Olga Boznańska






































Olga Boznańska


Ilustracja
Olga Boznańska, Autoportret
Imię i nazwisko
Olga Helena Karolina Boznańska
Data i miejsce urodzenia
15 kwietnia 1865
Kraków
Data i miejsce śmierci
26 października 1940
Paryż
Narodowość
polska
Dziedzina sztuki

malarstwo
Epoka

realizm
postimpresjonizm
modernizm
Ważne dzieła


  • Bretonka

  • Dziewczynka z chryzantemami

  • Portret panny Dygat


Odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia PolskiKrzyż Komandorski Orderu Odrodzenia PolskiZłoty Wawrzyn AkademickiKawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)



Dom Boznańskich w Krakowie (2015)


Olga Helena Karolina Boznańska herbu Nowina (ur. 15 kwietnia 1865 w Krakowie, zm. 26 października 1940 w Paryżu) – polska malarka, portrecistka, przedstawicielka modernizmu; od 1898 mieszkała w Paryżu, członkini szkoły monachijskiej, Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” (1898) i Société nationale des beaux-arts (1901).




Spis treści






  • 1 Życiorys


  • 2 Twórczość


  • 3 Boznańska a impresjonizm


  • 4 Wybrane dzieła


  • 5 Odznaczenia


  • 6 Galeria


  • 7 Przypisy


  • 8 Bibliografia


  • 9 Linki zewnętrzne





Życiorys |


Była córką Adama Nowiny Boznańskiego i Eugenii Mondan. Adam Boznański był inżynierem, ukończył wiedeńską politechnikę. Eugenia Mondan była Francuzką, interesowała się sztuką, sama rysowała.


Olga Boznańska od najmłodszych lat uczyła się rysunku. Malarstwa uczyła się u Antoniego Adama Piotrowskiego, Kazimierza Pochwalskiego, a następnie na Kursach Malarskich imienia Adriana Baranieckiego. W 1886 wyjechała kontynuować naukę w Monachium. Jako kobieta nie miała możliwości wstępu do Akademii Sztuk Pięknych, kształciła się więc w prywatnych, monachijskich szkołach Karla Kricheldorfa i Wilhelma Dürra. W 1892 umarła jej matka.


W 1896 zrezygnowała z nauczycieli i wynajęła własną pracownię. W tym czasie zaczęła wystawiać swoje prace w Monachium, Warszawie, Berlinie, Wiedniu. Dwa lata później pojawiły się pierwsze sukcesy. Za Portret malarza Pawła Nauena otrzymała z rąk arcyksięcia Karola Ludwika w Wiedniu złoty medal, a w Londynie za Portret miss Mary Breme – wyróżnienie. W 1896 jury paryskiego Societe des Beaux-Arts przyjęło na wystawę jej obraz. Po ostatnich sukcesach dostała nawet propozycję objęcia katedry malarstwa na wydziale kobiet w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, którą odrzuciła.


W 1898 przeprowadziła się do Paryża. W tym też roku została członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W 1900 na wystawie w New Gallery w Londynie dostała złoty medal. Na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała wyróżnienie. Nie miała tylko sukcesów w życiu osobistym. W tym roku nastąpiło zerwanie długoletniego narzeczeństwa z malarzem Józefem Czajkowskim. W 1901 po raz pierwszy wystawiała w Pittsburghu. Rząd francuski kupił Bretonkę i Portret panny Dygat do państwowych zbiorów sztuki. Została członkiem Société Nationale des Beaux Arts. Uczyła w Académie de la Grande Chaumière.


W 1906 umarł jej ojciec. Rok później Carnegie Institute w Pittsburghu przyznał jej srebrny medal. W 1912 na wystawie w Pittsburghu, wraz z Claude’em Monetem i Augustem Renoirem, reprezentowała Francję. W Amsterdamie na międzynarodowej wystawie zdobyła srebrny medal. W 1914 warszawska Szkoła Sztuk Pięknych zaproponowała jej stanowisko profesora. W 1923 ponownie reprezentowała szkołę francuską w Pittsburghu wśród takich artystów jak Pierre Bonnard, Maurice Denis.


