Ekliptyka






Ekliptyka i jej związek z nachyleniem osi obrotu




Wrażenie ruchu Słońca wzdłuż ekliptyki po sklepieniu niebieskim




Większe ciała w Układzie Słonecznym poruszają się stosunkowo niedaleko od płaszczyzny ekliptyki. Zdjęcie ukazuje (od prawej): Księżyc, Słońce oraz (trzy kropki po lewej na dole) Saturna, Marsa i Merkurego


Ekliptyka (z gr. έκλειψις zaćmienie) – okrąg wielki na sferze niebieskiej, po którym w ciągu roku pozornie porusza się Słońce obserwowane z Ziemi.


Płaszczyzna ekliptyki zawiera w sobie orbitę Ziemi. Orbity wszystkich planet Układu Słonecznego leżą blisko tej płaszczyzny. Wzdłuż ekliptyki usytuowane są konstelacje zodiakalne. Nachylenie płaszczyzny równika niebieskiego względem ekliptyki powoli zmienia się w czasie i aktualnie wynosi 23° 26' 14"[1], co jest następstwem nachylenia osi Ziemi. Kąt ten po raz pierwszy wyznaczono w Chinach około 1100 roku p.n.e. Dokonano tego na podstawie obserwacji długości cienia rzucanego przez gnomon. Nachylenie płaszczyzny orbity Księżyca względem ekliptyki wynosi ~5°.


Ponieważ rok składa się średnio z 365,25 dni, a kąt pełny ma 360°, Słońce zdaje się przesuwać o około 1° dziennie wzdłuż linii ekliptyki. Ruch ten odbywa się z zachodu na wschód przeciwstawnie do dobowego ruchu sfery niebieskiej ze wschodu na zachód.


Ekliptyka i równik niebieski przecinają się w dwóch miejscach zwanych punktem Barana i punktem Wagi. Gdy Słońce się w nich pojawia, następuje zrównanie dnia z nocą, to znaczy noc i dzień trwają około 12 godzin w każdym punkcie na Ziemi.


Kiedy Słońce osiąga najdalej oddalony na północ od równika niebieskiego punkt, na półkuli północnej mamy do czynienia z letnim przesileniem, natomiast na półkuli południowej z przesileniem zimowym. Gdy Słońce znajdzie się w punkcie najdalej oddalonym na południe, sytuacja jest odwrotna. Pozorny ruch Słońca wzdłuż linii ekliptyki – rezultat ruchu Ziemi wokół Słońca oraz jej pochylenia osiowego – pokazany jest na poniższej animacji. Oś odciętych jest rektascensją Słońca, natomiast oś rzędnych to deklinacja.


Gdy Księżyc w pełni lub nowiu znajduje się dostatecznie blisko przecięcia jego orbity z ekliptyką (węzła orbity), na części Ziemi można zaobserwować zjawisko zaćmienia. W przypadku pełni będzie to zaćmienie Księżyca, związane z jego przejściem przez półcień lub cień Ziemi, w nowiu będzie to zaćmienie Słońca, związane z rzucaniem cienia lub półcienia Księżyca na Ziemię.









Przypisy |




  1. Jan Kryński (red.): Rocznik astronomiczny na rok 2015. Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, 2014, s. 7.








這個網誌中的熱門文章

12.7 cm/40 Type 89 naval gun

Rikitea

University of Vienna