Egftnjytyk

Oszczepnik trenujący na stadionie w Spale

Szwedzka oszczepniczka Anna Wessman podczas mistrzostw świata juniorów w Bydgoszczy

Czeszka Nikol Ogrodníková

Rzut oszczepem – konkurencja sportowa, wchodząca w skład lekkoatletyki i wywodząca się ze starożytności.

Należy do konkurencji technicznych. Zawodnicy i zawodniczki rywalizują w rzucie oszczepem podczas igrzysk olimpijskich (mężczyźni od 1908, a kobiety od 1932 roku), mistrzostw Europy, mistrzostw świata oraz licznych mityngów lekkoatletycznych. Rzut oszczepem jest także rozgrywany w ramach rywalizacji w siedmioboju i dziesięcioboju.

Przepisy |

Rzutnia z widocznym rozbiegiem do rzutu oszczepem na Stadionie Zdzisława Krzyszkowiaka

Końcowa faza rzutu oszczepem

Zawody w rzucie oszczepem rozgrywane są na rzutni lekkoatletycznej umiejscowionej na stadionie. Rozbieg przed rzutem wykonuje się z oznaczonego białymi liniami rozbiegu. Rozbieg może mieć maksymalnie 36,5 metra długości, a jego szerokość wynosi 4 metry. Jest on zakończony łukiem o promieniu 8 metrów. Łuk – czyli namalowana biała linia – ma 7 cm szerokości. Pole rzutu (tzw. promień) stanowi wycinek koła o kącie rozwarcia ok. 29° (wyznaczony na środku murawy). Zwycięzcą konkursu rzutu oszczepem zostaje zawodnik, który wykonał najdalszy rzut. Przekroczenie linii wyznaczającej koniec rozbiegu (nawet po wykonaniu rzutu) lub rzut poza wyznaczone pole (promień rzutu) powoduje jego nieważność (tzw. spalony). Podczas wykonywania rzutu oszczep należy trzymać za osznurowania. Próba zostaje uznana za ważną jeśli oszczep wyląduje w polu rzutów i zostawi ślad od wbicia w miejscu wylądowania^[1].

W konkursie finałowym rzutu oszczepem podczas imprez mistrzowskich np. igrzysk olimpijskich startuje przynajmniej 12 zawodników wyłonionych we wcześniejszej rundzie eliminacyjnej (rozgrywanej z reguły dzień wcześniej), którzy uzyskali w niej tzw. minimum kwalifikacyjne (wyznaczona przez sędziów odległość gwarantująca udział w finale). Jeżeli minimum kwalifikacyjne uzyska mniej niż 12 zawodników (minimum jest przeważnie ustalane na takim poziomie, aby tak właśnie się stało), awans uzyskuje 12 oszczepników z najlepszymi wynikami z eliminacji. Każdy z nich oddaje w finale trzy rzuty. Ósemka najlepszych ma później prawo do wykonania kolejnych trzech prób w ramach rozgrywki tzw. wąskiego finału.

Sprzęt |

 Osobny artykuł: Oszczep (przyrząd sportowy).

Młodzicy (do 15 lat) rzucają oszczepem o wadze 600 g, juniorzy młodsi (do lat 18) korzystają z oszczepów ważących 700 g, juniorzy i seniorzy używają sprzętu o wadze 800 g. Kobiety używają sprzętu o wadze 600 g od wieku juniorskiego – wcześniejsze kategorie wiekowe od listopada 2011 używają oszczepu o wadze 500 g^[2]. Konsekwencją rozwoju tej dyscypliny sportu były coraz dalsze rzuty zawodników i możliwość rzucenia oszczepu poza wyznaczone pole, co mogło stanowić zagrożenie dla osób przebywających na stadionie. Aby temu zapobiec, zmieniono konstrukcję oszczepu poprzez przesunięcie środka ciężkości, dzięki czemu zmniejszyła się długość rzutów.

Technika |

Styl klasyczny |

Początkową fazą rzutu oszczepem jest bieg po rozbiegu. Zawodnik trzyma oszczep nad barkiem, a jego grot pochylony jest ku dołowi. Sprzęt trzymany jest za osznurowanie. Po krótkim nabiegu miotacz przesuwa oszczep do tyłu i wykonuje trzy kroki tzw. przeplatanki. Jest to końcowa faza nabiegu polegającego na biegu skrzyżnym. W tym czasie ręka z oszczepem znajduje się w pozycji równoległej do rozbiegu. Grot oszczepu powinien znajdować się na wysokości oka. W momencie wyrzutu zawodnik wykonuje skręt tułowia w kierunku rzutu i odchyla tułów w tył. Ręka z oszczepem powinna wówczas tworzyć kąt ostry między podłożem a oszczepem (co widać na zdjęciu obok). W tym momencie następuje wyrzut. Po rzucie wykonywany jest tzw. przeskok, czyli przeniesienie ciężaru ciała w celu wyhamowania przed linią kończącą rozbieg (jej przekroczenie oznacza nieważność próby). Niektórzy zawodnicy stosują do tego celu upadek na tartan (np. Fin Tero Pitkämäki). W momencie wyrzutu oszczep może osiągnąć prędkość nawet ok. 100 km/h.

Styl hiszpański |

W latach 50. XX wieku pojawiła się obrotowa technika rzutu oszczepem, podobna do rzutu dyskiem, zwana stylem hiszpańskim. Jej wynalazcą był hiszpański dyskobol Félix Erausquin^[3]. Techniką tą osiągano rezultaty w okolicach 90–100 m. Jednak krótko przed Igrzyskami w Melbourne IAAF zakazała tej techniki jako niebezpiecznej dla obserwujących; zdarzały się bowiem rzuty pod kątem 90 stopni do prawidłowego kierunku rzutu^[4][5].

