Egftnjytyk

Ten artykuł dotyczy wysp. Zobacz też: inne znaczenia słowa Oceania.

Mapa świata z zaznaczonym obszarem Australii i Oceanii

Oceania – nazwa zbiorowa wysp Oceanu Spokojnego, które wraz z Australią tworzą odrębną część świata nazywaną Australią i Oceanią.

Spis treści

1 Położenie

2 Ludność

3 Gospodarka

4 Historia

5 Podział na regiony

6 Podział wysp ze względu na genezę

7 Podział polityczny

8 Zobacz też

9 Przypisy

Położenie |

Oceania jest największym, w sensie przestrzeni geograficznej, subregionem Azji-Pacyfiku. Powierzchnia wynosi ok. 1,25 mln km². Zamiennie używa się także nazw: Australazja, Australia i Oceania oraz Południowy Pacyfik. Subregion ten jest jednocześnie najbardziej zróżnicowany, gdyż obejmuje Australię, która jest kontynentem, średniej wielkości państwa, jak: Nowa Zelandia i Papua-Nowa Gwinea, oraz liczne wyspy pochodzenia wulkanicznego i atole na obszarze Pacyfiku, które dzieli się na trzy grupy według kryteriów antropologicznych, a nie geograficznych: Melanezja obejmująca większe wyspy południowo-zachodniego Pacyfiku; Polinezja, w skład której wchodzą wyspy leżące w trójkącie: Hawaje, Wyspa Wielkanocna i Fidżi; Mikronezja, której wyspy rozciągają się na północ od Melanezji, a na wschód od Filipin^[1].

Największe wyspy Oceanii: Nowa Gwinea, Wyspa Południowa, Wyspa Północna, Nowa Brytania, Nowa Irlandia, Nowa Kaledonia, Viti Levu, Vanua Levu, Bougainville, Guadalcanal, Makira, Espiritu Santo,

Ludność |

Zamieszkuje ją około 16 mln osób (2012), co stanowi zaledwie 0,25% ludności świata. Rozmieszczenie ludności jest nierównomierne – gęstość zaludnienia powyżej 250 mieszk./km²: Tonga (500), Nauru (476), Wyspy Marshalla (287), Guam (257), Samoa Amerykańskie (251); gęstość zaludnienia poniżej 10 osób/km²: Papua-Nowa Gwinea (8) i Niue (8). Wiele wysepek pozostaje niezamieszkanych. Występuje tu ludność autochtoniczna: Papuasi (ok. 3,1 mln), Melanezyjczycy (ok. 1 mln), Polinezyjczycy (ok. 870 tys.), Mikronezyjczycy (ok. 180 tys.).

Gospodarka |

Na wyspach Oceanii uprawia się: palmę kokosową, trzcinę cukrową, banany, ananasy, drzewa chlebowe i w mniejszym zakresie kawę, kakao i kauczuk. Ludność trudni się również połowem ryb, perłopławów i żółwi szylkretowych.

Z bogactw mineralnych duże znaczenie mają: rudy kobaltu, rudy niklu (Nowa Kaledonia), rudy miedzi, złoto (wyspa Bougainville), fosforyty (Nauru) oraz guano. Wyspy Oceanii odgrywają dużą rolę w komunikacji morskiej i lotniczej. Ważne porty morskie: Auckland, Wellington, Lyttelton, Numea, Suva, Honolulu, Pago Pago, Rarotonga, Papeete, Madang, Port Moresby, Port Vila; oraz porty lotnicze: Honolulu, Nandi, Auckland, Wellington, Christchurch, Pago Pago, Papeete, Numea. Coraz ważniejszą gałęzią tutejszej gospodarki staje się turystyka, która najbardziej rozwinęła się na Hawajach i w Nowej Zelandii.

Historia |

Osobny artykuł: Odkrycia i badania Australii i Oceanii.

