Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa
| ||
 Osiedle WSM na Żoliborzu, w latach 60. XX wieku | ||
Państwo |  Polska | |
| Adres | ul. Elbląska 14, 01-737 Warszawa | |
| Data założenia | 11 grudnia 1921 | |
Forma prawna | Spółdzielnia | |
| Prezes | Barbara Różewska | |
| Nr KRS | 0000074605 | |
| brak współrzędnych | ||
|---|---|---|
Strona internetowa | ||
Osiedle WSM na Mokotowie, lata 60.
Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – jedna z najstarszych istniejących spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie, utworzona 11 grudnia 1921 z inicjatywy działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej oraz działaczy Związku Rewizyjnego Spółdzielni Robotniczych. Siedziba biura Zarządu WSM znajduje się w Warszawie na Żoliborzu.
Spis treści
1 Historia
2 Podział WSM
3 Przypisy
4 Linki zewnętrzne
Historia |
Członkami założycielami spółdzielni podpisanymi w statucie byli: (w kolejności podpisów na dokumencie) Jan Hempel. Bolesław Bierut, Michał Pankiewicz, Stefan Wejroch, Maria Orsetti, Wanda Szczepańska, Anna Tołwińska, Antoni Zdanowski, Maria Lewińska, Stanisław Tołwiński, Stanisław Rotsztajn, Jan Wojnar, Stanisław Szwalbe, Alina Tołwińska, Jan Strzelecki, Mieczysław Sułkowski, Władysława Głodowska, Ignacy Tom, Kazimierz Domosławski, Aleksander Ostrowski. Do pierwszego Zarządu powołano Bolesława Bieruta i Stanisława Szwalbe, którego przejściowo zastąpił Michał Feldblum[1]. 24 stycznia 1922 spółdzielnia została zarejestrowana.
W lipcu 1925 spółdzielnia liczyła już 61 osób. Do zarządu spółdzielni weszli: Stanisław Siedlecki, Teodor Toeplitz i Stanisław Tołwiński. Do prezydium Rady Nadzorczej weszli Zygmunt Gardecki, Wacław Lenga i Stanisław Jaskułowski (Szwalbe), zaś jej członkami zostali Antoni Zdanowski, Wiktor Kruk, Stefania Gliszczyńska, Adam Szczypiorski, Tomasz Arciszewski i Aleksander Ostrowski[2].
Pod koniec 1925, odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod pierwszy dom spółdzielczy przy pl. Wilsona (dziś już nieistniejący, zniszczony podczas powstania warszawskiego w 1944). Pierwsze mieszkania oddano lokatorom w styczniu 1927.
W 1938 w zasobach WSM znajdowało się 24 budynki które zamieszkiwało 5.396 osób[3]. Prócz Żoliborza WSM wybudowało kolonię domów na Rakowcu, przy ulicy Pruszkowskiej. Budowa poszczególnych kolonii finansowana była z pożyczek udzielonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego, Komitet Rozbudowy m.st. Warszawy, włoski bank Banca Commerciale Italiana, oraz przez Towarzystwo Osiedli Robotniczych oraz umowy ze związkami zawodowymi.
Oprócz mieszkań twórcy spółdzielni dbali o rozwój instytucji społecznych. Na terenie WSM istniał od 1928, Dom Społeczny, mieszczący m.in. przedszkole, bursę dla młodych robotników. Dom Społeczny był też miejscem gdzie działało Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Lokatorów WSM „Szklane Domy”. Na terenie I kolonii WSM funkcjonowała szkoła powszechna Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci oraz Gimnazjum Koedukacyjne im. Bolesława Limanowskiego prowadzone przez RTPD. Na V kolonii na ulicy Suzina, powstał w kwietniu 1933 Teatr im. Stefana Żeromskiego, którym kierowała społecznie Irena Solska. Od 1934 w tej samej sali funkcjonowało kino „Tęcza”[4].
W 1938 w skład Zarządu WSM wchodzili: Marian Nowicki, Stanisław Tołwiński i Juliusz Żakowski. Radę Nadzorczą stanowili: Stanisław Szwalbe (przewodniczący), Jan Libkind (wiceprzewodniczący), Piotr Gajewski (sekretarz), Adam Kuryłowicz, Antoni Fotek, Henryk Polak, Antoni Wąsik, Stefan Zbrożyna, Tadeusz Tomaszewski, Antoni Dziarnowski, Sewery Antoszewski, Roman Górnicki. Do WSM w styczniu 1938 należało wówczas 1982 członków, w ciągu roku przyjęto 301 nowych, ubyło zaś 233. Tym samym na koniec 1938 do WSM należało 2050 członków[5].
W Kotłowni WSM (róg ul. Suzina i Próchnika) rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 powstanie warszawskie o godz. 13.30 (oficjalnie w Warszawie dopiero o 17.00). Żołnierze OW PPS, wziąwszy broń z magazynu przy ul. Suzina natknęli się na patrol niemiecki, doszło do wymiany ognia. Budynki spółdzielni zostały zniszczone w dużym stopniu w trakcie powstania warszawskiego lub po jego zakończeniu.
