Egftnjytyk

Ten artykuł dotyczy 8 Pułku Artylerii Lekkiej II RP. Zobacz też: 8 Pułk Artylerii Lekkiej - stronę ujednoznaczniającą.

8 Pułk Artylerii Lekkiej 8 Pułk Artylerii Polowej
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Płocki
Patron	Bolesław III Krzywousty
Tradycje
Święto	8 września
Nadanie sztandaru	26 maja 1938
Dowódcy
Ostatni	ppłk Jan Damasiewicz
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Organizacja
Kryptonim	Mateusz
Dyslokacja	Rembertów Płock
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	VIII Brygady Artylerii 8 Dywizja Piechoty
Multimedia w Wikimedia Commons

8 DP w 1938

8 Płocki Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Bolesława Krzywoustego (8 pal) – oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego II RP.

Historia pułku |

11 listopada 1918 roku w Rembertowie kilkunastu oficerów byłych Korpusów Wschodnich w Rosji i studentów warszawskich szkół wyższych przystąpiło do organizowania 8 pułku artylerii polowej. W końcu roku zorganizowano pułk o składzie dwóch dywizjonów. Trzeci dywizjon powstał jesienią 1919 w Zambrowie. Oddział wszedł w skład VIII Brygady Artylerii. Bateria zapasowa pułku stacjonowała w Toruniu^[1].

Podczas wojny z bolszewikami pułk był przydzielany dywizjonami do różnych jednostek. Zimę 1920/1921 pododdziały pułku spędziły w Dubnie i Krzemieńcu. W kwietniu 1921 pułk przeniesiony został do Łomży, a w sierpniu tego roku Płocka, który pozostawał pokojowym garnizonem do 1939^[2].

Jesienią 1921 roku, w związku z przejściem wojska na organizację pokojową, VIII Brygada Artylerii została rozwiązana, a 8 pap podporządkowany bezpośrednio dowódcy 8 Dywizji Piechoty^[3]. W latach 1929-1935 pułk, pod względem wyszkolenia, podlegał dowódcy 4 Grupy Artylerii w Łodzi, a w latach 1935-1939 dowódcy 8 Grupy Artylerii^[4].

 Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 8 września, jako datę święta pułkowego^[5][6].

31 grudnia 1931 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski przemianował 8 pułk artylerii polowej na 8 pułk artylerii lekkiej^[7].

1 lipca 1938 roku Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki nadał 8 pal nazwę „8 Płocki Pułk Artylerii Lekkiej imienia Króla Bolesława Krzywoustego” oraz zarządził noszenie przez żołnierzy pułku na naramiennikach kurtek i płaszczy, zamiast dotychczasowej numeracji, inicjałów „B.K.” z koroną. Inicjały i korona dla oficerów były haftowane nićmi metalowymi, oksydowanymi na stare srebro, natomiast dla pozostałych podoficerów i kanonierów wykonane z białego matowanego metalu. Jednocześnie Minister zezwolił podoficerom na noszenie przy ubiorze poza służbowym inicjałów haftowanych^[8].

W maju 1939 roku została wprowadzona nowa organizacja pokojowa pułku, zgodnie z którą liczył on trzy dywizjony po dwie baterie przy czym I dywizjon był uzbrojony w 75 mm armaty wz. 1897, natomiast II i III dywizjon w 100 mm haubice wz. 1914/1919 P^[9].

8 pułk artylerii lekkiej był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” w 1939 roku sformował:

w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem niebieskim, dla 8 Dywizji Piechoty:

• 8 pułk artylerii lekkiej,


• samodzielny patrol meteorologiczny Nr 8,


• kolumnę taborową parokonną Nr 104,


• warsztat taborowy Nr 101 (parkokonny),

w I rzucie mobilizacji powszechnej:

• 
  71 dywizjon artylerii lekkiej dla odwodu dowódcy Armii „Modlin” - mjr art. Włodzimierz Dettloff,


• krajowy szpital weterynaryjny Nr 12,


• baterię marszową 8 pułku artylerii lekkiej^[10].

 Osobny artykuł: Kampania wrześniowa.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku pułk walczył w składzie 8 Dywizji Piechoty. W pierwszych dniach wspierał dywizję pod Mławą, a następnie wycofał się do Nowego Dworu koło Modlina. W Modlinie skapitulował.

1 września 2009 roku Rada Miasta Płocka podjęła uchwałę Nr 577/XL/09 w sprawie nadania nowo powstałej ulicy nazwy „8 Pułku Artylerii Lekkiej”^[11].

