Egftnjytyk

Karabin wz. 98a
Kb wz. 98a
Państwo	Polska
Producent	Państwowa Fabryka Broni w Radomiu
Rodzaj	karabin powtarzalny
Historia
Produkcja	1936-1939
Wyprodukowano	~70 000 egz.[a]
Dane techniczne
Kaliber	7,9 mm
Nabój	7,9 x 57 mm Mauser
Magazynek	stały, pudełkowy o pojemności 5 naboi
Wymiary
Długość	1250 mm
Długość lufy	740 mm
Masa
broni	4,4 kg
Inne
Prędkość pocz. pocisku	845 m/s
Multimedia w Wikimedia Commons

Żołnierz z 49. Huculskiego Pułku Strzelców w czasie warty zmiany górskiej (huculskiej) Batalionu Stołecznego na posterunku alarmowym przed Komendą Miasta w Warszawie. Rok 1937. Dobrze widoczny karabin wz. 98a.

Karabin wz. 98a (także kb Mauser wz. 98a, karabin polski wz. 98a) – polski karabin powtarzalny z okresu międzywojennego.

Karabin wz. 98a był odmianą niemieckiego karabinu Gewehr 98, wprowadzoną do produkcji w Fabryce Broni w Radomiu w 1936. W okresie kampanii wrześniowej karabiny wz. 98a (obok wcześniej wyprodukowanych wz. 98) stanowiły podstawowe uzbrojenie kompanii strzeleckich piechoty Wojska Polskiego. Po zakończeniu kampanii część karabinów wz. 98a trafiła w ręce niemieckie (zostały przyjęte na wyposażenie Wehrmachtu pod oznaczeniem Gewehr 299(p)), inne zaś wykorzystywano w partyzantce.

Historia konstrukcji |

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nowo powstałe Wojsko Polskie było uzbrojone w wiele modeli karabinów, pochodzących z różnych źródeł. Po zaborcach odziedziczono karabiny rosyjskie (Mosiny wz. 91), austriackie (Mannlichery M1890 i M1895) oraz niemieckie (karabiny Gew88 i Gew98). Ponadto w 1919 wraz z żołnierzami Błękitnej Armii pojawiły się karabiny francuskie (Berthiery i Lebele). Czyniono też doraźnie zakupy uzbrojenia za granicą, tak trafiły do Polski m.in. karabiny Mannlicher-Carcano M91^[1][2].

Już w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości w dowództwie Wojska Polskiego zajęto się ujednoliceniem posiadanej broni strzeleckiej, w tym także karabinów. Początkowo zastanawiano się nad przyjęciem francuskich karabinów Lebel lub Berthier. Sytuacja zmieniła się, kiedy Rada Ambasadorów uchwałą z 10 marca 1921 nakazała przekazanie Polsce maszyn, urządzeń, dokumentacji oraz dużych zapasów surowcowych z byłego pruskiego Arsenału Królewskiego w Gdańsku. W tych zakładach w czasie I wojny światowej produkowano niemieckie karabiny Gew98. Taki obrót sprawy spowodował, że ostatecznie Rada Wojenna decyzją z czerwca 1921 wybrała jako podstawowy karabin Wojska Polskiego karabin Gew98 (pod oznaczeniem karabin wz. 98)^[1][3][4][5].

Maszyny gdańskiej fabryki przewieziono do Warszawy, gdzie w 1920 utworzono Państwową Fabrykę Karabinów (PFK). Do końca 1921 otrzymano w miarę kompletny zestaw maszyn niezbędnych do podjęcia produkcji karabinów Mauser, jednak dokumentacja techniczna była niepełna. Braki dość szybko uzupełniono i w lipcu 1922 rozpoczęto produkcję karabinów wz. 98 Mauser. 23 czerwca 1922 miało miejsce uroczyste poświęcenie pierwszych karabinów wykonanych w warszawskiej fabryce^[6][7][8].

Polskie karabiny wz. 98 od karabinów niemieckich odróżniały się przede wszystkim biciami oznaczeń na komorze zamkowej oraz inaczej wyglądającą komorą zamkową. W polskich opracowaniach często zaznacza się, że produkowane w Polsce karabiny wz. 98 charakteryzowały się też nieco gorszą jakością i precyzją wykonania od karabinów niemieckich. Wynikało to w dużej mierze z małego doświadczenia w produkcji takiej broni^[7][8].

Produkcję karabinu wz. 98 zakończono w Polsce dość szybko, bo już w roku 1924 po wyprodukowaniu ok. 22 000 egzemplarzy. W ich miejsce rozpoczęto produkcję karabinków wz. 98, wzorowanych na niemieckich karabinkach Kar98AZ (Kar98a). Decyzja ta wynikała ze zmiany koncepcji uzbrojenia piechoty. W połowie lat 20. XX wieku w wielu państwach pojawił się trend przezbrajania piechoty z długich karabinów na poręczniejsze i krótsze karabinki, określane też czasem mianem karabinów krótkich. Przezbroić piechotę w karabinki postanowiła także Polska. Początkowo były to kbk wz. 98, w roku 1931 rozpoczęto także produkcję nowych karabinków wz. 29^[1].