Po wojnie spółdzielnia kontynuowała działalność[6]. 7 lipca 1946 wmurowano kamień węgielny pod budowę nowego budynku WSM na Żoliborzu – pierwszego budynku mieszkalnego wznoszonego w powojennej Warszawie[7]. Dom z 92 mieszkaniami został oddany do użytku w marcu 1947[7].
Szybki rozwój spółdzielni nastąpił po 1956. W 1959 WSM wybudowała 16% ogólnej liczby mieszkań w Warszawie. W 1960 wskaźnik ten wzrósł do 30%[8].
Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców WSM w latach siedemdziesiątych została podzielona na Spółdzielnie: „Ochota”, „Rakowiec”, „Koło”, „Mokotów”. W latach dziewięćdziesiątych wyodrębniły się dwa osiedla: „Żoliborz I” i „Chomiczówka”.
Od 1931 WSM wydaje informator – „Życie WSM"[9]; gazeta zmieniała kilkukrotnie nazwę, obecnie wydawana jest pod pierwotną[10].
W maju 1986, w 65-lecie istnienia, Rada Państwa nadała WSM Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[11].
Podział WSM |
Obecnie funkcjonują:
Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – ma ok. 31 tys. członków w 450 budynkach mieszkalnych na 12 osiedlach[12].
WSM „Żoliborz Centralny” – ma ok. 3 tys. członków. W zasobach spółdzielni mieszka ponad 4.000 mieszkańców. Spółdzielnia zarządza 2.733 lokalami mieszkalnymi o łącznej powierzchni 108.353 m², a także 117 lokalami użytkowymi oraz 95 garażami. Zasoby są podzielone na 15 kolonii[13];
WSM „Rakowiec” – zbudowany w 1936. Wybudowano 6 dwupiętrowych bloków. W każdym było 48 mieszkań oraz Dom Społeczny. W 1994 wyodrębniła się z WSM „Ochota”. W 2012 spółdzielnia zrzeszała 4654 członków oraz 5052 lokale w 114 budynkach[14];
WSM „Ochota” – wydzieliła się z WSM w 1970. Liczy ok. 10.000 członków w 142 budynkach mieszkalnych[15];
Spółdzielnia Mieszkaniowa „Koło” – początkowo po wojnie część WSM, przejęta przez SM „Starówka” w 1992 wyodrębniona w osobną spółdzielnię; Spółdzielnia liczy 3.016 członków, 6.157 mieszkańców w 91 budynkach mieszkalnych na 6 osiedlach[16];
Warszawska Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa „Chomiczówka” – powstała w wyniku podziału WSM w czerwcu 1990 Spółdzielnia liczyła 6.900 członków, a w jej zasobach mieszkało około 20.000 osób, w 89 budynkach mieszkalnych[17].
Przypisy |
↑ Stanisław Tołwiński: Wspomnienia 1895-1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 249.
↑ Stanisław Tołwiński: Wspomnienia 1895-1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 256.
↑ Strona WSM Żoliborz Centralny
↑ Informacja o VI Kolonii WSM na stronie Żoliborz-Bielany (Internet Archive)
↑ Sprawozdanie Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej z działalności w roku 1938. Warszawa: Spółka Nakładowo-Wydawnicza „Robotnik”, 1939, s. 3-4.
↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, s. 75. ISBN 978-83-60142-31-8.
↑ ab Marian Gajewski: Odbudowa warszawskich urządzeń komunalnych (1944–1951) [w: Warszawa stolica Polski Ludowej. Zeszyt 2]. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1972, s. 98.
↑ Sylwester Zienkiewicz „85 lat Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej”
↑ Informacje o początkach spółdzielni
↑ WSM - Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa - Wydanie bieżące, wsm.pl [dostęp 2018-11-18] (pol.).
↑ Kalendarz warszawski 1 IV–30 VI 1986. „Kronika Warszawy”. 69, s. 211, 1987.
↑ Jednostki WSM
↑ Informacja ze strony WSM Żoliborz Centralny
↑ Strona WSM Rakowiec [dostęp 2018-07-24] (pol.).
↑ Strona WSM Ochota
↑ Strona SM „Koło” (Internet Archive)
↑ Strona Warszawskiej Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Chomiczówka”
Linki zewnętrzne |
- Oficjalna strona Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej
- Oficjalna strona Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Żoliborz Centralny”
- Warunki pracy i działalność ogólna Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w 1938
- Życie W.S.M. : biuletyn informacyjny Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, Stowarzyszenia "Szklane Domy", Oddziału Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci na Żoliborzu : jednodniówka
- Czasopismo "Życie Osiedli Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej" dostępne w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej
Komunikaty WSM z lat 1939–1943 dostępne w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej
