Egftnjytyk

Pius X Pius Decimus
Giuseppe Melchiorre Sarto
Papież Biskup Rzymu
Omnia instaurare in Christo Wszystko odnowić w Chrystusie
Kraj działania	Włochy
Data i miejsce urodzenia	2 czerwca 1835 Riese
Data i miejsce śmierci	20 sierpnia 1914 Watykan
Papież
Okres sprawowania	4 sierpnia 1903 – 20 sierpnia 1914
Patriarcha Wenecji
Okres sprawowania	15 czerwca 1893 – 4 sierpnia 1903
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Diakonat	27 lutego 1858
Prezbiterat	18 września 1858
Nominacja biskupia	10 listopada 1884
Sakra biskupia	16 listopada 1884
Wybór patriarchy	15 czerwca 1893
Kreacja kardynalska	12 czerwca 1893 Leon XIII
Kościół tytularny	San Bernardo alle Terme (15 czerwca 1893)
Pontyfikat	4 sierpnia 1903
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Święty Pius X
Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	3 czerwca 1951 Watykan przez Piusa XII
Kanonizacja	29 maja 1954 Watykan przez Piusa XII
Wspomnienie	21 sierpnia
Patron	Bractwa Kapłańskiego Świętego Piusa X
Szczególne miejsca kultu	Kaplica Ofiarowania NMP w Watykanie

Pius X (łac. Pius X, właśc. Giuseppe Melchiorre Sarto; ur. 2 czerwca 1835 w Riese, w prowincji Treviso, zm. 20 sierpnia 1914 w Rzymie^[1]) – włoski duchowny rzymskokatolicki, 257. papież od 4 sierpnia 1903 do 20 sierpnia 1914, święty Kościoła katolickiego^[2].

Życiorys |

Dzieciństwo |

Był synem wiejskiego listonosza i szwaczki. Niektóre źródła podają, że jego ojciec Giovanni Sarto był Polakiem^[3], który na początku XIX wieku, pragnąc uniknąć służby wojskowej, wyemigrował z Górnego Śląska (z Boguszyc koło Toszka w powiecie gliwickim) do Włoch, zmieniając przy tym swoje dotychczasowe nazwisko Jan Krawiec (wł. sarto = pol. krawiec), natomiast jego matka Margherita była Włoszką^[4]. Jednakże 26 czerwca 2013 r. w Opolu odbył się kongres historyków z Polski i Włoch, na którym jednoznacznie uznano tę teorię za nieprawdziwą^[5]. Wynikiem tych badań jest wydana w 2016 publikacja Genealogia pragnień. Pius X w pamięci ludności Górnego Śląska^[6].
Oficjalna watykańska genealogia Giuseppe Melchiorre Sarto mówi o:

• rodzicach: Giovannim Battiście (1792–1852) i Marghericie Sanson (1813–1894);


• dziadkach (od strony ojca): Giuseppem Sarto, właścicielu ziemskim, i Paoli Giacomello;


• pradziadkach: Anzolim Sarto i Antonii Liviero.

Giuseppe od urodzenia żył w wielodzietnej rodzinie, jego rodzice mieli dziesięcioro dzieci. W wieku 12 lat odebrał od patriarchy weneckiego Jacuba Monico stypendium seminaryjne, za które mógł wstąpić do seminarium.

Kapłaństwo |

Młody Giuseppe Melchiorre Sarto

Kardynał Sarto przed konklawe

Po ukończeniu seminarium w Padwie, Giuseppe Melchiorre Sarto został wyświęcony na kapłana 18 września 1858^[7]. Początkowo pracował w miejscowości Tombolo, a następnie, w 1867 został proboszczem w Salvano^[7]. W 1875 został kanonikiem w Treviso i kanclerzem^[8]. W tym samym roku został ojcem duchownym i rektorem seminarium, a rok później kanclerzem kurii biskupiej^[7].

10 listopada 1884 Leon XIII mianował Sarto biskupem Mantui, który przyjął sakrę sześć dni potem od św Jana Antoniego Fariny^[7][9]. Najwięcej uwagi jako biskup zwracał na formację kapłanów w seminarium. 12 czerwca 1893 został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny S. Bernardo alle Terme, a trzy dni później papież mianował go patriarchą Wenecji, którym pozostał do elekcji^[7]. Jako pierwszy wprowadził do seminariów studia biblijne, historię Kościoła i ekonomię społeczną.