Historia |

Początki |

Rzut oszczepem – jako konkurencja sportowa – znany jest od czasów antycznych. Wcześniej – już w paleolicie – oszczep znany był jako broń myśliwska oraz narzędzie wojenne^[6]. Konkurs rzutu oszczepem był jedną z konkurencji podczas starożytnych igrzysk olimpijskich od roku 708 p.n.e. W Grecji, a także w Irlandii podczas igrzysk tailtańskich, oszczep był jedną z konkurencji pięcioboju. W greckim pentatlonie rzucano oszczepem o nazwie apotomeus, wykonanym z litego drewna i zaostrzonym na jednym końcu. Pośrodku drzewca znajdowała się rzemienna pętla ankyle, za którą zawodnik zaczepiał palcem wskazującym i wielkim. Pętla służyła do nadawania oszczepowi ruchu rotacyjnego podczas lotu. W starożytnej Grecji rywalizowano również w rzutach cięższym oszczepem bojowym o nazwie akontion, wyposażonym w grot spiżowy, w późniejszym okresie żelazny. W okresie średniowiecza oszczepem rzucano podczas występów rycerskich. Wówczas wykonywano głównie rzuty z miejsca do celu^[1].

XIX wiek |

W XIX wieku rzut oszczepem znany był jako ćwiczenie gimnastyczne. Zalecał go m.in. niemiecki pedagog Friedrich Ludwig Jahn (1778-1852). W roku 1859 w Atenach podjęto pierwszą próbę reaktywacji igrzysk olimpijskich. W ramach specjalnie z tej okazji zorganizowanych zawodów rozegrano konkurs rzutu oszczepem do celu oraz na odległość (ówczesny oszczep miał 1,75 m długości i ważył 1,4 kg). Pod koniec wieku rzut oszczepem był uprawiany w kilkunastu krajach m.in. w Szwecji i na Węgrzech. W roku 1885 zaczęto stosować rozbieg (do tej pory rzuty oddawano z miejsca). Technika nie przypominała obecnie nam znanej^[1].

Przed II wojną światową |

Eric Lemming – pierwszy mistrz olimpijski w rzucie oszczepem

W roku 1908 rzut oszczepem po raz pierwszy pojawił się w programie nowożytnych igrzysk olimpijskich. Pierwszy złoty medal w tej konkurencji wywalczył Eric Lemming. Kobiety na igrzyskach zaczęły rywalizować dopiero w Los Angeles w 1932 roku. Na mistrzostwach Europy rzut oszczepem zagościł pierwszy raz w 1934 roku (mężczyźni) i w 1938 (kobiety). W ramach lekkoatletycznych mistrzostw Polski rzut oszczepem mężczyzn pojawił się w 1920, a kobiet w 1923 roku.

Na początku XX wieku zaczęto stosować osznurowanie. Zmieniła się jednocześnie technika rzutu. Dotychczas rzucano tzw. metodą z palca. Polegała ona na trzymaniu prawą ręką końca oszczepu i jednoczesnym podtrzymywaniu go drugą ręką do czasu wyrzutu.

W tym samym czasie w Finlandii zaczęto korzystać z obecnie znanej techniki rzutu. Po krótkim nabiegu zawodnik wykonuje zharmonizowane ruchy skrzyżne tzw. przeplatankę, polegającą na biegu w kroku skrzyżnym, po której wykonuje się rzut i tzw. przeskok. Technika ta otrzymała nazwę techniki fińskiej.

Przed II wojną światową właśnie reprezentanci Skandynawii dominowali w światowym oszczepie. Matti Järvinen aż dziesięciokrotnie poprawiał rekord świata, doprowadzając go do wyniku 77,23 w roku 1936. Ostatecznie najlepszy rezultat przed wybuchem wojny ustanowił inny Fin – Yrjö Nikkanen. 16 października 1938 w Kotce uzyskał wynik 78,70.

Kobiecy rzut oszczepem zaczął rozwijać się w latach 20. Początkowo panie rzucały metodą z palca. Dopiero w roku 1925 rozpowszechnił się wśród zawodniczek obecny styl. Pierwszy kobiecy rekord świata datowany jest na rok 1922. Wówczas Czechosłowaczka Božena Šrámková uzyskała wynik 25,32.

W latach 30 najlepsze wyniki osiągały reprezentantki Niemiec. 12 lipca 1930 Niemka Ellen Braumüller jako pierwsza przekroczyła 40 metrów, uzyskując wynik 40,27. Ostatecznie rekord świata w rzucie oszczepem kobiet przed wybuchem II wojny światowej wynosił 46,74 – rezultat ten osiągnęła Amerykanka Nan Gindele w roku 1932^[1].

Po II wojnie światowej |

Tero Pitkämäki

Czeszka Barbora Špotáková to aktualna rekordzistka świata

Po wojnie do użytku stopniowo wchodziły oszczepy metalowe (dotychczas były drewniane). Dzięki rozwojowi sprzętu możliwe było uzyskiwanie coraz lepszych wyników. Amerykańscy bracia Heldowie skonstruowali własny – aerodynamiczny – oszczep, którym Franklin Held 8 sierpnia 1953 roku w Pasadenie uzyskał wynik 80,41 i jako pierwszy człowiek w historii przekroczył barierę 80 metrów. Oszczep braci Heldów miał krótszy koniec, stał się cięższy i dzięki czemu przedłużał swój lot^[6]. Kolejna granica została przekroczona 11 lat później, kiedy norweski oszczepnik Terje Pedersen rzucił oszczepem ponad 90 metrów (91,72 2 września w Oslo).

