają najbardziej zagorzali fani klubu[185].
Stadion Anfield leży w gęsto zabudowanej dzielnicy, co przez wiele lat de facto uniemożliwiało poważną rozbudowę. Ostatnia modyfikacja stadionu miała miejsce w 1992 roku[185] na stulecie Liverpoolu. Wyremontowano wówczas główną trybunę[186]. Wówczas pojemność stadionu ustalono na ponad 45 tysięcy osób[185][186]. W porównaniu z obiektami największych rywali (np. 75-tysięcznym Old Trafford, czy 60-tysięcznym Emirates Stadium), stadion Liverpoolu generował stosunkowo niewielki zysk z tzw. „dnia meczowego”.
Z uwagi na trudności związane z powiększeniem pojemności stadionu władzie klubu w maju 2002 roku ogłosiły plany przeprowadzki na mający powstać Stanley Park Stadium. Projektowany stadion miał liczyć od 55[187] do 60 tysięcy widzów[188], a inaugurację zaplanowano na sierpień 2009 roku[189]. W kolejnych latach budowa była kilkakrotnie odraczana[190], by ostatecznie zostać zawieszoną na czas nieokreślony[191][192]. Grupa New England Sports Ventures (Fenway Sports Group), która przejęła klub w 2010 roku zdecydowała się jednak na rozbudowę Anfield niż budowę nowego obiektu[193][194][195].
Herb |
Herb Liverpoolu w swej obecnej postaci powstał w 1999 roku i ma bardzo ciekawą historię oraz symbolikę. Mianowicie jest złożony z kilku elementów, z których każdy ma inne znaczenie, a wszystkie łączy jedno – miasto Liverpool.
Centralny punkt herbu to Liverbird (mityczna istota stworzona w XIII wieku, będąca połączeniem kormorana i orła), uznawany za patrona portu w Liverpoolu. Legenda mówi, że kiedy stwór odleci, miasto przestanie istnieć. Zaadaptowany do herbu klubu przez kibiców ma symbolizować pochodzenie klubu i w specyficzny sposób być także „wizytówką” miasta[196].
Drugim elementem herbu Liverpoolu jest fragment Shankly Gate, jednej z bram stadionu Anfield, powstałej 26 sierpnia 1982 roku i poświęconej trenerskiej legendzie klubu - Billowi Shankly`emu. Fragment ten, obok ozdobnych „zawijasów” zawiera w sobie małą tarczę z Liverbirdem, poniżej której znajdują się dwa szkockie symbole - flaga i oset, będące nawiązaniem do kraju pochodzenia Shankly`ego. Całość kompozycji osadzona jest na podłużnym prostokącie z tytułem hymnu The Reds - You’ll Never Walk Alone.
Ostatnim, ale równie istotnym elementem obecnego herbu Liverpool FC jest wstęga z dwoma płomieniami oraz datą powstania klubu. Płomienie symbolizują tragiczne wydarzenia z 1989 roku, śmierć 96 kibiców klubu podczas tragedii na stadionie Hillsborough w Sheffield.
Połączenie tych elementów dało jeden z najbardziej rozpoznawalnych herbów klubowych na świecie. Jest symbolem drużyny, która od wielu lat zaliczana jest do światowej elity klubów piłkarskich[197][198].
Hymn |
Hymnem The Reds jest przebój musicalowy Oscara Hammersteina II i Richarda Rogersa noszący nazwę You’ll Never Walk Alone. W latach sześćdziesiątych utwór ten wykonywał rockowy zespół z Liverpoolu – Gerry & the Pacemakers. Obecnie jest on śpiewany przez fanów The Reds w tej właśnie wersji. Na Anfield zaczęto go nucić tuż po owym nagraniu. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, po tragedii na Hillsborough, stał się oficjalnym hymnem Liverpool FC[199], a jego tytuł został umieszczony na herbie klubu i nad bramą wejściową Anfield Rd Stand o nazwie: „Shankly Gates”.