Jej sława powoli malała. Miała coraz mniej zamówień na portrety, głównym jej źródłem utrzymania stał się czynsz z krakowskiej kamienicy. W 1932 po raz ostatni przyjechała do Krakowa. W 1937 na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała Grand Prix. Na weneckim Biennale w 1938 sprzedała pięć obrazów, w tym Portret pani Dygatowej, który zakupił król włoski. Był to jej ostatni sukces. Dwa lata później umarła.


W Krakowie Boznańska mieszkała w domu przy ul. Piłsudskiego 21, w którym miała własną pracownię, o czym informuje umieszczona na budynku tablica pamiątkowa; budynek jest obecnie własnością Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.



Twórczość |


Była portrecistką, w każdym razie to portrety przyniosły jej największą sławę. Pracowała głównie w pracowni. Częstym motywem jej obrazów są wnętrza pracowni lub widoki z okna.


Farbę kładła małymi dotknięciami pędzla i czekała, aż podeschnie. Metoda ta gwarantowała, że jej paleta nie będzie sprawiała wrażenia „brudnej” (mimo używania odcieni szarości i ciemnych brązów). Już w okresie pobytu w Monachium zrezygnowała z pokrywania gotowych obrazów werniksem. Z czasem coraz częściej zamiast na płótnie, malowała na lekko zagruntowanej tekturze, dzięki czemu uzyskiwała matowość, która pozwalała jej na wyrafinowane efekty kolorystyczne.



Boznańska a impresjonizm |





Łucja Bałzukiewicz, Portret Olgi Boznańskiej, 1909


Błędem jest łączenie Boznańskiej z impresjonizmem. Często stosowała barwy lokalne i czerń, kolory odrzucane przez impresjonistów. Różnił ją też stosunek do natury. Zmysłowy zachwyt powierzchnią zjawisk w świetle leżący u podstaw impresjonizmu zastępowała w swych portretach wnikliwą analizą psychologiczną i dążeniem do silnej ekspresji[1].


Stosowana przez nią zasnuta mgłą paleta niewiele ma wspólnego z feerią barw typowych dla Moneta, van Gogha czy Renoira. Podczas gdy impresjoniści opuszczali pracownie i badali wpływ światła słonecznego na kolor, Boznańska niemal nigdy nie malowała w plenerze. Nie traktowała też (jak impresjoniści) postaci ludzkich jako elementu krajobrazu lub każdego innego motywu malarskiego. Koncentrowała się na portrecie psychologicznym, odzwierciedlającym wewnętrzną prawdę o portretowanej postaci, a nie ulotną chwilę lub iskrzącą plamę barwną. W jej obrazach światło żyje własnym życiem i nie jest uzależnione od pogody czy pory dnia[2].


Około 1900 r. ukształtowała już swój własny styl. W jej malarstwie dominował walor, gra tonów i półtonów, nadających obrazom specyficzną mglistość i tajemniczość. Ówcześni krytycy paryscy słusznie więc nie dopatrywali się związku Boznańskiej z impresjonizmem[3].
Sama artystka zapytana kiedyś o swoją zależność od impresjonizmu uznała takie pytanie za absurdalne: „Ja i impresjonizm?”[4].


Jej twórczość zaliczana jest do nurtu postimpresjonizmu[5].



Wybrane dzieła |




  • Anemony, 1901, olej na tekturze, 49 × 36 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie


  • Autoportret z japońską parasolką, 1892, olej na płótnie, 65 × 52 cm, Muzeum Narodowe we Wrocławiu


  • Dziewczynka z chryzantemami, 1894, olej na tekturze, 88,5 x 69 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Dziewczynka z koszem jarzyn w ogrodzie, 1891, olej na płótnie, 124 × 85 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie;


  • Imieniny babuni, 1889, olej na płótnie, 79 × 60 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie


  • Kwiaciarki, 1889, olej na płótnie, 65 × 85 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Kwiaty, po 1920, olej na desce, 29,5 × 41 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Martwa natura z kwiatami, ok. 1930., olej na tekturze, 70 × 50 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Martwa natura z wazą, 1918, olej na tekturze, 38,5 × 57,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie


  • Młoda kobieta z dzieckiem, 1902, olej na tekturze, 58,5 × 46,5 cm, Kolekcja prywatna Marka Michniczuka, Paryż