20 lipca 1984 wschodnioniemiecki zawodnik – Uwe Hohn – jako pierwszy i dotychczas jedyny oszczepnik na świecie pokonał barierę 100 metrów uzyskując wynik 104,80.

Wynik te wywołał dyskusję na temat bezpieczeństwa takich rzutów. Ostatecznie – na mocy decyzji IAAF 1 kwietnia 1986 roku zmieniono środek ciężkości oszczepu (przesunięto osznurowanie) i zaczęto od nowa mierzyć rekordy świata.

W latach 90 XX wieku największe tryumfy odnosił czeski zawodnik Jan Železný, który jest aktualnym rekordzistą świata – 98,48 (Jena, 1996). Železný jest także jedynym w historii oszczepnikiem, który zdobył trzy olimpijskie złote medale z rzędu.

Rzut oszczepem kobiet także dynamicznie rozwijał się po II wojnie światowej. W roku 1949 radziecka lekkoatletka Natalia Smirnicka jako pierwsza kobieta przekroczyła barierę 50 metrów uzyskując w Moskwie wynik 53,41. Piętnaście lat później inna reprezentantka ZSRR Jelena Gorczakowa posłała oszczep na odległość ponad 60 metrów – 16 października 1964 w Tokio uzyskała wynik 62,40. W latach 70. prym na rzutniach wiodła oszczepniczka NRD Ruth Fuchs – dwukrotna mistrzyni olimpijska i sześciokrotna rekordzistka świata (do 69,96 w 1980). W 1980 roku Tatiana Biriulina ze Związku Radzieckiego jako pierwsza rzuciła oszczepem na odległość 70 metrów – 70,80. W 1988 roku barierę 80 metrów – jako pierwsza i jedyna – osiągnęła Niemka Petra Felke-Meier.

W 1999 został przesunięty środek ciężkości damskiego oszczepu. Rozpoczęto mierzenie nowych rekordów świata. Obecnie najlepszy wynik w historii tej dyscypliny wśród kobiet należy do Czeszki Barbory Špotákovej i wynosi 72,28 (13.08.2008, Stuttgart). Czołowymi oszczepniczkami są także Kubanka Osleidys Menéndez i Niemka Christina Obergföll.

Rozwój rekordu świata |

Matti Järvinen

Rekordy świata w rzucie oszczepem są notowane od roku 1883. Oficjalne rekordy notuje się natomiast od roku 1912. Najwięcej razy (23 wśród mężczyzn) rekord świata poprawiali reprezentanci krajów ze Skandynawii (16 rekordów należy do Finów, 4 do Szwedów i 3 do Norwegów). Najwięcej rekordów świata (10) należy do Fina Matti Järvinena. W historii rzutu oszczepem tylko dwoje Polaków pobiło rekord świata: w 1956 w Mediolanie Janusz Sidło uzyskał wynik 83,66, a w 1972 Ewa Gryziecka rzuciła na odległość 62,70 (rekord ten przetrwał zaledwie kilka godzin).

Mężczyźni |

Odległość	Imię i nazwisko	Kraj	Data	Miasto
Stary model oszczepu
62,32	Eric Lemming	SWE	29.09.1912	Sztokholm
66,10	Jonni Myyrä	FIN	24.08.1919	Sztokholm
66,62	Gunnar Lindström	SWE	12.12.1924	Eksjö
69,88	Eino Penttilä	FIN	01.10.1927	Viipuri
71,01	Erik Lundqvist	SWE	15.08.1928	Sztokholm
71,57	Matti Järvinen	FIN	08.08.1930	Viipuri
71,70	Matti Järvinen	FIN	17.08.1930	Tampere
71,88	Matti Järvinen	FIN	31.08.1930	Vaasa
72,93	Matti Järvinen	FIN	14.09.1930	Viipuri
74,02	Matti Järvinen	FIN	27.06.1932	Turku
74,28	Matti Järvinen	FIN	25.05.1933	Mikkeli
74,61	Matti Järvinen	FIN	07.06.1933	Vaasa
76,10	Matti Järvinen	FIN	15.07.1933	Helsinki
76,66	Matti Järvinen	FIN	07.09.1933	Turyn
77,23	Matti Järvinen	FIN	18.06.1934	Helsinki
77,87	Yrjö Nikkanen	FIN	25.08.1938	Karhula
78,70	Yrjö Nikkanen	FIN	16.10.1938	Kotka
80,41	Franklin Held	USA	08.08.1953	Pasadena
81,75	Franklin Held	USA	21.05.1955	Modesto
83,56	Soini Nikkinen	FIN	24.06.1956	Kuhmoinen
83,66	Janusz Sidło	POL	30.06.1956	Mediolan
85,71	Egil Danielsen	NOR	26.11.1956	Melbourne
86,04	Al Cantello	USA	05.06.1959	Compton
86,74	Carlo Lievore	ITA	01.06.1961	Mediolan
87,12	Terje Pedersen	NOR	01.07.1964	Oslo
91,72	Terje Pedersen	NOR	02.09.1964	Oslo
91,98	Jānis Lūsis	URS	23.07.1968	Saarijärvi
92,70	Jorma Kinnunen	FIN	18.06.1969	Tampere
93,80	Jānis Lūsis	URS	06.07.1972	Sztokholm
94,08	Klaus Wolfermann	FRG	05.05.1973	Leverkusen
94,58	Miklós Németh	HUN	26.07.1976	Montreal
96,72	Ferenc Paragi	HUN	23.04.1980	Tata
99,72	Tom Petranoff	USA	15.05.1983	Los Angeles
104,80	Uwe Hohn	GDR	20.07.1984	Berlin
Nowy model oszczepu
85,74	Klaus Tafelmeier	FRG	20.09.1986	Como
87,66	Jan Železný	TCH	31.05.1987	Nitra
89,10	Patrik Bodén	SWE	24.03.1990	Austin
89,58	Steve Backley	GBR	02.07.1990	Sztokholm
91,46	Steve Backley	GBR	25.01.1992	Auckland
95,54	Jan Železný	CZE	06.04.1993	Sankt Petersburg
95,66	Jan Železný	CZE	29.08.1993	Sheffield
98,48	Jan Železný	CZE	25.05.1996	Jena