Wybór na papieża |

Po śmierci Leona XIII w lipcu 1903 roku, w Kaplicy Sykstyńskiej zebrało się konklawe. Najpoważniejszym kandydatem był dotychczasowy sekretarz stanu Mariano Rampolla, mający poparcie kardynałów włoskich, hiszpańskich i francuskich^[2]. Wówczas biskup krakowski kardynał Jan Puzyna złożył ekskluzywę w imieniu cesarza austriackiego Franciszka Józefa^[2]. Większość elektorów ostro zaprotestowała przeciwko interwencji władców świeckich i kontynuowała obrady, nie wykluczając kandydatury Rampolli^[1]. Wkrótce jednak okazało się, że konieczna jest elekcja kogoś znacznie różniącego się od Leona XIII i w siódmym głosowaniu (4 sierpnia 1903) wybrany został Giuseppe Sarto, który przyjął imię Pius X^[2].

20 stycznia 1904, aby zapobiec podobnym przypadkom, Pius X wydał konstytucję Commisium nobis, w której w sposób zdecydowany potępił i zakazał pod karą ekskomuniki stosowania przy wyborach papieża ekskluzywy państwowej^[1].

Pontyfikat |

Udzielił błogosławieństwa Urbi et Orbi w Bazylice św. Piotra i przyjął hasło swojego pontyfikatu Wszystko odnowić w Chrystusie^[2]. Tak jak Pius IX, uznał się za więźnia Watykanu, lecz skupił się przede wszystkim na kwestiach religijnych^[1].

Był zdecydowanym przeciwnikiem modernizmu, i dał temu wyraz w dekrecie Lamentabili, encyklice Pascendi Dominici Gregis (oba z 1907) oraz w motu proprio Sacrorum antistitum (1910), gdzie ostro potępił ideały modernistyczne, określając je jako "synteza wszystkich herezji"^[1]. Od 1 września 1910 wszyscy kandydaci na duchownych musieli składać przysięgę antymodernistyczną^[2]. Generalnie popierał działalność ruchów katolickich, ale zawiesił działalność włoskiego Opera di Congressi i francuskiego Le Sillon Marca Sangiera, za angażowanie się w politykę i próbę połączenia katolicyzmu z ideałami lewicowymi^[1].

W dziedzinie wewnętrznej podjął kroki mające zreformować Kurię Rzymską^[2]. Przede wszystkim zmniejszył liczbę kongregacji i wyznaczył im nowe zadania^[2]. 29 lipca 1908 wydał konstytucję Sapienti Consilio, w której zlikwidował stare urzędy i scentralizował administrację^[1]. Nadto powołał komisję kodyfikacyjną prawa kanonicznego. Efekty pracy tej komisji, w postaci Kodeksu prawa kanonicznego, ogłosił jednak dopiero jego następca Benedykt XV w 1917^[1]. W 1909 stworzył oficjalne pismo Acta Apostolicae Sedis, w którym ukazywały się wszystkie kolejne dokumenty papieskie^[2]. Papież dopuszczał ułatwienia Eucharystii chorym oraz tzw. wczesną komunię (dzieci w "mniej więcej siódmym roku życia")^[1]. Możliwość taką dopuścił Pius X w dekrecie Quam singulari z 1910 o Komunii świętej dzieci^[10]. Ponadto zreformował śpiewy gregoriańskie (1903) i brewiarz (1911)^[1]. Przywrócił także obowiązek biskupów wizytowania Rzymu i zreorganizował Rotę Rzymską^[2]. Zachęcał do badania Pisma św. zakładając w Rzymie Papieski Instytut Biblijny^[2]. Pius X był prekursorem Akcji Katolickiej^[1].

W sprawach konfliktu z rządem włoskim, papież stwierdził, że polityka Leona XIII nie sprawdziła się^[1]. Usiłował jednak dążyć do kompromisu w tej sprawie i rozluźnienia napiętych relacji, przez co złagodził nieco zakaz udziału katolików w wyborach^[1]. Działania Piusa i sekretarza stanu Rafaela del Vala doprowadziły do zerwania stosunków dyplomatycznych z Francją, 30 lipca 1904^[1]. Tamtejszy premier Émile Combes rozwiązał konkordat z 1801, rozdał posiadłości kościelne instytucjom świeckim i w 1905 wprowadził Rozdział Kościoła od państwa^[1]. Podobne ustalenie przeprowadzono w 1911 w Portugalii, natomiast Pius stanowczo zaprotestował przeciwko obu zarządzeniom i zabronił duchownym jakiegokolwiek porozumienia z władzami^[1].