  • Motyw z Paryża, ok. 1903, olej na desce, 33 × 24 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • W oranżerii, 1890, olej na płótnie, 235 × 180 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie


  • Portret chłopca w gimnazjalnym mundurku, ok. 1890, olej na płótnie, 180 × 100 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie


  • Portret dwojga dzieci na schodach, 1898, olej na płótnie, 102 × 75 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu


  • Portret Heleny Chmielarczykowej, 1909, olej na płótnie, 110 × 80 cm, Muzeum Śląskie w Katowicach


  • Portret kobiety (Cyganka), 1888, olej na płótnie, 16 5x 53 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Portret kobiety w białej sukni, 1890, olej na płótnie, 150 × 100 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Portret malarza Pawła Naumena, 1893, olej na płótnie, 121 × 91 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie


  • Portret młodej kobiety w bieli, 1912, olej na tekturze, 113 × 88 cm, Musée d’Orsay, Paryż


  • Portret pani D., 1913, olej na tekturze, 117 × 71,5 cm, Musée d’Orsay, Paryż


  • Portret pani w białym kapeluszu, 1906, olej na tekturze, 107 × 80 cm, Muzeum Górnośląskie, Bytom


  • Portret panny Dygat, 1903, olej na tekturze, 82 × 60 cm, Musée d’Orsay, Paryż


  • W Wielki Piątek (Zakonnica, Zakonnica modląca się w kościele), 1890, olej na płótnie, 240 × 158 cm, Kościół Mariacki w Krakowie


  • Portret Kazimierza Wize, ok. 1905 – ok. 1909, olej na tekturze, 71 x 42,5, Muzeum Narodowe w Warszawie.



Odznaczenia |



  • 1912: Legia Honorowa

  • 1924: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[6]

  • 1936: Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury[7]

  • 1938: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[8]



Galeria |




Przypisy |




  1. P. Trzeciak, Boznańska Olga, [w:] Od Maneta do Pollocka, Warszawa 1995, s. 40.


  2. L. Sonik, Olga Boznańska, Siechnice 1999, s. 29.


  3. H. Blum, Olga Boznańska, Warszawa 1974, s. 25.


  4. L. Sonik…, s. 29.


  5. Słownik wiedzy o kulturze, Warszawa 2009, s. 85.


  6. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 22.


  7. Rocznik Polskiej Akademii Literatury, Warszawa 1937, s. 263.


  8. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592



Bibliografia |




  • Helena Blum, Olga Boznańska, Warszawa: Prasa – Książka – Ruch, 1974.


  • Helena Blum, Olga Boznańska. Zarys życia i twórczości, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1964.

  • Anna Król, Olga Boznańska, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2002 (W Zwierciadle Sztuki), ​ISBN 83-7023-971-4​.

  • Tadeusz Dobrowolski, Helena Blumówna, Historia sztuki polskiej, t. 3, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1965.

  • Liliana Sonik, Olga Boznańska, Siechnice: Eaglemoss Polska, 2000 (Wielcy Malarze; nr 15).


  • Olga Boznańska, Poznań: Oxford Educational, 2008 (Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy; 46), ​ISBN 978-83-252-0125-8​.

  • Maria Rostworowska, Portret za mgłą. Opowieść o Oldze Boznańskiej, wyd. 2, Kraków: Wydawnictwo Lexis, 2005, ​ISBN 83-89425-21-1​.


  • Olga Boznańska, film dokumentalny, reż. Przemysław Młyńczyk, z udziałem Teresy Budzisz-Krzyżanowskiej i muzyką Michała Urbaniaka, produkcja Fundacji Młodego Kina 2000.



Linki zewnętrzne |




  • Olga Boznańska na portalu NiezlaSztuka.net

  • Biografia i liczna galeria dzieł artystki

  • M.Rostworowska „Portret Olgi Boznańskiej za mgłą”

  • Olga Boznańska - Helena Blumówna 1949 r

  • Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie 25.10.2014 - 1.02.2015

  • Co się wydarzyło w pracowni Boznańskiej?. Dwójka - Program 2 Polskiego Radia, 2015-03-01. [dostęp 2015-03-01].

  • Fotografie Olgi Boznańskiej na platformie PAUart ze zbiorów Biblioteki Polskiej w Paryżu









這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna