Jerzy Nowosielski





























Jerzy Nowosielski


Ilustracja
Jerzy Nowosielski (portret wykonany przez Zbigniewa Kresowatego)
Data i miejsce urodzenia

7 stycznia 1923
Kraków
Data i miejsce śmierci

21 lutego 2011
Kraków
Narodowość

polska
Dziedzina sztuki

malarstwo
Odznaczenia

Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia PolskiKrzyż Komandorski Orderu Odrodzenia PolskiZłoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”




Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy w Białym Borze




Miasto u stóp gór (pejzaż)




Sala Jerzego Nowosielskiego w Pałacu Prezydenckim w Warszawie, w której w latach 2012–2015 prezentowano 10 prac artysty[1]




Freski Jerzego Nowosielskiego w kaplicy (dolnej cerkwi) św. Eliasza i św. Hieronima ze Strydonu w cerkwi św. Jana Klimaka w Warszawie




Krucyfiks Jerzego Nowosielskiego w kościele św. Dominika na warszawskim Służewie




Malowidła w prezbiterium PKŚ Jelonki Południowe





Grób Jerzego Nowosielskiego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie


Jerzy Nowosielski (ur. 7 stycznia 1923 w Krakowie, zm. 21 lutego 2011 tamże[2]) – polski malarz, rysownik, scenograf, filozof i teolog prawosławny. Uważany za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon.




Spis treści






  • 1 Życiorys


  • 2 Twórczość


  • 3 Odznaczenia, tytuły, wyróżnienia, upamiętnienie


  • 4 Włamanie i kradzież zbiorów


  • 5 Zniszczenie polichromii w Olszynach


  • 6 Przypisy


  • 7 Bibliografia


  • 8 Linki zewnętrzne





Życiorys |


Urodził się w Krakowie. Jego ojciec był Łemkiem wyznania unickiego i pochodził z Odrzechowej w powiecie sanockim, matka była Polką mającą niemieckie korzenie [3][4]. Jej przodkowie przybyli do Polski w okresie tzw. kolonizacji józefińskiej.


W 1940 rozpoczął naukę w Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau u profesora Stanisława Kamockiego. W latach 1942–1943 podczas nowicjatu studiował ikonopisarstwo w unickiej Ławrze Uniowskiej św. Jana Chrzciciela w Uniowie pod Lwowem. Po powrocie do Krakowa związany był z kręgiem przyszłej Grupy Krakowskiej. W latach 1945–1947 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u profesora Eugeniusza Eibischa. Na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (1948) wystawił obrazy w stylu abstrakcji geometrycznej[5].


Na początku swej drogi artystycznej był asystentem Tadeusza Kantora i pozostawał pod wpływem Tadeusza Brzozowskiego. W okresie socrealizmu zajmował się sztuką sakralną oraz scenografią. W 1950 zamieszkał, wraz z żoną Zofią, w Łodzi przy ul. Narutowicza 113. Jego żona pracowała jako scenograf w Teatrze Lalek Arlekin, on natomiast jako kierownik artystyczny Państwowej Dyrekcji Teatrów Lalek. Był m.in. twórcą lalek i scenografii do spektaklu Miś Łazęga dla Teatru Pinokio w 1952. Tutaj również nawiązał bliski kontakt z Teresą Tyszkiewicz oraz Stanisławem Fijałkowskim. W 1957 został wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi), gdzie początkowo uczył studentów w pracowni projektowania tkanin dekoracyjnych, a następnie w pracowni malarstwa. W tym samym czasie związał się z łódzką grupą artystyczną "Piąte Koło". Okres łódzki widoczny jest na obrazach artysty, m.in. na serii obrazów zatytułowanych Pejzaż łódzki. Sam o starych łódzkich fabrykach mówił "łódzki gotyk"[6].


Swoją pierwszą wystawę miał w 1955, zaraz potem reprezentował Polskę na biennale w Wenecji (1956) i w São Paulo (1959). Łódź opuścił z żoną we wrześniu 1962, aby wrócić do Krakowa[6].


