Egftnjytyk

Akcja Socjalistyczna
AS
Trzy Strzały
Państwo	Polska
Historia
Sformowanie	czerwiec 1934
Rozformowanie	wrzesień 1939
Pierwszy dowódca	Kazimierz Pużak
Dane podstawowe
Podporządkowanie	Polska Partia Socjalistyczna
Liczebność	11 300

Akcja Socjalistyczna w Gdyni

Ubiór członka AS

Akcja Socjalistyczna – milicja partyjna o charakterze paramilitarnym Polskiej Partii Socjalistycznej, działająca od 1934 do 1939 mająca na celu ochronę struktur i działaczy partyjnych. Oddziały AS szkolono również do walk w mieście, zapobiegania i przeprowadzania sabotaży oraz organizowania obrony dzielnic robotniczych^[1].

Historia |

Akcję Socjalistyczną jako milicję robotniczą powołano w czerwcu 1934 na wzór austriackiej Republikanischer Schutzbund. Głównym organizatorem w Warszawie był Józef Dzięgielewski. Początkowo zadaniem AS była ochrona PPS przed bojówkami radykalnej prawicy, zwłaszcza Obozu Narodowo-Radykalnego, z którymi dochodziło do starć w Warszawie. W pierwszym okresie w Warszawie oddziały nosiły nazwę „Czerwony Front”. W skład Akcji Socjalistycznej wchodzili członkowie PPS lub organizacji z nią związanych, do 30 roku życia. Najchętniej przyjmowano członków PPS i Wydziałów Młodzieży PPS mających wyszkolenie wojskowe^[2]. W grudniu 1938 zaczęto werbować do AS członków klasowych związków zawodowych, z których ok. 2600 weszło w skład AS^[1]. Do lata 1939 przeszkolono na kursach w Warszawie i w Grzegorzewicach koło Warki 260 instruktorów AS^[1].

Komendę Główną Akcji Socjalistycznej stanowili: Tomasz Arciszewski, Józef Dzięgielewski i Edmund Chodyński. Na czele oddziału stał instruktor i organizator powoływani na wniosek Komitetu Dzielnicowego lub Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. W AS obowiązywały rozkazy i dyscyplina typu wojskowego. Każdy ochotnik był zobowiązany do przestrzegania specjalnego regulaminu oraz złożenia przyrzeczenia, które brzmiało następująco:

Stojąc w szeregach AS, czołowym oddziale PPS przyrzekam wszystkie swe siły i czas poświęcić sprawie wyzwolenia klasy robotniczej. Pomny posłannictwa dziejowego PPS, wierny jej programowi i świadom bezpośredniej grozy sprzymierzonych na zgubę mas ludowych i socjalizmu - reakcji i faszyzmu - przyrzekam moją gotowość i stawiennictwo w każdej potrzebie Partii oraz pełne posłuszeństwo zarządzeniom Partii i kierownictwa AS. Wam zaś współtowarzysze w szeregu walczących oddziałów AS moje koleżeńskie przywiązanie i braterstwo[3]

Akcja Socjalistyczna była formacją formalnie nieuzbrojoną, choć według niejawnych sprawozdań posiadała 753 pistolety i 214 karabinów^[4]. Jej członkowie podczas oficjalnych wystąpień nosili specjalne mundury: granatowe kurtki i czapki okrągłe kroju angielskiego, pasy główne z tzw. koalicyjkami, niebieskie koszule i czerwone krawaty.

W marcu 1935 na terenie Warszawy funkcjonowało 400 członków AS, 50 instruktorów, i trzydziestoosobowy oddział kobiecy pod dowództwem Anieli Bełzówny. W czerwcu 1939 AS w Polsce liczyła 11 300 członków^[5]. Poza ewidencją było 400 kobiet i 300 członków sekcji sanitarnych^[1].

Od czerwcu 1939 za zgodą Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS, członkowie AS we współpracy z Oddziałem II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego przygotowywali grupy dywersyjne na wypadek wojny. Utworzono bataliony „Okrzeja-Odra” (kierowany przez Aleksego Bienia) i „Baron-Berlin” (kierowany przez Edmunda Chodyńskiego). We wrześniu 1939 członkowie AS uczestniczyli w tworzeniu Robotniczej Brygady Obrony Warszawy, a następnie w konspiracji Gwardii Ludowej WRN.

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Andrzej Czystowski. Antyfaszystowskie przygotowania wojenne polskich socjalistów. „Dzieje Najnowsze”. 1, 1985. 
  


• Aleksandra Tymieniecka, Warszawska organizacja PPS 1918-1939, Warszawa 1982 ​ISBN 83-01-04204-4​.


• P.P.S.: wspomnienia z lat 1918–1939, Tom 2 Warszawa 1987

Linki zewnętrzne |

• http://lewicowo.pl/wspomnienie-o-akcji-socjalistycznej/