Język baszkirski







































































Башҡорт теле

Obszar
Federacja Rosyjska (Baszkiria)
Liczba mówiących
 1 451 340[1]

Klasyfikacja genetyczna
Języki ałtajskie (?)

  • Języki turkijskie

    • Języki kipczackie
      • Język baszkirski

Pismo/alfabet
cyrylica
Status oficjalny

język urzędowy
Baszkiria
Regulowany przez
 Tarih, tel ḥa̋m a̋ẓa̋bia̋t instituty (RFA Ôfô fa̋nni ùẓa̋ge)↗

UNESCO
 2 wrażliwy↗
Kody języka
Kod ISO 639-1↗, ISO 639-1
 ba
Kod ISO 639-2↗, ISO 639-2
 bak
Kod ISO 639-3↗
bak

IETF
 ba
Glottolog
bash1264
GOST 7.75–97
 баш 086
WALS
bsk
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata






Wikipedia w języku baszkirskim






Słownik języka baszkirskiego
w Wikisłowniku


Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Słownik {{{z języka}}}-polski, polsko- online

Język baszkirski (nazwa własna: башҡорт теле i [bɑʂ.ˌqʊ̞rt.tɪ̞.ˈlɪ̞]) – język Baszkirów, należący do kipczackiej grupy języków tureckich. Ten język jest najbliżej spokrewniony z językiem tatarskim, jednak znacznie odróżnia się od niego fonetycznie i gramatycznie.


Językiem baszkirskim posługuje się głównie ludność Baszkortostanu, republiki autonomicznej, wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej, oraz sąsiadujących z Baszkirią obwodów. Według spisu powszechnego z 1989 r. liczba użytkowników języka wynosiła 1 047 000 osób, natomiast dane szacunkowe za rok 2002 mówią o niespełna 1,4 mln osób. Zgodnie z danymi spisów powszechnych ponad 20% Baszkirów uznaje język tatarski za swój język ojczysty[potrzebny przypis]. W przeszłości tatarski był wykorzystywany przez Baszkirów jako język literacki.


Wyróżnia się trzy główne dialekty języka baszkirskiego: południowy, wschodni oraz północno-zachodni[2].




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Zapis


  • 3 Przypisy


  • 4 Bibliografia





Historia |


Literacki język baszkirski powstał po rewolucji październikowej, w wyniku starań Partii Komunistycznej. Wcześniej baszkirscy intelektualiści posługiwali się w piśmie głównie językiem turki, ewentualnie dodając do niego baszkirskie słownictwo. W roku 1921 uchwalono postanowienie dotyczące utworzenia literackiego baszkirskiego na podstawie dialektów południowo-wschodnich. Pierwszą oficjalną publikacją była gazeta "Baszkortostan" – pismo Partii Komunistycznej, wydawane od 1924 roku do dziś. Pierwszą książkę w języku baszkirskim wydano w 1926 r.[3]


W latach 50. XX wieku ludność baszkirska stopniowo ulegała rusyfikacji. Reforma edukacji z 1958 roku znosiła podstawę prawną do nauczania baszkirskiego w szkołach, a od lat 80. rodzice domagali się wręcz jego usunięcia ze szkół na rzecz rosyjskiego. Według spisu powszechnego z 1989 roku 10% Baszkirów uważało za swój główny język rosyjski, a 20% tatarski. Około 25% Baszkirów w ogóle nie władała baszkirskim[4].


Sytuacja zmieniła się w latach 90., po uzyskaniu autonomii. W roku 1999 weszło w życie prawo "O językach narodów Republiki Baszkortostan". Ustanowiło ono rosyjski i baszkirski państwowymi językami Baszkortostanu, tym samym baszkirski zyskał status języka urzędowego. Przy Radzie Ministrów Republiki Baszkortostan ustanowiono specjalną komisję, która miała się zajmować realizacją prawa do używania baszkirskiego w życiu codziennym, a przy Prezydium Najwyższej Rady Republiki Baszkortostan komisję terminologiczną, mającą uporządkować baszkirską leksykografię[5].



Zapis |



 Osobny artykuł: Alfabet baszkirski.

Początki baszkirskiego języka literackiego należy odnosić do przełomu XIX i XX wieku. Początkowo do zapisu języka baszkirskiego stosowano zmodyfikowany alfabet arabski. W 1930 podjęto próbę stworzenia piśmiennictwa w oparciu o łacinkę, jednak ze względów politycznych prace nad tym projektem nie były kontynuowane i od 1938 baszkirski zapisywany jest cyrylicą. Po upadku Związku Radzieckiego wielokrotnie podnoszono konieczność wprowadzenia alfabetu łacińskiego, wzorowanego na tureckim, jednak mocą decyzji parlamentu federalnego prace nad tym przerwano.


Wykorzystywany do zapisu języka baszkirskiego alfabet cyrylicki poszerzony został o szereg znaków, służących do zapisu dźwięków charakterystycznych dla tego języka. Są to litery: Ә ә Ө ө Ү ү Ғ ғ Ҡ ҡ Ң ң Ҙ ҙ Ҫ ҫ Һ һ.