Derby Merseyside |
Szkoleniowcy |
Liverpool miał w swojej historii 18 trenerów, którzy zdobyli dla tego klubu 59 różnych trofeów.
Trenerzy | Lata | Sukcesy |
---|---|---|
John McKenna | 1892−1896 | brak |
Tom Watson | 1896−1915 | Mistrzostwo Anglii (2) |
David Ashworth | 1920−1923 | Mistrzostwo Anglii |
Matt McQueen | 1923−1928 | Mistrzostwo Anglii |
George Patterson | 1928−1936 | brak |
George Kay | 1936−1951 | Mistrzostwo Anglii |
Don Welsh | 1951−1956 | brak |
Phil Taylor | 1956−1959 | brak |
Bill Shankly | 1959−1974 | Mistrzostwo Anglii (3), Puchar UEFA, Puchar Anglii (2), Superpuchar Anglii (3) |
Bob Paisley | 1974−1983 | Mistrzostwo Anglii (6), Puchar Mistrzów (3), Puchar UEFA, Puchar Ligi Angielskiej (3), Superpuchar Europy, Superpuchar Anglii (6) |
Joe Fagan | 1983−1985 | Mistrzostwo Anglii, Puchar Mistrzów, Puchar Ligi Angielskiej |
Kenny Dalglish | 1985−1991 | Mistrzostwo Anglii (3), Puchar Anglii (2), Superpuchar Anglii (4) |
Graeme Souness | 1991−1994 | Puchar Anglii |
Roy Evans | 1994−1998 | Puchar Ligi Angielskiej |
Gérard Houllier | 1998−2004 | Puchar UEFA, Puchar Anglii, Puchar Ligi Angielskiej (2), Superpuchar Europy, Superpuchar Anglii |
Rafael Benítez | 2004−2010 | Puchar Mistrzów, Puchar Anglii, Superpuchar Europy, Superpuchar Anglii |
Roy Hodgson | 2010−2011 | brak |
Kenny Dalglish | 2011−2012 | Puchar Ligi Angielskiej |
Brendan Rodgers | 2012−2015 | brak |
Jürgen Klopp | od 2015 | brak |
Zawodnicy |
Obecny skład |
- Stan na 1 września 2018 roku
|
|
Piłkarze na wypożyczeniu |
|
|
Europejskie puchary |
Przypisy |
↑ Reds sport all-red kit for first time (ang.). liverpoolfc.com, 1964-11-25. [dostęp 2013-07-03].
↑ Jim Boardman: Would it hurt LFC to consult all Hillsborough families? (ang.). anfieldroad.com, 2012-05-11. [dostęp 2013-07-04].
↑ Liverpool FC Badge Design (ang.). liverweb.org.uk. [dostęp 2013-07-04].
↑ Ben Smith: Liverpool to redevelop Anfield instead of building on Stanley Park (ang.). BBC Sport, 2012-10-15. [dostęp 2013-07-04].
↑ The Business Of Soccer – Full List – Forbes (ang.). forbes.com, 2015-05-06. [dostęp 2015-05-06].
↑ ab Liverpool Football Club is formed (ang.). liverpoolfc.com, 1892-06-03. [dostęp 2013-07-02].
↑ Promotion won at first attempt (ang.). liverpoolfc.com, 1894-04-28. [dostęp 2013-07-03].
↑ Tom Watson arrives as manager (ang.). liverpoolfc.com, 1896-08-17. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds crowned champions for first time (ang.). liverpoolfc.com, 1901-04-29. [dostęp 2013-07-03].
↑ Title returns to Anfield (ang.). liverpoolfc.com, 1906-04-14. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds reach first FA Cup final (ang.). liverpoolfc.com, 1914-04-25. [dostęp 2013-07-03].
↑ Third title win secured (ang.). liverpoolfc.com, 1922-04-15. [dostęp 2013-07-03].
