Egftnjytyk

Ten artykuł dotyczy tytułu nadawanego szachistom. Zobacz też: tytuły klasyfikacyjne w brydżu sportowym.

Arcymistrz – tytuł nadawany szachistom przez Międzynarodową Federację Szachową (FIDE) za wyniki sportowe. Wyróżniony szachista ma prawo dożywotnio posługiwać się tym tytułem. Na oznaczenie tytułu używa się polskiego skrótu am lub międzynarodowego GM (ang. grandmaster) oraz analogicznie dla kobiet amk i WGM.

Zasady nadawania tytułu |

W 1914 roku car Rosji Mikołaj II, chcąc uhonorować najsilniejszych szachistów świata uczestniczących w turnieju w Petersburgu, nazwał ich arcymistrzami. Tego zaszczytu dostąpili: Emanuel Lasker, Jose Raul Capablanca, Aleksandr Alechin, Siegbert Tarrasch i Frank Marshall. Ze względu na rangę tego wydarzenia przyjmuje się, że były to pierwsze honorowe nominacje arcymistrzowskie, jakkolwiek arcymistrzami nazywano wybitnych szachistów już wcześniej.

W 1950 roku FIDE unormowała zasady przyznawania tytułu arcymistrza i nadała tytuły najwybitniejszym szachistom za bieżące i wcześniejsze osiągnięcia. Zaszczytu tego dostąpiło wówczas 27 szachistów:

• najlepsi w tym okresie na świecie: mistrz świata Michaił Botwinnik oraz Izaak Bolesławski, Igor Bondarewski, Dawid Bronstein, Max Euwe, Reuben Fine, Salomon Flohr, Paul Keres, Aleksandr Kotow, Andor Lilienthal, Miguel Najdorf, Samuel Reshevsky, Wasilij Smysłow, Gideon Stahlberg i László Szabó,


• za wcześniejsze osiągnięcia: Ossip Bernstein, Oldrich Duras, Ernst Grünfeld, Borislav Kostić, Grigorij Lewenfisz, Géza Maróczy, Jacques Mieses, Wiaczesław Ragozin, Akiba Rubinstein, Friedrich Sämisch, Ksawery Tartakower i Milan Vidmar.

Tytuły arcymistrzyń kobiecych po raz pierwszy nadano w 1976 roku, otrzymało je wówczas 12 szachistek: Nana Aleksandria, Jelizawieta Bykowa, Nona Gaprindaszwili, Natalia Konoplewa, Walentyna Kozłowska, Ałła Kusznir, Milunka Lazarević, Irina Lewitina, Olga Rubcowa, Ludmiła Rudenko, Marta Szul i Tatiana Zatułowska.

Obecnie tytuł jest nadawany, gdy szachista w określonym czasie osiągnął trzy wartościowe rezultaty (tzw. normy) w turniejach międzynarodowych z udziałem arcymistrzów. Tytuł może być również przyznany za inne wybitne osiągnięcia, np. za zakwalifikowanie się do turnieju bądź meczów pretendentów, czy też za zdobycie tytułu mistrza świata juniorów. Poza tytułem arcymistrza FIDE przyznaje również mniej prestiżowe tytuły mistrza międzynarodowego, mistrza FIDE i kandydata na mistrza FIDE oraz analogiczne tytuły kobiece: arcymistrzyni, mistrzyni międzynarodowej, mistrzyni FIDE i kandydatki na mistrzynię FIDE. Kobiety mogą również zdobywać – na takich samych zasadach, jak mężczyźni – tytuły arcymistrza i mistrza międzynarodowego. Międzynarodowa Federacja Szachowa przyznaje również tytuł arcymistrza zawodniczce, która zdobyła tytuł mistrzyni świata.

W 1959 r. Bobby Fischer w wieku piętnastu lat (dokładnie mając 15 lat, 6 miesięcy i 1 dzień) otrzymał tytuł arcymistrzowski za zakwalifikowanie się do turnieju pretendentów. Od tego czasu kilkanaścioro młodych szachistów zostało arcymistrzami w jeszcze młodszym wieku, m.in. najsilniejsza szachistka świata, wówczas piętnastoletnia Judit Polgár (15-4-28) i ukraiński junior Siergiej Kariakin, który w 2002 r. został arcymistrzem mając dwanaście lat (12-7-0).

Najmłodsi arcymistrzowie |

Siergiej Kariakin – jedyny na świecie szachista, który tytuł arcymistrza zdobył przed ukończeniem 13. roku życia.

Hou Yifan – najwyżej na liście sklasyfikowana kobieta, która tytuł arcymistrza otrzymała przed ukończeniem 15. roku życia.

Lista obejmuje zawodników poniżej 15. roku życia.
stan na dzień 17.12.2014

Lp	Zawodnicy	Data urodzenia	Wiek w dniu zdobycia ostatniej normy *	Rok nadania tytułu
1	Siergiej Kariakin	12.01.1990	12 – 7 – 0	2002
2	Parimarjan Negi	09.02.1993	13 – 4 – 22	2006
3	Magnus Carlsen	30.11.1990	13 – 4 – 27	2004
4	Wei Yi	02.06.1999	13 – 8 – 23	2013
5	Bu Xiangzhi	10.12.1985	13 – 10 – 13	1999
6	Samuel Sevian	26.12.2000	13 – 10 – 27	2014
7	Richárd Rapport	25.03.1996	13 – 11 – 15	2010
8	Tejmur Radżabow	12.03.1987	14 – 0 – 14	2001
9	Rusłan Ponomariow	11.10.1983	14 – 0 – 17	1997
10	Wesley So	09.10.1993	14 – 1 – 28	2007
11	Étienne Bacrot	22.01.1983	14 – 2 – 0	1997
12	Jorge Cori Tello	30.07.1995	14 – 2 – 0	2010
13	Illa Nyżnyk	27.09.1996	14 – 3 – 2	2010
14	Maxime Vachier-Lagrave	21.10.1990	14 – 4 – 0	2005
15	Péter Lékó	08.09.1979	14 – 4 – 22	1994
16	Hou Yifan	27.02.1994	14 – 6 – 2	2008
17	Anisz Giri	28.06.1994	14 – 7 – 2	2009
18	Jurij Kuzubow	26.01.1990	14 – 7 – 12	2004
19	Dariusz Świercz	31.05.1994	14 – 7 – 29	2009
20	Nguyễn Ngọc Trường Sơn	23.02.1990	14 – 10 – 0	2004
21	Daniił Dubow	18.04.1996	14 – 11 – 14	2011
22	Ray Robson	25.10.1994	14 – 11 – 16	2010
23	Fabiano Caruana	30.07.1992	14 – 11 – 20	2007
24	Samwel Ter-Sahakian	19.09.1993	14 – 11 – ?	2009

* Wiek w dniu zdobycia ostatniej normy (lata – miesiące – dni), o ile w dniu tym zawodnik był uprawniony do otrzymania tytułu arcymistrza (czyli posiadał ranking min. 2500 aktualnie lub w przeszłości bądź też jego ranking spełniał ten warunek „wirtualnie”).

Zobacz też |

• mistrz międzynarodowy


• polscy arcymistrzowie szachowi

Bibliografia |

• 
  ChessBase (ang.)
  


• 
  World's Youngest GM – GM Wesley So, age 14 (ang.)
  


• 
  Grandmaster Hou Yifan (ang.)
  


• 
  Richárd Rapport – grandmaster at thirteen (ang.)
  


• 
  GM title for Illya Nyzhnyk in Groningen (ang.)
  


• 
  Chess prodigies and mini-grandmasters revisited (ang.)
  


• 
  Daniil Dubov, grandmaster at fourteen (ang.)
  


• 
  Jan-Krzysztof Duda: 15-year-old gains GM title (ang.)
  


• 
  Profile of a Prodigy: Samuel Sevian (ang.)
  

Linki zewnętrzne |

• Przepisy dotyczące nadawania tytułów międzynarodowych na stronie Polskiego Związku Szachowego


• Все гроссмейстеры шахматного мира - All Grandmasters of the Chess World


• Lista szachistów i szachistek z tytułem arcymistrza na aktualnej liście rankingowej


• Lista szachistek z tytułem arcymistrzyni na aktualnej liście rankingowej


• 
  ‘A GM is a GM’? – FIDE title devaluation (ang.)