Obszar Oceanii w XVI wieku zaczęły penetrować wyprawy hiszpańskie i portugalskie. W XVII wieku dołączyli do nich Holendrzy, Francuzi i Anglicy, a w XIX wieku Niemcy i Amerykanie. Do końca XIX w. wszystkie wyspy Oceanii zostały skolonizowane przez państwa europejskie i Stany Zjednoczone. W 1907 roku niepodległość uzyskało pierwsze państwo Oceanii – Nowa Zelandia (dotychczas dominium brytyjskie). W okresie I wojny światowej terytoria niemieckie zajęte zostały przez Australię, Nową Zelandię i Japonię, w 1919 stały się one oficjalnie terytoriami mandatowymi Ligi Narodów pod zarządem tychże państw. W czasie II wojny światowej obszar Oceanii był areną działań wojennych japońskich i amerykańskich. Po kapitulacji Japonii w 1945 jej terytoria mandatowe jako terytoria powiernicze ONZ trafiły pod zarząd Stanów Zjednoczonych. W okresie powojennym większość terytorium zależnych uzyskało niepodległość: Samoa Zachodnie (1962), Nauru (1968), Tonga i Fidżi (1970), Papua-Nowa Gwinea (1975), Wyspy Salomona i Tuvalu (1978), Kiribati (1979), Vanuatu (1980), Federacja Mikronezji, Palau i Wyspy Marshalla (1994). Inne terytoria takie jak Niue, Wyspy Cooka, Mariany Północne czy Guam, posiadając szeroką autonomię, mają rangę państw stowarzyszonych z Nową Zelandią bądź USA.

Podział na regiony |

Dzieli się na cztery części:

Melanezję – 925 tys. km², 6,65 mln mieszk. (1993):
- Nowa Gwinea, Archipelag Bismarcka, Wyspy Salomona, Santa Cruz, Nowe Hebrydy, Nowa Kaledonia, Fidżi;

Mikronezję – 2,7 tys. km², 0,45 mln mieszk. (1993):
- Mariany, Karoliny, Wyspy Marshalla, Wyspy Gilberta, Nauru, Banaba;

Polinezję – 25,8 tys. km², 1,7 mln mieszk. (1993):
- Hawaje, Line, Feniks, Tokelau, Tuvalu, Samoa, Tonga, Wyspy Cooka, Niue, Tubuai, Wyspy Towarzystwa, Tuamotu, Wyspy Gambiera, Markizy, Pitcairn, Wyspa Wielkanocna;

i Nową Zelandię – 270,5 tys. km², 3,5 mln mieszk. (1993)

Podział wysp ze względu na genezę |

wyspy atolowe: np. wyspa Bora-Bora

wyspy wulkaniczne: np. Hawaje

kontynentalne: np. Nowa Gwinea

Podział polityczny |

Mapa polityczna Oceanii

Podział polityczny Oceanii:

niepodległe państwa:
- Fidżi,
- Kiribati,
- Mikronezja,
- Nauru,
- Nowa Zelandia,
- Palau,
- Papua-Nowa Gwinea,
- Samoa,
- Tonga,
- Tuvalu,
- Vanuatu,
- Wyspy Marshalla,
- Wyspy Salomona;

integralne części państw położonych poza Oceanią:
- Hawaje (Stany Zjednoczone),
- zachodnia część wyspy Nowa Gwinea (Indonezja),
- Wyspa Wielkanocna, Sala y Gómez (Chile),
- Ogasawara, Minami Tori-shima, Okino Tori-shima, Kazan Rettō (Japonia);

posiadłości australijskie:
- Norfolk,
- Wyspy Morza Koralowego;

posiadłość brytyjska:
- Pitcairn;

posiadłości francuskie:
- Nowa Kaledonia,
- Polinezja Francuska,
- Wallis i Futuna;

posiadłości nowozelandzkie:
- Niue,
- Tokelau,
- Wyspy Cooka.

posiadłości amerykańskie:
- Baker,
- Guam,
- Howland,
- Jarvis,
- Johnston,
- Kingman,
- Mariany Północne,
- Midway,
- Palmyra,
- Samoa Amerykańskie,
- Wake.