↑ Back to back title triumphs for Reds (ang.). liverpoolfc.com, 1923-04-21. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds confirmed as post war champions (ang.). liverpoolfc.com, 1947-06-14. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds endure Cup final misery (ang.). liverpoolfc.com, 1950-04-29. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds relegated from top flight (ang.). liverpoolfc.com, 1954-04-24. [dostęp 2013-07-03].
↑ Shankly signs in at Anfield (ang.). liverpoolfc.com, 1959-12-01. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds promoted from Division Two (ang.). liverpoolfc.com, 1962-04-21. [dostęp 2013-07-03].
↑ Title won for sixth time (ang.). liverpoolfc.com, 1964-04-18. [dostęp 2013-07-03].
↑ Title reclaimed after Chelsea win (ang.). liverpoolfc.com, 1966-04-30. [dostęp 2013-07-03].
↑ 73 year wait for Cup glory ends (ang.). liverpoolfc.com, 1965-05-01. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds lose first European final (ang.). liverpoolfc.com, 1966-05-05. [dostęp 2013-07-03].
↑ Eighth league title secured (ang.). liverpoolfc.com, 1973-04-28. [dostęp 2013-07-03].
↑ Europe conquered as Reds land UEFA Cup (ang.). liverpoolfc.com, 1973-05-23. [dostęp 2013-07-03].
↑ FA Cup returns to Anfield (ang.). liverpoolfc.com, 1974-05-04. [dostęp 2013-07-03].
↑ Sensation as Shankly resigns (ang.). liverpoolfc.com, 1974-07-12. [dostęp 2013-07-03].
↑ Bill Shankly in quotes (ang.). Liverpoolfc.tv, 2010-02-12. [dostęp 2012-04-18].
↑ Paisley takes over in the hot-seat (ang.). liverpoolfc.com, 1974-07-26. [dostęp 2013-07-03].
↑ UEFA Cup won for second time (ang.). liverpoolfc.com, 1976-05-19. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds conquer Rome to win European Cup (ang.). liverpoolfc.com, 1977-05-25. [dostęp 2013-07-03].
↑ Kenny arrives from Celtic (ang.). liverpoolfc.com, 1977-08-10. [dostęp 2013-07-03].
↑ Nigel S. Scott: Liverpool FC: Why Kenny Dalglish Remains the Greatest Reds Player Ever? (ang.). bleacherreport.com, 2012-04-28. [dostęp 2013-07-04].
↑ Liverpool and Scotland’s King Kenny (ang.). fifa.com. [dostęp 2013-07-04].
↑ 6-0 win secures Super Cup success (ang.). liverpoolfc.com, 1977-12-06. [dostęp 2013-07-03].
↑ Wembley glory as Reds beat Bruges (ang.). liverpoolfc.com, 1978-05-10. [dostęp 2013-07-03].
↑ Kennedy the hero as Reds beat Madrid (ang.). liverpoolfc.com, 1981-05-27. [dostęp 2013-07-03].
↑ Ninth title clinched at Molineux (ang.). liverpoolfc.com, 1976-05-04. [dostęp 2013-07-03].
↑ Ten titles for Reds after Hammers draw (ang.). liverpoolfc.com, 1977-05-14. [dostęp 2013-07-03].
↑ Villa victory seals league triumph (ang.). liverpoolfc.com, 1979-05-08. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds clinch twelfth title (ang.). liverpoolfc.com, 1980-05-03. [dostęp 2013-07-03].
↑ 13th title heads to Anfield (ang.). liverpoolfc.com, 1982-05-15. [dostęp 2013-07-03].
↑ abc Reds win 14th title as Paisley bows out (ang.). liverpoolfc.com, 1983-04-19. [dostęp 2013-07-03].
↑ League Cup bogey is buried (ang.). liverpoolfc.com, 1981-04-01. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds retain League Cup with Spurs win (ang.). liverpoolfc.com, 1982-03-13. [dostęp 2013-07-03].
↑ Paisley lands League Cup with Man U victory (ang.). liverpoolfc.com, 1983-03-26. [dostęp 2013-07-03].