Kobiety |

Odległość	Imię i nazwisko	Kraj	Data	Miasto
Stary model oszczepu
25,01	Božena Šrámková	CZE	06.08.1922	Praga
25,32	Božena Šrámková	CZE	13.08.1922	Praga
27,24	Marie Janderová	CZE	25.05.1924	Ostrawa
37,57	Guschi Hargus	GER	12.06.1927	Berlin
38,39	Guschi Hargus	GER	18.08.1928	Berlin
40,27	Ellen Braumüller	GER	12.07.1930	Berlin
42,28	Elisabeth Schumann	GER	02.08.1931	Magdeburg
44,64	Elisabeth Schumann	GER	12.06.1932	Berlin
46,74	Nan Gindele	USA	18.06.1932	Chicago
47,24	Annelie Steinheuer	GER	21.06.1942	Frankfurt nad Menem
48,21	Herma Bauma	AUT	29.06.1947	Wiedeń
48,63	Herma Bauma	AUT	12.09.1948	Wiedeń
49,59	Natalia Smirnicka	URS	25.07.1949	Moskwa
53,41	Natalia Smirnicka	URS	05.08.1949	Moskwa
53,56	Nadieżda Koniajewa	URS	05.02.1954	Leningrad
55,11	Nadieżda Koniajewa	URS	22.05.1954	Kijów
55,48	Nadieżda Koniajewa	URS	06.08.1954	Kijów
55,73	Dana Zátopková	TCH	01.06.1958	Praga
57,40	Anna Pazera	AUS	24.07.1958	Cardiff
57,49	Birutė Kalėdienė	URS	30.10.1958	Tiflis
57,92	Elvīra Ozoliņa	URS	03.05.1960	Leselidse
59,55	Elvīra Ozoliņa	URS	04.06.1960	Bukareszt
59,78	Elvīra Ozoliņa	URS	03.07.1963	Moskwa
62,40	Jelena Gorczakowa	URS	16.10.1964	Tokio
62,70	Ewa Gryziecka	POL	11.06.1972	Bukareszt
65,06	Ruth Fuchs	GDR	11.06.1972	Poczdam
66,11	Ruth Fuchs	GDR	07.09.1973	Edynburg
67,22	Ruth Fuchs	GDR	03.10.1974	Rzym
69,12	Ruth Fuchs	GDR	10.07.1976	Berlin
69,32	Kate Schmidt	USA	11.09.1977	Fürth
69,52	Ruth Fuchs	GDR	13.06.1979	Drezno
69,96	Ruth Fuchs	GDR	29.04.1980	Split
70,80	Tatiana Biriulina	URS	12.07.1980	Podolsk
71,88	Antoaneta Todorowa	BUL	15.08.1981	Zagrzeb
72,40	Tiina Lillak	FIN	29.07.1982	Helsinki
74,20	Sofia Sakorafa	GRE	26.09.1982	Chania
74,76	Tiina Lillak	FIN	13.06.1983	Tampere
75,26	Petra Felke	GDR	04.06.1985	Schwerin
75,40	Petra Felke	GDR	04.06.1985	Schwerin
77,44	Fatima Whitbread	GBR	28.08.1986	Stuttgart
78,90	Petra Felke	GDR	29.07.1987	Lipsk
80,00	Petra Felke-Meier	GDR	09.09.1988	Poczdam
Nowy model oszczepu
68,19	Trine Hattestad	NOR	28.07.1999	Fana
68,22	Trine Hattestad	NOR	30.06.2000	Rzym
69,48	Trine Hattestad	NOR	28.07.2000	Oslo
71,54	Osleidys Menéndez	CUB	01.07.2001	Retimno
71,70	Osleidys Menéndez	CUB	14.08.2005	Helsinki
72,28	Barbora Špotáková	CZE	13.09.2008	Stuttgart

Najlepsi zawodnicy wszech czasów |

Poniższe tabele przedstawiają listy 10 najlepszych oszczepników i oszczepniczek w historii tej konkurencji.

Mężczyźni |

Stary model

lp.	wynik	zawodnik	państwo	data	miejsce
1.	104,80 m	Uwe Hohn	NRD	20 lipca 1984	Berlin
2.	99,72 m	Thomas Petranoff	Stany Zjednoczone	15 maja 1983	Westwood
3.	96,72 m	Ferenc Paragi	Węgry	23 kwietnia 1980	Tata
4.	96,72 m	Detlef Michel	NRD	8 czerwca 1983	Berlin
5.	95,80 m	Robert Roggy	Stany Zjednoczone	29 sierpnia 1982	Stuttgart
6.	95,10 m	Brian Crouser	Stany Zjednoczone	5 sierpnia 1985	Eugene
7.	94,58 m	Miklós Németh	Węgry	26 lipca 1976	Montreal
8.	94,22 m	Michael Wessing	RFN	3 lipca 1978	Oslo
9.	94,20 m	Heino Puuste	ZSRR	5 czerwca 1983	Birmingham
10.	94,08 m	Klaus Wolfermann	RFN	5 maja 1973	Leverkusen