Jednak we wszystkich swoich działaniach czuł się w pewnym sensie osamotniony. Nie znajdował odpowiedniego wsparcia w realizacji swoich celów, związanych z pontyfikatem. Sam Pius X ujął to słowami: "De gentibus non est vir mecum. (Nie ma nikogo, kto by mnie wspierał)."^[11]

Kreował 50 kardynałów na siedmiu konsystorzach. Jest patronem Bractwa Kapłańskiego Świętego Piusa X - skupiającego duchownych podzielających jego poglądy oraz będących przeciwnikami zmian posoborowych. Był tercjarzem franciszkańskim^[12] oraz Wielkim mistrzem zakonu bożogrobców^[13].

Choroba i śmierć |

Grób Papieża Piusa X w bazylice watykańskiej

W 1913 Pius X doznał zawału serca. W 1914 zachorował i już nigdy z choroby nie wyszedł, a wydarzenia, które doprowadziły do I wojny światowej tylko pogorszyły jego stan. Pius X zmarł w Rzymie w nocy 20 sierpnia 1914 o godzinie 1:15. Jego ostatnie słowa były skierowane do wiernego współpracownika, Rafaela del Vala: Poddaję się całkowicie.

Został pochowany w Bazylice św. Piotra. Jego ciało spoczywa w Kaplicy Ofiarowania NMP^[8].

Przez historyków jest uważany za "papieża eucharystycznego"^[2] i "pioniera ruchu liturgicznego"^[1].

Dokumenty papieskie |

Encykliki Piusa X |

Papież Pius X wydał szesnaście encyklik^[14]:

1. 
   E supremi apostolatus – 4 października 1903, o odnowieniu wszystkiego w Chrystusie.


2. 
   Ad diem illum laetissimum – 2 lutego 1904, o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny.


3. 
   Iucunda sane – 12 marca 1904, o papieżu św. Grzegorzu Wielkim.


4. 
   Acerbo nimis – 15 kwietnia 1905, o nauczaniu doktryny chrześcijańskiej.


5. 
   Il fermo proposito – 11 czerwca 1905, o Akcji Katolickiej we Włoszech.


6. 
   Vehementer nos – 11 lutego 1906, o rozdziale państwa i Kościoła we Francji.


7. 
   Tribus circiter – 5 kwietnia 1906, o mariawitach polskich.


8. 
   Pieni l'animo – 28 lipca 1906, o duchowieństwie włoskim.


9. 
   Gravissimo officii munere – 10 sierpnia 1906, o francuskich bractwach pobożnych.


10. 
    Une fois encore – 6 stycznia 1907, o rozdziale Kościoła i państwa.


11. 
    Pascendi Dominici Gregis – 8 września 1907, o doktrynie modernistów.


12. 
    Communium rerum – 21 kwietnia 1909, o św. Anzelmie z Aosty.


13. 
    Editae saepe – 26 maja 1910, o św. Karolu Boromeuszu.


14. 
    Iamdudum – 24 maja 1911, o rozdziale państwa i Kościoła w Portugalii.


15. 
    Lacrimabili statu – 7 czerwca 1912, o Indianach Ameryki Południowej.


16. 
    Singulari quadam – 24 września 1912, o związkach zawodowych.

Kult |

Został beatyfikowany 3 czerwca 1951 przez Piusa XII^[7]. Ten sam papież dokonał kanonizacji 29 maja 1954^[7]. Wspomnienie liturgiczne Piusa X przypada na 21 sierpnia^[2].

Zobacz też |

• Beatyfikowani i kanonizowani przez Piusa X


• kult świętych


• modlitwa za wstawiennictwem świętego


• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego


• Katechizm Św. Piusa X

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Pope Pius X (ang.). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-10-06].