↑ Craig Bloomfield: After 26 years Fergie will never better Bob Paisley’s European achievements (ang.). talksport.co.uk, 2012-11-07. [dostęp 2013-07-04].
↑ Kennedy the spot kick hero in Rome (ang.). liverpoolfc.com, 1984-05-30. [dostęp 2013-07-03].
↑ Fagan leads Reds to title glory (ang.). liverpoolfc.com, 1984-05-12. [dostęp 2013-07-03].
↑ Joy for Reds in first all-Merseyside final (ang.). liverpoolfc.com, 1984-03-28. [dostęp 2013-07-03].
↑ Emdad Rahman: Dalglish and Rush: quite simply Liverpool’s greatest ever partnership (ang.). givemesport.com, 2011-01-25. [dostęp 2013-07-04].
↑ Football: Rush, Dalglish voted best British strike duo (ang.). independent.co.uk, 1999-03-06. [dostęp 2013-07-04].
↑ 1985: Fans die in Heysel rioting (ang.). bbc.co.uk, 1985-05-29. [dostęp 2013-07-03].
↑ Fagan steps down after Heysel tragedy (ang.). liverpoolfc.com, 1985-05-29. [dostęp 2013-07-03].
↑ 1985: English teams banned after Heysel (ang.). bbc.co.uk, 1985-05-31. [dostęp 2013-07-03].
↑ Jonathan Wilson: Five great meetings between Manchester United and Barcelona (ang.). Sports Illustrated, 2011-05-28. [dostęp 2013-07-04].
↑ Kenny leads Reds to double (ang.). liverpoolfc.com, 1986-05. [dostęp 2013-07-03].
↑ 17th title secured against Tottenham (ang.). liverpoolfc.com, 1988-04-23. [dostęp 2013-07-03].
↑ Hillsborough: Our darkest day (ang.). liverpoolfc.com, 1989-04-15. [dostęp 2013-07-03].
↑ Rush nets twice as Reds win Cup (ang.). liverpoolfc.com, 1989-05-20. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds clinch 18th league title (ang.). liverpoolfc.com, 1990-04-28. [dostęp 2013-07-03].
↑ Kenny quits as Liverpool manager (ang.). liverpoolfc.com, 1991-02-21. [dostęp 2013-07-03].
↑ Thomas and Rush land fifth Cup (ang.). liverpoolfc.com, 1992-05-09. [dostęp 2013-07-03].
↑ Roy Evans – Manager profile (ang.). lfchistory.net. [dostęp 2013-07-04].
↑ Macca double land League Cup (ang.). liverpoolfc.com, 1995-04-02. [dostęp 2013-07-03].
↑ ab Houllier arrives as joint manager (ang.). liverpoolfc.com, 1998-07-16. [dostęp 2013-07-03].
↑ Gerard Houllier – Manager profile (ang.). lfchistory.net. [dostęp 2013-07-04].
↑ Dortmund delight as Reds win thriller (ang.). liverpoolfc.com, 2001-05-16. [dostęp 2013-07-03].
↑ Owen wins Cup against Arsenal (ang.). liverpoolfc.com, 2001-05-12. [dostęp 2013-07-03].
↑ League Cup past winners (ang.). football-league.co.uk, 2013-02-24. [dostęp 2013-07-04].
↑ Super Cup is back at Anfield for second time (ang.). liverpoolfc.com, 2001-08-24. [dostęp 2013-07-03].
↑ Ian King, Daniel Dalence Garcia, Matthew Pery: England 2001/02 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-04].
↑ ab Neil Patterson: Gerard Houllier’s Biggest Mistake? (ang.). live4liverpool.com, 2012-10-21. [dostęp 2013-07-04].
↑ Gerrard and Owen beat United in Cardiff (ang.). liverpoolfc.com, 2003-03-02. [dostęp 2013-07-03].
↑ John Edwards: Death threat hate mail is latest blow for Houllier (ang.). dailymail.co.uk, 2004-03-03. [dostęp 2013-07-04].