Nowy model

lp.	wynik	zawodnik	państwo	data	miejsce
1.	98,48 m	Jan Železný	Czechy	25 maja 1996	Jena
2.	94,44 m	Johannes Vetter	Niemcy	11 lipca 2017	Lucerna
3.	93,90 m	Thomas Röhler	Niemcy	5 maja 2017	Doha
4.	93,09 m	Aki Parviainen	Finlandia	26 czerwca 1999	Kuortane
5.	92,72 m	Julius Yego	Kenia	26 sierpnia 2015	Pekin
6.	92,61 m	Siergiej Makarow	Rosja	30 czerwca 2002	Sheffield
7.	92,60 m	Raymond Hecht	Niemcy	21 lipca 1995	Oslo
8.	92,06 m	Andreas Hofmann	Niemcy	2 czerwca 2018	Offenburg
9.	91,69 m	Konstadinos Gatsiudis	Grecja	24 czerwca 2000	Kuortane
10.	91,59 m	Andreas Thorkildsen	Norwegia	2 czerwca 2007	Oslo

Kobiety |

Stary model

lp.	wynik	zawodnik	państwo	data	miejsce
1.	80,00 m	Petra Felke	NRD	9 września 1988	Poczdam
2.	77,44 m	Fatima Whitbread	Wielka Brytania	28 sierpnia 1986	Stuttgart
3.	74,76 m	Tiina Lillak	Finlandia	13 czerwca 1983	Tampere
4.	74,20 m	Sofia Sakorafa	Grecja	26 września 1982	Chania
5.	73,58 m	Tessa Sanderson	Wielka Brytania	16 czerwca 1983	Edynburg
6.	72,20 m	Anna Verouli	Grecja	20 maja 1984	Chania
7.	72,16 m	Antje Kempe	NRD	5 maja 1984	Celje
8.	72,12 m	Trine Hattestad	Norwegia	10 lipca 1983	Oslo
9.	71,88 m	Antoaneta Selenska	Bułgaria	15 sierpnia 1981	Zagrzeb
10.	71,82 m	Ivonne Leal	Kuba	30 sierpnia 1985	Kobe

Nowy model

lp.	wynik	zawodnik	państwo	data	miejsce
1.	72,28 m	Barbora Špotáková	Czechy	13 września 2008	Stuttgart
2.	71,99 m	Marija Abakumowa	Rosja	2 września 2011	Daegu
3.	71,70 m	Osleidys Menéndez	Kuba	14 sierpnia 2005	Helsinki
4.	70,20 m	Christina Obergföll	Niemcy	23 czerwca 2007	Monachium
5.	69,48 m	Trine Hattestad	Norwegia	28 lipca 2000	Oslo
6.	69,35 m	Sunette Viljoen	Południowa Afryka	9 czerwca 2012	Nowy Jork
7.	68,92 m	Kathryn Mitchell	Australia	11 kwietnia 2018	Gold Coast
8.	68,43 m	Sara Kolak	Chorwacja	6 lipca 2017	Lozanna
9.	68,34 m	Steffi Nerius	Niemcy	31 sierpnia 2008	Elstal
10.	67,69 m	Kathrina Molitor	Niemcy	30 sierpnia 2015	Pekin
10.	67,69 m	Lü Huihui	Chiny	26 maja 2018	Halle

źródło: strona IAAF

Rzut oszczepem w Polsce |

Franciszek Skopal w barwach lwowskiej Pogoni

Eugeniusz Lokajski podczas powstania warszawskiego

Rzuca Janusz Sidło

Robert Szpak – mistrz świata juniorów

Początek historii rzutu oszczepem na terenach polskich datuje się na rok 1905. Wówczas na zorganizowanych przez Towarzystwo Zabaw Ruchowych zawodach konkurs rzutu oszczepem wygrał T. Rzadki uzyskując wynik 31,80^[6]

Pierwszym polskim oszczepnikiem, który zaistniał na arenie międzynarodowej był Eugeniusz Lokajski – uczestnik Igrzysk Olimpijskich w 1936 w Berlinie. Zajął tam wysokie, 7 miejsce. Walter Turczyk był pierwszym Polakiem, który rzucił oszczepem ponad 70 metrów. Jego wynik to 70,53. Wśród kobiet sukcesy odnosiła Maria Kwaśniewska – brązowa medalistka olimpijska z Berlina i rekordzistka kraju. Czołowymi zawodnikami byli także bracia Władysław i Franciszek Mikrutowie^[1].

Pierwszym powojennym mistrzem kraju został Medard Gburczyk. Od 1948 roku starty w reprezentacji Polski rozpoczął Janusz Sidło – najlepszy polski oszczepnik wszech czasów. W 1953 roku na stadionie w Jenie jako pierwszy Europejczyk rzucił on oszczepem ponad 80 metrów (80,15 – Jena, 2 października 1953). Trzy lata później Sidło został rekordzistą świata (83,66 – Mediolan, 30 czerwca 1956) i zdobył srebrny medal na igrzyskach olimpijskich w Melbourne. Lata 50. w Polsce to dominacja Janusza Sidły – mistrza Europy z 1954 i 1958 r. Oprócz niego prym w kraju wiedli m.in. Jan Kopyto i Zbigniew Radziwonowicz. Sukcesy zawodników były zasługą Zygmunta Szelesta – wybitnego trenera i pracownika dydaktycznego warszawskiej AWF^[7].

W latach 60. do grona najlepszych w Polsce dołączył dwukrotny medalista mistrzostw Europy Władysław Nikiciuk, który na olimpiadzie w Meksyku w 1968 roku zajął 4 miejsce.

