Egftnjytyk

karabin samopowtarzalny wz. 38M
Państwo	Polska
Rodzaj	karabin samopowtarzalny
Historia
Prototypy	1934-1937
Produkcja	1938-1939
Wyprodukowano	ok. 150 egz.
Dane techniczne
Kaliber	7,92 mm
Nabój	7,92 x 57 mm Mauser
Wymiary
Długość	1134 mm
Długość lufy	625 mm
Masa
broni	ok. 4,5 kg
Multimedia w Wikimedia Commons

Karabin samopowtarzalny wz. 38M – polski karabin samopowtarzalny skonstruowany w drugiej połowie lat trzydziestych przez inż. Józefa Maroszka.

Historia konstrukcji |

W 1934 roku Instytut Badań Materiałów Uzbrojenia ogłosił konkurs na karabin samopowtarzalny. Wymagano broni o kalibrze 7,92 mm, nie cięższej niż 4,5 kg, zasilanej z 10-nabojowego magazynka, z lufą o takiej samej długości jak w karabinku wz. 1929. Wymagania nie precyzowały zasady działania automatyki broni, żądano za to, żeby nowa broń była prosta w obsłudze i jak najtańsza w produkcji. Po roku komisja dysponowała 10 projektami z których wybrano trzy:

• kbsp SKS skonstruowany przez inż. Stefańskiego (odrzucony na dalszym etapie badań).


• kbsp ES skonstruowany w PWU przez inż. Edwarda Steckego


• kbsp „Turniej” skonstruowany przez inż. Józefa Maroszka

Na przełomie 1934/1935 podjęto decyzję o wykonaniu modelu kbsp Maroszka. Już w trakcie prac nad modelem konstruktor zdecydował się na zmiany w stosunku do pierwotnego projektu, ale nie spowodowało to dużych opóźnień. W połowie 1936 roku wykonano prototyp karabinu.

Badania prototypu odbyły się w drugiej połowie 1936 roku. W ich rezultacie przekonstruowano iglicę (nowa iglica była dwuczęściowa). Wyprodukowano następnie pięć kolejnych egzemplarzy karabinu, które w roku 1937 były badane w różnych warunkach na poligonie w Zielonce.

Efektem prób była podjęta na początku 1938 roku decyzja o przyjęciu karabinu Maroszka do uzbrojenia jako kbsp wz. 38M (spotyka się także nazwę: kbsp M wz. 38). Między marcem a majem 1938 zamówiono serię informacyjną (prawdopodobnie 72 sztuki). W dniu 13 lipca 1938 wiceminister spraw wojskowych, gen. Aleksander Litwinowicz, polecił Departamentowi zamówić następne 55 egzemplarzy kbsp w celu przeprowadzenia prób w jednostkach liniowych. Łącznie do lipca 1939 roku wyprodukowano około 150 egzemplarzy, które zostały skierowane do testów w jednostkach.

Karabin samopowtarzalny wz. 38M (po prawej)

Nie istnieją żadne wiarygodne dane dotyczące użycia karabinu wz. 38M przez Wojsko Polskie w trakcie wojny obronnej 1939 roku. Jedyny potwierdzony przykład bojowego zastosowania karabinu znany jest ze wspomnień jego konstruktora. W czasie ewakuacji pracowników Instytutu Techniki Uzbrojenia pociąg, którym jechali, został zaatakowany pod Zdołbunowem przez 2 niemieckie samoloty, atakujące z niskiego pułapu. Inż. Maroszek zaczął je ostrzeliwać z „nielegalnie” posiadanego karabinu wz. 38M. Według jego relacji, w wyniku ostrzału, ciężko ranny pilot jednego z samolotów lądował przymusowo niedaleko atakowanego pociągu, mając zabitego strzelca pokładowego.

Po zajęciu Polski część wyprodukowanych kbsp M wpadła w ręce Niemców. W 1940 roku inż. Maroszek widział w Warszawie grupę żołnierzy niemieckich uzbrojonych w jego karabiny.
Po wojnie podobno odnaleziono kilka egzemplarzy tego karabinu na terenie Polski, ale jako „niezidentyfikowane” zostały zniszczone. Obecnie znane jest sześć zachowanych egzemplarzy kbsp wz. 38M (o numerach: 1017, 1019, 1027, 1030, 1048, 1054)^[1][2]. Dwa w prywatnej kolekcji w USA (numery seryjne 1017 i 1048), trzeci (zdezaktywowany) w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (numer 1027, uzyskany w ramach wymiany muzealnej z ZSRR), dodatkowo jeden w kolekcji prywatnej w Niemczech, 1 w
– Centralnym Muzeum Sił Zbrojnych w Moskwie (Rosja, numer nieznany), oraz wystawiony w marcu 2013 do sprzedaży egzemplarz z prywatnej kolekcji z Fredericksburga, w amerykańskim stanie Wirginia (1019). W wyniku umowy zawartej pomiędzy kolekcjonerem a rządem Rzeczypospolitej Polskiej egzemplarz ten odkupiono za 25 tys. dolarów amerykańskich^[3]. Na mocy zapisów umowy broń stała się własnością Muzeum Historii Polski, które wypożyczyło karabin Muzeum Powstania Warszawskiego^[4]. Broń nr 1019 z początkiem kwietnia 2014 dotarła do Polski^[5].

Detal

Pojawiły się niepotwierdzone informacje, o egzemplarzu tej broni, który jest lub był w Muzeum Wojennym w Pekinie.

W kwietniu 2017 r. egzemplarz nr 1048 został kupiony na aukcji przez Ministerstwo Obrony Narodowej za 69 tys. dolarów^[6].

Opis konstrukcji |

7,92 mm karabin samopowtarzalny wz. 38M był indywidualną bronią samopowtarzalną. Zasada działania oparta na odprowadzaniu gazów prochowych przez boczny otwór lufy. Sprężyna powrotna i tłok gazowy umieszczone pod lufą. Ryglowanie przez przekoszenie zamka. Karabin wyposażono w dwuczęściowe łoże oraz drewnianą nakładkę na lufie. Mechanizm spustowy kurkowy, z przerywaczem, tylko do ognia pojedynczego. Był zasilany z magazynka pudełkowego o pojemności 10 nabojów, ładowanych dwiema łódkami mauserowskimi. Na przedniej części lufy było zamocowane urządzenie wylotowe pełniące funkcję hamulca wylotowego, podstawy muszki i obsady bagnetu. Przyrządy celownicze składały się z muszki pryzmatycznej i celownika krzywiznowego (nastawy od 100 do 2000 metrów).

Przypisy |

Bibliografia |

• Ciepliński Andrzej, Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku), Warszawa 1994


• Konstankiewicz Andrzej, Broń strzelecka i sprzęt artyleryjski formacji polskich i Wojska Polskiego w latach 1914-1939, Lublin 2003