Linki zewnętrzne |

• Strona o Św. Piusie X, pl


• Dokumenty św. Piusa X w Acta Apostolicae Sedis
  

p • d • e Zwierzchnicy Kościoła katolickiego Poczet papieży • Emerytowany papież • Święci i błogosławieni I wiek 1.Piotr Apostoł • 2.Linus • 3.Anaklet • 4.Klemens I • 5.Ewaryst II wiek 6.Aleksander I • 7.Sykstus I • 8.Telesfor • 9.Hygin • 10.Pius I • 11.Anicet • 12.Soter • 13.Eleuteriusz • 14.Wiktor I • 15.Zefiryn III wiek 16.Kalikst I • 17.Urban I • 18.Poncjan • 19.Anteros • 20.Fabian • 21.Korneliusz • 22.Lucjusz I • 23.Stefan I • 24.Sykstus II • 25.Dionizy • 26.Feliks I • 27.Eutychian • 28.Kajus • 29.Marcelin IV wiek 30.Marceli I • 31.Euzebiusz • 32.Milcjades • 33.Sylwester I • 34.Marek • 35.Juliusz I • 36.Liberiusz • 37.Damazy I • 38.Syrycjusz • 39.Anastazy I V wiek 40.Innocenty I • 41.Zozym • 42.Bonifacy I • 43.Celestyn I • 44.Sykstus III • 45.Leon I • 46.Hilary • 47.Symplicjusz • 48.Feliks III • 49.Gelazjusz I • 50.Anastazy II • 51.Symmachus VI wiek 52.Hormizdas • 53.Jan I • 54.Feliks IV • 55.Bonifacy II • 56.Jan II • 57.Agapit I • 58.Sylweriusz • 59.Wigiliusz • 60.Pelagiusz I • 61.Jan III • 62.Benedykt I • 63.Pelagiusz II • 64.Grzegorz I VII wiek 65.Sabinian • 66.Bonifacy III • 67.Bonifacy IV • 68.Adeodat I • 69.Bonifacy V • 70.Honoriusz I • 71.Seweryn • 72.Jan IV • 73.Teodor I • 74.Marcin I • 75.Eugeniusz I • 76.Witalian • 77.Adeodat II • 78.Donus • 79.Agaton • 80.Leon II • 81.Benedykt II • 82.Jan V • 83.Konon • 84.Sergiusz I VIII wiek 85.Jan VI • 86.Jan VII • 87.Syzyniusz • 88.Konstantyn • 89.Grzegorz II • 90.Grzegorz III • 91.Zachariasz • 92.Stefan II • 93.Paweł I • 94.Stefan III • 95.Hadrian I • 96.Leon III IX wiek 97.Stefan IV • 98.Paschalis I • 99.Eugeniusz II • 100.Walentyn • 101.Grzegorz IV • 102.Sergiusz II • 103.Leon IV • 104.Benedykt III • 105.Mikołaj I • 106.Hadrian II • 107.Jan VIII • 108.Maryn I • 109.Hadrian III • 110.Stefan V • 111.Formozus • 112.Bonifacy VI • 113.Stefan VI • 114.Roman • 115.Teodor II • 116.Jan IX • 117.Benedykt IV X wiek 118.Leon V • 119.Sergiusz III • 120.Anastazy III • 121.Lando • 122.Jan X • 123.Leon VI • 124.Stefan VII • 125.Jan XI • 126. Leon VII • 127.Stefan VIII • 128.Maryn II • 129.Agapit II • 130.Jan XII • 131.Leon VIII • 132.Benedykt V • 133.Jan XIII • 134.Benedykt VI • 135.Benedykt VII • 136.Jan XIV • 137.Jan XV • 138.Grzegorz V • 139.Sylwester II XI wiek 140.Jan XVII • 141.Jan XVIII • 142.Sergiusz IV • 143.Benedykt VIII • 144.Jan XIX • 145.Benedykt IX • 146.Sylwester III • 147.Benedykt IX • 148.Grzegorz VI • 149.Klemens II • 150.Benedykt IX • 151.Damazy II • 152. Leon IX • 153.Wiktor II • 154.Stefan IX • 155.Mikołaj II • 156.Aleksander II • 157.Grzegorz VII • 158.Wiktor III • 159.Urban II • 160.Paschalis II XII wiek 161.Gelazjusz II • 162.Kalikst II • 163.Honoriusz II • 164.Innocenty II • 165.Celestyn II • 166.Lucjusz II • 167.Eugeniusz III • 168.Anastazy IV • 169.Hadrian IV • 170.Aleksander III • 171.Lucjusz III • 172.Urban III • 173.Grzegorz VIII • 174.Klemens III • 175.Celestyn III XIII wiek 176.Innocenty III • 177.Honoriusz III • 178.Grzegorz IX • 179.Celestyn IV • 180.Innocenty IV • 181.Aleksander IV • 182.Urban IV • 183.Klemens IV • 184.Grzegorz X • 185.Innocenty V • 186.Hadrian V • 187.Jan XXI • 188.Mikołaj III • 189.Marcin IV • 190.Honoriusz IV • 191.Mikołaj IV • 192.Celestyn V • 193.Bonifacy VIII XIV wiek 194.Benedykt XI • 195.Klemens V • 196.Jan XXII • 197.Benedykt XII • 198.Klemens VI • 199.Innocenty VI • 200.Urban V • 201.Grzegorz XI • 202.Urban VI • 203.Bonifacy IX XV wiek 204.Innocenty VII • 205.Grzegorz XII • 206.Marcin V • 207.Eugeniusz IV • 208.Mikołaj V • 209.Kalikst III • 210.Pius II • 211.Paweł II • 212.Sykstus IV • 213.Innocenty VIII • 214.Aleksander VI XVI wiek 215.Pius III • 216.Juliusz II • 217.Leon X • 218.Hadrian VI • 219.Klemens VII • 220.Paweł III • 221.Juliusz III • 222.Marceli II • 223.Paweł IV • 224.Pius IV • 225.Pius V • 226.Grzegorz XIII • 227.Sykstus V • 228.Urban VII • 229.Grzegorz XIV • 230.Innocenty IX • 231.Klemens VIII XVII wiek 232.Leon XI • 233.Paweł V • 234.Grzegorz XV • 235.Urban VIII • 236.Innocenty X • 237.Aleksander VII • 238.Klemens IX • 239.Klemens X • 240.Innocenty XI • 241. Aleksander VIII • 242.Innocenty XII XVIII wiek 243.Klemens XI • 244.Innocenty XIII • 245.Benedykt XIII • 246.Klemens XII • 247.Benedykt XIV • 248.Klemens XIII • 249.Klemens XIV • 250.Pius VI XIX wiek 251. Pius VII • 252. Leon XII • 253.Pius VIII • 254.Grzegorz XVI • 255.Pius IX • 256.Leon XIII XX wiek 257.Pius X • 258.Benedykt XV • 259.Pius XI • 260.Pius XII • 261.Jan XXIII • 262.Paweł VI • 263.Jan Paweł I • 264.Jan Paweł II XXI wiek 265.Benedykt XVI • 266.Franciszek Portal Katolicyzm • Kategoria Papieże Zobacz też: Papieże elekci: Stefan II i Celestyn II Inne postacie: Donus II, Vicedominus de Vicedominis, Jean Carrier, Bernard Garnier antypapieże