Żołnierze pułku |

Armata 75 mm wz. 1897

Haubice 100 mm wz. 1914/19P

Dowódcy pułku

• płk art. Juliusz Rómmel (od 18 XII 1918)


• ppłk art. Aleksander Strzemieński (27 II 1919 - VII 1920 → dowódca 18 pap † 25 VII 1920 Iwaszczuki)


• kpt. art. Leszek Roguski (cz.p.o. od VII 1920)


• płk art. Wiktor Poźniak (1920)


• płk art. Leszek Roguski (1921 – 25 X 1924 → dowódca 7 pap^[12])


• płk art. Aleksander Batory (25 X 1924 - 23 XII 1929 → dowódca 5 Grupy Artylerii)


• ppłk / płk art. Edward Robakiewicz (23 XII 1929 - 1938)


• ppłk art. Mikołaj Jan Ordyczyński (1938 - VIII 1939 → dowódca artylerii dywizyjnej 8 DP)


• ppłk art. Jan Damasiewicz (VIII - IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku - I zastępca dowódcy pułku)

• ppłk art. Witold Kuczewski (od 15 VI 1925)


• mjr / ppłk art. Henryk Kwarciński (1929 - 31 III 1934 → praktyka u Rejonowego Inspektora Koni w Zamościu)


• ppłk art. Franciszek Władysław Machowski (od 31 III 1934^[13])

Kwatermistrzowie pułku (od 1938 roku - II zastępca dowódcy pułku)

• mjr art. Józef Bocianowski (do 1929)


• mjr art. Jerzy Apolinary Chorzewski (1930 - 28 VI 1933 → dowódca dyonu w 16 pal^[14])


• mjr art. Tadeusz Jan Bojarski (28 VI 1933^[15] - stan spoczynku 30 IX 1934^[16])


• kpt. art. Jakub Sadowski (p.o. 30 VII 1934 - 2 V 1935)


• mjr art. Stanisław Ratajski (od 18 IV 1935^[17])


• mjr art. Włodzimierz Dettloff (do IX 1939 → dowódca 71 dal^[18])

Oficerowie pułku

• Tadeusz Schaetzel


• Stanisław Tabisz

Obsada personalna pułku w latach 1919-1920 |

• dowódca I dywizjonu - kpt. Aleksander Hertel
  


• dowódca II dywizjonu - ppłk Aleksander Strzemieński


• oficer 2 baterii - por. Rohoziński


• oficer 2 baterii - por. Stanisław Kolbiński († VI 1920)


• dowódca plutonu 2 baterii - por. Edward Szydełkiewicz († 20 VIII 1920, VM 5 kl.))


• dowódca 6 baterii - ppor. Zygmunt Gużewski (VM 5 kl.)


• dowódca plutonu 6 baterii - por. Klahr


• dowódca III dywizjonu - por. Stanisław Kwiatkowski († VI 1920)


• oficer sztabu III dywizjonu - por. Bolesław Rayzacher († VI 1920)


• dowódca III dywizjonu - kpt. Władysław Domański († 16 IX 1920 Dytiatyn)


• adiutant III dywizjonu - ppor. Kazimierz Kaliszek († 16 IX 1920 Dytiatyn)


• dowódca 8 baterii - por. Drewski


• lekarz weterynarii - por. wet. Tadeusz Brzeziński († 20 VII 1920)

Obsada personalna w 1939 roku |

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku^[19][a]:

• dowódca pułku – płk mgr Mikołaj Jan Ordyczyński


• I zastępca dowódcy – ppłk Franciszek Władysław Machowski


• adiutant – por. Mieczysław Antoni Frandorfert


• naczelny lekarz medycyny – ppłk dr Ludwik Rajmund Ossowski


• starszy lekarz weterynarii – kpt. Edmund Waśkow


• oficer zwiadowczy – por. Marian Jan Kucharski


• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Włodzimierz Dettloff


• oficer mobilizacyjny – mjr adm. (art.) Józef I Szymański


• zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. adm. (art. ) Edward Rac


• oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Jan Bąkowski


• oficer gospodarczy – kpt. int. Tadeusz III Jakubowski


• oficer żywnościowy – por. Henryk Ostrowski


• dowódca plutonu łączności – por. Stanisław Józef Pancerz


• oficer plutonu – ppor. Feliks Julian Maj


• dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. Romuald Józef Burski


• zastępca dowódcy – por. Stanisław Kazimierz I Sikorski


• dowódca I plutonu – ppor. Tadeusz Lucjan Nordwind


• dowódca II plutonu – ppor. Wiktor Zygmunt Zdziarski


• dowódca III plutonu – por. Tadeusz Wiesław Wiśniewski


• dowódca I dywizjonu – ppłk dypl. Stefan Longin Izdebski


• dowódca 1 baterii – kpt. Władysław Batóg


• dowódca plutonu – por. Mieczysław Łukomski


• dowódca 2 baterii – kpt. Wiktor Kazimierz Jachimiuk


• dowódca plutonu – ppor. Franciszek Jan Kojder


• dowódca II dywizjonu – mjr Julian Zubek


• dowódca 5 baterii – kpt. Piotr Majewski


• dowódca plutonu – ppor. Jerzy Wisz


• dowódca 6 baterii – p.o. por. Anatol Cieśliński


• dowódca III dywizjonu – mjr Konstanty Sokołowski


• dowódca 7 baterii – kpt. Edward Ziółkowski


• dowódca plutonu – chor. Zenon Bersz


• dowódca 8 baterii – p.o. por. Ludwik Władysław Kędzierski


• dowódca plutonu – ppor. Witold Złotkowski


• na kursie – ppor. Adam Emilian Szajdzicki

Obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku

Dowództwo pułku

• dowódca pułku - ppłk. Jan Damasiewicz


• adiutant - kpt. Romuald Burski


• oficer zwiadowczy – por. Stefan Kosecki


• dowódca plutonu topograficzno-pomiarowego – por. Anatol Cieśliński

I dywizjon (12 armat 75 mm)

• dowódca dywizjonu - kpt. Piotr Majewski


• 1 bateria - por. Mieczysław Łukomski


• 2 bateria - ppor. Wiktor Zdziarski


• 3 bateria - por. Marian Kucharski

II dywizjon (12 haubic 100 mm wz. 14/19P)

• dowódca dywizjonu - mjr Julian Zubek


• 4 bateria - por. Mieczysław Frandofert


• 5 bateria - ppor. Jerzy Wisz


• 6 bateria - por. Kazimierz Kiermasz

III dywizjon (12 haubic 100 mm wz. 14/19P)

• dowódca dywizjonu - mjr Konstanty Sokołowski


• dowódca 7 baterii - kpt. Stefan Eustachy Wąsicki


• oficer ogniowy - ppor. rez. Włodzimierz Łukomski


• oficer zwiadowczy - ogn. pchor. / ppor. Jerzy Kulwieć (1917 - 2008)


• dowódca I plutonu - ppor. rez. Jackiewicz


• dowódca II plutonu - ppor. rez. Tadeusz Figiel


• 8 bateria - por. Stanisław Sikorski


• 9 bateria - por. Kazimierz Rogalewicz

Kawalerowie Virtuti Militari |

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920^[21]:

Ponadto 23 oficerów, 6 podchorążych i 165 szeregowych zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych, w tym trzech - czterokrotnie, dwóch - trzykrotnie i dziewięciu - dwukrotnie^[21].

Symbole pułkowe |

Sztandar

 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

2 listopada 1937 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru dla 8 pułku artylerii lekkiej. Na lewej stronie płatu sztandarowego umieszczono:

• w prawym górnym rogu na tarczy – wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej,


• w lewym górnym rogu na tarczy – wizerunek Świętej Barbary, patronki artylerzystów,


• w prawym dolnym rogu na tarczy – godło miasta Płocka,


• w lewym dolnym rogu na tarczy – odznakę pamiątkową 8 pal,


• na górnym ramieniu krzyża kawalerskiego – napis „Rembertów 11.XI.1918” (data i miejsce utworzenie pułku),


• na dolnym ramieniu krzyża kawalerskiego – napis „Dytjatyn 16.IX.1920”^[22].

Sztandar został wykonany zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 roku o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach^[23].

26 maja 1938 roku na lotnisku mokotowskim w Warszawie, Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki wręczył sztandar ufundowany przez społeczeństwo powiatów: gostynińskiego, płockiego i sierpeckiego^[3].

Sztandar znajduje się w MWP w Warszawie^[24].

Odznaka pamiątkowa

12 lutego 1929 roku minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 8 pułku artylerii lekkiej^[25].

Odznaka o średnicy 43 mm ma kształt wielopromiennej gwiazdy orderowej. W centrum koło zębate koloru stali, w które wkomponowano tarczę pokrytą zieloną emalią, na niej w formie stylizowanego monogramu wpisano numer i inicjały pułku „8 PAP”. Nad tarczą i pod nią wpisano datę powstania pułku „11 XI 1918” i rok dziesięciolecia oddziału „1928”. Tarcza u dołu ozdobiona jest skrzyżowanymi lufami i wybuchającym granatem. Odznaka oficerska, trzyczęściowa, wykonana w srebrze i emaliowana. Na rewersie próba srebra i imiennik grawera. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy^[26].

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].


• Włodzimierz Dettloff, Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939 roku, sporządzone 1 grudnia 1945 roku na stażu w 4 Kresowym Pułku Artylerii Lekkiej, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I.22c.


• Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.


• Stanisław Kraszewski: Zarys historii wojennej 8-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.


• Artur Kuprianis: Łódzka 4 Grupa Artylerii w latach 1929-1939. Łódź: Wydawnictwo Ibidem, 2010. ISBN 978-83-62331-00-0.


• Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.


• Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Wydawnictwo "Bellona", 1991. ISBN 83-11-07772-X.


• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.


• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.


• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.


• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.