W 1970 roku na uniwersjadzie w Turynie brąz wywalczył Zygmunt Jałoszyński, Daniela Jaworska w 1971 została mistrzynią Europy^[8], Ewa Gryziecka rok później pobiła rekord świata (62,70), a Piotr Bielczyk w 1976 roku na stadionie bydgoskiego Zawiszy jako pierwszy Polak rzucił oszczepem ponad 90 metrów (90,78 – 22 czerwca 1976). W tym samym roku na olimpiadzie w Montrealu zajął 4 miejsce ze znakomitym wynikiem 86,50^[9].

W roku 1980 na moskiewskiej olimpiadzie startował Dariusz Adamus (bez sukcesów, odpadł w eliminacjach). Lata 80. to okres sukcesów takich zawodników jak Dariusz Adamus, Stanisław Górak, Mirosław Szybowski. Po zmianie sprzętu w 1986 roku konkurencja ta w Polsce zaczęła przeżywać kryzys.

W latach 90. najlepiej spisywał się Dariusz Trafas z Kołobrzegu. Wychowanek trenera Michała Barty był uczestnikiem mistrzostw świata i Europy oraz Igrzysk Olimpijskich w 2000 roku. Czołowymi reprezentantami kraju byli także Tomasz Damszel, Rajmund Kółko czy Grzegorz Krasiński.

Początek XXI wieku w polskim oszczepie to sukcesy na uniwersjadach Igora Janika, Barbary Madejczyk i Urszuli Jasińskiej. 11 lipca 2008 w Bydgoszczy podczas Mistrzostw Świata Juniorów złoty medal wywalczył Robert Szpak^[10].

Najdalsze rzuty na terytorium Polski oddali Jan Železný (91,50 – 4 czerwca 1994, Lublin)^[11] oraz wśród kobiet Maria Andrejczyk 64,08 (21 maja 2016, Warszawa)^[12].

Rozwój rekordu Polski |

Oficjalne rekordy naszego kraju notowane są od roku 1912.

Mężczyźni |

Kobiety |

Najlepsze polskie wyniki |

Poniższe tabele przedstawiają listy 10 najlepszych polskich zawodników w historii tej konkurencji^{[15][16][17][18]}.

Mężczyźni |

Stary model

Nowy model

Kobiety |

Stary model

Nowy model

Polscy medaliści wielkich imprez |

Barbara Madejczyk – mistrzyni uniwersjady z 2003 roku

Reprezentanci Polski trwale wpisali się w historię rzutu oszczepem, zdobywając wiele medali i zajmując czołowe lokaty na najważniejszych imprezach sportowych. Największymi osiągnięciami polskich oszczepników są dwa medale olimpijskie: Maria Kwaśniewska wywalczyła brąz w Berlinie (1936), a Janusz Sidło zdobył srebro w roku 1956 w Melbourne.

