Średnia Wieś (województwo podkarpackie)
| ||
 Panorama Średniej Wsi | ||
Państwo |  Polska | |
Województwo | podkarpackie | |
Powiat | leski | |
Gmina | Lesko | |
| Wysokość | 360 m n.p.m. | |
Liczba ludności (2011) | 1097[1][2] | |
Strefa numeracyjna | 13 | |
Kod pocztowy | 38-604[3] | |
Tablice rejestracyjne | RLS | |
SIMC | 0355766 | |
Położenie na mapie gminy Lesko   Średnia Wieś | ||
Położenie na mapie Polski  Średnia Wieś | ||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  Średnia Wieś | ||
Położenie na mapie powiatu leskiego  Średnia Wieś | ||
 49°25′03″N 22°20′58″E/49,417500 22,349444 | ||
Średnia Wieś (ukr. Середнє Село) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Lesko[4].
Duża wieś rolnicza w Bieszczadach nad Sanem, położona na wysokości 360 m n.p.m.
Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 894.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.
Spis treści
1 Części wsi
2 Historia
3 Zabytki
4 Demografia
5 Zobacz też
6 Przypisy
7 Linki zewnętrzne
Części wsi |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0355772 | Dolny Koniec | część wsi |
| 0355789 | Górny Koniec | część wsi |
| 0355795 | Kąt | część wsi |
Kościół Wniebowzięcia Matki Bożej
Historia |
Wieś powstała na prawie ruskim w czasach, gdy ziemie te należały jeszcze do Rusi Halickiej. Pierwotna nazwa osady brzmiała Terpiczów i leżała na ziemi sanockiej. W dokumentach osada pojawia się po raz pierwszy w roku 1376, w 1407 zapisano Terpiczowy. Wówczas dokonano bowiem rozgraniczenia pomniędzy Terpiczowem a Myczkowcami. W roku 1427 wieś stała się własnością Matiasza ze Zboisk herbu Gozdawa. Również całe dorzecze Hoczewki znalazło się w jego posiadaniu. Wnuk Matiasza ze Zboisk dał początek rodowi Balów z Hoczwi, którzy założyli kilkadziesiąt wsi w całych Bieszczadach.
Terpiczów dzielił się początkowo na trzy części: Terpiczów Przedni, Średni oraz Zadni. Od 1598 roku, czyli momentu podziału dóbr pomiędzy czterech braci z rodu Balów, części te nigdy nie miały wspólnego właściciela. W XVII wieku Terpiczów Przedni przyjął nazwę Bachlowa (od 1968 roku Bachlawa), zaś Średni i Zadni złączyły się tworząc Średnią Wieś - gniazdo rodowe jednej z gałęzi Balów.
Po śmierci podstolego latyczowskiego Aleksandra Bala w 1758 roku, sporządzono inwentarz jego dworu. W ten sposób dowiedziano się nieco o stylu życia mieszkającej tam szlachty. Izba stołowa była niewątpliwie najwspanialszym z pomieszczeń. Obita szpalerami gdańskimi, z umieszczonym nad kredensem herbem Gozdawa - była miejscem przyjęć oraz pijaństwa. Inne pokoje obite były płótnem, ewentualnie suknem, zaś ściany dekorowano chińskimi portrecikami oraz "osóbkami gipsowymi". W jednej z izb znajdowały się relikwiarze za szkłem, obrazy Matki Bożej, św. Floriana oraz innych świętych. Również meble warte są uwagi. Szczególnie biurko "kolbuszowską robotą ordynaryjne niewielkie", marmurowe stoliki, dywany (zwłaszcza ten perski). Biblioteka dworska zawierała statut, inwentarz konstytucji, herbarz, 25 książek "do czytania i modlenia", 8 kalendarzy i 70 fascykułów aktów przeważnie procesowych.
W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej Średnia Wieś była Henryka hr. Kuczkowska[7]. W XIX wieku w dworze mieszkała Ewa Kuczkowska, z domu Ankwicz, kochana przez Adama Mickiewicza, która w 1829 towarzyszyła mu w jego rzymskich wycieczkach[8]. W lipcu 1944 w Średniej Wsi po wycofaniu się oddz. niemieckich UPA dokonała mordu na 11 polskich mieszkańcach tej wsi.
W XIX wieku w miejscu dworu wzniesiono neogotycki pałac. Budowla spłonęła w 1946 roku w czasie walk z UPA. Mury stały do lat pięćdziesiątych, potem ich miejsce zajęły zabudowania PPRol-u. Do dziś pozostały tylko fragmenty, niegdyś rozległego, parku dworskiego. W nich możemy znaleźć pomniki przyrody: dęby o obwodzie od 3 do 6 m oraz lipy o obwodzie ok. 5 m.
We wsi przed II wojną światową zamieszkiwał Jerzy Matykiewicz, zaś urodził się w 1947 Ryszard Gajewski .
Benedykt Gajewski stworzył publikację pt. Średnia Wieś. Monografia i przewodnik (2002).
Zabytki |
Drewniany kościół pw. Wniebowzięcia Matki Bożej, zbudowany zapewne w II połowie XVI wieku jako kaplica dworska rodu Balów, wykonany w konstrukcji zrębowej. Jest to najstarszy drewniany kościół w Bieszczadach. Wejście stanowią bliźniacze odrzwia w kształcie "oślego grzbietu", wewnątrz kościoła na ścianach nawy i prezbiterium polichromia figuralna i iluzjonistyczna, z I połowy XVIII wieku, z tego samego okresu pochodzą późnobarokowe ołtarze - główny i dwa boczne. W 1983 do kościoła została dobudowana wieża[9].
We wsi znajdowała się też cerkiew greckokatolicka pw. Wprowadzenia Bogurodzicy do Świątyni, została ona zniszczona po II wojnie światowej. Do dziś zachowała się jedynie murowana dzwonnica parawanowa z 1927.
Na terenie wsi znajduje się leśny rezerwat przyrody Grąd.
Demografia |
- 1785 - 292 grekokatolików, 140 rzymskich katolików, 13 żydów
- 1840 - 459 grekokatolików
- 1859 - 518 grekokatolików
- 1879 - 561 grekokatolików
- 1899 - 792 grekokatolików
- 1926 - 875 grekokatolików
- 1938 - 920 grekokatolików
(do uzupełnienia dane o pozostałych mieszkańcach)
Zobacz też |
Średnia Wieś,
Średnia,- Średnia Huta
Przypisy |
↑ Portal polskawliczbach.pl
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-17].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
↑ ab GUS. Rejestr TERYT
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (pol.). opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06].
↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 205.
↑ Andrzej Potocki: Wstęp. Lesko. W: Ryszard Nater, Zygmunt Nater: Lesko. Nasze miasto. Lesko: 2001, s. 14. ISBN 83-910156-3-7.
↑ Modrzewiowy kościółek w Średniej Wsi
Linki zewnętrzne |
Średnia Wieś w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa 1890.
| |||||||||||||