Od 1976 był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, Grupy Młodych Plastyków oraz Grupy Krakowskiej.


W 1996 wspólnie z żoną Zofią założył Fundację Nowosielskich, której celem jest wspieranie wybitnych osiągnięć kultury polskiej poprzez przyznawanie stypendiów i dorocznych nagród.


Jerzy Nowosielski został pochowany 26 lutego 2011 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.



Twórczość |


Od najmłodszych lat był zafascynowany liturgią wschodnią, w której został wychowany (najpierw jako grekokatolik, później prawosławny).


Pisał ikony głównie przedstawione w metafizycznych kompozycjach figuralnych i pejzażach; płasko malowane formy obwodził konturem. Tworzył monumentalne dekoracje ścienne, m.in. w kościele w Lourdes, kościele Ducha Świętego w Tychach, kościele Reformatów na Azorach w Krakowie, dolnej cerkwi pw. św. Jana Klimaka w Warszawie, cerkwiach Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gródku i Kętrzynie, kościele Opatrzności Bożej w Wesołej, kościele Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Warszawie na Jelonkach oraz w cerkwi w Hajnówce. W Białym Borze stworzył niewielką cerkiew greckokatolicką, w której zaprojektował architekturę, wyposażenie wnętrza i wystrój malarski. Ikonostasy oraz malowidła profesora zdobią m.in.: Greckokatolicką Katedrę we Wrocławiu, Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego w Górowie Iławeckim, kaplicę w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Lublinie,w której modlą się alumni greckokatoliccy, oraz kaplicę klasztorną oo. Bazylianów w Węgorzewie. W Krakowie Nowosielski zaprojektował i zrealizował kaplicę greckokatolicką świętych Borysa i Gleba w budynku Kapituły Metropolitalnej przy ul. Kanoniczej[7]. Ostatnią, nieukończoną pracą Jerzego Nowosielskiego jest krucyfiks w kościele św. Dominika na warszawskim Służewie[8].


Autor prac teoretycznych o ikonie i malarstwie, m.in.




  • Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim (1985)


  • Inność prawosławia (1991)



Odznaczenia, tytuły, wyróżnienia, upamiętnienie |




  • Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (7 stycznia 1998)[9]

  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1993)[10]


  • Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008)[11]

  • Tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (2000)


  • Nagroda TOTUS w kategorii „Osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej” (2000)


  • Nagroda im. Jana Cybisa (1988)


  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (22 lipca 1973)[12].


11 maja 2012 w Pałacu Prezydenckim w Warszawie otwarto Salę Jerzego Nowosielskiego, w której można było obejrzeć 10 dzieł artysty[13].



Włamanie i kradzież zbiorów |


Dwa dni po śmierci artysty policja ustaliła, że najprawdopodobniej między godzinami popołudniowymi 22 lutego 2011 a rannymi 23 lutego 2011 włamano się do mieszkania Nowosielskiego i skradziono dzieła malarskie[14][15]. Skradzionych zostało 10 obrazów i ikon malarza, dwie ikony nieznanego autora, dwie reprodukcje nieznanego autora, dwa zegary, szereg pamiątek i 230 zł[16].
Rzecznik małopolskiej policji 5 marca 2011 r. ogłosił, iż odzyskano skradzione obrazy. W dniu 8 marca 2011 dzieła i przedmioty odzyskane po włamaniu zostały przekazane Fundacji Nowosielskich, której prezesem jest będący niegdyś wieloletnim przyjacielem i opiekunem malarza Andrzej Starmach[17].



Zniszczenie polichromii w Olszynach |


W Olszynach pod Wojniczem doszło w sierpniu–wrześniu 2015 do zniszczenia polichromii Nowosielskiego z lat 1956–1957 na ścianie ołtarzowej i sklepieniu kaplicy kościoła parafialnego. Na zlecenie proboszcza ks. Jakuba Rozuma polichromię całkowicie przemalował malarz-amator z Żegociny. Dodano złocenia, a twarze postaci upodobniono do malarstwa jarmarcznego. Polichromia nie była wpisana do rejestru zabytków[18].