p • d • e Święci i błogosławieni zwierzchnicy Kościoła katolickiego Poczet papieży • Kategoria Papieże Uznani za świętego bez formalnej kanonizacji Święci Kościołów katolickiego i prawosławnego Piotr • Linus • Klemens I • Aleksander I • Sykstus I • Urban I • Anter • Fabian • Stefan I • Sykstus II • Kajus • Marcelin • Sylwester I • Celestyn I • Agapit • Marcin I Święty tylko Kościoła prawosławnego Liberiusz Święci tylko Kościoła katolickiego Anaklet • Ewaryst • Telesfor • Hygin • Pius I • Anicet • Soter • Eleuter • Wiktor I • Zefiryn • Kalikst I • Poncjan • Korneliusz • Lucjusz I • Dionizy • Feliks I • Eutychian • Marceli I • Euzebiusz • Milcjades • Marek • Juliusz I • Damazy I • Syrycjusz I • Anastazy I • Innocenty I • Zozym • Bonifacy I • Sykstus III • Leon I • Hilary • Symplicjusz • Feliks III • Gelazjusz I • Symmach • Hormizdas • Jan I • Feliks IV • Sylweriusz • Grzegorz I • Bonifacy III • Adeodat I • Eugeniusz I • Witalian • Leon II • Benedykt II • Sergiusz I • Grzegorz II • Grzegorz III • Zachariasz • Paweł I • Leon III • Paschalis I • Leon IV Formalnie kanonizowani i beatyfikowani przez Kościół katolicki św. Mikołaj I Wielki • św. Hadrian III • św. Leon IX • św. Grzegorz VII • bł. Wiktor III • bł. Urban II • bł. Eugeniusz III • bł. Grzegorz X • bł. Innocenty V • św. Celestyn • bł. Benedykt XI • bł. Urban V • św. Pius V • bł. Innocenty XI • bł. Pius IX • św. Pius X • św. Jan XXIII[1] • św. Paweł VI • św. Jan Paweł II Na powyższej liście każdy papież wyniesiony na ołtarze zostaje wpisany według pontyfikatu ↑ Kanonizowany bez zatwierdzenia cudu