Współczesny alfabet baszkirski przedstawiony został w poniższej tabeli:


























































Аа
 Бб
 Вв
 Гг
 Ғғ
 Дд
 Ҙҙ
 Ее
 Ёё
Жж
 Зз
 Ии
 Йй
 Кк
 Ҡҡ
 Лл
 Мм
 Нн
Ңң
 Оо
 Өө
 Пп
 Рр
 Сс
 Ҫҫ
 Тт
 Уу
Үү
 Фф
 Хх
 Һһ
 Цц
 Чч
 Шш
 Щщ
 Ъъ
Ыы
 Ьь
 Ээ
 Әә
 Юю
 Яя




Przypisy |




  1. ↑ Lewis, M. Paul (ed.): Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. (ang.). Dallas, Tex.: SIL International., 2009. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-23)].


  2. ↑ Lars Johanson. The Turkic Languages. Routledge, 1998


  3. ↑ Ćwikliński, s. 42


  4. ↑ Ćwikliński, s. 43


  5. ↑ Ćwikliński, s. 44



Bibliografia |



  • George L. Campbell: Compendium of the World's Languages, Volume 1. Londyn, Nowy Jork: Routlege, s. 173-177. ISBN 0-415-06978-5.

  • Sebastian Ćwikliński: Między młotami a kowadłem, czyli o sytuacji językowej w Baszkirii, Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 125 (2008)





Zobacz hasło baszkirski w Wikisłowniku
















p • d • e

Języki ałtajskie
tureckie

  • azerski

  • baszkirski

  • chakaski

  • czuwaski

  • gagauski

  • jakucki

  • karaczajsko-bałkarski

  • karaimski

  • karakałpacki

  • kazachski

  • kipczacki

  • kirgiski

  • krymczacki

  • krymskotatarski

  • osmański

  • tatarski

  • tofa

  • turecki

  • turkmeński

  • ujgurski

  • uzbecki
mongolskie

  • buriacki

  • dagurski

  • kałmucki

  • kitański

  • mogolski

  • mongolski

  • mongolski klasyczny

  • mongorski

  • ojracki

  • santyjski

  • szera-jögurski
tunguskie


  • dżurdżeński †

  • ewenkijski

  • eweński

  • mandżurski

  • nanajski

  • negidalski

  • orocki

  • oroczański

  • orokański

  • sybeński

  • udehejski

  • ulczyjski








-

這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

圖片
12.7 cm/40 Type 89 naval gun Type 89 gun mounted on Chitose Type Naval gun anti-aircraft gun Place of origin Japan Service history In service 1932–45 Used by Imperial Japanese Navy Wars World War II Production history Designed 1928–32 Produced 1932–45 No.  built ~1500 Variants Type 88 Specifications Mass 3,100 kilograms (6,834 lb) Barrel length 5,080 millimeters (16 ft 8 in) (bore length) Shell Fixed Shell weight 20.9–23.45 kilograms (46.1–51.7 lb) Caliber 12.7-centimeter (5.0 in) Breech horizontal breech block Elevation -8° to +90° [1] Rate of fire 8-14 rounds per minute Muzzle velocity 720–725 meters per second (2,360–2,380 ft/s) Maximum firing range 9,440 meters (30,970 ft) at 90° (AA ceiling) 14,800 meters (48,600 ft) at 45° The 12.7 cm/40 Type 89 naval gun was a Japanese anti-aircraft (AA) gun introduced before World War II. It was the Imperial Japanese Navy's standard heavy AA...
閱讀完整內容

Rikitea

圖片
Town in French Polynesia, France Rikitea Town Rikitea Location in French Polynesia Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Coordinates: 23°7′13″S 134°58′9″W  /  23.12028°S 134.96917°W  / -23.12028; -134.96917 Country   France Overseas collectivity   French Polynesia Territory Gambier Islands Island Mangareva Rikitea is a small town on Mangareva, which is part of the Gambier Islands in French Polynesia. A majority of the islanders live in Rikitea. [1] [2] The island was a protectorate of France in 1871 and was annexed in 1881. [3] Contents 1 History 2 Geography 3 Economy 4 Landmarks 5 Transportation 6 References 7 Bibliography 8 External links History The town's history dates to the era when the island was first settled with people from the Marquesas Islands in 1100 AD. Captain James Wilson of the London Missionary Society arrived in 1797 on Du...
閱讀完整內容

University of Vienna

圖片
"Vienna University" redirects here. For Vienna University of Economics and Business, see Vienna University of Economics and Business. University of Vienna Universität Wien Type Public Established 1365 Budget € 544 million [1] Rector Heinz Engl Academic staff 6,765 Administrative staff 3,106 Students 94,000 [2] Postgraduates 16,490 Doctoral students 8,945 Location Main building, Vienna , Austria 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Coordinates: 48°12′47″N 16°21′35″E  /  48.21306°N 16.35972°E  / 48.21306; 16.35972 Campus Urban Colors Blue and White           Affiliations Campus Europae, EUA, UNICA Website www.univie.ac.at/en Data as of 2016 [update] The University of Vienna (German: Universität Wien ) is a public university located in Vienna, Austria. It was founded by Duke Rudolph IV in 1365 and is one of the oldest universities in the Ge...
閱讀完整內容