W pierwszej połowie lat 30. XX wieku, w wyniku zmian polskiej doktryny wojennej wydłużono odległość, na którą miał być prowadzony ogień piechoty do 1000-1500 metrów. Nowym wymaganiom nie mógł sprostać ani kbk wz. 98, ani kbk wz. 29. Dlatego też w 1934 postanowiono wznowić produkcję karabinu wz. 98^[9].

Produkcję karabinów Mauser wznowiono w roku 1936, w Fabryce Broni w Radomiu pod oznaczeniem karabin wz. 98a. Dwuletnie opóźnienie pomiędzy decyzją a rozpoczęciem produkcji wynikało z konieczności sezonowania drewna na łoża karabinów. Od produkowanych karabinów w latach 1922-1924, kb wz. 98a różniły się zmianami konstrukcyjnymi zastosowanymi wcześniej w karabinku wz. 29 oraz wyższą jakością wykonania. Współcześnie przyjmuje się, że do wybuchu wojny wyprodukowano ok. 70 000 karabinów wz. 98a. Dawniejsze opracowania podawały inną liczbę – 44 500 egzemplarzy^[10][11][12].

We wrześniu 1939 karabiny wz. 98a, obok karabinów wz. 98, stanowiły podstawowe uzbrojenie kompanii strzeleckich polskiej piechoty. Zgodnie z etatem, w kompanii piechoty znajdowało się 138 karabinów, a po przydzieleniu kompanii karabinów przeciwpancernych wz. 35 liczba ta spadała do 135. W pułku piechoty liczącym 9 kompanii znajdowało się więc odpowiednio 1242 i 1215 karabinów^[13].

Po zakończeniu kampanii wrześniowej karabiny, obok innej polskiej broni, znalazły się na uzbrojeniu tworzącej się partyzantki. Ze względu na znaczne gabaryty karabinów nie wykorzystywano ich w walkach miejskiego podziemia. Do użytku powróciły jednak podczas powstania warszawskiego^[14][15].

Zdobyte we wrześniu 1939 karabiny wz. 98 zostały także przyjęte do uzbrojenia przez Wehrmacht jako Gewehr 299(p) – G299(p). Niemcy nie rozróżniali oznaczeniami polskich kb wz.98 i wz. 98a^[16].

Opis techniczny |

Karabin wz. 98a był indywidualną bronią powtarzalną przeznaczoną dla kompanii strzeleckich piechoty II RP. Konstrukcyjnie niewiele różnił się od karabinów niemieckich Gew98. Różnice pomiędzy karabinem niemieckim i polskim w dużej mierze wynikają z zastosowania w karabinie wz. 98a kilku zmian zastosowanych wcześniej w karabinku wz. 29. Podstawową zmianą jest inny celownik. Zastosowano celownik ramieniowo-krzywiznowy, z krzywizną w podstawie. Skalowany był on na ramieniu od 100 do 2000 m. Ponadto bączek tylny karabinu wz. 98a również pochodzi z kbk wz. 29 z tą różnicą, że jest mocowany wkrętem zamiast sprężyny. Po obu stronach kolby umieszczono także okucie babki do rozbierania zamka^[11][12][17].

Wraz z karabinem wz. 98a używano bagnetów: wz. 22, wz. 24 (bez pierścienia jelca; w 1934 roku nazewnictwo ujednolicono na wz. 27) oraz wz. 28 (z pierścieniem jelca; później oznaczany wz. 29)^[18].

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Zbigniew Gwóźdź, Piotr Zarzycki: Polskie konstrukcje broni strzeleckiej. Warszawa: SIGMA NOT Spółka z o.o., 1993. ISBN 83-85001-69-7. (pol.)


• Witold Głębowicz, Roman Matuszewski, Tomasz Nowakowski: Indywidualna Broń Strzelecka II Wojny Światowej. Warszawa: Wydawnictwo Lampart sc., 2000. ISBN 83-86776-55-2. (pol.)


• Andrzej Konstankiewicz: Broń strzelecka i sprzęt artyleryjski formacji polskich i Wojska Polskiego w latach 1914-1939. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003. ISBN 83-227-1944-2. (pol.)


• 
  Leszek Erenfeicht. Broń strzelecka powstania warszawskiego. „Inne Oblicza Historii”. 02-03, s. 136-143, 2007. Toruń: PROJECT Sp. z o.o.. ISSN 1734-9060. 
  


• Krzysztof Haładaj, Paweł Rozdżestwieński: Karabiny i karabinki Mauser 98 w Wojsku Polskim w latach 1918-1939. ZP Grupa Sp. z o.o., 2010. ISBN 978-83-61529-90-3. (pol.)


• Krzysztof Haładaj: Karabiny i karabinki Mauser 98. T. 10. Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielki Leksykon Uzbrojenia. Wrzesień 1939. ISBN 978-83-7769-558-6. (pol.)

Linki zewnętrzne |

• Opis karabinów Mauser wz. 98 i wz. 98a na portalu www.1939.pl