p • d • e Papież Pius X 4 sierpnia 1903 - 20 sierpnia 1914 Biografia konklawe 1903 • herb • konklawe 1914 Pontyfikat Beatyfikowani i kanonizowani przez Piusa X Dokumenty papieskie E supremi apostolatus •Ad diem illum laetissimum • Iucunda sane • Acerbo nimis •Il fermo proposito • Vehementer nos • Tribus circiter • Pieni l'animo • Gravissimo officii munere • Une fois encore • Pascendi dominici gregis •Communium rerum •Editae saepe • Iamdudum • Lacrimabili statu •Singulari quadam Współpracownicy Rafael Merry del Val • Giovanni Bressani • Kardynałowie z nominacji Piusa X Portal:Katolicyzm

p • d • e Franciszkanizm Początki Asyż • Franciszek z Asyżu • Klara z Asyżu • Źródła franciszkańskie • Pierwsi towarzysze • Krzyż z San Damiano • Porcjunkula • Greccio • La Verna • Carceri • Transitus • Pieśń słoneczna • Reguła niezatwierdzona • Reguła zatwierdzona • Testament • Życiorys pierwszy • Żywot naszego ojca • Życiorys drugi • Sacrum Commercium • Życiorys większy • Życiorys mniejszy • Kwiatki św. Franciszka Święci i błogosławieni rodziny franciszkańskiej Antoni z Padwy • Agnieszka z Asyżu • Agnieszka z Pragi • Bernardyn ze Sieny • Jakub z Marchii • Jan Kapistran • Józef z Kupertynu • Mikołaj Tavelić • Elżbieta z Turyngii • Małgorzata z Kortony • Aniela z Foligno • Róża z Viterbo • Brygida Szwedzka • Odoryk de Pordenone • Jan z Dukli • Konrad z Piacenzy • Władysław z Gielniowa • Jakub Strzemię • Szymon z Lipnicy • Ludwik IX • Paschalis Baylón • Rajmund Llull • Katarzyna z Genui • Karol Boromeusz • Męczennicy z Gorkum • Męczennicy z Pragi • Jan z Montecorvino • Salwator Lilli • Leopold Mandić • Wincenty Pallotti • Jan Maria Vianney • Jan Bosko • Pio z Pietrelciny • Maksymilian Kolbe Wybitni uczeni franciszkańscy Bonawentura z Bagnoregio • Robert Grosseteste • Jan Duns Szkot • Matteo d’Acquasparta • Piotr Jan Olivi • Michał z Ceseny • William Ockham • Aleksander z Hales • Roger Bacon • Piotr z Alkantary • Luke Wadding • Agostino Gemelli • Gabriel Maria Allegra • Luca Pacioli • Raniero Cantalamessa • Frédéric Manns Papieże Mikołaj IV • Aleksander V (antypapież) • Sykstus IV • Sykstus V • Klemens XIV • Pius IX (tercjarz) • Leon XIII (tercjarz) • Pius X (tercjarz) • Jan XXIII (tercjarz) Działalność, instytucje, siedziby Kaznodzieja Domu Papieskiego • Antonianum • Seraphicum • Kustodia Ziemi Świętej • Studium Biblicum Franciscanum • Centrum Studiów o Chrześcijańskim Wschodzie • Bazylika Najświętszej Marii Panny od Aniołów w Asyżu • Bazylika św. Franciszka w Asyżu • Bazylika św. Klary w Asyżu • Bazylika św. Antoniego w Padwie Zakon franciszkański Zakon Braci Mniejszych • Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych • Zakon Braci Mniejszych Kapucynów • Zakon Świętej Klary (klaryski) • Franciszkański Zakon Świeckich (tercjarze) • Trzeci Zakon Regularny • żeńskie zgromadzenia franciszkańskie • Franciszkanie Odnowy • Franciszkanie Niepokalanej • FRA Duchowość franciszkańska • Franciszkanizm w literaturze • Generałowie franciszkanów • Prowincje OFM

p • d • e Wielcy mistrzowie bożogrobców Giovanni Valerga (1848–1872) • Vincento Bracco (1872–1889) • Luigi Piave (1889–1905) • Filippo Camassei (1907–1914) • Pius X (1907–1914) • Benedykt XV (1914–1922) • Pius XI (1922–1928) • Louis Barlassina (1928–1947) • Alberto Gori (1947–1949) • Nicola Canali (1949–1961) • Eugène Tisserant (1961–1972) • Maximilien de Furstenberg (1973–1987) • Giuseppe Caprio (1987–1995) • Carlo Furno (1995–2008) • John Patrick Foley (2008–2011) • Edwin O’Brien (od 2011)