Egftnjytyk

Inhibitory monoaminooksydazy, IMAO (ang. monoamine oxidase inhibitors, MAOIs) − grupa związków stosowanych w leczeniu depresji (działające na MAO-A) i niedociśnienia tętniczego oraz w parkinsonizmach (działające na MAO-B).

Historia |

Monoaminooksydaza

Działanie inhibitorów MAO na układ nerwowy zostało przypadkowo odkryte podczas leczenia gruźlicy za pomocą pochodnych hydrazyny (np. izoniazydem). Dość szybko powiązano to działanie z wpływem na metabolizm monoamin biogennych i zaczęto je stosować w leczeniu depresji^[1]. Były pierwszymi skutecznymi lekami stosowanymi do leczenia depresji. Równie szybko ograniczono ich zastosowanie, a związane to było z wprowadzeniem skutecznych leków innej grupy (TLPD) oraz ze względu na liczne działania niepożądane:

• działanie hepatotoksyczne
  


• działanie hipertensyjne (przełomy nadciśnieniowe wywołane nagromadzeniem tyraminy, szczególnie po spożyciu pokarmów w nią bogatych np. żółtego sera - stąd nazwa cheese effect). Postęp stanowiło odkrycie inhibitorów odwracalnych, a następnie selektywnych (tzw. II i III generacja inhibitorów MAO, SI-MAO)

Ponadto leki tej grupy dość szybko wzmagają napęd chorego na depresję, zaś poprawa nastroju następuje później. Rodzi to zwiększone ryzyko samobójstw, stąd pacjent w początkowym okresie leczenia inhibitorami MAO wymaga troskliwej opieki i obserwacji^[2].

Inhibitory MAO znalazły zastosowanie w leczeniu depresji z lękiem (szczególnie fenelzyna) oraz tzw. depresji atypowej.

Niektóre IMAO (selegilina) mają zastosowanie w leczeniu choroby Parkinsona.

Nieselektywne, nieodwracalne inhibitory MAO dostępne są powszechnie na świecie (USA, Wielka Brytania, Kanada, Niemcy, Portugalia, Norwegia - tranylcypromina, preparaty 'Jatrosom', 'Jatrosom N', 'Parnate'; USA, Wielka Brytania, Kanada - izokarboksazyd, preparat 'Marplan'; Rosja - nialamid, preparat 'Ниаламид', piryndol (odwracalny, selektywny), preparat 'Пиразидол'; USA, Wielka Brytania, Kanada, Hiszpania oraz kraje Ameryki Łacińskiej - fenelzyna, preparaty 'Nardil', 'Nardelzine').

Zaprzestanie produkcji leku 'Marplan' (izokarboksazyd) przez koncern Hoffmann-La Roche w 1994 roku spotkało się z oburzeniem ze strony lekarzy oraz pacjentów w Stanach Zjednoczonych, wobec czego kontynuowano dystrybucję leku wśród pacjentów, którzy nie mogą zostać przestawieni na inne leki.
Producent leku 'Nardil', firma Pfizer szacuje, że z preparatu korzysta około 80 000 osób na świecie.

Selektywny, odwracalny inhibitor MAO - moklobemid wydaje się ustępować skutecznością lekom takim jak fenelzyna oraz tranylcypromina^[3]

Generacje |

• 
  I generacja - nieselektywne i nieodwracalne inhibitory MAO
  
  
  
  • pochodne hydrazyny:
    
    
    
    • iproniazyd
    
    
    • fenelzyna
    
    
    • izokarboksazyd
    
    
    
    
  
  
  • inne (niehydrazynowe):
    
    • tranylcypromina
    
    
  
  
  
  


• 
  II generacja - selektywne i nieodwracalne inhibitory MAO
  
  
  
  • selektywne względem MAO-A:
    
    • klorgilina
    
    
  
  
  • selektywne względem MAO-B:
    
    • selegilina
    
    
  
  
  
  


• 
  III generacja - selektywne i odwracalne inhibitory MAO:
  
  
  
  • selektywne względem MAO-A:
    
    
    
    • toloksaton
    
    
    • amiflamina
    
    
    • moklobemid
    
    
    
    
  
  
  • selektywne względem MAO-B:
    
    • lazabemid
    
    
  
  
  
  

Inhibitory MAO występują także w naturze jako alkaloidy jak np. harmalina czy harmina (w rucie stepowej - Peganum Harmala) oraz terpeny np. bilobalid (w miłorzębie dwuklapowym Gingko biloba).

Przypisy |