Komisje dobrego porządku
Komisje dobrego porządku, komisje boni ordinis – kolegialne instytucje administracji miejskiej powołane w wyniku decyzji sejmu konwokacyjnego z 1764[1], znoszących niektóre jurydyki miejskie i serwitoriaty.
Działalność |
Pierwszą komisję dobrego porządku utworzył Stanisław August Poniatowski 1 czerwca 1765 dla Starej i Nowej Warszawy[2]. Sejm w 1768 zdecydował o utworzeniu komisji dobrego porządku we wszystkich miastach królewskich[3]. W czasach rządów Rady Nieustającej w latach 1775–1789 powołano je w większości miast królewskich Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W ich skład wchodziło każdorazowo od 6 do 14 członków, powoływanych z okolicznej szlachty. W 1776 zostały podporządkowane Departamentowi Policji Rady Nieustającej[4]. Cztery lata później przejęły uprawnienia komisji szpitalnych[5]. Sejm Czteroletni przekazał kompetencje komisji dobrego porządku komisjom porządkowym cywilno-wojskowym i (od 1791) Komisji Policji Obojga Narodów w Straży Praw[6].
Kompetencje |
Do ich kompetencji należał nadzór nad finansami miejskimi, kontrola działalności cechów rzemieślniczych i gildii kupieckich. Komisje te wydawały ordynacje dla poszczególnych miast, decydując o planowaniu przestrzennym ich zabudowy, numerowaniu domów, brukowaniu ulic, budowie kanałów[7].
Zobacz też |
- Lubelska Komisja Boni Ordinis
Przypisy |
↑ Volumina legum, t. 7, s. 43–45, Ubespieczenie miast
↑ Tadeusz Korzon, Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764—1794). T.2, s. 296
↑ Volumina legum, t. 7, s. 351–353, Warunek miast y miasteczek naszych Królewskich w Koronie y w W.X.Lit.
↑ Volumina legum t.8, s. 533 Powinności y władza Departamentów w Radzie przy boku naszym Nieustającej
↑ Tamże, s. 589 Szpitale w Koronie y W.X.Lit.
↑ Korzon op.cit. s. 301
↑ Tamże, s. 299 i n.
Linki zewnętrzne |
Ignacy Tadeusz Baranowski, Komisye porządkowe (1765—1788), Kraków 1907
Władysław Smoleński, Komisya boni ordinis warszawska, Warszawa 1914- Grzegorz M. Kowalski, Ordynacja dla Miasta Krakowa z 1778 roku Kraków 2008 ISBN 978-83-927658-0-6