↑ abcd Rafa arrives at Anfield (ang.). liverpoolfc.com, 2004-06-16. [dostęp 2013-07-03].
↑ Fernando Morientes (ang.). Soccerbase. [dostęp 2013-07-04].
↑ Liverpool FC Rafa Benitez Transfers (ang.). lfcstats.co.uk. [dostęp 2013-07-05].
↑ Djibril Cissé (ang.). lfchistory.net. [dostęp 2013-07-05].
↑ Rafael Benitez (pol.). lfc.pl. [dostęp 2013-07-05].
↑ A collection of statistics for the 2004-2005 season (ang.). lfchistory.net. [dostęp 2013-07-05].
↑ Liverpool in FA Premier League 2004/2005 (ang.). football-lineups.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ ab Karel Stokkermans, Antonio Zea: UEFA Champions League 2004/2005 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Barry Glendenning: Liverpool 2 – 1 Juventus (ang.). guardian.co.uk, 2005-04-05. [dostęp 2013-07-05].
↑ The miracle of Istanbul (ang.). liverpoolfc.com, 2005-05-25. [dostęp 2013-07-03].
↑ Reds beat Moscow to win Super Cup (ang.). liverpoolfc.com, 2005-08-26. [dostęp 2013-07-03].
↑ Baros completes transfer to Villa (ang.). bbc.co,uk, 2005-08-23. [dostęp 2013-07-05].
↑ Heroic Reds win best ever Cup final (ang.). liverpoolfc.com, 2006-05-13. [dostęp 2013-07-03].
↑ Liverpool F.C. (1892) (pol.). pilkarskiefakty.pl. [dostęp 2013-07-05].
↑ Valencia calling for Morientes (ang.). uefa.com, 2006-05-26. [dostęp 2013-07-05].
↑ Matt Scott: Cissé agrees Marseille move (ang.). guardian.co.uk, 2006-06-07. [dostęp 2013-07-05].
↑ Liverpool wrap up Bellamy switch (ang.). bbc.co.uk, 2006-06-22. [dostęp 2013-07-05].
↑ Liverpool complete deal for Kuyt (ang.). bbc.co.uk, 2006-08-18. [dostęp 2013-07-05].
↑ Gonzalez completes Reds medical (ang.). bbc.co.uk, 2005-10-26. [dostęp 2013-07-05].
↑ Pennant completes Liverpool move (ang.). bbc.co.uk, 2006-07-26. [dostęp 2013-07-05].
↑ Reds beat Chelsea to win Community Shield (ang.). liverpoolfc.com, 2006-08-13. [dostęp 2013-07-03].
↑ abcdefg Karel Stokkermans: UEFA Champions League 2006/07 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ abc FA Premier League 2006/2007 (ang.). football-lineups.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Ian King: England 2006/07 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Athens agony as Reds lose to Milan (ang.). liverpoolfc.com, 2007-05-23. [dostęp 2013-07-03].
↑ Hicks and Gillett arrive at Anfield (ang.). liverpoolfc.com, 2007-02-05. [dostęp 2013-07-03].
↑ US pair agree Liverpool takeover (ang.). bbc.co.uk, 2007-02-06. [dostęp 2013-07-03].
↑ ab Transfer record smashed as Torres signs in (ang.). liverpoolfc.com, 2007-07-04. [dostęp 2013-07-03].
↑ Ian King: England 2007/08 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Karel Stokkermans: UEFA Champions League 2007/08 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ UEFA Champions League 2007/08 – Knockout phase – Semifinals (ang.). uefa.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ English FA Cup 2007/2008 – Fifth Round results (ang.). statto.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Fa Cup 2007/2008 fixtures – Fifth Round (ang.). football-lineups.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ English League Cup 2007-08: Fifth Round (ang.). statto.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Premier League 2008-09 top goalscorers (ang.). eurosport.yahoo.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ English Premier League 2008-2009 Table: 26.12.2008 (ang.). statto.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ ab Ian King: England 2008/09 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ ab 2008-09 Barclays Premier League (ang.). espnfc.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ abc Liverpool 2008/09 Fixtures (ang.). espnfc.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ Manchester United v Liverpool (14/3/2009) (ang.). espnfc.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ Zapowiedź Liverpool-Man Utd.
↑ Liverpool v Arsenal (21/4/2009) (ang.). espnfc.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ UEFA Champions League 2008/09 Knockout Phase – Round of 16 (ang.). uefa.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ ab Karel Stokkermans: UEFA Champions League 2008/09 (ang.). rsssf.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ abc UEFA Champions League 2008/09 Knockout Phase – Quarterfinals (ang.). uefa.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ 2008/09 UEFA Champions League – Quarterfinals – Chelsea v Liverpool – 2nd Leg (ang.). uefa.com. [dostęp 2013-07-06].
↑ Rafael Benitez leaves Liverpool: club statement (ang.). The Daily Telegraph, 2010-06-03. [dostęp 2011-08-03].
↑ Benitez leaves Liverpool (ang.). liverpoolfc.com, 2010-06-03. [dostęp 2013-07-03].
↑ Liverpool appoint Hodgson (ang.). Liverpool F.C, 2010-07-01. [dostęp 2011-08-03].
↑ Owen Gibson: Liverpool FC finally has a new owner after 'win on penalties' (ang.). The Guardian, 2010-10-15. [dostęp 2011-08-03].
↑ Liverpool FC sold to NESV (ang.). liverpoolfc.com, 2010-10-15. [dostęp 2013-07-03].
↑ Roy Hodgson exits and Kenny Dalglish takes over (ang.). BBC Sport, 2011-01-08. [dostęp 2011-08-03].
↑ Hodgson leaves – Dalglish returns (ang.). liverpoolfc.com, 2011-01-08. [dostęp 2013-07-03].
↑ Jason Burt: Liverpool striker Fernando Torres hands in transfer request as Chelsea prepare new bid (ang.). telegraph.co.uk, 2011-01-28. [dostęp 2013-07-07].
↑ Roy Hodgson exits Liverpool & Kenny Dalglish takes over (ang.). bbc.co.uk, 2011-01-08. [dostęp 2013-07-07].
↑ Premier League 2010-2011 Results: May 2011 (ang.). eurosport.yahoo.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ 2010-11 Barclays Premier League Table (ang.). espnfc.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ 2010/11 UEFA Europa League – Knockout phase – Round of 16 (ang.). uefa.com. [dostęp 2013-07-05].
↑ Kenny Dalglish Transfers (ang.). liverweb.org. [dostęp 2013-07-07].
↑ Liverpool 2011-2012 Results (ang.). statto.com. [dostęp 2013-07-07].
↑ ab Liverpool in FA Premier League 2011/2012 (ang.). football-lineups.com. [dostęp 2013-07-07].
↑ Chris Haroun: Liverpool and their Premier League Woodwork Saga 2011/12 (ang.). The Liverpool World, 2012-06-06. [dostęp 2012-08-17].
↑ 2011/12 Barclays Premier League (ang.). espnfc.com. [dostęp 2013-07-07].
↑ English Premier League Table 2011-12 (ang.). eplmatches.com. [dostęp 2013-07-07].
↑ Reds end trophy wait (ang.). liverpoolfc.com, 2012-02-26. [dostęp 2013-07-03].
↑ England FA Cup 2011/2012 (ang.). scorespro.com. [dostęp 2013-07-07].
↑ LFC part company with Dalglish (ang.). liverpoolfc.com, 2012-05-16. [dostęp 2013-07-03].
↑ Liverpool and Swansea agree Brendan Rodgers compensation (ang.). bbc.co.uk, 2012-05-31. [dostęp 2013-07-07].
↑ Brendan Rodgers Transfers (ang.). liverweb.org.uk. [dostęp 2013-07-07].
↑ Dan Ripley: PREMIER LEAGUE LIVE: Sunderland 1 Liverpool 1 – as it happened from the Stadium of Light (ang.). W: Daily Mail [on-line]. 2012-09-15. [dostęp 2013-05-27].
↑ Ben Smith: Liverpool 1-3 Swansea (ang.). BBC Sport, 2012-10-31. [dostęp 2013-05-27].
↑ Alistair Magowan: Oldham 3-2 Liverpool (ang.). BBC Sport, 2013-01-27. [dostęp 2013-05-27].
↑ Liverpool 1-1 Hearts (ang.). UEFA, 2012-08-30. [dostęp 2013-05-27].
↑ L’pool top Europa group, Spurs qualify, Newcastle 2nd (ang.). ESPN, 2012-12-06. [dostęp 2013-05-27].
↑ Liverpool 3-1 Zenit St Petersburg (3-3 on aggregate; Zenit win on away goals) (ang.). RTÉ, 2013-02-21. [dostęp 2013-05-27].
↑ Liverpool complete Sturridge signing (ang.). Liverpool F.C., 2013-01-02. [dostęp 2013-05-27].
↑ Reds confirm Coutinho deal (ang.). Liverpool F.C., 2013-01-30. [dostęp 2013-05-27].
↑ Joe Cole: West Ham sign midfielder from Liverpool (ang.). BBC Sport, 2013-01-04. [dostęp 2013-05-27].
↑ Liverpool confirm Sahin departure (ang.). Liverpool FC, 2013-01-11. [dostęp 2013-05-27].
↑ Barclays Premier League Table 2012/13 (ang.). premierleague.com. [dostęp 2013-07-07].
↑ Tom Barclay: Do Liverpool really need Suarez? (ang.). W: The Sun [on-line]. 2013-04-22. [dostęp 2013-05-27].
↑ David Bond: Luis Suarez 10-game ban: FA punishes Liverpool striker for bite (ang.). BBC Sport, 2013-04-24. [dostęp 2013-05-27].
↑ Seven starlets who stepped up in 2012-13 (ang.). liverpoolfc.com, 2013-05-31. [dostęp 2013-07-06].
↑ Sterling commits future to LFC (ang.). liverpoolfc.com, 2012-12-21. [dostęp 2013-07-06].
↑ Daniel Sturridge thanks God and Drogba for scoring form at Liverpool (ang.). W: The Guardian [on-line]. 2013-05-13. [dostęp 2013-05-27].
↑ Chris Vermeulen: Impact od Daniel Sturridhe and Philippe Coutinho. Stats since joining Liverpool (ang.). English Premier League Index, 2013-05-19. [dostęp 2013-05-27].
↑ Andy Hunter: Liverpool give Jamie Carragher perfect ending with win over QPR (ang.). W: The Guardian [on-line]. 2013-05-19. [dostęp 2013-05-27].
↑ Mignolet completes Liverpool switch (ang.). Liverpool F.C., 2013-06-27. [dostęp 2013-09-03].
↑ Reds announce Sakho signing (ang.). Liverpool F.C., 2013-09-02. [dostęp 2013-09-03].
↑ Reds confirm Pepe Reina loan move (ang.). Liverpool F.C., 2013-07-29. [dostęp 2013-09-03].
↑ Reds confirm Shelvey sale (ang.). Liverpool F.C., 2013-07-03. [dostęp 2013-09-03].
↑ Downing seals West Ham switch (ang.). Liverpool F.C., 2013-08-13. [dostęp 2013-09-03].
↑ Reds complete Andy Carroll sale (ang.). Liverpool F.C., 2013-06-19. [dostęp 2013-09-03].
↑ Ben Smith: Liverpool 1 – 0 Stoke (ang.). BBC Sport, 2013-08-17. [dostęp 2014-02-11].
↑ Ben Smith: Aston Villa 0 – 1 Liverpool (ang.). BBC Sport, 2013-08-24. [dostęp 2014-02-11].
↑ ab Phil McNulty: Liverpool 1 – 0 Man Utd (ang.). BBC Sport, 2013-09-01. [dostęp 2014-02-11].