Stan pierwotny polichromii został przywrócony w 2017 po nakazie konserwatorskim[19].



Przypisy |




  1. Olga Szpunar, Grzegorz Nurek. Wymiana obrazów u prezydenta. „Gazeta Wyborcza”, s. 6, 7 grudnia 2015. 


  2. wp.pl: Jerzy Nowosielski nie żyje. 2011-02-21.


  3. Babcia Jerzego Nowosielskiego pochodziła z Tarnawca


  4. Między Krakowem a Poczajowem


  5. Galeria Agraart. Jerzy Nowosielski


  6. ab Jerzy Nowosielski - lata na Narutowicza i Zachodniej, „archive.is”, 31 stycznia 2018 [dostęp 2018-01-31] .


  7. Onet


  8. Maciej Staniecki. Odsiecz wenecka. „Rzeczpospolita”, s. P13, 29-30 grudnia 2012. 


  9. M.P. z 1998 r. nr 7, poz. 154


  10. M.P. z 1993 r. nr 66, poz. 585


  11. Medal Gloria Artis dla Jerzego Nowosielskiego. rp.pl, 16 stycznia 2008. [dostęp 2013-01-05].


  12. Dziennik Polski, rok XXIX, nr 172 (9145), s. 2.


  13. Uroczyste otwarcie Sali Jerzego Nowosielskiego. prezydent.pl, 12 maja 2012. [dostęp 2012-12-01].


  14. tvpinfo.pl: Skradziono obrazy z domu Nowosielskiego. 2011-02-23.


  15. naszemiasto.pl: Kraków: włamanie do domu Jerzego Nowosielskiego. 2011-02-23.


  16. Marian Satała w: Gazeta Krakowska: Policja zaprezentowała odzyskane obrazy Nowosielskiego [VIDEO]. 2011-03-08.


  17. Polska Agencja Prasowa w: Gazeta Wyborcza: Policja przekazała Fundacji Nowosielskich odzyskane obrazy. 2011-03-08.


  18. Gazeta Wyborcza 5 września 2015


  19. Polichromia Jerzego Nowosielskiego w kościele w Olszynach uratowana. W: Radio Kraków [on-line]. radiokrakow.pl, 10 czerwca 2017. [dostęp 2018-03-04].



Bibliografia |



  • JerzyJ. Nowosielski JerzyJ., Sztuka po końcu świata. Rozmowy, KrystynaK. Czerni, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2012, ISBN 978-83-240-1878-9, OCLC 833863206 .

  • KrystynaK. Czerni KrystynaK., Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2011, ISBN 978-83-240-1598-6, OCLC 833705079 .

  • Krystyna Czerni, Nowosielski, Kraków 2006, ​ISBN 83-240-0758-X​.

  • JerzyJ. Nowosielski JerzyJ., ZbigniewZ. Podgórzec ZbigniewZ., Rozmowy z Jerzym Nowosielskim: wokół ikony – Mój Chrystus – Mój Judasz, KrystynaK. Czerni (oprac.), Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2009, ISBN 978-83-240-1181-0, OCLC 833481762 .

  • MieczysławM. Porębski MieczysławM., Nowosielski, KrystynaK. Czerni, Kraków: Wydaw. Literackie, 2003, ISBN 83-08-03361-X, OCLC 830443157 .



Linki zewnętrzne |




  • Jerzy Nowosielski, Culture.pl

  • Artyzm.com Jerzy Nowosielski

  • Ślub Nowosielskiego. Wspomnienia prof. K. M. P. Rudnickiego o Jerzym Nowosielskim.

  • Biografia artysty na stronie krakowskiej Galerii Sztuki ATTIS









這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna