Egftnjytyk

Amitryptylina – typowy trójcykliczny lek przeciwdepresyjny

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, TLPD; leki trójpierścieniowe (ang. tricyclic antidepressants, TCA) – grupa leków psychotropowych o zbliżonej budowie chemicznej (cząsteczka złożona z trzech pierścieni), używanych w leczeniu depresji. Są to głównie pochodne dibenzoazepiny, dibenzodiazepiny, dibenzooksepiny, dibenzotiepiny, dibenzocykloheptadienu i innych. Do lecznictwa wprowadzone zostały w latach pięćdziesiątych XX wieku. Pierwszym lekiem z tej grupy była imipramina.

Mechanizm działania |

Mechanizm działania TLPD nie jest do końca wyjaśniony. Obecnie uważa się, że TLPD blokują wychwyt zwrotny amin biogennych (głównie noradrenaliny, serotoniny). Niektóre z nich hamują też zwrotny wychwyt dopaminy. W ten sposób powodują zwiększenie stężenia tych neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej i tym samym zwiększone pobudzenie układów: noradrenergicznego i serotoninergicznego. Poza tym leki trójpierścieniowe w różnym stopniu oddziałują z receptorami muskarynowymi, serotoninergicznymi (5HT₁ i 5HT₂) oraz histaminowymi H₁.

Efekty działania leczniczego polegające na zniesieniu zahamowania psychoruchowego, występującego w depresji pojawiają się tydzień lub dwa od rozpoczęcia terapii. Pełne działanie przeciwdepresyjne obserwuje się po 3-4 tygodniach. Brak efektu po 6-8 tygodniach od rozpoczęcia terapii powinien skłonić lekarza do zmiany leku.

Niemal wszystkie TLPD wywierają wpływ hamujący na CYP 2D6 (aczkolwiek istnieją istotne różnice w ramach tej grupy)^[1].

Wskazania i zastosowanie |

TLPD są używane w leczeniu szeregu zaburzeń psychicznych i neurologicznych. Głównie są to:

• 
  depresja, głównie endogenna. Są podawane w depresjach psychogennych, objawowych, występujących w chorobach somatycznych oraz w depresjach innego pochodzenia.


• dystymia


• zespoły natręctw


• lęk


• nerwice


• 
  moczenie nocne – szczególnie u dzieci


• bezsenność


• bulimia


• pomocniczo w terapii nikotynizmu i innych uzależnień


• pomocniczo ból neuropatyczny
  

TLPD można podawać doustnie lub w zastrzykach. Leczenie rozpoczyna się od małych dawek, które zwiększa się stopniowo w ciągu kilku pierwszych tygodni. U osób starszych stosuje się mniejsze ilości leku. Dawki muszą być dobierane indywidualnie.

Działania niepożądane |

Spowodowane są głównie działaniem cholinolitycznym TLPD:

• suchość w ustach


• zatkany nos


• nieostre widzenie


• zaparcia


• trudności w oddawaniu moczu


• podwyższona temperatura ciała


• zawroty głowy


• działanie kardiotoksyczne


• hipotonia ortostatyczna


• niedociśnienie


• tachykardia.

Mogą wystąpić też zaburzenia świadomości, omamy, niepokój, zaburzenia pamięci. Stosunkowo często występuje senność, zmęczenie, lęki, zaburzenia koncentracji. Często też po zastosowaniu TLPD faza depresyjna w chorobie afektywnej dwubiegunowej zmienia się na fazę maniakalną.

Efekty uboczne są szczególnie nasilone w pierwszych tygodniach leczenia, później stopniowo ustępują.

Przeciwwskazania |

Przeciwwskazania do stosowania trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych są podobne jak dla cholinolityków i obejmują:

• jaskrę


• rozrost prostaty


• nadciśnienie i inne choroby układu krwionośnego


• zaburzenia rytmu serca.

Inne przeciwwskazania to:

• ciężkie uszkodzenia narządów miąższowych


• zatrucie alkoholem lub innymi środkami psychoaktywnymi (np. barbituranami, benzodiazepinami, opioidami) oraz cholinolitykami.

Przykłady trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych |

• imipramina


• dezypramina


• klomipramina


• amitryptylina


• nortryptylina


• protryptylina


• doksepina


• dosulepina


• lofepramina


• opipramol


• pipofezyna


• noksyptylina

Przypisy |

Bibliografia |

• Waldemar Janiec red.: Kompendium farmakologii Wydanie II. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006. ISBN 83-200-3589-9.