↑ Alistair Magowan: Tottenham 0 – 5 Liverpool (ang.). BBC Sport, 2013-12-15. [dostęp 2014-02-11].
↑ Michael Emons: Liverpool 4 – 0 Tottenham (ang.). BBC Sport, 2014-03-30. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ Phil McNulty: Liverpool 4 – 0 Everton (ang.). BBC Sport, 2014-01-28. [dostęp 2014-02-11].
↑ Phil McNulty: Man Utd 0 – 3 Liverpool (ang.). BBC Sport, 2014-03-16. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ Phil McNulty: Liverpool 5 – 1 Arsenal (ang.). BBC Sport, 2014-02-08. [dostęp 2014-02-11].
↑ Mandeep Sanghera: Norwich 2 – 3 Liverpool (ang.). Mandeep Sanghera, 2015-04-20. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ ab David Ornstein: Liverpool: Premier League near-miss offers hope for the future (ang.). BBC Sport, 2014-05-11. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ League Table 2013-14 (ang.). Premier League. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ Premiership 2013/2014. Zawodnicy (pol.). Soccerway. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ Alistair Magowan: Manchester United 1 – 0 Liverpool (ang.). BBC Sport, 2013-09-25. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ Jonathan Jurejko: Arsenal 2 – 1 Liverpool (ang.). BBC Sport, 2014-02-16. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].
↑ Liverpool agree deal to sign Virgil van Dijk (ang.). LiverpoolFC.com. [dostęp 27 grudnia 2017].
↑ Liverpool FC statement: Coutinho to leave LFC (ang.). LiverpoolFC.com. [dostęp 6 stycznia 2018].
↑ Anfield. Timeline (ang.). Liverpool F.C.. [dostęp 2014-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-25)].
↑ abcd Anfield Road (pol.). stadiony.net. [dostęp 2013-07-03].
↑ ab Anfield (ang.). stadiumguide.com. [dostęp 2013-07-03].
↑ Liverpool unveil new stadium (ang.). BBC News, 2002-05-17. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Reds stadium gets go-ahead (ang.). W: Liverpool Echo [on-line]. 2004-07-31. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Liverpool get go-ahead on stadium (ang.). BBC Sport, 2006-09-08. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Liverpool’s stadium move granted (ang.). BBC News, 2007-11-06. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Liverpool stadium 'will be built’ (ang.). BBC News, 2009-09-17. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Liverpool stadium plans on hold (ang.). bbc.co.uk, 2008-10-05. [dostęp 2013-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ John Henry hints Liverpool may stay at Anfield (ang.). BBC Sport, 2011-02-04. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Liverpool confirm plans to remain at Anfield (ang.). Sky Sports, 2012-10-15. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Ian Ayre says Anfield redevelopment will enhance Liverpool’s transfer budget (ang.). Sky Sports, 2012-10-16. [dostęp 2014-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-14)].
↑ Maciej Sakra: Liver Bird - fakty i legendy (pol.). W: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu... [on-line]. fcliverpool.pl, 2006-07. [dostęp 2016-07-17].
↑ Alina Malinowska: Liverpool FC (pol.). W: Liverpool FC [on-line]. psz.pl, 2012-05-14. [dostęp 2016-07-17].
↑ Sochal: Historia herbu (pol.). W: Historia herbu [on-line]. lfc.pl, 2004-16. [dostęp 2016-07-17].
↑ Sachin Nakrani: You’ll Never Walk Alone: from terrace anthem to touching tribute (ang.). guardian.co.uk, 2012-09-17. [dostęp 2013-07-04].
↑ Hibernian sign Adam Bogdan on loan, Hibernian F.C., 2 lipca 2018 (ang.).
↑ Gers confirm Ejaria loan, Rangers F.C., 7 czerwca 2018 (ang.).
↑ Rams complete double loan swoop, Derby County F.C., 17 lipca 2018 (ang.).
|
|
|
|
|
Kontrola autorytatywna (klub piłki nożnej):
ISNI: 0000 0004 4904 9761