• 
  Janusz Sidło – Mistrzostwa Europy 1954
  


• Janusz Sidło – Mistrzostwa Europy 1958
  


• 
  Witold Krupiński – Europejskie Igrzyska Juniorów 1964
  


• 
  Andrzej Szajda – Europejskie Igrzyska Juniorów 1968
  


• 
  Daniela Jaworska – Uniwersjada 1970
  


• Daniela Jaworska – Mistrzostwa Europy 1971
  


• 
  Adrian Markowski – Mistrzostwa Europy Juniorów 1997
  


• 
  Igor Janik – Mistrzostwa Świata Juniorów 2002
  


• 
  Barbara Madejczyk – Uniwersjada 2003
  


• Igor Janik – Uniwersjada 2003
  


• 
  Robert Szpak – Mistrzostwa Świata Juniorów 2008
  

• Janusz Sidło – Igrzyska Olimpijskie 1956
  


• Janusz Sidło – Uniwersjada 1961
  


• 
  Władysław Nikiciuk – Mistrzostwa Europy 1966
  


• 
  Cecylia Bajer – Europejskie Igrzyska Juniorów 1968
  


• 
  Małgorzata Kiełczewska – Mistrzostwa Europy Juniorów 1987
  


• 
  Dariusz Trafas – Mistrzostwa Świata Juniorów 1990
  


• Igor Janik – Uniwersjada 2007
  


• 
  Karolina Mor – Mistrzostwa Europy Juniorów 2009
  


• 
  Marcin Krukowski – Mistrzostwa Europy Juniorów 2011
  

• 
  Maria Kwaśniewska – Igrzyska Olimpijskie 1936
  


• Władysław Nikiciuk – Mistrzostwa Europy 1962
  


• 
  Ewa Gryziecka – Europejskie Igrzyska Juniorów 1966
  


• 
  Edmund Berdziński – Europejskie Igrzyska Juniorów 1968
  


• Janusz Sidło – Mistrzostwa Europy 1969
  


• 
  Zygmunt Jałoszyński – Uniwersjada 1970
  


• 
  Maria Jabłońska – Mistrzostw Europy Juniorów 1973
  


• 
  Roman Zwierzchowski – Mistrzostwa Europy Juniorów 1977
  


• 
  Stanisław Górak – Uniwersjada 1983
  


• 
  Bogdan Patelka – Mistrzostwa Europy Juniorów 1985
  


• 
  Małgorzata Kiełczewska – Mistrzostwa Świata Juniorów 1988
  


• 
  Ewa Rybak – Mistrzostwa Europy Juniorów 1993
  


• 
  Urszula Jasińska – Mistrzostwa Świata Juniorów 2002
  


• 
  Urszula Kuncewicz – Mistrzostwa Europy Juniorów 2007
  


• Urszula Jasińska – Uniwersjada 2007
  


• 
  Łukasz Grzeszczuk – Mistrzostwa Europy Juniorów 2009
  

Polscy finaliści olimpijscy (1-8) |

mężczyźni |

• 2. Janusz Sidło 79,98 1956
  


• 4. Janusz Sidło 80,17 1964
  


• 4. Władysław Nikiciuk 85,70 1968
  


• 4. Piotr Bielczyk 86,50 1976
  


• 5. Jan Kopyto 74,28 1956
  


• 7. Eugeniusz Lokajski 66,39 1936
  


• 7. Zbigniew Radziwonowicz 77,31 1960
  


• 7. Janusz Sidło 80,58 1968
  


• 8. Janusz Sidło 76,46 1960
  

kobiety |

• 3. Maria Kwaśniewska 41,80 1936
  


• 4. Maria Andrejczyk 64,78 2016
  


• 5. Urszula Figwer 52,33 1960
  


• 5. Daniela Jaworska 56,06 1968
  


• 6. Urszula Figwer 48,16 1956
  


• 7. Maria Ciach 44,31 1952
  


• 7. Ewa Gryziecka 57,00 1972
  


• 7. Barbara Madejczyk 62,02 2008
  

Polscy finaliści mistrzostw świata (1-8) |

mężczyźni |

• 7. Igor Janik 83,38 2007

kobiety |

Polacy w dziesiątkach światowych tabel rocznych |

mężczyźni |

• 1936 – 4. Eugeniusz Lokajski, 73,27


• 1936 – 9. Walter Turczyk, 70,53


• 1953 – 2. Janusz Sidło, 80,15


• 1954 – 3. Janusz Sidło, 79,03


• 1954 – 10. Andrzej Walczak, 75,54


• 1955 – 2. Janusz Sidło, 80,07


• 1956 – 2. Janusz Sidło, 83,66


• 1956 – 5. Jan Kopyto, 81,12


• 1957 – 3. Jan Kopyto, 83,37


• 1957 – 5. Janusz Sidło, 82,98


• 1958 – 3. Janusz Sidło, 81,97


• 1958 – 9. Jan Kopyto, 78,37


• 1959 – 2. Janusz Sidło, 85,56


• 1960 – 1. Janusz Sidło, 85,14


• 1961 – 8. Janusz Sidło, 82,12


• 1962 – 4. Marian Machowina, 81,27


• 1962 – 6. Janusz Sidło, 80,98


• 1963 – 5. Janusz Sidło, 82,27


• 1964 – 2. Janusz Sidło, 85,09


• 1964 – 3. Władysław Nikiciuk, 84,89


• 1965 – 3. Janusz Sidło, 85,50


• 1966 – 4. Janusz Sidło, 84,86


• 1966 – 7. Władysław Nikiciuk, 83,16


• 1968 – 7. Władysław Nikiciuk, 86,10


• 1968 – 10. Janusz Sidło, 84,40


• 1969 – 5. Władysław Nikiciuk, 85,08


• 1969 – 7. Janusz Sidło, 83,80


• 1970 – 8. Janusz Sidło, 86,22


• 1976 – 4. Piotr Bielczyk, 90,78


• 1986 – 6. Stanisław Górak, 84,40 (stary typ)


• 1986 – 9. Zbigniew Bednarski, 82,28 (stary typ)


• 2000 – 7. Dariusz Trafas, 87,17


• 2002 – 7. Dariusz Trafas, 86,77


• 2009 – 9. Adrian Markowski, 84,85

kobiety |

• 1927 – 8. Maria Malinowska, 33,30


• 1928 – 7. Maria Malinowska, 36,90


• 1930 – 10. Genowefa Kobielska, 36,24


• 1931 – 10. Maria Kwaśniewska, 36,60


• 1935 – 10. Maria Kwaśniewska, 41,38


• 1936 – 6. Maria Kwaśniewska, 44,03


• 1945 – 10. Maria Kwaśniewska, 39,10


• 1954 – 10. Jadwiga Majka, 47,03


• 1955 – 5. Urszula Figwer, 51,18


• 1955 – 8. Jadwiga Majka, 49,87


• 1956 – 7. Urszula Figwer, 51,95


• 1957 – 5. Urszula Figwer, 53,28


• 1958 – 6. Urszula Figwer, 53,68


• 1959 – 6. Urszula Figwer, 54,13


• 1960 – 2. Urszula Figwer, 57,77


• 1967 – 4. Daniela Jaworska, 58,68


• 1968 – 3. Daniela Jaworska, 59,64


• 1969 – 2. Daniela Jaworska, 60,56


• 1970 – 2. Daniela Jaworska, 61,44


• 1970 – 4. Ewa Gryziecka, 59,48


• 1971 – 1. Ewa Gryziecka, 62,10


• 1971 – 2. Daniela Jaworska, 62,06


• 1972 – 2. Ewa Gryziecka, 62,70


• 1973 – 5. Daniela Jaworska, 62,30


• 1974 – 3. Felicja Kinder, 63,08


• 1975 – 9-10. Ewa Gryziecka, 61,14


• 1989 – 9. Mariola Dankiewicz, 65,56


• 1991 – 9. Genowefa Patla, 65,96


• 2005 – 7. Barbara Madejczyk, 63,03


• 2006 – 8. Barbara Madejczyk, 64,08

Zobacz też |

Zobacz hasło rzut oszczepem w Wikisłowniku

• 
  Medaliści igrzysk olimpijskich
  
  
  
  • mężczyźni
  
  
  • kobiety
  
  
  
  


• Oszczepnicy


• Polscy oszczepnicy

Przypisy |

Bibliografia |

• Jerzy Szymonek, Janusz Rozum: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Rzut oszczepem mężczyzn.. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984.


• Mała Encyklopedia Sportu, tom I.. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1984. ISBN 83-217-2565-1.


• Biuletyn Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. Warszawa: 1999.


• Encyklopedia (statystyczna) polskiej lekkiej atletyki. Warszawa: 1994.


