Egftnjytyk

Zobacz też: Pająki – amerykański film z 2000 roku.

Pająki
Araneae[1]
Clerck, 1757
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkowce
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o pająku

Pająki (Araneae) – najliczniejszy rząd pajęczaków, należy do niego ponad 40 tys. opisanych gatunków. Są to zwierzęta głównie lądowe, o rozmiarach od 0,5 mm do 12 cm ciała i do ok. 32 cm rozstawu odnóży.

Często samice są większe od samców.

Opis |

Zwierzęta o dużej specjalizacji; ciało podzielone na dwie części: głowotułów i odwłok. Głowotułów i odwłok połączone są przekształconym segmentem odwłoka, tzw. stylikiem.

Głowotułów okryty grubym oskórkiem, pokrytym dodatkowo oskórkowymi włoskami, robiącymi czasem wrażenie sierści.

Odwłok miękki, pokryty cienkim oskórkiem; powstał ze zrośnięcia 12 segmentów, ale ślady pierwotnej segmentacji są widoczne tylko u niektórych gatunków. W tylnej części odwłoka kądziołki przędne.

Odnóża: na głowotułowiu 6 par odnóży, w tym 4 pary krocznych. Szczękoczułki masywne, dwuczłonowe, zakończone ruchomym pazurem, do którego uchodzi przewód gruczołu jadowego. Nogogłaszczki podobne do odnóży lokomocyjnych, zakończone pazurkami.

Układ krwionośny otwarty

Układ oddechowy: płucotchawki lub tchawki

Układ nerwowy skoncentrowany, z dwuczęściowym mózgiem; narządy zmysłów dobrze rozwinięte; oczy proste; szczecinki węchowe; na głowotułowiu 4 lub 3 pary paciorkowatych oczu w układzie będącym cechą charakterystyczną rodziny.

Układ pokarmowy: końcowa część jelita przekształcona w żołądek ssący; obecność gruczołów trzustkowo-wątrobowych;

Układ wydalniczy: gruczoły biodrowe i cewki Malpighiego

Układ rozrodczy: gonady parzyste; czasem nieparzyste; zapłodnienie wewnętrzne;

Zachowanie: drapieżne, choć niektóre, jak np. Bagheera kiplingi^[2], mogą uzupełniać (w różnym stopniu) dietę również pokarmem roślinnym, np. nektarem. Pobieranie pokarmu roślinnego zaobserwowano m.in. u motaczowatych, aksamitnikowatych, skakunowatych, ukośnikowatych, krzyżakowatych, omatnikowatych, darownikowatych, śpiesznikowatych, Eutichuridae i Trachelidae^[3][4].

Biotop: Pająki to zwierzęta lądowe (choć niektóre potrafią pływać i nurkować). Oddychają płucotchawkami lub tchawkami (w zależności od gatunku).

Jad: Zdecydowana większość pająków produkuje jad (jednym z wyjątków są koliściakowate^[5]), jednak jad tylko trzech procent z nich może być szkodliwy dla człowieka. Pająki posiadają dwa woreczkowate gruczoły jadowe, znajdujące się u podstawy ich szczękoczułek. U dużych pająków ciągną się one aż do rejonów głowy. Wyróżnia się dwa rodzaje jadu pajęczego – jad hemolityczny i jad neurotoksyczny. Jad neurotoksyczny atakuje układ nerwowy ofiary i jest obecny w większości jadów o działaniu śmiertelnym, natomiast jad hemolityczny powoduje uszkodzenie czerwonych krwinek, niszczy naczynia krwionośne^[6].

Budowa pająka

Systematyka |

Wyróżnia się 2 podrzędy ze 112 rodzinami:

• Podrząd: Mesothelae
  
  • Należy tu 1 rodzina: Liphistiidae
    
  
  


• Podrząd: Opisthothelae
  
  
  
  • Infrarząd: Mygalomorphae
    
    • Należy tu 16 rodzin: Atypidae (gryzielowate), Antrodiaetidae, Mecicobothriidae, Hexathelidae, Dipluridae, Cyrtaucheniidae, Ctenizidae, Euctenizidae, Idiopidae, Actinopodidae, Migidae, Nemesiidae, Microstigmatidae, Barychelidae, Theraphosidae (ptasznikowate), Paratropididae.
    
    
  
  
  • Infrarząd: Araneomorphae (syn. Labidognatha)
    
    • Należy tu 95 rodzin: Hypochilidae, Austrochilidae, Gradungulidae, Filistatidae, Sicariidae, Scytodidae (rozsnuwaczowate), Periegopidae, Drymusidae, Leptonetidae, Telemidae, Ochyroceratidae, Pholcidae (nasosznikowate), Plectreuridae, Diguetidae, Caponiidae, Tetrablemmidae, Trogloraptoridae, Segestriidae (czyhakowate), Dysderidae (komórczakowate), Oonopidae, Orsolobidae, Archaeidae, Mecysmaucheniidae, Pararchaeidae, Holarchaeidae, Huttoniidae, Stenochilidae, Palpimanidae, Malkaridae, Mimetidae (naśladownikowate), Eresidae (poskoczowate), Oecobiidae, Hersiliidae, Deinopidae, Uloboridae (koliściakowate), Cyatholipidae, Synotaxidae, Nesticidae (tkańcowate), Theridiidae (omatnikowate), Theridiosomatidae (klejnotnikowate), Symphytognathidae, Anapidae, Micropholcommatidae, Mysmenidae, Pimoidae, Sinopimoidae, Linyphiidae (osnuwikowate), Tetragnathidae (kwadratnikowate), Nephilidae (prządkowate), Araneidae (krzyżakowate), Lycosidae (pogońcowate), Trechaleidae, Pisauridae (darownikowate), Oxyopidae (śpiesznikowate), Senoculidae, Stiphidiidae, Zorocratidae, Psechridae, Zoropsidae, Zoridae (trawnikowcowate), Ctenidae, Agelenidae (lejkowcowate), Cybaeidae (topikowate), Desidae, Amphinectidae, Cycloctenidae, Hahniidae, Dictynidae (ciemieńcowate), Amaurobiidae (sidliszowate), Phyxelididae, Titanoecidae (podkamieniakowate), Nicodamidae, Tengellidae, Miturgidae (zbrojnikowate), Anyphaenidae (motaczowate), Liocranidae (obniżowate), Clubionidae (aksamitnikowate), Corinnidae, Zodariidae (lenikowate), Penestomidae, Chummidae, Homalonychidae, Ammoxenidae, Cithaeronidae, Gallieniellidae, Trochanteriidae, Lamponidae, Prodidomidae, Gnaphosidae (worczakowate), Selenopidae, Sparassidae (spachaczowate), Philodromidae (ślizgunowate), Thomisidae (ukośnikowate), Salticidae (skakunowate),
    
    
  
  
  
  

Lista rodzin według Platnick N.I., 2014^[7]

Zobacz też |

• 
  pajęczyna – sieć łowna utworzona z nici przędnych pająków


• 
  arachnofobia – fobia objawiająca się bardzo silnym lękiem przed pająkami


• 
  tarantyzm – zespół zachowań o charakterze symboliczno-religijnym, w warstwie mitycznej odwołujący się do ukąszenia tarantuli
  


• 
  smażony pająk – potrawa przyrządzana w Kambodży
  

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

• Katalog pająków – The World Spider Catalog, Version 14.5 by Norman I. Platnick


• Pająki: zdjęcia, systematyka, anatomia