• Jerzy Waśko: Polscy lekkoatleci na listach światowych 1921-2002. Warszawa - Zamość: 2003.


• Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Janusz Rozum, Tadeusz Wołejko: Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920-2007. Konkurencje męskie. Szczecin - Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2008. ISBN 978-83-61233-20-6.


• Serwis Komisji Statystycznej Polskiego Związku Lekkiej Atletyki (pol.). [dostęp 1 października 2008].


• Serwis Barbary Madejczyk (pol.). [dostęp 1 października 2008].


• Statystyki polskiej lekkiej atletyki (pol.). [dostęp 1 października 2008].


• Asko Koski’s Asko Koski’s – Javelin World (ang.). [dostęp 1 października 2008].


• Serwis IAAF (ang.). [dostęp 1 października 2008].

p • d • e Medaliści olimpijscy w rzucie oszczepem Złoto 1908: Eric Lemming 1912: Eric Lemming 1920: Jonni Myyrä 1924: Jonni Myyrä 1928: Erik Lundqvist 1932: Matti Järvinen 1936: Gerhard Stöck 1948: Tapio Rautavaara 1952: Cyrus Young 1956: Egil Danielsen 1960: Wiktor Cybulenko 1964: Pauli Nevala 1968: Jānis Lūsis 1972: Klaus Wolfermann 1976: Miklós Németh 1980: Dainis Kūla 1984: Arto Härkönen 1988: Tapio Korjus 1992: Jan Železný 1996: Jan Železný 2000: Jan Železný 2004: Andreas Thorkildsen 2008: Andreas Thorkildsen 2012: Keshorn Walcott 2016: Thomas Röhler Srebro 1908: Arne Halse 1912: Juho Saaristo 1920: Urho Peltonen 1924: Gunnar Lindström 1928: Béla Szepes 1932: Matti Sippala 1936: Yrjö Nikkanen 1948: Steve Seymour 1952: Bill Miller 1956: Janusz Sidło 1960: Walter Krüger 1964: Gergely Kulcsár 1968: Jorma Kinnunen 1972: Jānis Lūsis 1976: Hannu Siitonen 1980: Aleksandr Makarow 1984: Dave Ottley 1988: Jan Železný 1992: Seppo Räty 1996: Steve Backley 2000: Steve Backley 2004: Vadims Vasiļevskis 2008: Ainārs Kovals 2012: Antti Ruuskanen 2016: Julius Yego Brąz 1908: Otto Nilsson 1912: Mór Kóczán 1920: Pekka Johansson 1924: Eugene Oberst 1928: Olav Sunde 1932: Eino Penttilä 1936: Kalervo Toivonen 1948: József Várszegi 1952: Toivo Hyytiäinen 1956: Wiktor Cybulenko 1960: Gergely Kulcsár 1964: Jānis Lūsis 1968: Gergely Kulcsár 1972: Bill Schmidt 1976: Gheorghe Megelea 1980: Wolfgang Hanisch 1984: Kenth Eldebrink 1988: Seppo Räty 1992: Steve Backley 1996: Seppo Räty 2000: Siergiej Makarow 2004: Siergiej Makarow 2008: Tero Pitkämäki 2012: wakat 2016: Keshorn Walcott

p • d • e Medalistki olimpijskie w rzucie oszczepem kobiet Złoto 1932: Mildred Didrikson 1936: Tilly Fleischer 1948: Herma Bauma 1952: Dana Zátopková 1956: Inese Jaunzeme 1960: Elvīra Ozoliņa 1964: Mihaela Peneș 1968: Angéla Németh 1972: Ruth Fuchs 1976: Ruth Fuchs 1980: María Colón 1984: Teresa Sanderson 1988: Petra Felke 1992: Silke Renk 1996: Heli Rantanen 2000: Trine Hattestad 2004: Osleidys Menéndez 2008: Barbora Špotáková 2012: Barbora Špotáková 2016: Sara Kolak Srebro 1932: Ellen Braumüller 1936: Luise Krüger 1948: Kaisa Parviainen 1952: Aleksandra Czudina 1956: Marlene Ahrens 1960: Dana Zátopková 1964: Márta Rudas 1968: Mihaela Peneș 1972: Jacqueline Todten 1976: Marion Becker 1980: Saida Gunba 1984: Tiina Lillak 1988: Fatima Whitbread 1992: Natalja Szykolenko 1996: Louise McPaul 2000: Mirela Maniani 2004: Steffi Nerius 2008: Marija Abakumowa 2012: Christina Obergföll 2016: Sunette Viljoen Brąz 1932: Tilly Fleischer 1936: Maria Kwaśniewska 1948: Lily Carlstedt 1952: Jelena Gorczakowa 1956: Nadieżda Koniajewa 1960: Birutė Kalėdienė 1964: Jelena Gorczakowa 1968: Eva Janko 1972: Kate Schmidt 1976: Kate Schmidt 1980: Ute Hommola 1984: Fatima Whitbread 1988: Beate Koch 1992: Karen Forkel 1996: Trine Hattestad 2000: Osleidys Menéndez 2004: Mirela Maniani 2008: Christina Obergföll 2012: Linda Stahl 2016: Barbora Špotáková

p • d • e Mistrzowie świata w rzucie oszczepem 1983: Detlef Michel 1987: Seppo Räty 1991: Kimmo Kinnunen 1993: Jan Železný 1995: Jan Železný 1997: Marius Corbett 1999: Aki Parviainen 2001: Jan Železný 2003: Siergiej Makarow 2005: Andrus Värnik 2007: Tero Pitkämäki 2009: Andreas Thorkildsen 2011: Matthias de Zordo 2013: Vítězslav Veselý 2015: Julius Yego 2017: Johannes Vetter